I. Tổng quan Giáo dục Phổ thông Hải Phòng 1986 2003
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục phổ thông (GDPT) đóng vai trò then chốt, là nền tảng cho sự phát triển toàn diện của cá nhân. GDPT giúp học sinh từ những bước đi chập chững đến nắm bắt kiến thức cơ bản về văn hóa, đạo đức và định hướng cuộc sống. Mái trường GDPT góp phần tạo ra những công dân tốt, người lao động giỏi và những tài năng cho đất nước. Vì yêu cầu đổi mới, nhu cầu của nhân dân và đòi hỏi của cuộc đấu tranh chống tụt hậu, nội dung giáo dục và đào tạo, bao gồm GDPT, phải không ngừng đổi mới. Đảng ta rất coi trọng vị trí của ngành GDPT. Nghị quyết của Bộ Chính trị TW Đảng về cải cách giáo dục lần thứ 3 (năm 1979) đã chỉ rõ: “Giáo dục phổ thông là nền tảng văn hóa của một nước, là sức mạnh tương lai của một dân tộc”.
1.1. Vị trí và vai trò của GDPT trong hệ thống giáo dục
GDPT được xem là "bản lề" và "xương sống" của toàn bộ quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em, thiếu niên và thanh niên. Nó giúp các em từ nhận biết đơn sơ tiến lên nắm bắt kiến thức cơ bản về văn hóa, chữ viết, đạo đức và định hướng cuộc sống. Chính mái trường này đã góp phần không nhỏ tạo ra những con ngoan, trò giỏi, những công nhân tốt và những tài năng cho đất nước. Chất lượng giáo dục là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của GDPT.
1.2. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với GDPT
Đảng và Nhà nước luôn coi trọng GDPT, thể hiện qua các nghị quyết, chỉ thị và chính sách ưu tiên. Nghị quyết của Bộ Chính trị TW Đảng về cải cách giáo dục lần thứ 3 (năm 1979) đã khẳng định vai trò nền tảng của GDPT đối với sự phát triển văn hóa và sức mạnh tương lai của dân tộc. Sự quan tâm này được thể hiện bằng việc đầu tư nguồn lực, xây dựng cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
II. Bối cảnh Kinh tế Xã hội ảnh hưởng Giáo dục Hải Phòng
Hải Phòng, thành phố lớn thứ ba cả nước, hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để trở thành trung tâm văn hóa - giáo dục của miền duyên hải Bắc Bộ. Địa hình Hải Phòng đa dạng, có thể coi như hình ảnh của đất nước Việt Nam thu nhỏ với vùng biển - hải đảo, đồng bằng ven biển và núi. Thành phố có lợi thế phát triển đa dạng các loại hình kinh tế biển (cảng biển, thủy sản, du lịch), công nghiệp và dịch vụ. Với thế mạnh cảng biển, thành phố giữ vai trò to lớn đối với xuất nhập khẩu của vùng Bắc Bộ, có điều kiện tiếp nhận và ứng dụng nhanh các thành tựu GDĐT, khoa học - kỹ thuật và công nghệ, kỹ năng về quản lý từ nước ngoài.
2.1. Vị trí địa lý và tiềm năng phát triển kinh tế của Hải Phòng
Hải Phòng có vị trí địa lý chiến lược, là cửa ngõ giao thương quan trọng của miền Bắc. Với hệ thống cảng biển lớn, thành phố có điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư và giao lưu văn hóa. Sự phát triển kinh tế tạo điều kiện để đầu tư vào giáo dục, nâng cao chất lượng cơ sở vật chất và đời sống của giáo viên. Giáo dục Hải Phòng được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế của thành phố.
2.2. Truyền thống văn hóa và lịch sử của người dân Hải Phòng
Người dân Hải Phòng vừa anh dũng, kiên cường đánh giặc, giữ nước, vừa cần cù, năng động sáng tạo trong xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội. Trong những thời điểm khó khăn nhất, Đảng bộ và nhân dân Hải Phòng đều có nếp nghĩ, cách làm sáng tạo và đề xuất với Trung ương nhiều vấn đề quan trọng. Nhiều lĩnh vực y tế, dân số - kế hoạch hóa gia đình, giáo dục, xóa đói giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa và một số mặt về kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, đô thị,… của Hải Phòng là điển hình của cả nước. Lịch sử giáo dục Hải Phòng gắn liền với truyền thống văn hóa và lịch sử của thành phố.
III. Đổi mới Giáo dục Phổ thông Hải Phòng Giai đoạn 1986 1996
Nhận thức sâu sắc vai trò “xương sống”, “bản lề” của GDPT trong hệ thống giáo dục quốc dân, Đảng bộ thành phố Hải Phòng đã thường xuyên quan tâm, chăm lo tạo điều kiện để GDPT từng bước đổi mới và phát triển vững chắc. Tính đến thời điểm năm học 2003 - 2004, toàn thành phố có gần 500 trường của các cấp học phổ thông được bố trí phù hợp địa bàn dân cư từ đất liền đến hải đảo, với đủ loại hình, mô hình giáo dục: Bên cạnh trường công lập có trường dân lập, bán công, tư thục. Bên cạnh trường phổ thông thông thường có trường phổ thông năng khiếu, trường chuyên biệt.
3.1. Chủ trương và biện pháp đổi mới GDPT của Đảng bộ Hải Phòng
Đảng bộ Hải Phòng đã đề ra nhiều chủ trương và biện pháp đổi mới GDPT, tập trung vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học. Các chủ trương này được cụ thể hóa bằng các nghị quyết, chỉ thị và kế hoạch hành động cụ thể. Cải cách giáo dục Hải Phòng được triển khai đồng bộ trên các cấp học.
3.2. Kết quả và hạn chế của đổi mới GDPT giai đoạn 1986 1996
Đổi mới GDPT giai đoạn 1986-1996 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, như nâng cao chất lượng giáo dục, mở rộng quy mô trường lớp, tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, như chất lượng giáo dục chưa đồng đều giữa các vùng, đội ngũ giáo viên còn thiếu và yếu, cơ sở vật chất còn thiếu thốn. Chương trình giáo dục Hải Phòng 1986-2003 đã có những thay đổi đáng kể.
3.3. Phong trào thi đua dạy tốt học tốt tại Hải Phòng
Phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt” được phát động rộng rãi trong các trường học, tạo động lực cho giáo viên và học sinh phấn đấu vươn lên. Nhiều giáo viên đã đạt được thành tích cao trong các kỳ thi giáo viên giỏi cấp thành phố và cấp quốc gia. Học sinh Hải Phòng cũng đạt được nhiều giải thưởng trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia và quốc tế. Phong trào thi đua dạy tốt học tốt Hải Phòng đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
IV. Phát triển Giáo dục Phổ thông Hải Phòng 1996 2003
Trong giai đoạn 1996-2003, GDPT Hải Phòng tiếp tục được đẩy mạnh phát triển, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thành phố đã tập trung vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện sự nghiệp đổi mới GDPT theo chủ trương, đường lối của Đảng. Nhiều mô hình giáo dục mới được triển khai, như trường bán công, trường dân lập, trường chuyên biệt. Chất lượng giáo dục được nâng cao, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp và đỗ đại học tăng lên.
4.1. Mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
Quy mô GDPT được mở rộng, số lượng trường lớp và học sinh tăng lên. Chất lượng giáo dục toàn diện được nâng cao, chú trọng phát triển cả kiến thức, kỹ năng và phẩm chất đạo đức của học sinh. Các hoạt động ngoại khóa được tăng cường, giúp học sinh phát triển toàn diện. Học sinh Hải Phòng ngày càng năng động và sáng tạo.
4.2. Đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá
Phương pháp giảng dạy được đổi mới, tăng cường tính tích cực, chủ động của học sinh. Các phương pháp dạy học hiện đại được áp dụng, như dạy học theo dự án, dạy học theo nhóm, dạy học bằng công nghệ thông tin. Hình thức kiểm tra đánh giá được đổi mới, chú trọng đánh giá năng lực thực tế của học sinh. Giáo viên Hải Phòng không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.
4.3. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học
Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học được đầu tư nâng cấp, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Nhiều trường học được xây mới hoặc sửa chữa, trang bị đầy đủ phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện, phòng máy tính. Cơ sở vật chất giáo dục Hải Phòng ngày càng được cải thiện.
V. Thành tựu và Hạn chế của Giáo dục Hải Phòng 1986 2003
GDPT Hải Phòng đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong giai đoạn 1986-2003, được Đảng, Nhà nước và Bộ GDĐT đánh giá cao, tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. Bộ GDĐT thường giao cho GDPT Hải Phòng làm thí điểm những vấn đề mới nhất của ngành. Ngược lại, GDPT Hải Phòng cũng đóng góp cho Bộ GDĐT nhiều đề xuất mới, sáng kiến hay. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục.
5.1. Những thành tựu nổi bật của GDPT Hải Phòng
GDPT Hải Phòng luôn đứng trong tốp đầu cả nước về chất lượng giáo dục. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp và đỗ đại học cao. Nhiều học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia và quốc tế. Hải Phòng là đơn vị đi đầu trong sáng tạo, đổi mới giáo dục. Thành tựu giáo dục Hải Phòng là niềm tự hào của thành phố.
5.2. Những khó khăn và thách thức đặt ra cho GDPT
Chất lượng giáo dục chưa đồng đều giữa các vùng. Đội ngũ giáo viên còn thiếu và yếu. Cơ sở vật chất còn thiếu thốn. Áp lực thi cử còn lớn. Tình trạng học thêm, dạy thêm tràn lan. Khó khăn giáo dục Hải Phòng cần được giải quyết để phát triển bền vững.
VI. Định hướng và Giải pháp phát triển Giáo dục Hải Phòng
Nghị quyết số 32 - NQTW ngày 05/8/2003 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước khẳng định: “Hải Phòng phải trở thành trung tâm giáo dục đào tạo của vùng duyên hải Bắc Bộ”. Đây là định hướng quan trọng của ngành GDĐT thành phố Hải Phòng đồng thời cũng là nhiệm vụ và thách thức to lớn đối với Đảng bộ thành phố trong việc lãnh đạo sự nghiệp GDĐT nói chung, GDPT nói riêng trong thời kỳ phát triển mới.
6.1. Định hướng phát triển GDPT Hải Phòng trong thời kỳ mới
Xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm giáo dục đào tạo của vùng duyên hải Bắc Bộ. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Phát triển đội ngũ giáo viên chất lượng cao. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học hiện đại. Đổi mới giáo dục Hải Phòng cần bám sát định hướng của Đảng và Nhà nước.
6.2. Các giải pháp để đạt được mục tiêu phát triển GDPT
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước đối với GDPT. Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục. Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục. Đổi mới cơ chế quản lý giáo dục. Giải pháp phát triển giáo dục Hải Phòng cần được triển khai đồng bộ và hiệu quả.
