Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp cả nước và đóng góp khoảng 40% GDP, 30% ngân sách nhà nước, đồng thời tạo việc làm cho gần 60% lao động. Tuy nhiên, DNNVV thường gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn ngân hàng do quy mô vốn nhỏ, tài sản đảm bảo hạn chế và năng lực quản lý còn yếu. Hoạt động cho vay DNNVV tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) – Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn 2018-2021 đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về chất lượng cho vay, ảnh hưởng đến hiệu quả và rủi ro tín dụng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng chất lượng cho vay DNNVV tại Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng cho vay trong giai đoạn 2018-2021. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại tỉnh Vĩnh Phúc và thời gian từ năm 2018 đến 2021, dựa trên số liệu thực tế của chi nhánh và khảo sát ý kiến khách hàng. Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng, giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy phát triển bền vững DNNVV, từ đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế địa phương và quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về chất lượng cho vay và quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại, tập trung vào các khái niệm chính sau:

  • Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV): Được phân loại theo tiêu chí lao động, doanh thu và vốn theo Nghị định 80/2021/NĐ-CP, với đặc điểm quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế nhưng linh hoạt và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
  • Chất lượng cho vay: Được hiểu là mức độ an toàn và hiệu quả kinh tế của khoản vay, bao gồm khả năng hoàn trả nợ, mức độ rủi ro tín dụng và sự hài lòng của khách hàng.
  • Quy trình cho vay: Bao gồm các bước tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, quyết định cho vay, giải ngân, giám sát và xử lý nợ, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả tín dụng.
  • Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay: Bao gồm yếu tố khách quan như môi trường kinh tế, pháp lý, điều kiện tự nhiên; yếu tố chủ quan như năng lực tài chính, uy tín khách hàng, chính sách tín dụng, chất lượng cán bộ tín dụng và hệ thống thông tin tín dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp từ báo cáo hoạt động kinh doanh của Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2018-2021, tài liệu pháp luật, các nghiên cứu liên quan; dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 120 phiếu hợp lệ từ khách hàng DNNVV vay vốn tại chi nhánh tháng 8/2022.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên có chủ đích các khách hàng DNNVV đang sử dụng dịch vụ cho vay tại chi nhánh, tập trung vào kế toán doanh nghiệp để đảm bảo tính đại diện và chính xác.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, phân tích tỷ trọng phần trăm, giá trị bình quân, so sánh các chỉ tiêu tài chính và đánh giá mức độ hài lòng khách hàng; sử dụng bảng số liệu và sơ đồ để minh họa mối quan hệ và biến động các chỉ tiêu.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu và khảo sát trong năm 2022, phân tích và đề xuất giải pháp trong cùng năm, tập trung vào giai đoạn hoạt động 2018-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn vốn huy động ổn định: Tổng nguồn vốn huy động của Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc tăng từ 4.338 tỷ đồng năm 2018 lên 5.096 tỷ đồng năm 2020, tương ứng mức tăng 17,4%, tuy nhiên năm 2021 giảm nhẹ 9,9% do ảnh hưởng dịch Covid-19. Trong đó, vốn huy động từ khách hàng doanh nghiệp tăng 51,5% từ 485,9 tỷ đồng năm 2018 lên 736,1 tỷ đồng năm 2021.

  2. Dư nợ cho vay DNNVV tăng trưởng tích cực: Dư nợ cho vay DNNVV tại chi nhánh tăng đều qua các năm, với số lượng khách hàng vay vốn đạt khoảng 40.000 hộ sản xuất kinh doanh, chiếm 20-25% thị phần trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu vẫn còn ở mức cao, với tỷ lệ nợ quá hạn dao động khoảng 3-5%, tỷ lệ nợ xấu gần 3%, tiềm ẩn rủi ro tín dụng.

  3. Chất lượng dịch vụ cho vay chưa đáp ứng kỳ vọng: Khảo sát 120 khách hàng DNNVV cho thấy mức độ hài lòng trung bình về các yếu tố như sự tin cậy, năng lực phục vụ, sự đáp ứng và phương tiện hữu hình chỉ đạt khoảng 3,5-4,0 trên thang điểm 5, phản ánh còn tồn tại hạn chế trong quy trình thẩm định, thủ tục cho vay và hỗ trợ khách hàng.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đa chiều: Các yếu tố như môi trường kinh tế biến động, chính sách tín dụng chưa linh hoạt, năng lực cán bộ tín dụng còn hạn chế, hệ thống thông tin tín dụng chưa đồng bộ và công nghệ ngân hàng chưa hiện đại là những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng cho vay DNNVV tại chi nhánh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc đã đạt được sự tăng trưởng ổn định về nguồn vốn và dư nợ cho vay DNNVV trong giai đoạn 2018-2021, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu vẫn ở mức cao so với chuẩn mực quốc tế, cho thấy công tác quản lý rủi ro tín dụng còn nhiều hạn chế. So sánh với các ngân hàng thương mại lớn như Vietcombank và Vietinbank, chi nhánh chưa áp dụng hiệu quả các mô hình quản trị rủi ro và chính sách tín dụng linh hoạt, dẫn đến chất lượng cho vay chưa cao.

Khảo sát khách hàng phản ánh sự chưa hài lòng về thủ tục cho vay và dịch vụ hỗ trợ, điều này có thể ảnh hưởng đến uy tín và khả năng thu hút khách hàng mới. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực cán bộ tín dụng chưa đồng đều, hệ thống thông tin và công nghệ chưa hiện đại, cũng như môi trường kinh tế và pháp lý còn nhiều biến động. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tăng trưởng nguồn vốn, tỷ lệ nợ quá hạn và mức độ hài lòng khách hàng sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các vấn đề này.

Những phát hiện này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hoạt động cho vay DNNVV tại các ngân hàng thương mại, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro, cải tiến quy trình cho vay và phát triển sản phẩm tín dụng phù hợp với đặc thù DNNVV.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực cán bộ tín dụng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ tín dụng, kỹ năng thẩm định và quản lý rủi ro cho cán bộ tín dụng trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc chi nhánh phối hợp với Trung tâm đào tạo Agribank.

  2. Cải tiến quy trình cho vay và thủ tục hành chính: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, đơn giản hóa thủ tục cho vay, áp dụng công nghệ số trong quản lý hồ sơ và thẩm định tín dụng trong 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng Tín dụng và phòng Công nghệ thông tin chi nhánh.

  3. Phát triển sản phẩm tín dụng trọn gói phù hợp với DNNVV: Thiết kế các gói vay linh hoạt về kỳ hạn, lãi suất và tài sản đảm bảo, đáp ứng nhu cầu vốn lưu động và đầu tư của DNNVV trong 12-18 tháng. Chủ thể thực hiện là Ban Kinh doanh và phòng Marketing.

  4. Tăng cường hệ thống thông tin và công nghệ ngân hàng: Đầu tư nâng cấp hệ thống quản lý thông tin khách hàng, xây dựng hệ thống đánh giá tín dụng tự động, hỗ trợ ra quyết định cho vay chính xác và nhanh chóng trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng Công nghệ thông tin phối hợp với Ban Giám đốc.

  5. Kiểm soát chặt chẽ và xử lý nợ xấu: Thiết lập bộ phận chuyên trách quản lý nợ xấu, áp dụng các biện pháp thu hồi nợ hiệu quả, đồng thời xây dựng chính sách dự phòng rủi ro phù hợp trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng Kiểm tra, kiểm soát nội bộ và phòng Tín dụng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và cán bộ tín dụng Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc: Giúp hiểu rõ thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao chất lượng cho vay DNNVV, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động tín dụng.

  2. Các nhà quản lý ngân hàng thương mại khác: Tham khảo kinh nghiệm, mô hình quản trị rủi ro và chính sách tín dụng phù hợp với DNNVV, áp dụng vào thực tiễn ngân hàng mình.

  3. Các nhà hoạch định chính sách tài chính và ngân hàng Nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ DNNVV tiếp cận vốn ngân hàng, đồng thời kiểm soát rủi ro tín dụng trong hệ thống ngân hàng.

  4. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa: Hiểu rõ quy trình, tiêu chí và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay, từ đó nâng cao khả năng tiếp cận vốn và sử dụng vốn hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao DNNVV gặp khó khăn trong tiếp cận vốn ngân hàng?
    Doanh nghiệp nhỏ và vừa thường có quy mô vốn nhỏ, tài sản đảm bảo hạn chế, báo cáo tài chính chưa minh bạch và năng lực quản lý còn yếu, khiến ngân hàng khó đánh giá rủi ro và quyết định cho vay.

  2. Chất lượng cho vay được đánh giá dựa trên những chỉ tiêu nào?
    Chất lượng cho vay được đánh giá qua tỷ lệ nợ quá hạn, tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ dự phòng rủi ro, doanh số thu nợ, khả năng sinh lời từ hoạt động cho vay và mức độ hài lòng của khách hàng.

  3. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng cho vay DNNVV?
    Bao gồm môi trường kinh tế và pháp lý, năng lực tài chính và uy tín của DNNVV, chính sách tín dụng của ngân hàng, chất lượng cán bộ tín dụng, hệ thống thông tin và công nghệ ngân hàng.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng cho vay DNNVV tại Agribank Vĩnh Phúc?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ tín dụng, cải tiến quy trình cho vay, phát triển sản phẩm tín dụng phù hợp, đầu tư hệ thống thông tin và công nghệ, đồng thời kiểm soát và xử lý nợ xấu hiệu quả.

  5. Tại sao việc quản lý nợ xấu lại quan trọng trong hoạt động cho vay?
    Nợ xấu làm giảm khả năng thu hồi vốn, ảnh hưởng đến thanh khoản và lợi nhuận của ngân hàng. Quản lý nợ xấu hiệu quả giúp giảm thiểu rủi ro mất vốn và duy trì hoạt động tín dụng bền vững.

Kết luận

  • Doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế, nhưng tiếp cận vốn ngân hàng còn nhiều khó khăn do đặc thù quy mô và năng lực hạn chế.
  • Agribank Chi nhánh tỉnh Vĩnh Phúc đã đạt được tăng trưởng nguồn vốn và dư nợ cho vay DNNVV ổn định trong giai đoạn 2018-2021, nhưng chất lượng cho vay còn nhiều hạn chế với tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu ở mức cao.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay bao gồm môi trường kinh tế, chính sách tín dụng, năng lực cán bộ, hệ thống thông tin và công nghệ ngân hàng.
  • Cần triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy trình, phát triển sản phẩm tín dụng, đầu tư công nghệ và kiểm soát nợ xấu để nâng cao chất lượng cho vay DNNVV.
  • Nghiên cứu đề xuất lộ trình thực hiện giải pháp trong vòng 12-18 tháng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng và phát triển bền vững DNNVV tại tỉnh Vĩnh Phúc.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn nữa chất lượng cho vay DNNVV trong tương lai.