Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, ngành ngân hàng thương mại Việt Nam đang đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ cả các ngân hàng trong nước và nước ngoài. Tại tỉnh Thanh Hóa, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam (VIB) – Chi nhánh Thanh Hóa là một trong những ngân hàng có quy mô hoạt động đáng kể với tổng nguồn vốn huy động đạt 2.113 tỷ đồng và dư nợ cho vay 2.119 tỷ đồng tính đến cuối năm 2020. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển vị thế trên thị trường tài chính địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa trong giai đoạn 2018-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại chi nhánh VIB trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, sử dụng số liệu kinh doanh và hoạt động tín dụng trong ba năm gần nhất.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chiến lược phát triển của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng thương mại tại địa phương, thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thanh Hóa thông qua việc cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng trưởng tín dụng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại được hiểu là khả năng tạo ra và duy trì lợi thế cạnh tranh nhằm mở rộng thị phần và tăng lợi nhuận bền vững. Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp: Theo Michael Porter, năng lực cạnh tranh thể hiện qua khả năng chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ, bao gồm cả đối thủ cạnh tranh trực tiếp và tiềm ẩn.
  • Mô hình phân tích SWOT: Công cụ đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của ngân hàng, giúp xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.
  • Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh ngân hàng: Bao gồm năng lực tài chính (ROE, ROA, hệ số an toàn vốn CAR), năng lực công nghệ, nguồn nhân lực, hệ thống mạng lưới, năng lực quản trị điều hành và hoạt động marketing.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: năng lực tài chính, mức độ rủi ro tín dụng, chất lượng nguồn nhân lực, hệ thống mạng lưới ngân hàng, năng lực công nghệ và chiến lược marketing ngân hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tổng kết hàng năm của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa, các văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, báo cáo của Vietnam Report và các tài liệu nghiên cứu liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn sâu với Ban giám đốc và các phòng ban chức năng của chi nhánh.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích so sánh các chỉ tiêu tài chính và hoạt động kinh doanh trong giai đoạn 2018-2020. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kinh doanh của chi nhánh trong ba năm, được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Phân tích SWOT được áp dụng để đánh giá tổng thể năng lực cạnh tranh, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tài chính tăng trưởng ổn định: Tổng dư nợ tín dụng của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa tăng từ 1.864 tỷ đồng năm 2018 lên 2.402 tỷ đồng năm 2020, tương đương mức tăng 18,56% trong năm 2020. Thu nhập từ hoạt động tín dụng cũng tăng 2,7% năm 2020 so với năm trước, đóng góp chính vào tổng thu nhập của chi nhánh.

  2. Khả năng sinh lời được cải thiện: Lợi nhuận trước thuế của chi nhánh tăng 4,78% năm 2020 so với năm 2019, trong khi chi phí hoạt động chỉ tăng 3,52%, cho thấy hiệu quả quản lý chi phí được nâng cao. Chỉ số ROE và ROA của chi nhánh duy trì ở mức phù hợp với chuẩn quốc tế, thể hiện năng lực sinh lời tốt.

  3. Mức độ rủi ro được kiểm soát hiệu quả: Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu được duy trì ở mức thấp, với hệ số thu nợ đạt 96% trong năm 2020, tăng so với 84% năm 2018. Hệ số an toàn vốn (CAR) của chi nhánh luôn đảm bảo trên mức quy định tối thiểu 9% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

  4. Nguồn nhân lực và công nghệ còn hạn chế: Chi nhánh có 96 cán bộ nhân viên với trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ được đánh giá là chưa đồng đều, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ ngân hàng số. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại như Internet Banking và Mobile Banking đang được triển khai nhưng chưa đồng bộ và chưa phát huy tối đa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy VIB – Chi nhánh Thanh Hóa đã đạt được sự tăng trưởng ổn định về quy mô tín dụng và lợi nhuận trong giai đoạn 2018-2020, phản ánh năng lực tài chính và khả năng sinh lời được cải thiện. Việc duy trì tỷ lệ nợ xấu thấp và hệ số an toàn vốn cao cho thấy chi nhánh có chính sách quản trị rủi ro hiệu quả, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, so với các ngân hàng thương mại khác trên địa bàn như Agribank, Sacombank và Vietcombank, VIB vẫn còn hạn chế về quy mô mạng lưới và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ. Nguồn nhân lực và năng lực công nghệ là những điểm yếu cần được khắc phục để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt khi các ngân hàng nước ngoài có lợi thế về công nghệ và quản trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ tín dụng, bảng so sánh chỉ số ROE, ROA và tỷ lệ nợ xấu giữa các ngân hàng trên địa bàn, cũng như ma trận SWOT thể hiện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực tài chính: Đẩy mạnh huy động vốn thông qua đa dạng hóa các sản phẩm tiền gửi và phát triển kênh phân phối hiện đại nhằm tăng quy mô vốn chủ sở hữu và nâng cao hệ số an toàn vốn (CAR) trên 10% trong vòng 2 năm tới. Ban giám đốc chi nhánh phối hợp với hội sở chính thực hiện.

  2. Hoàn thiện chiến lược quản trị rủi ro tín dụng: Xây dựng và áp dụng mô hình quản lý rủi ro tín dụng hiện đại, tăng cường kiểm soát nợ xấu, giảm tỷ lệ nợ quá hạn xuống dưới 2% trong 18 tháng tới. Phòng tín dụng và phòng kiểm tra nội bộ chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Phát triển sản phẩm dịch vụ đa dạng và hiện đại: Nghiên cứu và phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng điện tử, thẻ tín dụng và bảo hiểm qua kênh ngân hàng, đáp ứng nhu cầu khách hàng cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mục tiêu tăng doanh thu từ dịch vụ ngoài tín dụng lên 15% trong 2 năm. Phòng marketing và phòng tín dụng thành viên phối hợp thực hiện.

  4. Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng: Đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, triển khai đồng bộ các kênh Internet Banking, Mobile Banking và ATM, đảm bảo 90% khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số trong vòng 3 năm. Bộ phận tin học và phòng hành chính nhân sự phối hợp đào tạo nhân viên.

  5. Nâng cao năng lực quản trị điều hành và nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng nghiệp vụ, quản lý rủi ro và marketing cho cán bộ nhân viên, xây dựng chính sách thu hút và giữ chân nhân tài. Mục tiêu nâng cao năng suất lao động và chất lượng dịch vụ trong 2 năm tới. Ban giám đốc và phòng hành chính nhân sự chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng VIB – Chi nhánh Thanh Hóa: Sử dụng luận văn làm cơ sở để xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh.

  2. Các ngân hàng thương mại khác tại Thanh Hóa: Tham khảo các phân tích và giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường tài chính địa phương ngày càng phát triển và cạnh tranh gay gắt.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính – Ngân hàng: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu về năng lực cạnh tranh ngân hàng, phương pháp phân tích SWOT và các chỉ tiêu tài chính ngân hàng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Tham khảo để đánh giá thực trạng hoạt động của các chi nhánh ngân hàng thương mại, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển ngành ngân hàng tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các tiêu chí chính như năng lực tài chính (ROE, ROA, CAR), mức độ rủi ro tín dụng, chất lượng nguồn nhân lực, hệ thống mạng lưới, năng lực công nghệ và hoạt động marketing. Ví dụ, ROE trên 15% và CAR trên 9% được xem là tiêu chuẩn quốc tế.

  2. Tại sao năng lực công nghệ lại quan trọng đối với ngân hàng?
    Công nghệ hiện đại giúp ngân hàng cung cấp dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi và an toàn, nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm chi phí vận hành. Ví dụ, việc triển khai Mobile Banking giúp tăng lượng giao dịch điện tử và thu hút khách hàng trẻ.

  3. Làm thế nào để kiểm soát rủi ro tín dụng hiệu quả?
    Ngân hàng cần xây dựng hệ thống thẩm định khách hàng chặt chẽ, theo dõi và phân loại nợ, áp dụng các biện pháp xử lý nợ xấu kịp thời. Ví dụ, VIB – Chi nhánh Thanh Hóa duy trì tỷ lệ nợ quá hạn dưới 2% nhờ chính sách quản lý rủi ro nghiêm ngặt.

  4. Nguồn nhân lực ảnh hưởng thế nào đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng?
    Nguồn nhân lực chất lượng cao giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng hiệu quả quản lý và tạo sự khác biệt trên thị trường. Ví dụ, Sacombank chú trọng đào tạo và thu hút nhân tài để duy trì vị thế cạnh tranh.

  5. Các giải pháp nào giúp ngân hàng tăng trưởng bền vững trong môi trường cạnh tranh hiện nay?
    Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, hiện đại hóa công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tăng cường marketing và phát triển nguồn nhân lực là các giải pháp thiết yếu. Ví dụ, Vietcombank phát triển dịch vụ thẻ đa dạng và hệ thống thanh toán hiện đại để giữ vững thị phần.

Kết luận

  • VIB – Chi nhánh Thanh Hóa đã đạt được sự tăng trưởng ổn định về dư nợ tín dụng và lợi nhuận trong giai đoạn 2018-2020, thể hiện năng lực tài chính và khả năng sinh lời được cải thiện.
  • Tỷ lệ nợ xấu và hệ số an toàn vốn được kiểm soát tốt, đảm bảo hoạt động ngân hàng an toàn và bền vững.
  • Nguồn nhân lực và năng lực công nghệ là những điểm yếu cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào tăng cường năng lực tài chính, hoàn thiện quản trị rủi ro, phát triển sản phẩm dịch vụ, hiện đại hóa công nghệ và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định chiến lược phát triển của VIB – Chi nhánh Thanh Hóa trong vòng 2-3 năm tới, góp phần nâng cao vị thế và hiệu quả hoạt động ngân hàng tại địa phương.

Call to action: Ban lãnh đạo VIB – Chi nhánh Thanh Hóa và các bên liên quan nên triển khai ngay các giải pháp đề xuất để tận dụng cơ hội phát triển, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng biến động và cạnh tranh gay gắt.