Nghiên cứu khoa học về pháp luật tố tụng hành chính và việc bảo đảm quyền con người theo Hiến pháp năm 2013

• Tác giả: Nguyễn Thị Thủy
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Thủy
• Trường học: Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Pháp luật tố tụng hành chính
• Đề tài: Nghiên cứu pháp luật tố tụng hành chính và bảo đảm quyền con người theo Hiến pháp 2013
• Loại tài liệu: nghiên cứu khoa học cấp cơ sở
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN VỀ QUYỀN CON NGƯỜI VÀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
• 2.1. Một số quan niệm, quan điểm liên quan đến quyền con người và bảo đảm quyền con người
• 2.1.1. Quan niệm về quyền con người
• 2.1.2. Quan điểm, chính sách cơ bản của Đảng và nhà nước Việt Nam về quyền con người
• 2.1.3. Vai nét lịch sử phát triển của vấn đề quyền con người
• 2.1.4. Vấn đề bảo đảm thực hiện quyền con người – quyền công dân
• 2.2. Quyền con người và bảo đảm quyền con người trong pháp luật tố tụng hành chính
• 2.2.1. Khai quát chung về quyền con người và bảo đảm quyền con người
• 2.2.2. Vai trò của pháp luật tố tụng hành chính trong việc bảo đảm, bảo vệ quyền con người
• 2.2.3. Bảo đảm quyền con người bằng Tòa án thông qua cơ sở pháp luật tố tụng hành chính
• 3. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH VIỆT NAM VỚI VIỆC BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI
• 3.1. Khái quát chung
• 3.2. Sự hình thành và phát triển hệ thống pháp luật tố tụng hành chính - cơ sở pháp lý của việc bảo đảm quyền con người, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức thông qua hoạt động xét xử hành chính của Tòa án
• 3.2.1. Giai đoạn trước tháng 7/1996
• 3.2.2. Giai đoạn từ tháng 7/1996 đến tháng 7/2011
• 3.2.3. Giai đoạn từ 01/07/2011 đến 01/7/2016
• 3.2.4. Giai đoạn từ 01/7/2016 đến nay
• 3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính và nâng cao hiệu quả xét xử hành chính của Tòa án nhân dân nhằm bảo đảm quyền con người, quyền lợi chính hợp pháp của công dân
• 4. ĐÁNH GIÁ PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH HIỆN HÀNH VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI
• 4.1. Các nguyên tắc tố tụng hành chính – Từ góc nhìn đảm bảo quyền con người
• 4.2. Qui định của Luật Tố tụng hành chính về thẩm quyền xét xử các vụ án hành chính của Tòa án
• 4.3. Qui định của Luật Tố tụng hành chính năm 2015 về người tiến hành tố tụng hành chính
• 4.4. Qui định của Luật Tố tụng hành chính 2015 về quyền, nghĩa vụ của đương sự
• 4.5. Qui định của pháp luật tố tụng về qui trình xét xử vụ án hành chính
• 4.6. Hoàn thiện quy định về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong Luật Tố tụng hành chính 2015
• 5. THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH VỚI VIỆC BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI
• 5.1. Khái quát quá trình phát triển và thực hiện pháp luật về tố tụng hành chính Việt Nam
• 5.1.1. Giai đoạn trước khi thành lập hệ thống Tòa hành chính và Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính có hiệu lực pháp luật
• 5.1.2. Giai đoạn sau khi thành lập hệ thống Tòa hành chính và Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính có hiệu lực pháp luật đến nay
• 5.2. Yêu cầu đổi mới trong chính sách hội nhập về pháp luật tố tụng hành chính đảm bảo quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của công dân
• 5.3. Thực trạng pháp luật về bảo đảm quyền con người, quyền, lợi ích của công dân, tổ chức thông qua hoạt động xét xử hành chính của Tòa án theo pháp luật tố tụng hành chính
• 5.4. Thực trạng giải quyết các khiếu kiện hành chính bảo đảm quyền con người, quyền, lợi ích của công dân theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính
• 6. LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH 2015 VÀ CÁC NỘI DUNG MANG GIÁ TRỊ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI, QUYỀN, LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA CÔNG DÂN
• 6.1. Một số điểm mới so với các quy định trước đây trong Luật TTHC 2015 liên quan đến bảo đảm quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của công dân
• 6.2. Một số nội dung cụ thể có ý nghĩa bảo đảm quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của công dân trong Luật TTHC 2015
• 7. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Lý luận về quyền con người và bảo đảm quyền con người trong Luật Tố tụng hành chính

Phần này phân tích các khái niệm cơ bản về quyền con người và bảo đảm quyền con người trong bối cảnh pháp luật tố tụng hành chính. Hiến pháp 2013 đã khẳng định quyền con người là giá trị cốt lõi, được bảo vệ và bảo đảm thông qua các quy định pháp luật. Pháp luật tố tụng hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người thông qua cơ chế xét xử các tranh chấp hành chính. Phần này cũng đề cập đến các nguyên tắc pháp luật và cơ chế bảo vệ quyền con người trong tố tụng hành chính.

1.1 Khái niệm quyền con người và bảo đảm quyền con người

Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn có của mỗi cá nhân, được Hiến pháp 2013 ghi nhận và bảo vệ. Bảo đảm quyền con người là việc nhà nước tạo điều kiện để các quyền này được thực hiện một cách hiệu quả. Trong pháp luật tố tụng hành chính, việc bảo đảm quyền con người được thể hiện qua các quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình tố tụng.

1.2 Vai trò của pháp luật tố tụng hành chính trong bảo đảm quyền con người

Pháp luật tố tụng hành chính là công cụ quan trọng để bảo vệ quyền con người trong các tranh chấp hành chính. Thông qua cơ chế xét xử, Tòa án đảm bảo rằng các quyết định hành chính không vi phạm quyền con người. Hiến pháp 2013 đã nâng cao vai trò của Tòa án trong việc bảo vệ quyền con người, đặc biệt trong lĩnh vực hành chính.

II. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật tố tụng hành chính Việt Nam

Phần này trình bày quá trình hình thành và phát triển của pháp luật tố tụng hành chính tại Việt Nam, từ giai đoạn đầu tiên với Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 đến sự ra đời của Luật Tố tụng hành chính năm 2015. Hiến pháp 2013 đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc bảo đảm quyền con người trong tố tụng hành chính. Phần này cũng đánh giá những thành tựu và hạn chế của pháp luật tố tụng hành chính trong việc bảo vệ quyền con người.

2.1 Giai đoạn trước năm 1996

Trước năm 1996, pháp luật tố tụng hành chính chưa được hình thành một cách hệ thống. Các tranh chấp hành chính chủ yếu được giải quyết thông qua các cơ quan hành chính, thiếu cơ chế bảo vệ quyền con người một cách hiệu quả.

2.2 Giai đoạn từ 1996 đến 2015

Sự ra đời của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 đánh dấu bước ngoặt trong việc hình thành pháp luật tố tụng hành chính. Giai đoạn này chứng kiến sự phát triển của các quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên trong tố tụng hành chính, hướng tới việc bảo đảm quyền con người.

III. Đánh giá pháp luật tố tụng hành chính hiện hành về bảo đảm quyền con người

Phần này đánh giá thực trạng pháp luật tố tụng hành chính hiện hành trong việc bảo đảm quyền con người. Mặc dù đã có nhiều tiến bộ, vẫn còn những hạn chế như thiếu cơ chế bảo vệ quyền con người một cách toàn diện, sự chồng chéo trong các quy định pháp luật, và thực tiễn áp dụng chưa hiệu quả. Hiến pháp 2013 đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính để đáp ứng nhu cầu bảo vệ quyền con người.

3.1 Thành tựu của pháp luật tố tụng hành chính

Pháp luật tố tụng hành chính đã đạt được nhiều thành tựu trong việc bảo vệ quyền con người, đặc biệt là việc ghi nhận các quyền và nghĩa vụ của các bên trong tố tụng. Hiến pháp 2013 đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc thực hiện các quyền này.

3.2 Hạn chế và thách thức

Mặc dù đã có nhiều tiến bộ, pháp luật tố tụng hành chính vẫn còn những hạn chế như thiếu cơ chế bảo vệ quyền con người một cách toàn diện, sự chồng chéo trong các quy định pháp luật, và thực tiễn áp dụng chưa hiệu quả. Hiến pháp 2013 đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính để đáp ứng nhu cầu bảo vệ quyền con người.

IV. Thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính với việc bảo đảm quyền con người

Phần này phân tích thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính trong việc bảo đảm quyền con người tại Việt Nam. Các vụ án hành chính được xét xử trên cơ sở các quy định của Luật Tố tụng hành chính năm 2015, nhưng vẫn còn những vấn đề như sự thiếu minh bạch trong quá trình tố tụng, sự chậm trễ trong việc giải quyết các vụ án, và sự thiếu hiệu quả trong việc bảo vệ quyền con người. Hiến pháp 2013 đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc cải thiện thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính.

4.1 Kết quả đạt được

Thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt là việc bảo vệ quyền con người trong các vụ án hành chính. Hiến pháp 2013 đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc thực hiện các quyền này.

4.2 Những vấn đề còn tồn tại

Mặc dù đã có nhiều tiến bộ, thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính vẫn còn những vấn đề như sự thiếu minh bạch trong quá trình tố tụng, sự chậm trễ trong việc giải quyết các vụ án, và sự thiếu hiệu quả trong việc bảo vệ quyền con người. Hiến pháp 2013 đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc cải thiện thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng hành chính.