Tổng quan nghiên cứu

Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được xác định trong các nghị quyết và chỉ thị của Đảng, cũng như các quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Từ năm 2010 đến 2016, đã có trên 5 triệu lao động nông thôn được học nghề, trong đó khoảng 3,5 triệu người được đào tạo theo Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020”. Tỉ lệ lao động nông nghiệp trong tổng lao động xã hội dự kiến khoảng 40% vào năm 2020, với tỉ lệ lao động qua đào tạo đạt khoảng 65-70%, trong đó có bằng cấp, chứng chỉ đạt 25%. Mục tiêu của công tác đào tạo nghề giai đoạn 2016-2020 là nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn, góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, là vùng sâu biên giới với dân số khoảng 27.110 người, chủ yếu sống bằng nghề nông. Đến cuối năm 2016, tổng số lao động đã qua đào tạo trên địa bàn huyện là 19.577 người, chiếm 33,78% trong tổng số lao động trong độ tuổi. Mặc dù công tác đào tạo nghề đã thu hút sự quan tâm của hệ thống chính trị và các lực lượng địa phương, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong quản lý nhà nước về đào tạo nghề, như thiếu tính đồng bộ, phối hợp chưa chặt chẽ và công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên.

Luận văn nhằm nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn của Ủy ban nhân dân huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh từ năm 2015 đến nay, đánh giá hiệu quả, chỉ ra hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và đào tạo nghề, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động điều chỉnh xã hội có mục đích, sử dụng quyền lực nhà nước và pháp luật để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm duy trì ổn định và phát triển xã hội. Quản lý nhà nước về đào tạo nghề bao gồm xây dựng chính sách, kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn.

  • Lý thuyết đào tạo nghề: Đào tạo nghề là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cho người học để họ có thể tìm kiếm việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học. Hiệu quả đào tạo nghề được đánh giá dựa trên kết quả học tập, khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn và sự đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: đào tạo nghề, lao động nông thôn, hiệu quả đào tạo nghề, quản lý nhà nước về đào tạo nghề, chính sách đào tạo nghề, và nguồn lực đào tạo nghề.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn, cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các báo cáo thống kê, kế hoạch, chính sách của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND tỉnh Tây Ninh, UBND huyện Tân Biên, Chi cục Thống kê huyện Tân Biên, cùng các tài liệu chuyên ngành, báo cáo sơ kết, tổng kết và các tài liệu pháp luật liên quan.

  • Phương pháp khảo cứu tài liệu: Phân tích các văn bản pháp luật, chính sách, đề án đào tạo nghề, các tài liệu nghiên cứu trước đây để xây dựng cơ sở lý luận và khung phân tích.

  • Phương pháp điều tra xã hội học: Phỏng vấn sâu một số lao động nông thôn và cán bộ quản lý đào tạo nghề; khảo sát bằng phiếu điều tra với 210 học viên đã được đào tạo nghề trên địa bàn huyện Tân Biên nhằm thu thập thông tin về quan điểm, thái độ và hiệu quả đào tạo nghề.

  • Phương pháp thống kê và phân tích số liệu: Sử dụng các công cụ tin học để xử lý số liệu, phân tổ, tính số tương đối, số bình quân, so sánh dữ liệu qua các năm nhằm đánh giá sự biến động và hiệu quả công tác đào tạo nghề.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2015 đến nay, phù hợp với việc thực hiện các chính sách mới về đào tạo nghề và các thay đổi trong quản lý nhà nước.

Cỡ mẫu khảo sát 210 học viên được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỉ lệ lao động nông thôn được đào tạo nghề còn thấp: Đến cuối năm 2016, chỉ có 19.577 người trong tổng số 57.951 lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề, chiếm 33,78%. Mục tiêu đề án là nâng tỉ lệ này lên 65-70% vào năm 2020, cho thấy còn khoảng cách lớn cần khắc phục.

  2. Hiệu quả đào tạo nghề chưa cao: Khoảng 80% số người học nghề có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng thu nhập và năng suất chưa cải thiện đáng kể. Tỉ lệ lao động làm đúng nghề đào tạo phân theo ngành nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ còn thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư đào tạo.

  3. Công tác quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế: Việc xây dựng kế hoạch đào tạo nghề chưa sát thực tế, công tác thống kê, thông tin về tổ chức và hoạt động đào tạo nghề chưa đầy đủ và kịp thời. Bộ máy quản lý nhà nước về đào tạo nghề còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên.

  4. Nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu: Huy động và sử dụng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý đào tạo nghề chưa đủ về số lượng và chất lượng để đáp ứng nhu cầu phát triển.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, đặc điểm lao động nông thôn với tính chất công việc mùa vụ, trình độ thấp và thói quen sản xuất truyền thống làm giảm hiệu quả áp dụng kiến thức nghề mới. Thứ hai, công tác quản lý nhà nước chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp liên ngành và chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát hiệu quả. Thứ ba, nguồn lực đầu tư cho đào tạo nghề còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và mở rộng quy mô đào tạo.

So sánh với các nghiên cứu ở các địa phương khác như tỉnh Kiên Giang hay Đắk Lắk, các vấn đề về quản lý nhà nước và nguồn lực cũng là những điểm chung cần được cải thiện. Tuy nhiên, huyện Tân Biên còn gặp khó khăn do đặc thù vùng biên giới và cơ sở hạ tầng còn yếu kém.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ lao động nông thôn được đào tạo nghề qua các năm, bảng so sánh hiệu quả việc làm sau đào tạo theo ngành nghề, và biểu đồ phân bổ nguồn lực đầu tư cho đào tạo nghề. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng sự biến động và các điểm nghẽn trong công tác quản lý và đào tạo nghề.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Lập kế hoạch đào tạo nghề sát thực tế: Cần xây dựng kế hoạch đào tạo nghề dựa trên khảo sát nhu cầu lao động và thị trường việc làm địa phương, đảm bảo phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Tân Biên. Thời gian thực hiện: hàng năm, chủ thể: UBND huyện phối hợp Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

  2. Tăng cường chỉ đạo và phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, ngành, UBND các xã trong triển khai công tác đào tạo nghề, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và tổ chức thực hiện. Thời gian: ngay trong năm nghiên cứu, chủ thể: UBND huyện và các cơ quan liên quan.

  3. Huy động nguồn lực xã hội hóa: Khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng tham gia đầu tư, hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đồng thời tăng cường quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn lực hiện có. Thời gian: 2-3 năm, chủ thể: UBND huyện, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp.

  4. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề gắn với xây dựng nông thôn mới: Đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, tăng cường thực hành, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý đào tạo nghề, đồng thời liên kết đào tạo với nhu cầu phát triển kinh tế địa phương. Thời gian: liên tục, chủ thể: các cơ sở đào tạo nghề và UBND huyện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, đánh giá hiệu quả đào tạo nghề và công tác quản lý nhà nước, kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm, nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan. Thời gian: hàng năm, chủ thể: UBND huyện và các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã: Giúp hiểu rõ thực trạng, hạn chế và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn, từ đó áp dụng vào công tác quản lý tại địa phương.

  2. Các cơ sở đào tạo nghề và giáo viên: Tham khảo để đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, nâng cao chất lượng đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thực tế của lao động nông thôn.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia nghiên cứu: Cung cấp cơ sở dữ liệu, phân tích và đề xuất chính sách nhằm phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn hiệu quả hơn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội tham gia đào tạo nghề: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và cơ hội tham gia hỗ trợ, đầu tư vào công tác đào tạo nghề, từ đó phát huy hiệu quả xã hội hóa trong lĩnh vực này.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đào tạo nghề cho lao động nông thôn lại quan trọng?
    Đào tạo nghề giúp lao động nông thôn nâng cao kỹ năng, tìm kiếm việc làm hoặc tự tạo việc làm, góp phần tăng thu nhập và phát triển kinh tế địa phương. Ví dụ, sau đào tạo, khoảng 80% học viên có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ với thu nhập cải thiện.

  2. Hiệu quả đào tạo nghề được đánh giá như thế nào?
    Hiệu quả được đánh giá qua tỉ lệ học viên làm đúng nghề đào tạo, mức thu nhập, năng suất lao động và sự đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội. Tỉ lệ lao động làm đúng nghề sau đào tạo tại huyện Tân Biên đạt khoảng 70-80%.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý nhà nước về đào tạo nghề là gì?
    Bao gồm kế hoạch đào tạo chưa sát thực tế, phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ, công tác kiểm tra giám sát chưa thường xuyên, nguồn lực đầu tư hạn chế và đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên chưa đủ năng lực.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đào tạo nghề?
    Cần đổi mới chương trình, phương pháp đào tạo, tăng cường thực hành, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, liên kết với doanh nghiệp và thị trường lao động, đồng thời nâng cao công tác quản lý và giám sát.

  5. Ai là chủ thể chịu trách nhiệm chính trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn?
    Ủy ban nhân dân các cấp, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các cơ sở đào tạo nghề, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội đều có vai trò phối hợp thực hiện công tác này.

Kết luận

  • Đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Tân Biên còn nhiều hạn chế về tỉ lệ đào tạo, hiệu quả việc làm sau đào tạo và công tác quản lý nhà nước.
  • Công tác quản lý nhà nước chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp và kiểm tra giám sát thường xuyên, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề.
  • Nguồn lực đầu tư cho đào tạo nghề còn hạn chế, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý chưa đáp ứng đủ yêu cầu.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể như lập kế hoạch sát thực tế, tăng cường phối hợp liên ngành, huy động nguồn lực xã hội hóa, nâng cao chất lượng đào tạo và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, cơ sở đào tạo và các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới và phát triển bền vững.