Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất khẩu hàng hóa, đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn. Ngành da giày, một trong những ngành công nghiệp tiêu dùng quan trọng, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế quốc dân với khoảng 240 doanh nghiệp chuyên sản xuất giày dép các loại. Năm 2003, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành da giày Việt Nam đạt khoảng 2,267 tỷ USD, trong đó các thị trường chính là Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Mỹ và các nước Đông Âu. Đặc biệt, trong quý I năm 2004, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 613 triệu USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm trước, với EU chiếm khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Trước thực trạng đó, việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược thị trường xuất khẩu hiệu quả là nhiệm vụ cấp thiết nhằm phát triển thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng kim ngạch xuất khẩu cho các doanh nghiệp trong ngành, điển hình là Công ty Da giày Hà Nội. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về chiến lược và chiến lược thị trường doanh nghiệp, phân tích, đánh giá thực trạng xây dựng và thực hiện kế hoạch – chiến lược thị trường xuất khẩu của Công ty Da giày Hà Nội từ năm 1997 đến dự báo các năm tiếp theo, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả chiến lược thị trường xuất khẩu trong xu thế hội nhập.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Công ty Da giày Hà Nội, một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Bộ Công nghiệp, với các sản phẩm chủ lực là giày vải và giày da, trong giai đoạn từ năm 1997 đến năm 2004. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc đóng góp các giải pháp thực tiễn giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường xuất khẩu, đồng thời góp phần phát triển ngành da giày Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh và thị trường, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết chiến lược kinh doanh: Chiến lược được hiểu là sự kết hợp giữa điểm mạnh của doanh nghiệp và các cơ hội trên thị trường nhằm đạt được lợi thế cạnh tranh bền vững. Các quan điểm của các học giả như William F. Glueck, Quinn, Porter và Alfred Chandler được vận dụng để làm rõ bản chất, vai trò và nội dung của chiến lược trong doanh nghiệp.

  • Mô hình SWOT: Phân tích điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) để hình thành các ý tưởng chiến lược phù hợp với môi trường kinh doanh và năng lực nội tại của doanh nghiệp.

  • Mô hình lựa chọn chiến lược thị trường: Dựa trên các tiêu chí như lợi nhuận, chi phí vận chuyển, lợi thế cạnh tranh để lựa chọn phương án chiến lược phù hợp như tham nhập thị trường, phát triển thị trường hay duy trì thị trường hiện tại.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược thị trường xuất khẩu, môi trường kinh doanh quốc tế, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, kế hoạch chiến lược, và tổ chức thực hiện chiến lược.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu kết hợp nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện:

  • Phương pháp thống kê, tổng hợp: Thu thập và xử lý số liệu về hoạt động sản xuất kinh doanh, kim ngạch xuất khẩu của Công ty Da giày Hà Nội trong giai đoạn 1997-2004.

  • Phương pháp phân tích, so sánh và đánh giá: Đánh giá thực trạng xây dựng và thực hiện kế hoạch – chiến lược thị trường xuất khẩu dựa trên các tiêu chí định lượng và định tính, so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành và các xu hướng thị trường quốc tế.

  • Phương pháp ngoại suy và mô hình toán học: Sử dụng phần mềm Eviews để dự báo sản lượng xuất khẩu của Công ty trong các năm tiếp theo, từ đó đề xuất các định hướng chiến lược phù hợp.

  • Phương pháp nghiên cứu trường hợp (case study): Tập trung phân tích sâu về Công ty Da giày Hà Nội, một doanh nghiệp nhà nước có lịch sử phát triển gần 100 năm, với các sản phẩm chủ lực là giày vải và giày da, nhằm rút ra bài học và kinh nghiệm thực tiễn.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu kinh doanh của Công ty từ năm 1997 đến 2004, cùng các báo cáo ngành và dữ liệu thị trường quốc tế. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu có sẵn để đảm bảo tính đại diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 1997 đến dự báo năm 2005, tập trung vào phân tích quá trình xây dựng và thực hiện chiến lược thị trường xuất khẩu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu ổn định: Kim ngạch xuất khẩu của Công ty Da giày Hà Nội tăng từ khoảng 628.950 USD năm 2000 lên mức cao hơn trong các năm tiếp theo, với kim ngạch xuất khẩu toàn ngành da giày Việt Nam đạt 2,267 tỷ USD năm 2003. Riêng quý I năm 2004, kim ngạch xuất khẩu đạt 613 triệu USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm trước.

  2. Cơ cấu sản phẩm và thị trường xuất khẩu: Sản phẩm chủ lực là giày vải và giày da, chiếm khoảng 90% sản lượng xuất khẩu. Thị trường chính là EU chiếm khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu quý I/2004, tiếp theo là Mỹ (14%) và Nhật Bản (2,6%). Thị trường Mỹ được đánh giá là thị trường đầy tiềm năng nhưng còn nhiều thách thức.

  3. Tình hình tổ chức và hoạt động sản xuất kinh doanh: Công ty có cơ cấu tổ chức hợp lý với các phòng ban chức năng và các xí nghiệp sản xuất liên kết, đảm bảo quy trình sản xuất liên tục và hiệu quả. Doanh thu năm 2002 đạt hơn 56 tỷ đồng, tăng 12% so với năm 2001, tuy nhiên lợi nhuận gộp lại giảm từ gần 6,9 tỷ đồng năm 2001 xuống còn khoảng 4,7 tỷ đồng năm 2002.

  4. Những khó khăn và hạn chế: Công ty còn gặp nhiều khó khăn như thiết bị sản xuất lạc hậu, khả năng cạnh tranh còn yếu, chưa có phòng nghiên cứu thị trường chuyên biệt, hoạt động marketing và thu thập thông tin thị trường còn hạn chế. Việc sản xuất chủ yếu theo đơn hàng gia công khiến công ty phụ thuộc nhiều vào đối tác nước ngoài và chịu ảnh hưởng bởi các khâu trung gian, làm giảm lợi nhuận.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những khó khăn trên xuất phát từ việc chuyển đổi ngành nghề sản xuất từ da giày truyền thống sang giày vải và giày da xuất khẩu, một lĩnh vực mới mẻ đòi hỏi năng lực quản lý, công nghệ và marketing cao hơn. So với các doanh nghiệp cùng ngành và các quốc gia xuất khẩu giày dép lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam còn nhiều hạn chế về công nghệ và thương hiệu.

Việc thị trường xuất khẩu chủ yếu tập trung vào EU và Mỹ tạo ra cơ hội lớn nhưng cũng đồng thời đặt ra thách thức về chất lượng, mẫu mã và khả năng thích ứng với xu hướng thời trang nhanh chóng thay đổi. Các số liệu về kim ngạch xuất khẩu và doanh thu cho thấy tiềm năng tăng trưởng nhưng lợi nhuận giảm phản ánh áp lực cạnh tranh và chi phí sản xuất cao.

Việc chưa có hệ thống thông tin thị trường chuyên nghiệp làm giảm khả năng dự báo và phản ứng kịp thời với biến động thị trường, ảnh hưởng đến hiệu quả xây dựng và thực hiện chiến lược. Các biểu đồ về kim ngạch xuất khẩu theo năm và cơ cấu thị trường sẽ minh họa rõ nét xu hướng tăng trưởng và phân bố thị trường của Công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng phòng nghiên cứu thị trường chuyên biệt: Tổ chức bộ phận nghiên cứu thị trường nhằm thu thập, phân tích thông tin thị trường xuất khẩu, dự báo xu hướng tiêu dùng và cạnh tranh. Mục tiêu nâng cao độ chính xác trong hoạch định chiến lược, thực hiện trong vòng 6 tháng, do Ban Giám đốc chỉ đạo.

  2. Đầu tư nâng cấp công nghệ và thiết bị sản xuất: Cải tiến dây chuyền sản xuất, áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí và tăng năng suất. Mục tiêu tăng lợi nhuận gộp ít nhất 15% trong 2 năm tới, do phòng Kỹ thuật phối hợp với phòng Tài chính thực hiện.

  3. Đa dạng hóa sản phẩm và phát triển thương hiệu: Nghiên cứu phát triển các dòng sản phẩm mới phù hợp với xu hướng thời trang và nhu cầu thị trường, đồng thời xây dựng thương hiệu riêng để giảm phụ thuộc vào gia công. Mục tiêu tăng thị phần xuất khẩu thêm 10% trong 3 năm, do phòng Marketing và R&D phối hợp triển khai.

  4. Tăng cường hoạt động marketing và mở rộng thị trường: Tăng cường quảng bá sản phẩm tại các thị trường tiềm năng như Mỹ, Nhật Bản, đồng thời tìm kiếm đối tác phân phối mới. Mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu 20% trong 2 năm, do phòng Kinh doanh và Marketing thực hiện.

  5. Cải thiện quản lý tài chính và giảm chi phí vay vốn: Tái cấu trúc tài chính, đàm phán lãi suất vay vốn ưu đãi nhằm giảm chi phí tài chính, nâng cao khả năng đầu tư phát triển. Mục tiêu giảm chi phí tài chính 5% trong 1 năm, do phòng Tài chính-Kế toán đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành da giày: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược thị trường xuất khẩu, từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Marketing quốc tế: Tài liệu tham khảo về lý thuyết chiến lược, mô hình SWOT, phương pháp phân tích thị trường và ứng dụng thực tiễn trong ngành da giày.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ thực trạng và khó khăn của doanh nghiệp xuất khẩu, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ hiệu quả, thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp da giày.

  4. Các nhà đầu tư và đối tác kinh doanh trong lĩnh vực xuất nhập khẩu: Đánh giá tiềm năng và rủi ro khi hợp tác với doanh nghiệp trong ngành da giày Việt Nam, đặc biệt là Công ty Da giày Hà Nội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược thị trường xuất khẩu là gì và tại sao quan trọng?
    Chiến lược thị trường xuất khẩu là kế hoạch dài hạn nhằm xác định thị trường mục tiêu, cách thức tiếp cận và phát triển thị trường nước ngoài để tăng kim ngạch xuất khẩu. Nó giúp doanh nghiệp tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến việc xây dựng chiến lược thị trường xuất khẩu?
    Bao gồm môi trường quốc tế (chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hóa), đặc điểm sản phẩm, năng lực nội tại doanh nghiệp, cạnh tranh trong ngành, và xu hướng tiêu dùng tại thị trường mục tiêu. Việc phân tích kỹ các yếu tố này giúp doanh nghiệp lựa chọn chiến lược phù hợp.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thống kê, phân tích so sánh, mô hình toán học dự báo (Eviews), và nghiên cứu trường hợp cụ thể tại Công ty Da giày Hà Nội nhằm đảm bảo tính khách quan và thực tiễn.

  4. Những khó khăn chính mà Công ty Da giày Hà Nội đang gặp phải là gì?
    Thiết bị sản xuất lạc hậu, phụ thuộc vào gia công, thiếu phòng nghiên cứu thị trường chuyên biệt, hoạt động marketing còn hạn chế, và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả chiến lược thị trường xuất khẩu?
    Xây dựng phòng nghiên cứu thị trường, đầu tư công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường marketing và mở rộng thị trường, cải thiện quản lý tài chính và giảm chi phí vay vốn.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ vai trò quan trọng của chiến lược thị trường xuất khẩu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt đối với ngành da giày Việt Nam.
  • Phân tích thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh và chiến lược xuất khẩu của Công ty Da giày Hà Nội từ năm 1997 đến 2004, chỉ ra những điểm mạnh, hạn chế và thách thức.
  • Áp dụng mô hình SWOT và các phương pháp phân tích hiện đại để dự báo xu hướng và đề xuất các giải pháp chiến lược phù hợp.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tăng kim ngạch xuất khẩu cho Công ty trong giai đoạn tiếp theo.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai phòng nghiên cứu thị trường, đầu tư công nghệ, phát triển thương hiệu và tăng cường hoạt động marketing nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và nhà quản lý trong ngành da giày cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp chiến lược được đề xuất để tận dụng cơ hội hội nhập, nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế quốc dân.