I. Tổng quan về Ví điện tử và Nghiên cứu
Luận văn thạc sĩ "Nghiên cứu các nhân tố tác động đến ý định sử dụng ví điện tử tại Việt Nam" của Nguyễn Thị Linh Phương, Đại học Kinh tế TP.HCM (2013), tập trung vào việc tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng ví điện tử của người tiêu dùng. Luận văn này được thực hiện trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) đang phát triển mạnh mẽ, đặt ra nhu cầu về hệ thống thanh toán trực tuyến (TTTT) hiện đại, tiện lợi và an toàn. Ví điện tử (VĐT) được xem là một giải pháp tiềm năng, đáp ứng xu thế thanh toán không dùng tiền mặt. Luận văn chỉ ra sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường VĐT tại Việt Nam, tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu chính thức nào đánh giá nhu cầu và hành vi người dùng. Tác giả đã chọn đề tài này nhằm khảo sát nhu cầu sử dụng VĐT, xác định các nhân tố tác động đến ý định sử dụng và đề xuất giải pháp phát triển thị trường. Nghiên cứu này mang tính ứng dụng cao, cung cấp thông tin hữu ích cho các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ VĐT, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý, góp phần thúc đẩy TMĐT và thanh toán không dùng tiền mặt.
II. Cơ sở Lý thuyết và Mô hình Nghiên cứu
Luận văn đã trình bày tổng quan về VĐT, bao gồm định nghĩa, chức năng (nhận/chuyển tiền, lưu trữ, thanh toán trực tuyến, truy vấn tài khoản), quy trình thanh toán (qua internet và điện thoại di động) và lợi ích cho các bên liên quan (nhà nước, doanh nghiệp, người tiêu dùng, ngân hàng). "VĐT được đánh giá là phương thức TTTT rất hữu ích và sẽ là công cụ thanh toán phổ biến trong TMĐT", trích dẫn từ ông Trần Việt Vĩnh, Công ty CP Ngân Lượng. Để xây dựng mô hình nghiên cứu, tác giả đã phân tích nhiều lý thuyết và mô hình về ý định sử dụng công nghệ mới, bao gồm: TRA, TPB, TAM/TAM2, C-TAM-TPB, MM, IDT, SCT, MCPU và UTAUT. Cuối cùng, luận văn lựa chọn UTAUT làm nền tảng, bổ sung thêm các yếu tố như Tin cậy cảm nhận (PCr), Chi phí cảm nhận (PCo), Hỗ trợ Chính phủ (GS) và Cộng đồng người dùng (UC) để phù hợp với bối cảnh Việt Nam. "Trong đề tài nghiên cứu này tác giả đề xuất sử dụng Thuyết hợp nhất về chấp nhận sử dụng công nghệ (UTAUT) làm cơ sở để xây dựng mô hình...", tác giả cho biết.
III. Phương pháp Nghiên cứu và Thang đo
Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn: sơ bộ (định tính và định lượng) và chính thức (định lượng). Giai đoạn sơ bộ sử dụng phỏng vấn chuyên gia và thảo luận nhóm để xây dựng thang đo và phát hiện thêm các nhân tố tác động. "Các thang đo được xây dựng, bổ sung và hiệu chỉnh sau giai đoạn nghiên cứu định tính cho phù hợp với đối tượng, lĩnh vực nghiên cứu cũng như phù hợp với đối tượng khách hàng cá nhân tại Việt Nam", tác giả trình bày. Thang đo được sử dụng là Likert 5 điểm. Luận văn đã trình bày chi tiết quá trình xây dựng thang đo cho từng khái niệm, bao gồm Hữu ích mong đợi (PE), Dễ sử dụng mong đợi (EE), Ảnh hưởng xã hội (SI), Điều kiện thuận lợi (FC), Tin cậy cảm nhận (PCr), Chi phí cảm nhận (PCo), Hỗ trợ Chính phủ (GS), Cộng đồng người dùng (UC) và Ý định sử dụng. Ví dụ, thang đo PE được xây dựng dựa trên ý kiến chuyên gia như "VĐT được đánh giá là phương thức TTTT rất hữu ích..." và được hiệu chỉnh sau thảo luận nhóm. Giai đoạn chính thức sử dụng bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp và qua email với khách hàng cá nhân tại TP.HCM. Dữ liệu được xử lý bằng SPSS 16.0 để kiểm định thang đo và mô hình.
IV. Đánh giá và Ứng dụng Thực tiễn
Luận văn này có giá trị thực tiễn cao, cung cấp cái nhìn tổng quan về thị trường VĐT tại Việt Nam và các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng của người tiêu dùng. Việc bổ sung các nhân tố đặc thù của Việt Nam vào mô hình UTAUT giúp tăng tính chính xác và phù hợp của nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu giúp các doanh nghiệp cung ứng VĐT hiểu rõ hơn về nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng, từ đó đưa ra chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp. Ví dụ, việc xác định "Tin cậy cảm nhận" là yếu tố quan trọng cho thấy cần tập trung vào việc nâng cao tính bảo mật và an toàn của hệ thống. Nghiên cứu cũng cung cấp thông tin hữu ích cho các cơ quan quản lý trong việc xây dựng chính sách và quy định hỗ trợ sự phát triển bền vững của thị trường VĐT. Tuy nhiên, luận văn cũng có những hạn chế nhất định như phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn ở TP.HCM và chưa xem xét đến hành vi sử dụng thực tế. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi địa lý, bổ sung khảo sát về hành vi sử dụng và xem xét thêm các yếu tố tác động khác.
