I. Cơ sở lý luận dạy học giải quyết vấn đề
Chương này tập trung vào việc phân tích các khái niệm và lý thuyết liên quan đến dạy học giải quyết vấn đề (DHGQVĐ). Lịch sử nghiên cứu vấn đề này cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của phương pháp này trên thế giới và tại Việt Nam. Các khái niệm như tình huống có vấn đề, vấn đề học tập, và cấu trúc của quá trình giải quyết vấn đề được làm rõ. Đặc biệt, chương này nhấn mạnh ưu điểm và hạn chế của DHGQVĐ, cùng với các phương pháp dạy học có thể áp dụng. Việc áp dụng DHGQVĐ không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng lập trình mà còn rèn luyện tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn.
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Lịch sử nghiên cứu về DHGQVĐ cho thấy sự chuyển mình trong phương pháp giáo dục, từ việc truyền thụ kiến thức một chiều sang việc khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc áp dụng DHGQVĐ giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển năng lực tự học và sáng tạo. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nơi mà công nghệ thông tin ngày càng trở nên phổ biến.
1.2. Khái niệm và đặc trưng cơ bản của DHGQVĐ
Khái niệm DHGQVĐ được định nghĩa là phương pháp dạy học mà trong đó học sinh được khuyến khích tìm ra giải pháp cho các vấn đề thực tiễn. Đặc trưng của phương pháp này bao gồm việc tạo ra tình huống có vấn đề để kích thích sự tò mò và hứng thú của học sinh. Học sinh không chỉ học cách lập trình mà còn học cách phát triển tư duy phản biện và kỹ năng làm việc nhóm. Việc áp dụng DHGQVĐ trong giảng dạy môn tin học sẽ giúp học sinh có cái nhìn sâu sắc hơn về ứng dụng lập trình trong cuộc sống.
II. Thực trạng dạy học phần lập trình đơn giản tại trường THCS Nguyễn Văn Tiết
Chương này giới thiệu về trường THCS Nguyễn Văn Tiết và thực trạng dạy học phần lập trình đơn giản. Mặc dù môn tin học là môn học bắt buộc, chất lượng dạy học phần lập trình đơn giản vẫn chưa đạt yêu cầu. Học sinh thường cảm thấy thụ động và không yêu thích môn học này. Khảo sát thực trạng cho thấy nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc giải quyết vấn đề liên quan đến lập trình. Điều này cho thấy cần thiết phải áp dụng các phương pháp dạy học mới, đặc biệt là DHGQVĐ, để nâng cao chất lượng giáo dục tại trường.
2.1. Giới thiệu về trường THCS Nguyễn Văn Tiết
Trường THCS Nguyễn Văn Tiết được thành lập với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh tại thị xã Thuận An. Trường đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác giáo dục, tuy nhiên, môn tin học vẫn còn nhiều hạn chế. Việc áp dụng DHGQVĐ trong giảng dạy sẽ giúp cải thiện tình hình này, tạo ra môi trường học tập tích cực hơn cho học sinh.
2.2. Khảo sát thực trạng dạy học phần lập trình đơn giản
Khảo sát thực trạng dạy học cho thấy học sinh gặp khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức lập trình. Nhiều học sinh không có hứng thú với môn học, dẫn đến việc học không hiệu quả. Các giáo viên cũng nhận thấy rằng phương pháp dạy học hiện tại chưa phát huy được tính tích cực của học sinh. Điều này cho thấy cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy học, đặc biệt là việc áp dụng DHGQVĐ để nâng cao chất lượng dạy học.
III. Triển khai DHGQVĐ phần lập trình đơn giản tại trường THCS Nguyễn Văn Tiết
Chương này trình bày cách triển khai DHGQVĐ trong dạy học phần lập trình đơn giản. Tác giả đã xây dựng tiến trình dạy học và biên soạn bài giảng theo hướng DHGQVĐ. Thực nghiệm sư phạm được tiến hành để kiểm nghiệm giả thuyết nghiên cứu. Kết quả cho thấy việc áp dụng DHGQVĐ đã làm tăng hứng thú và sự chủ động của học sinh trong học tập. Học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo.
3.1. Xây dựng tiến trình dạy học
Tiến trình dạy học được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của DHGQVĐ, bao gồm việc tạo ra các tình huống có vấn đề để học sinh giải quyết. Các bài giảng được thiết kế để khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập. Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về lập trình mà còn phát triển kỹ năng làm việc nhóm và tư duy phản biện.
3.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm
Kết quả thực nghiệm cho thấy học sinh đã có sự tiến bộ rõ rệt trong việc tiếp thu kiến thức lập trình. Học sinh cảm thấy hứng thú hơn với môn học và chủ động hơn trong việc giải quyết các vấn đề. Điều này chứng tỏ rằng việc áp dụng DHGQVĐ trong dạy học phần lập trình đơn giản là một giải pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục tại trường THCS Nguyễn Văn Tiết.
