Giải Pháp Hoàn Thiện Công Tác Thẩm Định Dự Án Vay Vốn Tín Dụng Đầu Tư Tại Ngân Hàng Phát Triển Việt Nam

Trong những năm qua, các dự án sử dụng vốn tín dụng đầu tư đã góp phần đáng kể vào tăng trưởng kinh tế, tăng thu nhập quốc nội, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, tạo việc làm và ổn định việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, vẫn còn một số dự án chưa phát huy được kết quả, gặp khó khăn trong việc thực thi, dẫn đến hiệu quả của dự án không cao. Do đó, cần xem xét khả năng tài chính và khả năng trả nợ của dự án một cách kỹ lưỡng trước khi quyết định đầu tư.

Nghiên cứu tổng quan về thẩm định dự án. Đánh giá và phân tích thực trạng thẩm định dự án vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB). Đề xuất và kiến nghị một số giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự án vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước tại VDB. Thẩm định dự án là khâu tác nghiệp đầu tiên trong quy trình quản lý tín dụng và cần hạn chế tối đa rủi ro.

Đối với các nước đang phát triển, thâm hụt NSNN càng trầm trọng và phổ biến hơn bởi ngân sách của các nước này luôn ở trong tình trạng thu không đủ chi do nền kinh tế kém phát triển, trong khi cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế lại nhỏ bé, lạc hậu nên cần phải có một lượng vốn tín dụng đầu tư rất lớn. Để giải quyết nhu cầu về vốn còn thiếu hụt, hầu hết các quốc gia đều lựa chọn con đường đi vay như là một cứu cánh cho NSNN.

Do nguồn lực của nhà nước còn hạn chế trong khi nhu cầu chi đầu tư phát triển lại rất lớn, NSNN không thể trang trải hết cho toàn bộ các dự án đầu tư phát triển, nên nhà nước buộc phải lựa chọn các dự án đầu tư phát triển không có khả năng thu hồi vốn trực tiếp để đầu tư (bằng cách cấp phát không hoàn lại); còn đối với những dự án đầu tư phát triển có khả năng thu hồi vốn trực tiếp, nhà nước chỉ đầu tư thông qua kênh tín dụng đầu tư, trong đó chủ đầu tư dự án được vay vốn của nhà nước để đầu tư và phải sử dụng các nguồn thu từ dự án để hoàn trả toàn bộ số nợ đã vay nhà nước.

Một thực trạng chung hiện nay diễn ra ở hầu hết các quốc gia, là những dự án sử dụng vốn NSNN thường đầu tư dàn trải, không tập trung, vốn đầu tư bị tham ô hoặc sử dụng lãng phí, hiệu quả thực tế của dự án không thực sự được quan tâm. Để khắc phục tình trạng này, các quốc gia đều có xu hướng giảm mạnh chi NSNN cho các dự án đầu tư phát triển có khả năng thu hồi vốn trực tiếp. Thay vì được cấp phát hoàn toàn từ NSNN như trước đây, các dự án này sẽ được nhà nước đầu tư thông qua kênh tín dụng đầu tư. Việc chuyển kênh đầu tư đối với các dự án có khả năng thu hồi vốn trực tiếp từ sử dụng vốn NSNN sang sử dụng vốn tín dụng đầu tư là một việc tất yếu phải làm nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới cơ chế quản lý NSNN nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN.

Trong điều kiện mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực ngày càng sâu rộng và mạnh mẽ, nguồn vốn đầu tư quốc tế có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình phát triển, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các quốc gia, thì nhu cầu của các nước nghèo được vay vốn của các nước giàu hơn đang được đặt ra một cách bức thiết và nghiêm túc. Các khoản cho vay của nhà nước đối với quốc gia khác có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng trong đó phổ biến là các khoản cho vay ODA với thời hạn cho vay dài, lãi suất cho vay ưu đãi nhằm thực hiện các dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội. Cần thẩm định tính khả thi dự án để quyết định có nên cho vay hay không.

Khác với mục đích của các loại hình tín dụng khác trong nền kinh tế thị trường là tìm kiếm lợi nhuận, mục đích của tín dụng đầu tư là hỗ trợ các dự án đầu tư phát triển thuộc đối tượng Nhà nước khuyến khích phát triển, do đó hoạt động tín dụng đầu tư không đặt mục đích lợi nhuận lên hàng đầu. Việc thực thi chính sách tín dụng đầu tư của nhà nước xuất phát từ yêu cầu thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước, và là một công cụ hỗ trợ đắc lực cho NSNN trong điều kiện nguồn thu của ngân sách còn hạn hẹp.

Tín dụng đầu tư hàm chứa sự ưu đãi của Nhà nước đối với các thành phần kinh tế. Sự ưu đãi của Nhà nước có thể được thể hiện trên phương diện khối lượng, thời hạn và lãi suất cho vay. Các dự án đầu tư phát triển thuộc đối tượng vay vốn tín dụng đầu tư có thể được Nhà nước cho vay một số lượng vốn rất lớn theo ý chí của Nhà nước, không bị ràng buộc bởi các giới hạn về tỷ lệ an toàn như trong tín dụng ngân hàng.

Về cơ bản, lãi suất cho vay trong tín dụng đầu tư thường thấp hơn so với tín dụng ngân hàng. Đặc điểm này xuất phát từ mục đích phi lợi nhuận của tín dụng đầu tư Nhà nước; hơn nữa còn là do Nhà nước có thể huy động vốn của các chủ thể khác trong xã hội với lãi suất thấp.

Cần xem xét rủi ro tín dụng trong quá trình thẩm định. Đánh giá khả năng trả nợ của dự án và đề xuất các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả. Rủi ro tín dụng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án và cần được quản lý chặt chẽ.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào quy trình thẩm định dự án sẽ giúp tăng tốc độ xử lý thông tin, giảm thiểu sai sót và nâng cao tính minh bạch. Cần xây dựng một hệ thống thông tin quản lý dự án hiệu quả để hỗ trợ công tác thẩm định và giám sát dự án.

Tăng cường hợp tác quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm với các tổ chức tài chính quốc tế sẽ giúp VDB tiếp cận được các phương pháp thẩm định tiên tiến và các nguồn vốn ưu đãi. Cần tham gia các diễn đàn và hội thảo quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và nâng cao năng lực cạnh tranh.