Tăng Cường Xử Lý Nợ Xấu Tại Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội – Chi Nhánh Ba Đình

Luận văn đưa ra khái niệm nợ xấu theo ba quan điểm: Ngân hàng Trung ương Liên minh châu Âu (ECB) dựa trên kết quả thu hồi nợ; Phòng Thống kê – Liên hiệp quốc dựa trên quá hạn trên 90 ngày và khả năng trả nợ nghi ngờ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) là các khoản nợ thuộc nhóm 3, 4, 5 và được xác định dựa trên quá hạn trên 90 ngày hoặc khả năng trả nợ thấp. Việc xác định rõ khái niệm nợ xấu là bước đầu tiên quan trọng trong việc quản lý nợ xấu ngân hàng SHB.

Các nguyên nhân làm phát sinh nợ xấu bao gồm nguyên nhân khách quan (môi trường tự nhiên, kinh tế xã hội, pháp lý, năng lực tài chính yếu kém của khách hàng) và nguyên nhân chủ quan (năng lực tài chính yếu kém của ngân hàng, quan điểm của ban lãnh đạo, trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ ngân hàng, công tác kiểm tra, kiểm soát lỏng lẻo, chính sách tín dụng ban hành chậm trễ, thiếu linh hoạt). Việc xác định rõ nguyên nhân giúp phòng ngừa nợ xấu ngân hàng hiệu quả hơn.

Một số biện pháp xử lý nợ xấu tại chi nhánh: thu hồi nợ trực tiếp (ưu tiên hàng đầu), thu hồi nợ bằng biện pháp pháp lý (khách hàng chây ỳ, lừa đảo), xử lý tài sản bảo đảm (khách hàng không trả nợ), và các biện pháp khác (bán nợ, cho vay thêm vốn lưu động, phối hợp với Hội sở chính). Theo tài liệu gốc, kết quả thu hồi nợ xấu từ biện pháp thu hồi nợ trực tiếp trong các năm qua hầu như có xu hướng giảm.

Hội sở chính đánh giá kết quả xử lý nợ xấu của chi nhánh: Những mặt đạt được: Công tác thu hồi nợ đã đạt được những kết quả nhất định, một số khoản nợ xấu có tính chất phức tạp đã được xử lý thành công. Hạn chế: Nợ xấu đã thu hồi được có giá trị thấp và giảm dần qua các năm gần đây, Nợ xấu đã được xử lý mặc dù đều tăng trong các năm gần đây nhưng chủ yếu từ dùng biện pháp trích lập dự phòng rủi ro để xử lý, Xử lý nợ xấu bằng biện pháp thu hồi nợ trực tiếp và biện pháp xử lý tài sản bảo đảm đạt hiệu quả thấp, Chưa thu hồi nợ xấu từ việc xử lý tài sản bảo đảm là bảo lãnh trả nợ thay của công ty mẹ, Chi nhánh thiếu sự chủ động trong công tác xử lý nợ xấu, Thời gian xử lý một khoản nợ xấu quá lâu, Công tác xử lý nợ thông qua SHB AMC còn hạn chế, tiến độ chậm.

Đối với khách hàng có thiện chí hợp tác và có nguồn thu nhập khác để trả nợ: trước hết cán bộ Xử lý nợ tìm hiểu nguyên nhân khách hàng không trả được nợ vi đúng hạn, sau đó vận động, đàm phán với khách hàng dùng nguồn thu nhập khác để trả nợ. Đối với khách hàng có thiện chí hợp tác nhưng không có nguồn thu nhập khác để trả nợ: xem xét miễn, giảm lãi vay để tạo động lực và giảm bớt áp lực trả nợ cho khách hàng; đồng thời đôn đốc khách hàng phối hợp với ngân hàng xử lý tài sản bảo đảm. Đối với khách hàng cố tình chây ỳ trả nợ, không hợp tác khi phối hợp làm việc với ngân hàng: áp dụng phương pháp làm việc từ khuyên nhủ, động viên đến cưỡng chế, răn đe.

Đối với hồ sơ tài sản bảo đảm đầy đủ tính pháp lý, đầy đủ hồ sơ thế chấp, công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm: một là khách hàng ký giấy tờ chuyển nhượng tài sản cho ngân hàng; hai là phối hợp cùng ngân hàng phát mại tài sản bảo đảm. Trong trường hợp khách hàng không có thiện chí hợp tác, có thể tiến hành khởi kiện ra Tòa án để ngân hàng có thể thu hồi vốn trong thời gian nhanh nhất. Đối với hồ sơ tài sản bảo đảm không đầy đủ hồ sơ pháp lý: cần làm việc ngay với khách hàng bổ sung ngay các giấy tờ, hồ sơ còn thiếu để lên phương án thực hiện các bước xử lý phù hợp tiếp theo.

Chi nhánh cần chấn chỉnh lại công tác phân loại nhóm nợ theo đúng thực tế. Chi nhánh cần thực hiện phân loại nợ theo đúng quy định của NHNN và theo các văn bản hướng dẫn chỉ đạo của Hội sở chính. Tổ chức đào tạo kiến thức chuyên môn cho các cán bộ xử lý nợ kịp thời, nhanh chóng: tổ chức đào tạo kiến thức cho các cán bộ Xử lý nợ. Kiến thức chuyên môn đối với vị trí Xử lý nợ bao gồm kiến thức về hoạt động tín dụng và nghiệp vụ xử lý nợ.

Tập trung hoàn thiện quy trình xử lý các khoản nợ có vấn đề, trong đó phòng Xử lý nợ phối hợp với Bộ phận định giá tại chi nhánh đánh giá lại tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, ngoài ra cần quy định rõ điều kiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với các khoản nợ xấu, đồng thời tăng ràng buộc trách nhiệm của một số phòng ban có liên quan. Hội sở chính cũng cần tạo sự chủ động hơn cho các chi nhánh trong công tác xử lý nợ theo hướng tăng phân quyền phán quyết cho Ban tín dụng/Giám đốc chi nhánh và ủy quyền toàn bộ cho Giám đốc chi nhánh khi phát mại TSBĐ.

Các kiến nghị đưa ra tập trung chủ yếu trong việc hoàn thiện công tác thanh, kiểm tra trong hoạt động Ngân hàng bao gồm Tăng cường kiểm tra, thanh tra giám sát hoạt động của NHTM, có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các trường hợp vi phạm, đồng thời NHNN cần tăng cường pháp chế trong lĩnh vực...

Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu lớn để phân tích thông tin khách hàng từ nhiều nguồn khác nhau (ví dụ: lịch sử giao dịch, thông tin mạng xã hội, thông tin kinh tế vĩ mô) có thể giúp ngân hàng dự báo rủi ro tín dụng một cách chính xác hơn. Điều này cho phép ngân hàng đưa ra các biện pháp phòng ngừa nợ xấu kịp thời và hiệu quả.

Các chatbot và hệ thống AI có thể được sử dụng để tự động hóa quy trình thu hồi nợ, ví dụ: gửi thông báo nhắc nợ, đàm phán với khách hàng về phương án trả nợ, và theo dõi tiến độ trả nợ. Điều này giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả của quy trình thu hồi nợ.

Trước khi quyết định tái cơ cấu nợ, ngân hàng cần đánh giá kỹ lưỡng khả năng trả nợ của khách hàng. Điều này bao gồm việc phân tích tình hình tài chính, dòng tiền, và triển vọng kinh doanh của khách hàng. Chỉ khi khách hàng có khả năng trả nợ sau khi tái cơ cấu thì ngân hàng mới nên thực hiện giải pháp này.

Phương án tái cơ cấu nợ cần được xây dựng phù hợp với tình hình cụ thể của từng khách hàng. Điều này có nghĩa là ngân hàng cần linh hoạt trong việc áp dụng các biện pháp tái cơ cấu khác nhau (ví dụ: gia hạn thời gian trả nợ, giảm lãi suất, chuyển đổi loại nợ) để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của phương án.