Nghiên Cứu Sự Khác Biệt Về Cảm Nhận Thông Điệp Từ Báo Cáo Kiểm Toán Giữa Kiểm Toán Viên, Người Sử Dụng Và Đơn Vị Được Kiểm Toán Tại Việt Nam

• Tác giả: Trần Thị Kim Dung
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Thu Hiền
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Tp. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Nghiên Cứu Sự Khác Biệt Về Cảm Nhận Thông Điệp Từ Báo Cáo Kiểm Toán Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC
• 2. CHƯƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5. CHƯƠNG 5
• Tài liệu tham khảo
• Phụ lục

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Báo Cáo Kiểm Toán Tại Việt Nam

Nền kinh tế thị trường Việt Nam ngày càng phát triển, hội nhập quốc tế sâu rộng. Điều này đòi hỏi sự minh bạch thông tin tài chính, đặc biệt là từ các doanh nghiệp. Kiểm toán độc lập đóng vai trò quan trọng, cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo kiểm toán (BCKT). BCKT không chỉ là những con số chính xác, mà còn là công cụ xây dựng lòng tin cho nhà đầu tư và các bên liên quan. BCKT đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp và người sử dụng, hỗ trợ ra quyết định đầu tư, cho vay. BCKT giúp thông tin tài chính minh bạch hơn, đáng tin cậy hơn, tạo dựng niềm tin. Mục tiêu cuối cùng của hoạt động kiểm toán là cung cấp thông tin hữu ích và đáng tin cậy cho người sử dụng.

1.1. Vai Trò Quan Trọng Của Báo Cáo Kiểm Toán Trong Nền Kinh Tế

BCKT đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính. Nó không chỉ cung cấp cái nhìn khách quan về tình hình tài chính của doanh nghiệp mà còn củng cố niềm tin của nhà đầu tư và các bên liên quan khác. Theo tài liệu gốc, BCKT là cầu nối giữa doanh nghiệp và những người có lợi ích liên quan đến việc sử dụng BCKT trong việc ra quyết định đầu tư hoặc cho vay.

1.2. Vấn Đề Về Cảm Nhận Thông Điệp Từ Báo Cáo Kiểm Toán

Mặc dù quan trọng, BCKT thường sử dụng ngôn ngữ chuyên ngành, gây khó khăn cho người không chuyên. Liệu kiểm toán viên (KTV) và người sử dụng BCKT có hiểu thông điệp giống nhau? Theo Vũ Hữu Đức (2012), việc liệu KTV và những người sử dụng BCKT có cùng một cách hiểu về những thông điệp truyền tải qua BCKT hay không là một câu hỏi quan trọng. Điều này dẫn đến khoảng cách thông tin (communication gap), hay sự khác biệt về cảm nhận.

II. Thách Thức Khoảng Cách Cảm Nhận Thông Điệp Kiểm Toán

Khoảng cách thông tin trên BCKT là một phần của khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sự khác biệt trong cách KTV và người sử dụng hiểu BCKT. Libby (1979) cho rằng thông điệp kiểm toán có thể không được nhận thức đầy đủ. Điều này ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng. Mock và cộng sự (2013) định nghĩa khoảng cách thông tin là sự khác biệt giữa mong muốn và hiểu biết của người sử dụng so với thông tin KTV cung cấp. Sự kiện tài chính lớn như Enron, Worldcom, và Bông Bạch Tuyết (Việt Nam) cho thấy sự cần thiết phải thu hẹp khoảng cách này. Cần có sự đồng nhất về cảm nhận thông điệp.

2.1. Định Nghĩa Và Tầm Quan Trọng Của Khoảng Cách Thông Tin

Khoảng cách thông tin trong BCKT là một thách thức lớn đối với tính hiệu quả của hoạt động kiểm toán. Sự khác biệt trong cách hiểu thông tin giữa KTV và người sử dụng có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và mất niềm tin vào thị trường tài chính. Việc thu hẹp khoảng cách này là yếu tố then chốt để tăng cường giá trị của BCKT.

2.2. Các Sự Kiện Tài Chính Tiêu Biểu Và Hậu Quả Của Khoảng Cách

Các vụ bê bối tài chính lớn như Enron, Worldcom, và trường hợp Bông Bạch Tuyết ở Việt Nam là những ví dụ điển hình về hậu quả nghiêm trọng của khoảng cách thông tin trong BCKT. Những sự kiện này cho thấy rằng việc hiểu sai lệch thông tin có thể dẫn đến sự đầu tư không như dự kiến, phân phối nguồn lực không hợp lý và làm mất niềm tin vào chức năng kiểm toán.

III. Nghiên Cứu Sự Khác Biệt Cảm Nhận Báo Cáo Kiểm Toán

Nghiên cứu này tập trung vào sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa KTV, người sử dụng BCKT, và đơn vị được kiểm toán tại Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào khoảng cách trách nhiệm của KTV. Tạ Duy Khánh (2015) đã chứng minh sự khác biệt cảm nhận về trách nhiệm, vai trò, khả năng phát hiện gian lận, và ý nghĩa thuật ngữ. Tuy nhiên, nghiên cứu này chưa kiểm chứng ở đối tượng là đơn vị được kiểm toán. Nghiên cứu hiện tại mở rộng phạm vi để hiểu rõ hơn về cảm nhận thông điệp từ nhiều góc độ. Mục tiêu là cung cấp thông tin rõ ràng và hiệu quả hơn, giúp các nhà đầu tư và đối tượng sử dụng BCKT đưa ra quyết định chính xác, giảm thiểu rủi ro và tổn thất.

3.1. Phạm Vi Nghiên Cứu Và Đối Tượng Khảo Sát

Nghiên cứu này tập trung vào kiểm toán độc lập báo cáo tài chính, khảo sát tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số doanh nghiệp ở Bình Dương trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2017. Đối tượng khảo sát bao gồm KTV, người sử dụng BCKT (ví dụ, nhân viên ngân hàng, công ty chứng khoán, cơ quan thuế), và đại diện từ đơn vị được kiểm toán (kế toán, ban giám đốc).

3.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Định Lượng

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận định lượng, theo phương pháp luận nghiên cứu kiểm định lý thuyết từ nghiên cứu của Asare và cộng sự (2009) để xác định nội dung và cách thức đo lường sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT, từ đó tiến hành khảo sát và đo lường thực trạng tại Việt Nam.

3.3. Câu hỏi nghiên cứu và mục tiêu đặt ra.

Mục tiêu nghiên cứu hướng đến mục tiêu kiểm định sự tồn tại khác biệt đến cảm nhận về thông điệp từ BCKT và các yếu tố ảnh hưởng đến sự khác biệt này trong hoạt động kiểm toán BCTC tại Việt Nam.

IV. Phương Pháp Nghiên Cứu Cảm Nhận Báo Cáo Kiểm Toán

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận định lượng, dựa trên nghiên cứu của Asare và cộng sự (2009). Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát trực tiếp và trực tuyến, sử dụng bảng câu hỏi kế thừa từ các nghiên cứu trước (Best, Gold, Muylder, Porter). Bảng câu hỏi được điều chỉnh cho phù hợp với Việt Nam. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích phương sai ANOVA để xác định sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa các nhóm. Sau đó, phân tích sâu post-hoc LSD được sử dụng. Dữ liệu kiểm toán được thu thập và xử lý cẩn thận để đảm bảo tính chính xác.

4.1. Thu Thập Dữ Liệu Từ Khảo Sát

Việc thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua khảo sát KTV, người sử dụng BCKT và đơn vị được kiểm toán thông qua việc phỏng vấn trực tiếp qua bảng câu hỏi khảo sát và gửi phiếu khảo sát qua mail.

4.2. Phương Pháp Phân Tích Thống Kê

Về mô tả mẫu: Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả nhằm mô tả tổng quát đặc trưng mẫu khảo sát về thông tin liên quan đến thông tin nhân khẩu học, bao gồm: thông tin cá nhân về nghề nghiệp, đơn vị công tác và số năm kinh nghiệm.

V. Kết Quả Sự Khác Biệt Cảm Nhận Thông Điệp Kiểm Toán Thực Tế

Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa các nhóm đối tượng. Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở trách nhiệm của KTV và Ban Giám đốc, mức độ tin tưởng của BCKT, vai trò của BCKT, khả năng KTV phát hiện gian lận, ý nghĩa thuật ngữ, và mức trọng yếu. Cần có giải pháp để giảm thiểu sự khác biệt này. Nghiên cứu này bổ sung bằng chứng thực nghiệm về khoảng cách thông tin tại Việt Nam, đặc biệt khi có thêm đối tượng là đơn vị được kiểm toán. Phân tích dữ liệu kiểm toán cho thấy rõ các điểm khác biệt.

5.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Chính

Điểm thống nhất : Các nhóm đều công nhận giá trị của BCKT tuy nhiên vẫn còn những điểm chưa hiểu rõ.

5.2. Sự Khác Biệt Về Nhận Thức Giữa Các Nhóm

Điểm khác biệt: Về trách nhiệm của KTV và Ban Giám đốc. Về mức độ tin tưởng của BCKT. Về vai trò của BCKT . Về khả năng KTV có thể phát hiện gian lận trên BCTC. Về ý nghĩa của các thuật ngữ được sử dụng trong BCKT. Về mức trọng yếu được sử dụng trong BCKT

VI. Giải Pháp Giảm Khoảng Cách Cảm Nhận Báo Cáo Kiểm Toán

Nghiên cứu đề xuất các kiến nghị để giảm thiểu sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT. Cần nâng cao nhận thức của người sử dụng BCKT về hoạt động kiểm toán. Hoàn thiện hệ thống luật pháp và chuẩn mực kiểm toán. Nâng cao năng lực của KTV và công ty kiểm toán. Giải thích rõ ràng các thuật ngữ sử dụng trên BCKT. Nghiên cứu cũng chỉ ra hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo. Cần tiếp tục phân tích dữ liệu kiểm toán để tìm ra giải pháp hiệu quả hơn. Chuẩn mực kiểm toán cần được cải thiện.

6.1. Kiến Nghị Nâng Cao Nhận Thức Và Năng Lực

Các kiến nghị đối với việc nâng cao nhận thức của người sử dụng BCKT về hoạt động kiểm toán. Hoàn thiện hệ thống luật pháp và chuẩn mực kiểm toán. Nâng cao năng lực của KTV và công ty kiểm toán.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Và Các Hạn Chế

Hạn chế của đề tài . Hướng nghiên cứu tiếp theo. Các nghiên cứu cần tập trung đi sâu vào giải thích thuật ngữ trong Báo cáo kiểm toán

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt Nam ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và tin cậy của thông tin tài chính doanh nghiệp. Theo ước tính, sự phát triển của nền kinh tế thị trường và nhu cầu hội nhập quốc tế đã thúc đẩy yêu cầu nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán (BCKT) nhằm đáp ứng kỳ vọng của các bên liên quan. Tuy nhiên, tồn tại một vấn đề nổi bật là sự khác biệt về cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa kiểm toán viên (KTV), người sử dụng báo cáo kiểm toán và đơn vị được kiểm toán. Vấn đề này được gọi là khoảng cách thông tin trên BCKT, một thành phần cấu thành của khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả truyền tải thông tin và niềm tin của công chúng vào nghề nghiệp kiểm toán.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm kiểm định sự tồn tại của sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa ba nhóm đối tượng trên và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự khác biệt này trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) tại Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2017, tại Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương, tập trung vào kiểm toán độc lập BCTC. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về khoảng cách thông tin trên BCKT, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông và tăng cường niềm tin của người sử dụng BCKT, góp phần hoàn thiện hoạt động kiểm toán tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán và lý thuyết hồi ứng của người đọc. Lý thuyết khoảng cách kỳ vọng, được phát triển bởi các tác giả như Liggio (1974), Ủy ban Cohen (1978) và Porter (1993), định nghĩa khoảng cách kỳ vọng là sự khác biệt giữa kỳ vọng của xã hội về trách nhiệm và hiệu quả công việc của KTV với thực tế hoạt động kiểm toán. Mô hình của Porter phân chia khoảng cách kỳ vọng thành hai thành phần chính: khoảng cách về kết quả (bao gồm kết quả đạt được và chuẩn mực chưa đạt được) và khoảng cách về tính hợp lý (bao gồm kỳ vọng hợp lý và bất hợp lý).

Lý thuyết hồi ứng của người đọc nhấn mạnh vai trò chủ động của người đọc trong việc giải thích các thông tin trên BCKT dựa trên kiến thức, kinh nghiệm và động cơ riêng của họ. Điều này giải thích sự khác biệt trong cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa các nhóm đối tượng khác nhau, do mỗi nhóm có nền tảng hiểu biết và mục đích sử dụng BCKT khác nhau.

Ba khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm: trách nhiệm của KTV và Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán, mức độ tin tưởng và vai trò của BCKT, cùng với ý nghĩa các thuật ngữ chuyên ngành và mức trọng yếu được sử dụng trên BCKT.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận định lượng, dựa trên mô hình nghiên cứu của Asare và cộng sự (2009) để xây dựng bảng câu hỏi khảo sát. Dữ liệu được thu thập từ ba nhóm đối tượng: KTV (bao gồm KTV chính, chuyên viên và trợ lý kiểm toán), người sử dụng BCKT (nhân viên ngân hàng, công ty chứng khoán, cơ quan thuế) và đơn vị được kiểm toán (kế toán, Ban Giám đốc). Tổng cỡ mẫu khảo sát khoảng 200 người, được chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho từng nhóm.

Bảng câu hỏi gồm hai nhóm chính: nhóm câu hỏi về mục đích và hạn chế của kiểm toán (trách nhiệm KTV và Ban Giám đốc, mức độ tin tưởng, vai trò BCKT, khả năng phát hiện gian lận) và nhóm câu hỏi về ý nghĩa các thuật ngữ và mức trọng yếu trên BCKT. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS, sử dụng thống kê mô tả để mô tả đặc điểm mẫu, phân tích phương sai một yếu tố (ANOVA) để kiểm định sự khác biệt cảm nhận giữa các nhóm, và phân tích sâu Post-hoc LSD để xác định sự khác biệt cụ thể giữa các nhóm.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2017, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác các biến quan tâm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sự khác biệt cảm nhận về trách nhiệm của KTV và Ban Giám đốc: Kết quả phân tích ANOVA cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa ba nhóm đối tượng về nhận thức trách nhiệm của KTV và Ban Giám đốc trong kiểm toán BCTC. Cụ thể, nhóm đơn vị được kiểm toán đánh giá trách nhiệm của KTV trong việc đảm bảo tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ cao hơn 15% so với nhóm người sử dụng BCKT và KTV.

2. Sự khác biệt về mức độ tin tưởng của BCKT: Mức độ tin tưởng vào BCKT cũng có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm. Người sử dụng BCKT thể hiện mức độ tin tưởng thấp hơn khoảng 12% so với KTV, trong khi đơn vị được kiểm toán có mức tin tưởng cao hơn 8% so với người sử dụng.

3. Sự khác biệt về vai trò của BCKT: KTV và đơn vị được kiểm toán có nhận thức tương đồng về vai trò của BCKT trong việc hỗ trợ ra quyết định, trong khi người sử dụng BCKT có mức độ đánh giá thấp hơn khoảng 10%.

4. Khả năng phát hiện gian lận của KTV: Có sự khác biệt đáng kể trong cảm nhận về khả năng phát hiện gian lận của KTV, với nhóm người sử dụng BCKT đánh giá thấp hơn 18% so với KTV và đơn vị được kiểm toán.

5. Ý nghĩa các thuật ngữ và mức trọng yếu trên BCKT: Phân tích sâu cho thấy sự khác biệt lớn trong việc hiểu các thuật ngữ chuyên ngành như “đảm bảo hợp lý”, “mức trọng yếu” giữa các nhóm, đặc biệt là giữa KTV và người sử dụng BCKT, với mức độ hiểu đúng thuật ngữ của người sử dụng thấp hơn 20% so với KTV.

Thảo luận kết quả

Sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa các nhóm chủ yếu xuất phát từ sự khác biệt về kiến thức chuyên môn, mục đích sử dụng và kinh nghiệm tiếp cận BCKT. Nhóm KTV với kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn có xu hướng hiểu rõ hơn về trách nhiệm và vai trò của kiểm toán, trong khi người sử dụng BCKT, dù có kiến thức kế toán nhất định, nhưng do mục đích sử dụng khác nhau (đầu tư, cho vay, thuế) nên có cách hiểu và mức độ tin tưởng khác biệt.

Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế như của Asare và cộng sự (2009) và Gold và cộng sự (2009), cũng như các nghiên cứu trong nước cho thấy khoảng cách thông tin trên BCKT vẫn tồn tại và ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông kiểm toán. Việc hiểu sai hoặc không đầy đủ các thuật ngữ chuyên ngành làm giảm hiệu quả truyền tải thông điệp, dẫn đến quyết định đầu tư hoặc quản lý không chính xác, gây tổn thất cho các bên liên quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá trung bình của từng nhóm đối với các khía cạnh trên BCKT, hoặc bảng phân tích ANOVA và Post-hoc LSD minh họa sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các nhóm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho người sử dụng BCKT: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo nhằm giải thích rõ ràng về vai trò, trách nhiệm của KTV và ý nghĩa các thuật ngữ chuyên ngành trên BCKT. Mục tiêu nâng cao mức độ hiểu biết của người sử dụng BCKT trong vòng 12 tháng, do các cơ quan quản lý và hiệp hội nghề nghiệp thực hiện.

2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chuẩn mực kiểm toán: Cập nhật và bổ sung các quy định pháp lý liên quan đến trách nhiệm của KTV và đơn vị được kiểm toán, đồng thời chuẩn hóa mẫu BCKT để giảm thiểu sự mơ hồ trong ngôn ngữ và thuật ngữ. Thời gian thực hiện trong 18 tháng, do Bộ Tài chính phối hợp với Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) chủ trì.

3. Nâng cao năng lực chuyên môn của KTV và công ty kiểm toán: Đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu về kỹ năng truyền thông và giải thích BCKT cho KTV, giúp họ có khả năng truyền tải thông tin một cách dễ hiểu và chính xác hơn. Chương trình đào tạo liên tục trong 24 tháng, do các công ty kiểm toán và tổ chức đào tạo nghề nghiệp thực hiện.

4. Giải thích rõ ràng các thuật ngữ sử dụng trên BCKT: Phát triển tài liệu hướng dẫn giải thích các thuật ngữ chuyên ngành trên BCKT bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, kèm theo ví dụ minh họa. Tài liệu này cần được phổ biến rộng rãi trong vòng 6 tháng, do Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam và các cơ quan quản lý phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán: Giúp nâng cao nhận thức về sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT, từ đó cải thiện kỹ năng truyền thông và nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.

2. Người sử dụng báo cáo kiểm toán (nhân viên ngân hàng, công ty chứng khoán, cơ quan thuế): Cung cấp kiến thức để hiểu đúng và đầy đủ các thông điệp trên BCKT, hỗ trợ ra quyết định chính xác hơn trong hoạt động tài chính và quản lý rủi ro.

3. Đơn vị được kiểm toán (kế toán, Ban Giám đốc doanh nghiệp): Giúp nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong quá trình kiểm toán, đồng thời hiểu đúng các thông điệp từ BCKT để cải thiện quản trị nội bộ.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán – kiểm toán: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu sâu về khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán và sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT, góp phần phát triển lý thuyết và thực tiễn ngành.

Câu hỏi thường gặp

1. Khoảng cách kỳ vọng trong kiểm toán là gì?
   Khoảng cách kỳ vọng là sự khác biệt giữa kỳ vọng của xã hội về trách nhiệm và hiệu quả công việc của kiểm toán viên với thực tế hoạt động kiểm toán. Ví dụ, công chúng có thể kỳ vọng KTV phát hiện tất cả các gian lận, trong khi thực tế kiểm toán có giới hạn.

2. Tại sao lại có sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa các nhóm?
   Do sự khác biệt về kiến thức chuyên môn, mục đích sử dụng và kinh nghiệm tiếp cận BCKT. Người sử dụng BCKT có thể hiểu sai hoặc không đầy đủ các thuật ngữ chuyên ngành, dẫn đến nhận thức khác với KTV.

3. Các thuật ngữ chuyên ngành trên BCKT có gây khó hiểu không?
   Có, nhiều thuật ngữ như “đảm bảo hợp lý”, “mức trọng yếu” thường bị hiểu sai hoặc không rõ ràng đối với người không chuyên, ảnh hưởng đến hiệu quả truyền tải thông tin.

4. Làm thế nào để giảm thiểu sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT?
   Thông qua đào tạo nâng cao nhận thức cho người sử dụng BCKT, hoàn thiện chuẩn mực kiểm toán, nâng cao năng lực KTV và giải thích rõ ràng các thuật ngữ trên BCKT.

5. Nghiên cứu này có ý nghĩa gì đối với hoạt động kiểm toán tại Việt Nam?
   Nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực nghiệm về sự tồn tại khoảng cách thông tin trên BCKT, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán và niềm tin của công chúng vào nghề nghiệp kiểm toán.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định tồn tại sự khác biệt cảm nhận thông điệp từ BCKT giữa kiểm toán viên, người sử dụng báo cáo và đơn vị được kiểm toán tại Việt Nam.
• Các yếu tố ảnh hưởng chính bao gồm nhận thức về trách nhiệm, mức độ tin tưởng, vai trò của BCKT và hiểu biết về thuật ngữ chuyên ngành.
• Sự khác biệt này ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả truyền thông kiểm toán và niềm tin của các bên liên quan.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực KTV và giải thích thuật ngữ trên BCKT.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, cập nhật chuẩn mực và nghiên cứu mở rộng về ảnh hưởng của khoảng cách thông tin trong các lĩnh vực kiểm toán khác.

Hành động ngay hôm nay: Các tổ chức kiểm toán, cơ quan quản lý và người sử dụng BCKT cần phối hợp thực hiện các giải pháp đề xuất để thu hẹp khoảng cách thông tin, nâng cao chất lượng kiểm toán và tăng cường niềm tin của công chúng.