Mối Quan Hệ Phi Tuyến Giữa Nợ Công và Tăng Trưởng Kinh Tế Ở Các Nước Mới Nổi và Các Nước Đang Phát Triển

Nghiên cứu về mối liên hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế ở nước mới nổi là rất quan trọng vì những quốc gia này thường có đặc điểm kinh tế khác biệt so với các nước phát triển. Các nước mới nổi thường đối mặt với nhiều thách thức hơn trong việc quản lý nợ công, bao gồm rủi ro khủng hoảng nợ, biến động tỷ giá, và sự phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài. Theo nghiên cứu của Alfredo Schclarek (2004), nợ nước ngoài càng thấp thì tăng trưởng kinh tế càng cao. Nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này có thể giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định sáng suốt hơn về việc vay nợ và đầu tư công, từ đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là kiểm tra mối quan hệ phi tuyến giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế tại các nước mới nổi và đang phát triển. Luận văn được thực hiện nhằm mục tiêu kiểm tra mối quan hệ phi tuyến giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế tại ở nước có nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, qua đó cung cấp thêm những bằng chứng về mặt thống kê và có cái nhìn sâu sắc hơn về mối quan hệ này. Để làm rõ mục tiêu nghiên cứu, bài nghiên cứu hướng đến trả lời cho câu hỏi nghiên cứu liệu có tồn tại mối quan hệ phi tuyến tính, hay nói cách khác là hiệu ứng chữ U ngược giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế tại các nước mới nổi và các nước đang phát triền?.

Tỷ lệ nợ công trên GDP ở các khu vực trên thế giới có sự khác biệt đáng kể. Các nước tại Mỹ Latinh từ năm 2010-2015 biến động nhẹ nhưng khác biệt nhau rất lớn. Châu Á, tỷ lệ nợ công trên GDP tại các nước tương đối cao hầu hết đều trên mức 40, ngoại trừ Indonesia. Châu Phi, tỷ lệ nợ công trên GDP tại 2 nước là Egypt và South Africa tăng liên tục từ 2010- 2015. Châu Âu cả tỷ lệ nợ công trên GDP và tốc độ tăng trưởng GDP đều biến động liên tục. Việc so sánh nợ công trên GDP ở các khu vực giúp hiểu rõ hơn về tình hình tài chính công và rủi ro nợ của từng khu vực.

Đại dịch COVID-19 đã gây ra cú sốc lớn đối với nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là các nước mới nổi. Để ứng phó với đại dịch, nhiều chính phủ đã phải tăng chi tiêu công để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, dẫn đến sự gia tăng đáng kể về nợ công. Tình hình này càng trở nên trầm trọng hơn do sự sụt giảm về doanh thu từ thuế và xuất khẩu. Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã cảnh báo về nguy cơ khủng hoảng nợ ở nhiều nước nếu không có các biện pháp quản lý nợ hiệu quả.

Quan điểm truyền thống, đại diện là Keynes cho rằng khi chính phủ vay nợ để bù đắp cho thâm hụt ngân sách do cắt giảm các nguồn thu từ thuế trong khi mức chi tiêu công không thay đổi sẽ tác động đến hành vi tiêu dùng của người dân. Cụ thể là làm mức tiêu dùng tăng, từ đó làm tăng tổng cầu về hàng hóa và dịch vụ, tăng sản lượng, việc làm trong ngắn hạn. Hay nói cách khác, nợ công sẽ không gây ra thiệt hại nào nếu chính phủ vay mượng từ thị trường trong nước, khi ấy, các khoản thâm hụt ngân sách sẽ được phân bổ lại cho nền kinh tế dưới nhiều kênh đầu tư khác nhau. Tuy nhiên, về dài hạn lại làm cho tiết kiệm quốc gia (national saving) giảm và kèm theo đó là những hệ lụy khác.

Lý thuyết về những ảnh hưởng phi Keynes là một lý thuyết khác ủng hộ tác động âm của nợ công đối với tăng trưởng kinh tế. Hiệu ứng phi Keynes liên quan đến hiện tượng nhu cầu tiêu dùng tăng lên do sự thắt chặt tài chính (nhu cầu tiêu dùng giảm do kết quả của việc mở rộng tài chính). Nói cách khác, các tác động phi Keynes phát sinh: sự tăng trưởng về tài chính hiện tại (tăng trưởng nợ công với sự gia tăng chi tiêu hoặc giảm thuế) dẫn đến các hộ gia đình và các công ty mong đợi sự suy giảm của các điều kiện kinh tế do tăng thuế trong tương lai, dẫn đến giảm nhu cầu tiêu dùng hiện tại.

Luận văn ước lượng mối quan hệ tuyến tính và phi tuyến giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế bằng mô hình system - GMM, được Blundell và Bond (1998) phát triển từ nghiên cứu của Arellano và Bover (1995), trong phân tích các chuỗi dữ liệu dạng bảng động (Dynamic Panel Data). Mô hình này được sử dụng phổ biến vì nó có thể giải quyết vấn đề nội sinh trong mô hình và đưa vào được đặc tính động của mô hình nghiên cứu mà biến phụ thuộc có độ trễ. Các kiểm định kèm theo cũng được thực hiện để đảm bảo tính vững của mô hình.

Các biến số nghiên cứu thường được sử dụng bao gồm: Quy mô chính phủ, tỷ lệ lạm phát hàng năm, độ mở của nền kinh tế, số năm đi học bình quân, tỷ lệ gia tăng dân số và nợ công đến tỷ lệ tăng trưởng kinh tế 42 ở nước mới nổi và đang phát triển. Đặc biệt tập trung nghiên cứu mối quan hệ phi tuyến tính giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế với các mối quan hệ khác trong mô hình nghiên cứu đóng vai trò kiểm soát hiệu quả cho kết quả hồi quy thu được.

Kết quả nghiên cứu mô hình dạng tuyến tính của nợ công. Kết quả nghiên cứu với mô hình phi tuyến tính được trình bày trong chương 4. Thông qua đó, những kết quả trọng yếu mà mô hình nghiên cứu rút ra được, làm cơ sở để đưa ra những gợi ý chính sách trong chương 5.

Mức độ tương quan các biến số trong mô hình sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả của nghiên cứu. Những yếu tố vĩ mô như lãi suất thực, tỷ giá hối đoái, và vốn đầu tư nước ngoài (FDI) có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế. Do đó, cần phải xem xét các yếu tố này khi phân tích tác động của nợ công.

Gợi ý chính sách quản lý nợ công bền vững bao gồm: kiểm soát chặt chẽ chi tiêu chính phủ, tăng cường thu ngân sách, đa dạng hóa nguồn vốn vay, và phát triển thị trường trái phiếu trong nước. Ngoài ra, cần tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý nợ công để đảm bảo sử dụng vốn vay một cách hiệu quả.

Hạn chế của dữ liệu và mô hình phân tích trong luận văn. Luận văn cũng mở ra những hiểu biết về vai trò của các nhân tố kinh tế 42 quốc gia mới nổi và các nước đang phát triển đến tăng trưởng kinh tế của chúng. Để có cái nhìn toàn diện hơn, các nghiên cứu trong tương lai có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn, và xem xét các yếu tố chính trị và xã hội ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế.