Mở Rộng Hoạt Động Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn

• Tác giả: Lý Thị Kim Oanh
• Người hướng dẫn: NGND; PGS. Ngô Hướng
• Trường học: Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng
• Đề tài: Mở rộng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• MỤC LỤC
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do nghiên cứu
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Kết cấu luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT
• 1.1. SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN VÀ VAI TRÒ CỦA CÔNG TÁC THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
• 1.1.1. Sự cần thiết khách quan của công tác thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trường
• 1.1.2. Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trường
• 1.2. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT
• 1.2.1. Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.2.2. Đặc điểm thanh toán không dùng tiền mặt
• 1.3. NHỮNG PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT
• 1.3.1. Thanh toán bằng Séc
• 1.3.2. Các quy tắc trong thanh toán bằng Séc
• 1.3.3. Các đối tượng liên quan đến Séc
• 1.3.4. Các loại Séc trong thanh toán
• 1.3.5. Phạm vi sử dụng trong thanh toán
• 1.3.6. Thủ tục phát hành và thanh toán Séc
• 1.3.7. Ủy nhiệm chi – chuyển tiền
• 1.3.8. Thủ tục lập chứng từ và thanh toán bằng Uỷ nhiệm chi
• 1.3.9. Ủy nhiệm thu
• 1.3.10. Luân chuyển chứng từ và thanh toán bằng ủy nhiệm thu trong trường hợp các chủ thể mở tài khoản tại hai chi nhánh Ngân hàng cùng hoặc khác hệ thống
• 1.3.11. Thủ tục, luân chuyển chứng từ và thanh toán
• 1.3.12. Thẻ thanh toán
• 1.3.13. Các loại thẻ thanh toán
• 1.3.14. Những đối tượng liên quan đến phát hành và sử dụng thẻ thanh toán
• 1.3.15. Qúa trình thanh toán bằng thẻ thanh toán
• 1.4. CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN GIỮA CÁC NGÂN HÀNG
• 1.4.1. Thanh toán liên hàng
• 1.4.2. Thanh toán bù trừ giữa các ngân hàng thành viên
• 1.4.3. Phạm vi áp dụng
• 1.4.4. Những quy định cụ thể
• 1.4.5. Quy trình và kỹ thuật thanh toán bù trừ
• 1.4.6. Thanh toán qua Ngân hàng Nhà nước
• 1.4.7. Mở tài khoản tiền gửi ở Ngân hàng khác để thanh toán
• 1.4.8. Ủy nhiệm thu chi hộ giữa các Ngân hàng
• 1.5. SỰ PHÁT TRIỂN PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ KINH NGHIỆM DÀNH CHO CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM
• 1.5.1. Kinh nghiệm của Mỹ trong việc phát hành, sử dụng thẻ thanh toán
• 1.5.2. Hệ thống thanh toán của Thụy Điển
• 1.5.3. Hệ thống thanh toán tổng tức thời (Thanh toán giá trị cao)
• 1.5.4. Hệ thống thanh toán giá trị thấp –Hệ thống Bankgiro (BGC)
• 1.5.5. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
• 1.5.6. Bài học kinh nghiệm từ Mỹ cho việc phát hành và sử dụng thẻ thanh toán của Ngân hàng
• 1.5.7. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Việt Nam nhìn từ hệ thống thanh toán của Thụy Điển
• 1.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN TỪ NĂM 2010-2012
• 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN
• 2.1.1. Giới thiệu vài nét về Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn
• 2.1.2. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB)
• 2.1.3. Ngân hàn Thương mại Cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa (TinnghiaBank)
• 2.1.4. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đệ Nhất (FCB)
• 2.1.5. Sự ra đời của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn mới (hợp nhất)
• 2.1.6. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn từ năm 2010-2012
• 2.1.7. Tình hình chung về hoạt động của Ngân hàng sau hợp nhất
• 2.1.8. Hoạt động huy động vốn
• 2.1.9. Hoạt động sử dụng vốn
• 2.1.10. Công tác kế toán – thanh toán
• 2.1.11. Kết quả tài chính
• 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN
• 2.2.1. Thực trạng chung về công tác thanh toán tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn
• 2.2.2. Tình hình vận dụng các thể thức thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn
• 2.2.3. Tình hình sử dụng Séc
• 2.2.4. Tình hình thanh toán bằng ủy nhiệm chi – chuyển tiền
• 2.2.5. Tình hình thanh toán bằng ủy nhiệm thu
• 2.2.6. Tình hình thanh toán thư tín dụng
• 2.2.7. Tình hình sử dụng thẻ thanh toán
• 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH THỰC HIỆN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN
• 2.3.1. Những kết quả đạt được
• 2.3.2. Những khó khăn, tồn tại
• 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại
• 2.3.4. Nguyên nhân khách quan
• 2.3.5. Nguyên nhân chủ quan
• 2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN
• 3.1. MỤC TIÊU, ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG TRONG THỜI GIAN TỚI
• 3.1.1. Một số chỉ tiêu của kế hoạch kinh doanh năm 2013
• 3.1.2. Định hướng phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trong thời gian tới
• 3.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN
• 3.2.1. Không ngừng hiện đại hóa công nghệ thanh toán
• 3.2.2. Nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.2.3. Nâng cao và hoàn thiện trình độ chuyên môn cũng như đạo đức nghề nghiệp của cán bộ nhân viên ngân hàng
• 3.2.4. Thiết kế các sản phẩm trọn gói để cung cấp cho khách hàng
• 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC. ĐỐI VỚI CHÍNH PHỦ, CÁC BAN NGÀNH CÓ LIÊN QUAN, VÀ ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN
• 3.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước, đối với Chính phủ và các Ban ngành có liên quan
• 3.3.2. Hoàn thiện môi trường pháp lý
• 3.3.3. Giám sát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về thanh toán bằng tiền mặt
• 3.3.4. Hạn mức thanh toán tiền mặt
• 3.3.5. Tuyên truyền phổ biến kiến thức thanh toán không dùng tiền mặt trong dân cư
• 3.3.6. Kiến nghị về việc cải tiến các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay
• 3.3.7. Kiến nghị với Ngân hàng Thương mại Cổ Phần Sài Gòn
• 3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Sacombank

Ngân hàng đóng vai trò trung gian thanh toán quan trọng. Thông qua các nghiệp vụ thanh toán, ngân hàng thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán giá trị hàng hóa và dịch vụ. Thanh toán không dùng tiền mặt đóng vai trò quan trọng trong quá trình luân chuyển tiền tệ. Nó trở thành xu hướng thanh toán phổ biến, nhằm hạn chế những tổn thất mà thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt có thể gây ra. Với chủ trương đúng đắn của Chính phủ, nỗ lực của ngành Ngân hàng, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Tỷ lệ tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế Việt Nam giảm dần qua các năm. Việc thanh toán không dùng tiền mặt sẽ rút ngắn thời gian cho các chủ thể tham gia, hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ luôn được diễn ra liên tục, góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển của nền kinh tế.

1.1. Sự Cần Thiết Của Thanh Toán Điện Tử Sacombank

Tiền tệ là một loại hàng hóa đặc biệt, có một quá trình lưu thông dựa trên cơ sở của lưu thông hàng hóa. Ở bất cứ xã hội nào còn sản xuất và lưu thông hàng hóa thì còn tồn tại lưu thông tiền tệ như một quy luật khách quan. Tiền là bất cứ thứ gì được chấp thuận trong việc thanh toán để lấy hàng hóa, dịch vụ hay trong việc hoàn trả các món nợ. Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, tiền tệ đã ra đời và ngày càng phát triển đạt mức độ tinh xảo và thuận lợi hơn. Bắt đầu từ những hình thức trao đổi đơn giản: hàng đổi hàng, đến tiền kim loại, vàng bạc và tiền giấy.

1.2. Vai Trò Của Sacombank Internet Banking Trong Kinh Tế

Thanh toán không dùng tiền mặt đã mang lại hiệu quả kinh tế cao và là một phần không thể thiếu được trong hoạt động kinh tế. Nó thúc đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ chu chuyển vốn, rút ngắn chu kỳ sản xuất, đẩy nhanh quá trình tái sản xuất và tác động trực tiếp đến toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nó được coi là khâu đầu tiên và cũng là khâu cuối cùng của chu kỳ sản xuất và liên quan đến toàn bộ lĩnh vực lưu thông hàng hóa, tiền tệ của các tổ chức, cá nhân trong xã hội. Do vậy nếu tổ chức công tác thanh toán nhanh chóng, an toàn và chuẩn xác sẽ tạo điều kiện rút ngắn chu kỳ sản xuất, tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn và góp phần thúc đẩy phát triển toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

II. Thách Thức Cơ Hội Mở Rộng Thanh Toán Sacombank Pay

Năm 2012 là năm đầy sóng gió của ngành ngân hàng nói chung, khi có quá nhiều biến động, và áp lực trong bối cảnh kinh tế khó khăn toàn cầu. Những biến động của ngân hàng đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động, đời sống doanh nghiệp, người dân và cả nền kinh tế nói chung. Hệ lụy, lây lan từ ngân hàng đến xã hội đã buộc Chính phủ phải đi đến quyết định “Tái cấu trúc ngân hàng”. Trong đề án “Tái cấu trúc ngân hàng” của Chính phủ có đặt ra yêu cầu cấp bách đối với các ngân hàng là phải nhanh chóng hợp nhất những ngân hàng nhỏ.

2.1. Ảnh Hưởng Của Tái Cấu Trúc Đến Sacombank Mobile Banking

SCB là một Ngân hàng được hợp nhất tự nguyện từ 3 Ngân hàng gồm Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), Ngân hàng TMCP Đệ Nhất (Ficombank), Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa (TinNghiaBank). Ngân hàng TMCP Sài Gòn (Ngân hàng hợp nhất) chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/2012. Đây là bước ngoặc trong lịch sử phát triển của ba ngân hàng, đánh dấu sự thay đổi về quy mô tổng tài sản lớn hơn, phát triển vượt bậc về công nghệ, mạng lưới chi nhánh phát triển rộng khắp cả nước và trình độ chuyên môn vượt bậc.

2.2. Vấn Đề Cần Giải Quyết Để Phát Triển QR Code Sacombank

Từ những thế mạnh sẵn có cùng sự quyết tâm của Hội đồng quản trị, Ban điều hành và toàn thể CBNV, sự hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển (BIDV), đặc biệt là sự tin tưởng và ủng hộ của khách hàng, cổ đông. Ngân hàng TMCP Sài Gòn (Ngân hàng hợp nhất) chắc chắn sẽ phát huy được thế mạnh về năng lực tài chính, quy mô hoạt động và khả năng quản lý điều hành để nhanh chóng trở thành một trong những tập đoàn tài chính ngân hàng hàng đầu Việt Nam và mang tầm vóc quốc tế, đủ sức cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường trong và ngoài nước.

III. Giải Pháp Mở Rộng Thanh Toán Không Tiền Mặt Tại Sacombank

Để khẳng định vị trí của mình SCB còn rất nhiều vấn đề phải hoàn thiện hệ thống từ các sản phẩm dịch vụ, cơ sở hạ tầng, tuyển chọn, đào tạo cán bộ công nhân viên… Trong đó, việc phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đang là vấn đề đặt ra cấp thiết để SCB phát triển không chỉ là thương hiệu tin cậy đối với hoạt động kinh tế trong nước mà cả nước ngoài. Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết đó, tôi đã chọn đề tài này nhằm góp phần giúp cho hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB ngày càng hoàn thiện và phát triển, góp phần năng cao sức cạnh tranh của SCB cùng các Ngân hàng Thương mại khác, đồng thời góp phần trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam nói chung.

3.1. Nghiên Cứu Hoạt Động Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

• Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn.
• Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn từ năm 2010-2012, đồng thời đề xuất các giải pháp để mở rộng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong thời gian tới.

3.2. Mục Tiêu Phát Triển POS Sacombank

Đề tài nghiên cứu giải quyết 3 vấn đề cơ bản như sau:

• Làm rõ cơ sở lý luận khoa học của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.
• Trên cơ sở đó phân tích thực trạng, phát hiện những khó khăn và tồn tại, nguyên nhân của những tồn tại trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn từ năm 2010-2012.
• Đưa ra giải pháp, kiến nghị góp phần hoàn thiện, mở rộng và thúc đẩy hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn trong thời gian tới.

3.3. Phương Pháp Nghiên Cứu Chính Sách Thanh Toán Sacombank

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp nghiên cứu thống kê, phương pháp nghiên cứu lý luận, so sánh, đối chiếu, phân tích – tổng hợp… đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm giải quyết và làm sáng tỏ mục đích đặt ra trong luận văn.

IV. Phân Tích Thực Trạng Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Tiền trong lưu thông gồm hai bộ phận tiền mặt và tiền chuyển khoản (tiền ghi sổ) do vậy công tác thanh toán trong nền kinh tế cũng được thực hiện theo hai cách thức phù hợp với hai bộ phận tiền tệ này đó là cách thức thanh toán bằng tiền mặt và cách thức thanh toán không dùng tiền mặt. Thanh toán bằng tiền mặt là quá trình thanh toán tiền hàng hóa trực tiếp trong đó có một lượng tiền mặt tương ứng với giá trị vật tư hàng hóa được trao đổi, vận động ngược chiều với sự vận động của vật tư hàng hóa đó. Cách thức tiền tệ này chỉ phù hợp với nền kinh tế khi sản xuất hàng hóa còn ở trình độ thấp, sản phẩm hàng hóa dịch vụ không nhiều và hoạt động mua bán chỉ diễn ra trong phạm vi hẹp.

4.1. Ưu Điểm Của Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Trong nền kinh tế sản xuất hàng hóa phát triển, với khối lượng hàng hóa được trao đổi lớn phạm vi mua bán rộng thì cách thức thanh toán bằng tiền mặt đã bộc lộ các nhược điểm như: chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản và kiểm đếm lớn, tốc độ thanh toán chậm, khả năng đảm bảo an toàn không cao, hơn nữa với một khối lượng tiền mặt cần thiết trong lưu thông quá lớn dễ gây nên tình trạng lạm phát. Thực tế khách quan đó đòi hỏi phải có một cách thức thanh toán mới, tiên tiến hơn. Chính vì vậy thanh toán không dùng tiền mặt đã ra đời và nhanh chóng chiếm ưu thế trong nền kinh tế.

4.2. Định Nghĩa Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Thanh toán không dùng tiền mặt chỉ là các nghiệp vụ chi trả tiền hàng, dịch vụ và các khoản khác trong nền kinh tế quốc dân được thực hiện bằng cách trích tài khoản trong hệ thống tín dụng hoặc bù trừ công nợ mà không vận dụng đến tiền mặt thông qua vai trò trung gian của Ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác. Thanh toán không dùng tiền mặt xuất hiện từ lâu trong lịch sử loài người, tuy nhiên nó chỉ được phát triển và hoàn thiện trong nền kinh tế thị trường. Ngày nay, thanh toán không dùng tiền mặt được áp dụng rộng khắp trong lĩnh vực tài chính đối nội, đối ngoại, nó chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chu chuyển tiền tệ và được coi là cách thức thanh toán hiệu quả nhất.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Thanh toán không dùng tiền mặt đã mang lại hiệu quả kinh tế cao và là một phần không thể thiếu được trong hoạt động kinh tế, điều đó đã khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Nó thúc đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ chu chuyển vốn, rút ngắn chu kỳ sản xuất, đẩy nhanh quá trình tái sản xuất và tác động trực tiếp đến toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nó được coi là khâu đầu tiên và cũng là khâu cuối cùng của chu kỳ sản xuất và liên quan đến toàn bộ lĩnh vực lưu thông hàng hóa, tiền tệ của các tổ chức, cá nhân trong xã hội.

5.1. Lợi Ích Của Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Do vậy nếu tổ chức công tác thanh toán nhanh chóng, an toàn và chuẩn xác sẽ tạo điều kiện rút ngắn chu kỳ sản xuất, tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn và góp phần thúc đẩy phát triển toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Thanh toán không dùng tiền mặt giúp cho ngân hàng huy động được tối đa nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế để tiến hành đầu tư, cho vay, phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế.

5.2. Tiềm Năng Phát Triển Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Để tham gia công tác thanh toán không dùng tiền mặt thì cá nhân phải mở tài khoản tiền gửi thanh toán tại Ngân hàng, trên mỗi tài khoản tiền gửi đó có lãi suất thấp, thông thường là lãi suất không kỳ hạn, hơn nữa việc tiến hành thanh toán chi trả không phải là thường xuyên. Do đó, Ngân hàng có thể sử dụng nguồn vốn này để cho vay đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế để thu lợi nhuận về cho ngân hàng. Đây là nguồn vốn lớn, nếu có kế hoạch sử dụng tốt sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao cho toàn bộ nền kinh tế.

VI. Tương Lai Của Thanh Toán Không Tiền Mặt Tại Sacombank

Trong lĩnh vực lưu thông tiền tệ, thanh toán không dùng tiền mặt góp phần giảm thấp tỷ trọng tiền mặt trong lưu thông, do đó tiết kiệm được chi phí lưu thông xã hội. Nó giúp cho các cơ quan quản lý Nhà nước có thể kiểm soát được các luồng tiền tệ trong nền kinh tế, chống thất thu thuế cho Ngân sách Nhà nước. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các chính sách tiền tệ quốc gia.

6.1. Xu Hướng Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Với những ưu điểm vượt trội so với thanh toán bằng tiền mặt, thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng được sử dụng rộng rãi trong nền kinh tế. Nó không chỉ là phương tiện thanh toán tiện lợi, an toàn mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.

6.2. Giải Pháp Phát Triển Thanh Toán Không Tiền Mặt Sacombank

Để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan và bản thân Ngân hàng TMCP Sài Gòn. Cần có một môi trường pháp lý hoàn thiện, cơ sở hạ tầng hiện đại, đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp và các sản phẩm dịch vụ đa dạng, đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế thị trường hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của công nghệ tài chính và sự hội nhập kinh tế quốc tế. Tại Việt Nam, tỷ lệ tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán đã giảm dần qua các năm với tốc độ khá nhanh, phản ánh xu hướng chuyển dịch sang các phương thức thanh toán hiện đại, an toàn và hiệu quả hơn. Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) trong giai đoạn 2010-2012, thời điểm ngân hàng này trải qua quá trình hợp nhất ba ngân hàng nhỏ nhằm nâng cao quy mô và năng lực cạnh tranh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, phân tích thực trạng hoạt động thanh toán tại SCB, nhận diện những khó khăn, tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng và hoàn thiện hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt như séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thư tín dụng và thẻ thanh toán, đồng thời xem xét các phương thức thanh toán liên ngân hàng.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngân hàng và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế quốc gia. Các chỉ số như số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, giá trị thanh toán qua các phương tiện, cũng như thu nhập từ dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt được sử dụng làm thước đo hiệu quả và mức độ phát triển của hoạt động này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về tiền tệ và lưu thông tiền tệ trong nền kinh tế thị trường, và lý thuyết về hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt. Tiền tệ được hiểu là phương tiện thanh toán được chấp nhận rộng rãi trong giao dịch hàng hóa, dịch vụ và hoàn trả nợ. Thanh toán không dùng tiền mặt là quá trình chi trả giá trị hàng hóa, dịch vụ thông qua việc trích tài khoản trong hệ thống tín dụng mà không sử dụng tiền mặt trực tiếp.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Thanh toán không dùng tiền mặt: Các nghiệp vụ chi trả không sử dụng tiền mặt mà qua tài khoản ngân hàng hoặc bù trừ công nợ.
• Séc: Lệnh trả tiền do chủ tài khoản phát hành, yêu cầu ngân hàng trích tiền từ tài khoản để trả cho người thụ hưởng.
• Ủy nhiệm chi (UNC): Lệnh chi do chủ tài khoản lập để yêu cầu ngân hàng trích tiền từ tài khoản trả cho người thụ hưởng.
• Ủy nhiệm thu (UNT): Giấy ủy nhiệm thu do người bán lập để ngân hàng thu hộ tiền từ người mua.
• Thư tín dụng: Cam kết của ngân hàng trả tiền cho người bán khi người bán xuất trình chứng từ phù hợp.
• Thẻ thanh toán: Công cụ thanh toán hiện đại do ngân hàng phát hành, gồm thẻ ghi nợ, thẻ trả trước và thẻ tín dụng.
• Thanh toán liên hàng và thanh toán bù trừ: Các phương thức thanh toán giữa các ngân hàng nhằm đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong hệ thống ngân hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp với các phương pháp nghiên cứu thống kê, lý luận, so sánh, đối chiếu và phân tích tổng hợp. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thực tế về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB giai đoạn 2010-2012, các báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động thanh toán, cùng các văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực thanh toán không dùng tiền mặt.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB trong giai đoạn nghiên cứu, được chọn theo phương pháp chọn mẫu toàn bộ để đảm bảo tính đại diện và chính xác. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích xu hướng qua các năm. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2010 đến 2012, tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng giá trị và số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt: Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB tăng liên tục qua các năm 2010-2012, với mức tăng khoảng 20-25% mỗi năm. Số lượng giao dịch cũng tăng tương ứng, phản ánh sự gia tăng nhu cầu và sự chấp nhận rộng rãi của khách hàng đối với các phương thức thanh toán hiện đại.

2. Cơ cấu phương tiện thanh toán đa dạng: Trong tổng số giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, ủy nhiệm chi chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 60%, tiếp theo là thanh toán bằng séc (khoảng 15%), ủy nhiệm thu (khoảng 10%), thư tín dụng và thẻ thanh toán chiếm phần còn lại. Thu nhập từ dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt cũng tăng trưởng ổn định, đạt mức tăng khoảng 18% mỗi năm.

3. Khó khăn trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt: SCB gặp phải một số tồn tại như hạn chế về công nghệ thanh toán, quy trình xử lý thủ công còn nhiều bước phức tạp, nhân lực chưa đồng đều về trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Ngoài ra, việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức thanh toán không dùng tiền mặt đến khách hàng còn hạn chế, ảnh hưởng đến mức độ sử dụng dịch vụ.

4. Ảnh hưởng của tái cấu trúc ngân hàng: Quá trình hợp nhất ba ngân hàng nhỏ thành SCB mới từ đầu năm 2012 đã tạo ra bước ngoặt về quy mô vốn điều lệ và mạng lưới chi nhánh, giúp nâng cao năng lực tài chính và công nghệ. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng đặt ra thách thức trong việc đồng bộ hệ thống thanh toán và đào tạo nhân viên, ảnh hưởng tạm thời đến hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về giá trị và số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB phù hợp với xu hướng chung của ngành ngân hàng Việt Nam và các nước phát triển. Việc ủy nhiệm chi chiếm tỷ trọng lớn phản ánh tính tiện lợi và phổ biến của phương thức này trong thanh toán thương mại và dịch vụ. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng séc và thư tín dụng vẫn còn đáng kể, cho thấy sự chuyển đổi sang các phương tiện thanh toán hiện đại chưa hoàn toàn đồng bộ.

Khó khăn về công nghệ và nhân lực là nguyên nhân chủ quan chính ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. So sánh với kinh nghiệm của Mỹ và Thụy Điển, việc đầu tư vào công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên sâu và xây dựng môi trường pháp lý minh bạch là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dịch vụ. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng giao dịch và cơ cấu phương tiện thanh toán sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Quá trình tái cấu trúc ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi cho SCB phát triển quy mô và năng lực, nhưng cũng đòi hỏi sự thích ứng nhanh chóng trong quản lý và vận hành hệ thống thanh toán. Việc đồng bộ công nghệ và nâng cao trình độ nhân viên là yêu cầu cấp thiết để tận dụng tối đa lợi thế từ tái cấu trúc.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hiện đại hóa công nghệ thanh toán: Đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, áp dụng các giải pháp thanh toán điện tử tiên tiến như Internet Banking, Mobile Banking và hệ thống thanh toán tự động. Mục tiêu tăng tỷ lệ giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt lên ít nhất 30% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện là Ban công nghệ thông tin và Ban điều hành SCB.

2. Nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng: Tổ chức các chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng giao tiếp, nghiệp vụ thanh toán cho cán bộ nhân viên, đồng thời cải tiến quy trình xử lý giao dịch để rút ngắn thời gian và tăng tính chính xác. Mục tiêu giảm thời gian xử lý giao dịch xuống dưới 5 phút, tăng mức độ hài lòng khách hàng lên trên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện là Ban nhân sự và Ban dịch vụ khách hàng.

3. Thiết kế sản phẩm thanh toán trọn gói: Phát triển các gói dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt đa dạng, phù hợp với từng nhóm khách hàng doanh nghiệp và cá nhân, bao gồm các tiện ích như quản lý tài khoản, báo cáo tự động và hỗ trợ kỹ thuật 24/7. Mục tiêu tăng số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt lên 25% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện là Ban phát triển sản phẩm và Ban marketing.

4. Tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức: Phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan tổ chức các chiến dịch truyền thông về lợi ích và cách sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt tại các địa phương có tỷ lệ sử dụng thấp. Mục tiêu nâng cao nhận thức và tăng tỷ lệ khách hàng mới sử dụng dịch vụ lên 20% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện là Ban truyền thông và Ban quan hệ khách hàng.

5. Hoàn thiện môi trường pháp lý và giám sát: Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt, tăng cường giám sát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật nhằm đảm bảo an toàn và minh bạch trong hoạt động thanh toán. Chủ thể thực hiện là Ban pháp chế và Ban đối ngoại của SCB phối hợp với các cơ quan quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng: Các ngân hàng có thể áp dụng các giải pháp và bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, cải thiện dịch vụ khách hàng và tăng cường năng lực cạnh tranh.

2. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và ngân hàng: Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật và xây dựng lộ trình phát triển hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt phù hợp với thực tiễn.

3. Doanh nghiệp và khách hàng cá nhân: Các doanh nghiệp và cá nhân quan tâm đến việc sử dụng các phương tiện thanh toán hiện đại có thể hiểu rõ hơn về các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, lợi ích và quy trình thực hiện, từ đó lựa chọn phương thức phù hợp.

4. Học giả và sinh viên ngành kinh tế tài chính, ngân hàng: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về thanh toán không dùng tiền mặt, là tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh toán không dùng tiền mặt là gì và tại sao nó quan trọng?
   Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức chi trả giá trị hàng hóa, dịch vụ thông qua việc trích tài khoản ngân hàng mà không sử dụng tiền mặt trực tiếp. Nó giúp tăng tốc độ thanh toán, giảm chi phí lưu thông tiền mặt và nâng cao an toàn trong giao dịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.

2. Các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt phổ biến tại SCB là gì?
   SCB sử dụng đa dạng các phương tiện như ủy nhiệm chi, séc, ủy nhiệm thu, thư tín dụng và thẻ thanh toán. Trong đó, ủy nhiệm chi chiếm tỷ trọng lớn nhất, phản ánh tính tiện lợi và phổ biến của phương thức này trong thanh toán thương mại.

3. Khó khăn chính trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB là gì?
   Khó khăn bao gồm hạn chế về công nghệ thanh toán, quy trình xử lý thủ công phức tạp, nhân lực chưa đồng đều về trình độ chuyên môn và thiếu phổ biến kiến thức thanh toán không dùng tiền mặt đến khách hàng.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt?
   Cần đầu tư hiện đại hóa công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ, đào tạo nhân viên chuyên môn, thiết kế sản phẩm phù hợp và tăng cường tuyên truyền phổ biến kiến thức cho khách hàng.

5. Kinh nghiệm quốc tế nào có thể áp dụng cho SCB?
   Kinh nghiệm từ Mỹ và Thụy Điển cho thấy việc đầu tư công nghệ hiện đại, xây dựng hệ thống thanh toán tổng tức thời, đào tạo chuyên sâu nhân viên và hoàn thiện môi trường pháp lý là yếu tố then chốt để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt hiệu quả.

Kết luận

• Thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB đã có sự tăng trưởng rõ rệt về giá trị và số lượng giao dịch trong giai đoạn 2010-2012, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng.
• Các phương tiện thanh toán như ủy nhiệm chi, séc, thư tín dụng và thẻ thanh toán được sử dụng đa dạng, phản ánh sự phát triển của hệ thống thanh toán.
• Khó khăn chủ yếu liên quan đến công nghệ, nhân lực và tuyên truyền, cần được khắc phục để nâng cao chất lượng dịch vụ.
• Quá trình tái cấu trúc ngân hàng tạo cơ hội và thách thức trong việc đồng bộ hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt.
• Đề xuất các giải pháp hiện đại hóa công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ, thiết kế sản phẩm trọn gói và hoàn thiện môi trường pháp lý nhằm mở rộng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại SCB trong thời gian tới.

Tiếp theo, SCB cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Các bên liên quan được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam.