Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, giáo dục đại học đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế. Tại Việt Nam, đặc biệt là ngành Kiến trúc – Xây dựng, việc phát triển chương trình đào tạo đại học không chỉ nhằm nâng cao chất lượng đào tạo mà còn phải phù hợp với nhu cầu xã hội và xu hướng phát triển khoa học công nghệ. Theo ước tính, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ngành Kiến trúc có việc làm đúng chuyên ngành đạt khoảng 75%, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế trong việc cập nhật chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Kiến trúc công trình tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội trong giai đoạn gần đây, nhằm đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu xã hội hiện đại. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào chương trình đào tạo đại học ngành Kiến trúc công trình tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, giai đoạn từ năm 2015 đến 2022.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý phát triển chương trình đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực ngành Kiến trúc trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học và hội nhập quốc tế. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ nhà trường xây dựng và hoàn thiện chương trình đào tạo, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý giáo dục trong việc hoạch định chính sách phát triển đào tạo đại học ngành Kiến trúc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý phát triển chương trình đào tạo và mô hình đánh giá hiệu quả quản lý giáo dục đại học.

  1. Lý thuyết quản lý phát triển chương trình đào tạo tập trung vào các yếu tố cấu thành chương trình đào tạo như mục tiêu đào tạo, nội dung, phương pháp giảng dạy, đánh giá kết quả học tập và quản lý chương trình. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc điều chỉnh, cập nhật chương trình để phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu hướng phát triển ngành nghề.

  2. Mô hình đánh giá hiệu quả quản lý giáo dục đại học bao gồm các thành phần: kế hoạch hóa, tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành và kiểm tra đánh giá. Mô hình này giúp đánh giá toàn diện quá trình quản lý phát triển chương trình đào tạo, từ khâu thiết kế đến khâu đánh giá kết quả.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chương trình đào tạo đại học, quản lý phát triển chương trình, hiệu quả quản lý, nhu cầu xã hội, và đổi mới giáo dục đại học.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ, tài liệu nội bộ của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, kết quả khảo sát ý kiến của 120 giảng viên và 300 sinh viên ngành Kiến trúc công trình, cùng với phỏng vấn sâu 15 cán bộ quản lý chương trình đào tạo.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tích định tính và định lượng. Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tương quan và hồi quy để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý phát triển chương trình. Dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ các vấn đề quản lý và đề xuất giải pháp.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2022, đảm bảo thu thập và phân tích dữ liệu đầy đủ, chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo còn nhiều hạn chế: Khoảng 65% giảng viên và 70% sinh viên đánh giá chương trình đào tạo chưa thực sự cập nhật kịp thời với yêu cầu thực tiễn ngành Kiến trúc. Việc điều chỉnh chương trình chủ yếu dựa trên ý kiến cá nhân, thiếu sự tham gia đồng bộ của các bên liên quan.

  2. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý gồm có: năng lực cán bộ quản lý, sự phối hợp giữa các phòng ban, và nguồn lực hỗ trợ. Kết quả phân tích hồi quy cho thấy năng lực cán bộ quản lý chiếm tỷ trọng ảnh hưởng 42%, sự phối hợp liên phòng ban 35%, và nguồn lực hỗ trợ 23%.

  3. Chương trình đào tạo hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu kỹ năng mềm và công nghệ mới: 58% sinh viên phản ánh thiếu các môn học về kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và ứng dụng công nghệ số trong thiết kế kiến trúc.

  4. So sánh với một số trường đại học trong khu vực Đông Nam Á cho thấy Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội còn chậm trong việc đổi mới chương trình đào tạo. Tỷ lệ cập nhật chương trình đào tạo trong 3 năm gần nhất của trường chỉ đạt 40%, trong khi các trường bạn đạt trên 60%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do cơ chế quản lý chưa thực sự linh hoạt, thiếu sự tham gia của các bên liên quan như doanh nghiệp, cựu sinh viên và chuyên gia ngành nghề trong quá trình xây dựng và điều chỉnh chương trình. Ngoài ra, nguồn lực tài chính và công nghệ hỗ trợ quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng đổi mới chương trình.

So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học, kết quả này phù hợp với xu hướng chung tại các trường đại học Việt Nam khi đối mặt với áp lực đổi mới chương trình đào tạo trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Việc thiếu kỹ năng mềm và ứng dụng công nghệ mới trong chương trình đào tạo cũng là vấn đề phổ biến được nhiều nghiên cứu chỉ ra.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm yếu trong quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Kiến trúc, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu xã hội và thị trường lao động hiện nay. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá của giảng viên và sinh viên về các khía cạnh chương trình đào tạo, bảng phân tích hồi quy các yếu tố ảnh hưởng, và sơ đồ quy trình quản lý phát triển chương trình hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực cán bộ quản lý chương trình đào tạo: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, cập nhật kiến thức chuyên môn và công nghệ mới cho cán bộ quản lý trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Giám hiệu và Phòng Đào tạo.

  2. Xây dựng cơ chế phối hợp liên phòng ban và các bên liên quan: Thiết lập hội đồng phát triển chương trình gồm đại diện giảng viên, sinh viên, doanh nghiệp và cựu sinh viên để tham gia xây dựng, đánh giá và điều chỉnh chương trình đào tạo định kỳ hàng năm. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm 2023.

  3. Đổi mới nội dung chương trình đào tạo: Bổ sung các môn học về kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và ứng dụng công nghệ số trong thiết kế kiến trúc. Hoàn thành trong năm học 2023-2024, do Khoa Kiến trúc chủ trì phối hợp với các chuyên gia.

  4. Tăng cường đầu tư nguồn lực hỗ trợ quản lý và đào tạo: Cải thiện hệ thống quản lý đào tạo, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chương trình và giảng dạy. Đề xuất ngân sách đầu tư trong kế hoạch tài chính 3 năm tới, do Ban Quản lý dự án và Phòng Kế hoạch tài chính thực hiện.

  5. Thực hiện đánh giá hiệu quả quản lý phát triển chương trình định kỳ: Áp dụng mô hình đánh giá toàn diện, kết hợp khảo sát, phỏng vấn và phân tích dữ liệu để điều chỉnh kịp thời các yếu tố quản lý. Thời gian đánh giá mỗi năm một lần, do Phòng Đào tạo phối hợp với Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường đại học ngành Kiến trúc và xây dựng: Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Giảng viên và chuyên gia xây dựng chương trình đào tạo: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để thiết kế, điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục và thị trường lao động.

  3. Sinh viên ngành Kiến trúc và các ngành liên quan: Hiểu rõ về cấu trúc, mục tiêu và nội dung chương trình đào tạo, từ đó chủ động trong học tập và phát triển kỹ năng cần thiết.

  4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và cơ quan quản lý nhà nước: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định về phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Kiến trúc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý phát triển chương trình đào tạo là gì?
    Quản lý phát triển chương trình đào tạo là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc xây dựng, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và yêu cầu chuyên môn. Ví dụ, việc cập nhật môn học kỹ năng mềm trong chương trình đào tạo ngành Kiến trúc là một phần của quản lý phát triển chương trình.

  2. Tại sao cần đổi mới chương trình đào tạo ngành Kiến trúc?
    Do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động, chương trình đào tạo cần được cập nhật để trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng phù hợp, giúp họ thích nghi và phát triển nghề nghiệp hiệu quả.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý phát triển chương trình đào tạo?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, sự phối hợp giữa các phòng ban, nguồn lực tài chính và công nghệ hỗ trợ, cũng như sự tham gia của các bên liên quan như doanh nghiệp và sinh viên.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả quản lý phát triển chương trình đào tạo?
    Thông qua khảo sát ý kiến các bên liên quan, phân tích dữ liệu kết quả học tập, tỷ lệ sinh viên có việc làm đúng ngành, và đánh giá sự phù hợp của chương trình với yêu cầu thực tiễn. Ví dụ, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ngành Kiến trúc có việc làm đúng chuyên ngành là một chỉ số quan trọng.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý phát triển chương trình đào tạo?
    Tăng cường đào tạo cán bộ quản lý, xây dựng cơ chế phối hợp liên phòng ban, đổi mới nội dung chương trình, đầu tư nguồn lực hỗ trợ và thực hiện đánh giá định kỳ. Các giải pháp này cần được triển khai đồng bộ và có sự cam kết từ nhà trường.

Kết luận

  • Quản lý phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Kiến trúc tại Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc cập nhật nội dung và phối hợp quản lý.
  • Năng lực cán bộ quản lý, sự phối hợp liên phòng ban và nguồn lực hỗ trợ là các yếu tố ảnh hưởng chính đến hiệu quả quản lý.
  • Chương trình đào tạo hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu kỹ năng mềm và công nghệ mới của sinh viên ngành Kiến trúc.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, đổi mới nội dung chương trình và tăng cường nguồn lực hỗ trợ.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ và điều chỉnh chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các ngành đào tạo khác trong lĩnh vực xây dựng và kiến trúc.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và chuyên gia ngành Kiến trúc cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện đổi mới chương trình đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho ngành nghề trong tương lai.