Hiểu Biết Về Bệnh Cúm A: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phòng Ngừa

Virus cúm A được chia thành nhiều chủng khác nhau dựa trên hai protein bề mặt là Hemagglutinin (H) và Neuraminidase (N). Các chủng phổ biến bao gồm cúm A H1N1, cúm A H3N2 và cúm A H5N1. Mỗi chủng có khả năng gây bệnh và mức độ nghiêm trọng khác nhau. Virus cúm A có khả năng lây nhiễm cao trên người, chim, lợn, ngựa và nhiều động vật khác, trong đó các loài chim hoang dại là vật chủ chính. Sự kết hợp đa dạng giữa các protein H và N là điều hoàn toàn có thể xảy ra, tạo ra các chủng virus mới.

Cúm A lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, thông qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Bệnh cũng có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với các bề mặt bị nhiễm virus, sau đó chạm vào mắt, mũi hoặc miệng. Việc vệ sinh cá nhân kém, đặc biệt là không rửa tay thường xuyên, cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Theo Bộ Y tế, cúm A H5N1 có thể lây từ người sang người nên đã làm bệnh dịch lan rộng ra cộng đồng với nhiều nguy cơ trở thành đại dịch.

Các triệu chứng ban đầu của cúm A thường xuất hiện đột ngột, bao gồm sốt cao (thường trên 38 độ C), đau đầu, đau nhức cơ thể và mệt mỏi. Người bệnh cũng có thể bị đau họng, ho khan hoặc ho có đờm. Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy. Bệnh nhân bị sốt, thường sốt cao (sốt trên 380C), sốt kéo dài từ 3 – 4 ngày. Bệnh nhân bị nhức đầu, nhức đầu mức độ nhẹ và vừa. Bệnh nhân thấy người mệt mỏi, kiệt sức hoặc cảm giác yếu không làm được gì, triệu chứng này thường gặp và đôi khi nặng, có thể kéo dài 2 – 3 tuần.

Cúm A có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao. Các biến chứng thường gặp bao gồm viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang, viêm tai giữa và suy hô hấp. Trong một số trường hợp, cúm A có thể dẫn đến tử vong. Để phòng tránh các biến chứng, cần điều trị cúm A kịp thời và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh có thể gây biến chứng viêm phế quản, viêm phổi và những trường hợp nặng có thể tử vong nếu không được chẩn đoán, điều trị kịp thời.

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch là một trong những biện pháp phòng ngừa cúm A hiệu quả nhất. Cần rửa tay đúng cách, chà xát kỹ các ngón tay, kẽ tay và mu bàn tay trong ít nhất 20 giây. Rửa tay sau khi ho, hắt hơi, sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Lây truyền qua tiếp xúc xảy ra do sự tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp giữa mô/tổ chức của cơ thể (gồm cả da và niêm mạc) với da/niêm mạc hoặc các phương tiện vật liệu bị ô nhiễm. Đây là đường lây truyền chủ yếu nhất làm lan truyền vi rút cúm từ người bệnh này qua người bệnh khác hay từ nhân viên y tế sang người bệnh và ngược lại.

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, bao gồm cả virus cúm A. Để tăng cường miễn dịch, cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, ăn nhiều rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, cần ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên và tránh căng thẳng. Truyền thông để người dân có hành vi phòng cúm là chiến lược hàng đầu dự phòng cúm trên thế giới cũng như Việt Nam.

Đeo khẩu trang giúp ngăn ngừa sự lây lan của virus cúm A qua đường hô hấp. Nên chọn khẩu trang y tế có khả năng lọc bụi và vi khuẩn tốt. Đeo khẩu trang đúng cách, che kín mũi và miệng. Thay khẩu trang thường xuyên, đặc biệt khi khẩu trang bị ẩm hoặc bẩn. Lây truyền qua giọt bắn xảy ra do hít phải những giọt phân tử hô hấp chứa các vi sinh vật gây bệnh có kích thước ≥5m tạo ra khi ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc khi thực hiện một số thủ thuật như hút rửa, nội soi khí/phế quản.

Tamiflu (Oseltamivir) và Relenza (Zanamivir) là hai loại thuốc kháng virus được sử dụng phổ biến trong điều trị cúm A. Các thuốc này có tác dụng ức chế sự phát triển của virus, giúp giảm triệu chứng và rút ngắn thời gian bệnh. Tuy nhiên, thuốc kháng virus chỉ có hiệu quả khi được sử dụng sớm, trong vòng 48 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Ngoài việc sử dụng thuốc kháng virus, việc điều trị triệu chứng cũng rất quan trọng để giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn. Các biện pháp điều trị triệu chứng bao gồm sử dụng thuốc hạ sốt (Paracetamol), thuốc giảm đau (Ibuprofen), uống nhiều nước và nghỉ ngơi đầy đủ. Cần tránh sử dụng Aspirin cho trẻ em và thanh thiếu niên vì có thể gây ra hội chứng Reye.

Trẻ em là đối tượng dễ mắc cúm A do hệ miễn dịch còn yếu. Các triệu chứng cúm A ở trẻ em có thể khác với người lớn, bao gồm sốt cao, quấy khóc, bỏ ăn và tiêu chảy. Cúm A có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ở trẻ em như viêm phổi, viêm phế quản và viêm tai giữa. Để phòng ngừa cúm A cho trẻ em, cần tiêm vắc xin cúm A hàng năm và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân.

Người già là đối tượng có nguy cơ mắc cúm A cao hơn và dễ gặp các biến chứng nghiêm trọng hơn do hệ miễn dịch suy yếu. Cúm A có thể làm trầm trọng thêm các bệnh nền như tim mạch, phổi và tiểu đường. Để phòng ngừa cúm A cho người già, cần tiêm vắc xin cúm A hàng năm, thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và tránh tiếp xúc với người bệnh.

Các nhà khoa học đang nỗ lực phát triển vắc xin cúm A có hiệu quả hơn và độ bao phủ cao hơn. Vắc xin cúm A hiện tại cần được cập nhật hàng năm để phù hợp với các chủng virus đang lưu hành. Các nghiên cứu đang tập trung vào phát triển vắc xin phổ quát có thể bảo vệ chống lại nhiều chủng virus cúm A khác nhau.

Các nhà khoa học cũng đang tìm kiếm các thuốc kháng virus mới có hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn. Các thuốc kháng virus mới có thể nhắm vào các mục tiêu khác nhau trong chu trình sống của virus, giúp ngăn chặn sự phát triển và lây lan của virus.