I. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiên cứu về nghĩa vụ tài sản trong ngân hàng thương mại (NHTM) là một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Cấp tín dụng là hoạt động chủ yếu của NHTM, và việc yêu cầu bên được cấp tín dụng dùng tài sản để bảo đảm nghĩa vụ là một biện pháp phòng ngừa rủi ro. Trong nền kinh tế tri thức, các quyền tài sản (QTS) ngày càng phong phú, nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Đặc biệt, các tài sản vô hình đang chiếm tỉ trọng cao trong tổng tài sản của doanh nghiệp, việc sử dụng chúng làm tài sản bảo đảm sẽ có ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, NHTM còn dè dặt khi nhận QTS bảo đảm do lo ngại rủi ro tín dụng. Do đó, việc nghiên cứu và hoàn thiện cơ chế pháp lý cho phép sử dụng QTS làm tài sản bảo đảm là rất cần thiết.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục đích nghiên cứu là làm rõ và đánh giá các luận cứ khoa học về QTS được sử dụng bảo đảm nghĩa vụ tại NHTM. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc phân tích lý luận về QTSBĐ, đánh giá thực trạng quy định pháp luật, và tìm kiếm giải pháp hoàn thiện pháp luật. Đặc biệt, việc nghiên cứu sẽ giúp nâng cao hiệu quả áp dụng và phổ biến QTS trong hoạt động cấp tín dụng của NHTM. Các nhiệm vụ cụ thể bao gồm nghiên cứu các đặc trưng của QTS, phân tích thực trạng pháp luật, và đề xuất các giải pháp pháp lý nhằm hoàn thiện quy định về QTSBĐ.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các vấn đề lý luận và quy định pháp luật về QTS, bảo đảm nghĩa vụ bằng QTS, và điều kiện của QTS được dùng bảo đảm tại NHTM. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật Việt Nam về QTS được sử dụng bảo đảm cho nghĩa vụ phát sinh từ hoạt động cho vay. Luận án sẽ nghiên cứu các loại QTS tiêu biểu như quyền sử dụng đất, quyền sở hữu trí tuệ, và quyền đòi nợ. Nghiên cứu sẽ không đi sâu vào các hoạt động cấp tín dụng khác ngoài cho vay.
IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Luận án cung cấp các nội dung quan trọng về lý luận và thực tiễn liên quan đến nghĩa vụ tài sản trong NHTM. Kết quả nghiên cứu sẽ là nguồn tham khảo hữu ích cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về QTSBĐ. Ở khía cạnh áp dụng pháp luật, nghiên cứu sẽ giúp NHTM, bên bảo đảm và bên có lợi ích liên quan đến QTSBĐ có thể chọn lựa cách ứng xử thích hợp để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho cơ quan áp dụng trong việc giải quyết tranh chấp mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động cấp tín dụng của NHTM.
V. Các điểm mới của luận án
Luận án làm sáng tỏ nội hàm và đặc trưng của QTS, đồng thời chỉ ra các yêu cầu khách quan cần mở rộng điều chỉnh các QTS là đối tượng bảo đảm nghĩa vụ. Nghiên cứu cũng chỉ ra những bất cập trong quy định pháp luật hiện hành và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quy định về bảo đảm nghĩa vụ bằng QTS. Những điểm mới này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật và thúc đẩy hoạt động cấp tín dụng tại NHTM.
