Luận án các tội xâm phạm hoạt động tư pháp theo pháp luật hình sự Việt Nam: Thực tiễn từ các tỉnh duyên hải miền Trung

• Tác giả: Phùng Anh Dũng
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Văn Độ
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
• Đề tài: Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn các tỉnh duyên hải miền Trung
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước
• 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.4. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT HÌNH SỰ
• 2.1. MỘT SỐ QUỐC GIA QUY ĐỊNH VỀ CÁC TỘI XÂM PHẠM HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP
• 2.2. Những vấn đề lý luận về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp
• 2.3. Dấu hiệu pháp lý đặc trưng của các tội xâm phạm hoạt động tư pháp
• 2.4. Cơ sở của việc quy định các tội xâm phạm hoạt động tư pháp trong Bộ luật Hình sự
• 2.5. Quy định về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp trong pháp luật hình sự một số quốc gia
• 2.6. Một số vấn đề lý luận về định tội danh và quyết định hình phạt đối với các tội xâm phạm hoạt động tư pháp
• Kết luận Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: QUY ĐỊNH VỀ CÁC TỘI XÂM PHẠM HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP TRONG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
• 3.1. Khái quát lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam quy định về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp từ năm 1945 đến khi có bộ luật hình sự 2015
• 3.2. Quy định về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp trong Bộ luật hình sự 2015
• Kết luận Chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ CÁC TỘI XÂM PHẠM HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP VÀ CÁC YÊU CẦU GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO ÁP DỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT VỀ CÁC TỘI PHẠM NÀY
• 4.1. Thực tiễn áp dụng pháp luật về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp tại các tỉnh duyên hải miền Trung
• 4.2. Các yêu cầu và giải pháp bảo đảm áp dụng đúng pháp luật về các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp
• 4.3. Các giải pháp bảo đảm áp dụng pháp luật hình sự Việt Nam về các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp
• Kết luận Chương 4
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG

I. Tội xâm phạm hoạt động tư pháp

Tội xâm phạm hoạt động tư pháp là một nhóm tội phạm đặc biệt trong luật hình sự Việt Nam, được quy định tại Chương XXIV Bộ luật Hình sự 2015. Nhóm tội này nhằm bảo vệ sự đúng đắn của hoạt động tư pháp, đảm bảo công lý và trật tự xã hội. Các hành vi xâm phạm bao gồm việc cản trở, làm sai lệch hoặc phá hoại quá trình tố tụng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp. Thực tiễn duyên hải miền Trung cho thấy sự gia tăng đáng kể các vụ án liên quan đến nhóm tội này, đặc biệt là các vụ án nghiêm trọng như dùng nhục hình, bức cung, gây hậu quả chết người.

1.1. Dấu hiệu pháp lý đặc trưng

Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp có dấu hiệu pháp lý đặc trưng là hành vi trực tiếp cản trở hoặc làm sai lệch quá trình tố tụng. Ví dụ, hành vi dùng nhục hình, bức cung, hoặc đe dọa nhân chứng đều được xem là xâm phạm nghiêm trọng đến hoạt động tư pháp. Luật hình sự Việt Nam quy định rõ các hình phạt tương ứng với mức độ nguy hiểm của hành vi, từ phạt tiền đến tù giam dài hạn.

1.2. Tính chất nguy hiểm của tội phạm

Nhóm tội này có tính chất nguy hiểm cao vì không chỉ xâm phạm đến quyền con người mà còn làm suy yếu niềm tin vào hệ thống tư pháp. Thực tiễn duyên hải miền Trung ghi nhận nhiều vụ án nghiêm trọng, như vụ ông Huỳnh Văn Nén bị bức cung dẫn đến chấp hành án oan 17 năm. Những vụ án này gây ảnh hưởng xấu đến công lý và trật tự xã hội.

II. Luật hình sự Việt Nam

Luật hình sự Việt Nam đã liên tục được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu bảo vệ hoạt động tư pháp. Từ năm 1945 đến nay, các quy định về tội xâm phạm hoạt động tư pháp đã được bổ sung và sửa đổi nhiều lần, đặc biệt là trong Bộ luật Hình sự 2015. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập trong việc áp dụng thực tiễn, đặc biệt là tại các tỉnh duyên hải miền Trung, nơi có số vụ án gia tăng đáng kể.

2.1. Lịch sử phát triển

Quy định về tội xâm phạm hoạt động tư pháp trong luật hình sự Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Từ năm 1945 đến 2015, các quy định này được bổ sung và hoàn thiện để phù hợp với chính sách hình sự của Nhà nước. Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định chi tiết hơn về các tội danh và hình phạt, nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

2.2. Bất cập trong áp dụng

Mặc dù đã có nhiều cải tiến, luật hình sự Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập trong việc áp dụng thực tiễn. Ví dụ, việc định tội danh và quyết định hình phạt đối với các tội xâm phạm hoạt động tư pháp vẫn chưa thống nhất, dẫn đến tình trạng bỏ lọt tội phạm hoặc xử lý không nghiêm minh. Thực tiễn duyên hải miền Trung cho thấy nhiều vụ án được xử lý chậm trễ hoặc không đúng mức độ nghiêm trọng của hành vi.

III. Thực tiễn duyên hải miền Trung

Thực tiễn duyên hải miền Trung cho thấy tình hình tội xâm phạm hoạt động tư pháp diễn biến phức tạp với số vụ án gia tăng đáng kể. Các tỉnh như Phú Yên, Khánh Hòa, và Bình Định ghi nhận nhiều vụ án nghiêm trọng, gây ảnh hưởng xấu đến niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp. Việc áp dụng pháp luật tại khu vực này còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc định tội danh và quyết định hình phạt.

3.1. Số liệu thống kê

Theo báo cáo của Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh duyên hải miền Trung, số vụ án tội xâm phạm hoạt động tư pháp tăng 4,7% vào năm 2021 so với năm 2020. Các vụ án nghiêm trọng như dùng nhục hình, bức cung chiếm tỷ lệ cao, gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng và sức khỏe của nạn nhân.

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả

Để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, cần có các giải pháp cụ thể như tăng cường đào tạo cho cán bộ tư pháp, hoàn thiện quy định pháp luật, và nâng cao nhận thức của người dân về quyền và nghĩa vụ của mình. Thực tiễn duyên hải miền Trung cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để đưa ra các giải pháp phù hợp với đặc thù của khu vực.