Đánh Giá Tác Động Môi Trường Và Hoạt Động Khai Thác Đến Nguồn Lợi Cá Rạn San Hô Ở Vùng Biển Ven Đảo Bạch Long Vỹ

• Tác giả: Nguyễn Thị Thùy Dương
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Văn Thụy
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
• Đề tài: Đánh Giá Tác Động Môi Trường Đến Nguồn Lợi Cá Rạn San Hô Tại Bạch Long Vỹ
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Điều kiện tự nhiên, môi trường vùng biển, đảo Bạch Long Vỹ
• 1.2. Tình hình nghiên cứu cá rạn san hô ở vùng biển Việt Nam
• 2. CHƯƠNG II: TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Tài liệu và thời gian nghiên cứu
• 2.3. Nguồn số liệu
• 2.4. Đồng bộ dữ liệu
• 2.5. Đối tượng nghiên cứu
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.7. Phương pháp kế thừa tài liệu
• 2.8. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp
• 2.9. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp
• 2.10. Phương pháp thu mẫu (mô tả)
• 2.11. Phương pháp phân tích thống kê và xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Biến động một số yếu tố môi trường vùng biển, đảo Bạch Long Vỹ
• 3.2. Điều kiện khí tượng biển khu vực nghiên cứu
• 3.3. Các yếu tố môi trường, sinh thái đặc trưng tại vùng biển nghiên cứu
• 3.4. Quan hệ cá rạn san hô với các yếu tố môi trường ở Bạch Long Vỹ
• 3.5. Đặc điểm phân bố và biến động nguồn lợi cá rạn BLV
• 3.6. Mối liên quan hệ giữa cá rạn với một số yếu tố môi trường
• 3.7. Hiện trạng khai thác và sử dụng nguồn lợi ở vùng biển đảo Bạch Long Vỹ
• 3.8. Biến động tàu thuyền khai thác hải sản
• 3.9. Cơ cấu nghề khai thác hải sản
• 3.10. Lao động trong khai thác hải sản
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Đánh Giá Tác Động Môi Trường Bạch Long Vỹ

Bạch Long Vỹ, một hòn đảo tiền tiêu của Việt Nam, nổi tiếng với hệ sinh thái biển phong phú, đặc biệt là rạn san hô và nguồn lợi cá rạn. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng, cùng với các hoạt động khai thác và biến đổi khí hậu, đang tạo ra những áp lực lớn lên môi trường biển nơi đây. Việc đánh giá tác động môi trường (ĐTM) một cách toàn diện là vô cùng cần thiết để bảo tồn đa dạng sinh học biển và đảm bảo phát triển bền vững cho hòn đảo. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào thành phần loài và phân bố cá rạn, nhưng ít đi sâu vào mối liên hệ giữa các yếu tố môi trường và hoạt động khai thác đến nguồn lợi cá rạn san hô. Luận văn này sẽ sử dụng chuỗi số liệu liên tục từ năm 2006 đến 2015 để đánh giá ảnh hưởng của môi trường và hoạt động khai thác đến nguồn lợi cá rạn tại vùng biển ven đảo Bạch Long Vỹ, từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc quản lý và bảo vệ tài nguyên.

1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên Bạch Long Vỹ

Bạch Long Vỹ nằm ở trung tâm Vịnh Bắc Bộ, có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, quốc phòng và chủ quyền lãnh thổ. Đảo có địa hình đa dạng, bao gồm đồi, bãi cát và thềm đá, với diện tích khoảng 2.5 km². Khí hậu ở đây mang đặc điểm của vùng biển xa bờ, với hai mùa rõ rệt: mùa mưa (tháng 5 - 8) và mùa khô (tháng 10 - 3). Chế độ thủy triều là nhật triều đều, với biên độ triều cao. Hải lưu hoạt động theo mùa, ảnh hưởng đến sự phân bố các chất dinh dưỡng và ô nhiễm môi trường biển. Theo Nguyễn Chu Hồi và ctv, 1995 nhận xét: Tổng diện tích đảo BLV ước tính trên 3km2 (tính từ 0m nước), một số tài liệu khác nghiên cứu khác chỉ ra diện tích đảo nổi là 2,1km2 hoặc 2,5km2.

1.2. Tổng quan về hệ sinh thái rạn san hô Bạch Long Vỹ

Hệ sinh thái rạn san hô ở Bạch Long Vỹ là một trong những hệ sinh thái quan trọng nhất, cung cấp nơi cư trú và sinh sản cho nhiều loài sinh vật biển, đặc biệt là cá rạn san hô. Các rạn san hô này không chỉ có giá trị về mặt đa dạng sinh học mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển và phát triển du lịch. Tuy nhiên, mức độ suy thoái rạn san hô đang gia tăng do nhiều yếu tố, đòi hỏi các biện pháp bảo tồn biển hiệu quả. Trong hệ sinh thái rạn san hô, cá rạn san hô được đánh giá có tính đa dạng cao nhất trong số động vật có xương sống, không những có ý nghĩa khoa học mà còn có giá trị kinh tế cao và tiềm năng phát triển cho du lịch sinh thái như lặn ngầm, thăm xem cảnh quan dưới nước.

II. Thách Thức Tác Động Môi Trường Đến Cá Rạn San Hô BLV

Nguồn lợi cá rạn san hô tại Bạch Long Vỹ đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Ô nhiễm môi trường biển, bao gồm ô nhiễm từ các hoạt động trên đảo và từ các nguồn bên ngoài, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của rạn san hô và cá rạn. Biến đổi khí hậu, với các biểu hiện như nước biển dâng và nhiệt độ nước biển tăng, cũng là một yếu tố đe dọa lớn. Bên cạnh đó, hoạt động khai thác thủy sản quá mức và không bền vững, đặc biệt là sử dụng các phương pháp khai thác hủy diệt, đang làm suy giảm nguồn lợi cá rạn một cách nhanh chóng. Sự phát triển kinh tế huyện đảo, xây dựng cơ sở hạ tầng, thay đổi nhanh chóng mục đích sử dụng đất, các hệ sinh thái, những tác động của việc khai thác quá mức nguồn lợi thủy sản đã tạo sức ép lên môi trường sinh thái.

2.1. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường biển đến cá rạn

Ô nhiễm môi trường biển từ các nguồn thải sinh hoạt, công nghiệp và nông nghiệp đang gây ra những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái rạn san hô và nguồn lợi cá rạn. Các chất ô nhiễm có thể làm suy giảm chất lượng nước, gây chết san hô và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cá. Ngoài ra, ô nhiễm nhựa cũng là một vấn đề nghiêm trọng, gây nguy hại cho các loài sinh vật biển. Theo kết quả khảo sát của Cục cảnh sát biển Việt Nam (2006), đợt tháng 6 năm 2006 khu vực quanh đảo cho kết quả độ muối khá cao 33,1-34,0‰.

2.2. Tác động của biến đổi khí hậu đến hệ sinh thái biển

Biến đổi khí hậu đang gây ra những thay đổi lớn trong môi trường biển, bao gồm tăng nhiệt độ nước biển, nước biển dâng và axit hóa đại dương. Những thay đổi này có thể gây ra hiện tượng tẩy trắng san hô, làm suy giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến nguồn lợi cá rạn. Các loài cá cũng có thể di cư đến các vùng nước mát hơn, làm thay đổi cấu trúc quần xã và ảnh hưởng đến hoạt động khai thác thủy sản. Nhiệt độ nước biển thấp nhất vào tháng 2, tháng 3 (nhiệt độ trung bình nhiều năm xuống dưới 170C). Nhiệt độ cao nhất vào tháng 7 và tháng 8 (nhiệt độ trung bình nhiều năm đạt tới 290C).

III. Phương Pháp Đánh Giá Tác Động Môi Trường Cá Rạn BLV

Để đánh giá chính xác tác động môi trường đến nguồn lợi cá rạn san hô tại Bạch Long Vỹ, cần áp dụng một phương pháp tiếp cận toàn diện và khoa học. Điều này bao gồm việc thu thập và phân tích dữ liệu về các yếu tố môi trường, thành phần loài cá, hoạt động khai thác và các yếu tố kinh tế - xã hội liên quan. Các phương pháp giám sát môi trường thường xuyên và liên tục là rất quan trọng để theo dõi sự thay đổi của hệ sinh thái và đánh giá hiệu quả của các biện pháp quản lý. Chính vì vậy song song với nghiên cứu nguồn lợi hải sản cũng như nguồn lợi cá rạn thì việc tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu và tìm hiểu sự biến động không gian và thời gian các yếu tố môi trường và xem xét mối quan hệ, sự ảnh hưởng của môi trường cùng với hoạt động khai thác tới nguồn lợi cá rạn san hô ở đảo Bạch Long Vỹ là một trong những nhiệm vụ quan trọng luôn được qua tâm.

3.1. Thu thập và phân tích dữ liệu môi trường biển

Việc thu thập dữ liệu về các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ mặn, độ đục, nồng độ oxy hòa tan và các chất ô nhiễm là rất quan trọng để đánh giá chất lượng nước và sức khỏe của hệ sinh thái rạn san hô. Các phương pháp phân tích thống kê và mô hình hóa có thể được sử dụng để xác định mối liên hệ giữa các yếu tố môi trường và sự phân bố của cá rạn. Kết quả quan trắc của Trần Lưu Khanh (2007), tháng 4-5 ghi nhận độ muối trong nước khu vực trung bình đạt 34,1‰; tháng 9 - 10, độ muối thấp hơn (trung bình 32,6‰).

3.2. Đánh giá thành phần loài và trữ lượng cá rạn san hô

Việc xác định thành phần loài, số lượng và kích thước của cá rạn san hô là cần thiết để đánh giá đa dạng sinh học và nguồn lợi của khu vực. Các phương pháp khảo sát dưới nước, sử dụng lưới và các công cụ khác có thể được sử dụng để thu thập mẫu cá. Các phương pháp thống kê có thể được sử dụng để ước tính trữ lượng cá và đánh giá sự thay đổi theo thời gian. Bảng 1. Giá trị các thông số môi trường cơ bản nước biển quanh đảo Bạch Long Vỹ . Số lượng loài cá rạn và chỉ số đa dạng (H’) vùng biển Bạch Long Vỹ .

IV. Giải Pháp Giảm Thiểu Tác Động Môi Trường Cá Rạn BLV

Để bảo vệ nguồn lợi cá rạn san hô tại Bạch Long Vỹ, cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Điều này bao gồm việc tăng cường quản lý và kiểm soát các hoạt động khai thác thủy sản, giảm thiểu ô nhiễm môi trường biển, phục hồi rạn san hô bị suy thoái và nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Các giải pháp này cần được thực hiện một cách bền vững và có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, bao gồm chính quyền địa phương, cộng đồng ngư dân và các tổ chức phi chính phủ.

4.1. Quản lý khai thác thủy sản bền vững tại Bạch Long Vỹ

Cần áp dụng các biện pháp quản lý chặt chẽ để kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản, bao gồm việc quy định hạn ngạch khai thác, cấm sử dụng các phương pháp khai thác hủy diệt và thiết lập các khu vực cấm khai thác. Đồng thời, cần khuyến khích phát triển các hình thức khai thác thủy sản bền vững, như nuôi trồng thủy sản và du lịch sinh thái. Biến động tàu thuyền (chiếc) và tổng số công suất máy tàu (CV) . Cơ cấu tàu thuyền máy theo nhóm công suất giai đoạn 2012 – 2016 .

4.2. Phục hồi rạn san hô và bảo tồn đa dạng sinh học

Cần triển khai các dự án phục hồi rạn san hô bị suy thoái, bằng cách sử dụng các kỹ thuật như cấy ghép san hô và tạo các cấu trúc nhân tạo để hỗ trợ sự phát triển của san hô. Đồng thời, cần tăng cường công tác bảo tồn biển, bằng cách thiết lập các khu bảo tồn biển và thực hiện các biện pháp bảo vệ các loài sinh vật biển quý hiếm. Những năm gần đây vấn đề bảo vệ tài nguyên biển nước ta đang đối mặt với những khó khăn và thách thức. Nguồn lợi cá rạn xung quanh đảo Bạch Long Vỹ đang có xu hướng suy giảm nhanh chóng, phải chịu nhiều tiêu cực từ con người (khai thác, du lịch, ô nhiễm…) và tự nhiên (sóng, gia tăng nhiệt độ nước biển…).

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Bảo Tồn Nguồn Lợi Cá Rạn San Hô

Kết quả nghiên cứu về tác động môi trường đến nguồn lợi cá rạn san hô tại Bạch Long Vỹ có thể được ứng dụng vào việc xây dựng các chính sách và kế hoạch quản lý môi trường hiệu quả. Điều này bao gồm việc xác định các khu vực ưu tiên bảo tồn, thiết lập các biện pháp kiểm soát ô nhiễm môi trường biển và khuyến khích phát triển các hoạt động kinh tế bền vững. Các kết quả này cũng có thể được sử dụng để nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo tồn biển.

5.1. Xây dựng chính sách bảo vệ môi trường biển Bạch Long Vỹ

Cần xây dựng các chính sách và quy định pháp luật chặt chẽ để bảo vệ môi trường biển tại Bạch Long Vỹ, bao gồm việc kiểm soát các nguồn ô nhiễm môi trường biển, quản lý hoạt động khai thác thủy sản và bảo vệ rạn san hô. Các chính sách này cần được thực thi một cách nghiêm túc và có sự giám sát chặt chẽ. Trên thực tế mặc dầu công tác điều tra, đánh giá nguồn lợi cá rạn san hô ở Việt Nam nói chung và BLV nói riêng được quan tâm nghiên cứu từ rất sớm song về cơ bản, nội dung nghiên cứu lại chủ yếu tập trung cấu trúc, sinh thái, thành phần loài, phân bố cá rạn san hô.

5.2. Phát triển du lịch sinh thái bền vững tại Bạch Long Vỹ

Du lịch sinh thái có thể là một nguồn thu quan trọng cho Bạch Long Vỹ, nhưng cần được phát triển một cách bền vững để tránh gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Cần kiểm soát số lượng khách du lịch, khuyến khích các hoạt động du lịch thân thiện với môi trường và nâng cao nhận thức của du khách về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Trong hệ sinh thái rạn san hô, cá rạn san hô được đánh giá có tính đa dạng cao nhất trong số động vật có xương sống, không những có ý nghĩa khoa học mà còn có giá trị kinh tế cao và tiềm năng phát triển cho du lịch sinh thái như lặn ngầm, thăm xem cảnh quan dưới nước.

VI. Kết Luận Hướng Tới Phát Triển Bền Vững Nguồn Lợi Cá Rạn

Việc đánh giá tác động môi trường và triển khai các giải pháp bảo vệ nguồn lợi cá rạn san hô tại Bạch Long Vỹ là vô cùng quan trọng để đảm bảo phát triển bền vững cho hòn đảo. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà khoa học, chính quyền địa phương, cộng đồng ngư dân và các tổ chức phi chính phủ để thực hiện các biện pháp quản lý môi trường hiệu quả và bảo vệ đa dạng sinh học biển. Chỉ bằng cách đó, chúng ta mới có thể bảo tồn nguồn lợi cá rạn quý giá này cho các thế hệ tương lai.

6.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu ĐTM trong tương lai

Các nghiên cứu ĐTM cần được tiếp tục thực hiện một cách thường xuyên và liên tục để theo dõi sự thay đổi của hệ sinh thái và đánh giá hiệu quả của các biện pháp quản lý. Các nghiên cứu này cần tập trung vào việc xác định các yếu tố gây tác động môi trường lớn nhất và đề xuất các giải pháp giảm thiểu hiệu quả. Chính vì vậy song song với nghiên cứu nguồn lợi hải sản cũng như nguồn lợi cá rạn thì việc tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu và tìm hiểu sự biến động không gian và thời gian các yếu tố môi trường và xem xét mối quan hệ, sự ảnh hưởng của môi trường cùng với hoạt động khai thác tới nguồn lợi cá rạn san hô ở đảo Bạch Long Vỹ là một trong những nhiệm vụ quan trọng luôn được qua tâm.

6.2. Hợp tác quốc tế trong bảo tồn biển tại Bạch Long Vỹ

Cần tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn biển tại Bạch Long Vỹ, bằng cách chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực với các quốc gia và tổ chức quốc tế. Điều này sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý môi trường và bảo vệ đa dạng sinh học biển tại khu vực. Việt Nam là một quốc gia biển đang phát triển và được coi là một trong 16 trung tâm đa dạng sinh học trên thế giới, giầu tài nguyên chính vì vậy biển nước ta chiếm một vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tổng quan nghiên cứu

Vùng biển ven đảo Bạch Long Vỹ, một trong tám ngư trường lớn của Vịnh Bắc Bộ, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế biển và bảo tồn đa dạng sinh học của Việt Nam. Với diện tích vùng nước nông ven đảo khoảng 4,27 km² và chu vi đảo khoảng 6,5 km, Bạch Long Vỹ sở hữu hệ sinh thái rạn san hô phong phú, là nơi cư trú của nhiều loài cá rạn san hô có giá trị kinh tế và sinh thái cao. Tuy nhiên, nguồn lợi cá rạn san hô tại đây đang có xu hướng suy giảm do tác động của hoạt động khai thác thủy sản quá mức, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của các yếu tố môi trường và hoạt động khai thác đến nguồn lợi cá rạn san hô tại vùng biển ven đảo Bạch Long Vỹ trong giai đoạn 2006-2015. Nghiên cứu tập trung phân tích biến động các yếu tố khí tượng thủy văn, đặc điểm sinh thái cá rạn san hô, hiện trạng khai thác và mối quan hệ giữa môi trường với nguồn lợi cá. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đề xuất các giải pháp quản lý, bảo vệ và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản tại khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Lý thuyết hệ sinh thái biển: Nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường (nhiệt độ, độ muối, dòng chảy, thực vật phù du, động vật phù du) và quần xã cá rạn san hô, nhằm hiểu rõ sự ảnh hưởng của môi trường đến đa dạng sinh học và trữ lượng cá.
• Mô hình phân tích tương quan đa biến: Áp dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các biến môi trường đến năng suất khai thác cá rạn (CPUE), giúp xác định các yếu tố môi trường quan trọng nhất tác động đến nguồn lợi.
• Khái niệm đa dạng sinh học (biodiversity): Được đo bằng chỉ số Shannon (H’), phản ánh sự phong phú và phân bố loài cá rạn san hô trong các khu vực nghiên cứu.
• Khái niệm năng suất khai thác bền vững: Đánh giá khả năng khai thác tối đa mà không làm suy giảm nguồn lợi cá rạn san hô.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu quan trắc khí tượng thủy văn (nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, gió) thu thập từ 2006-2015 tại trạm đảo Bạch Long Vỹ và các trạm đảo lân cận; dữ liệu môi trường biển (nhiệt độ tầng mặt, độ muối, thực vật phù du, động vật phù du) từ dự án Movimar; dữ liệu năng suất khai thác cá rạn (CPUE) thu thập qua các chuyến khảo sát định kỳ trong năm 2006-2015.
• Phương pháp thu thập: Kết hợp thu thập thông tin thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu khoa học và thu thập thông tin sơ cấp qua khảo sát thực địa, sử dụng lưới kéo đáy để thu mẫu cá và đo các yếu tố môi trường.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: 35 trạm điều tra được bố trí theo tuyến mặt cắt song song với khoảng cách 15 hải lý, mỗi trạm tiến hành kéo lưới 1 giờ để thu mẫu cá rạn san hô.
• Phân tích dữ liệu: Áp dụng phương pháp phân tích tương quan đa biến để đánh giá mối quan hệ giữa năng suất khai thác cá rạn và 16 biến môi trường độc lập. Hệ số tương quan R được sử dụng để đo lường mức độ ảnh hưởng.
• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng chuỗi số liệu đồng bộ từ năm 2006 đến năm 2015, phân tích biến động theo mùa và năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Đa dạng sinh học và thành phần loài: Vùng biển Bạch Long Vỹ có 61 loài cá rạn san hô thuộc 35 giống và 17 họ, trong đó họ cá bàng chài (Labridae) chiếm 24,59%, họ cá thia (Pomacentridae) chiếm 14,75%. Chỉ số đa dạng sinh học (H’) trung bình toàn vùng là 1,27, cao nhất ở phía Tây đảo (1,25) và thấp nhất ở phía Đông (0,69).
• Mật độ và khối lượng cá rạn: Mật độ trung bình cá rạn là 308 cá thể/400m², cao nhất ở phía Bắc đảo (416 cá thể/400m²) và thấp nhất ở phía Đông (128 cá thể/400m²). Khối lượng trung bình cá rạn là 12,68 kg/400m², cao nhất ở phía Bắc (15,82 kg/400m²) và thấp nhất ở phía Đông (8,26 kg/400m²).
• Biến động theo mùa: Mùa gió Tây Nam mật độ cá rạn trung bình là 153-437 cá thể/400m², mùa gió Đông Bắc là 98-408 cá thể/400m². Khối lượng cá rạn mùa Tây Nam dao động 8,42-17,21 kg/400m², mùa Đông Bắc dao động 8,06-14,86 kg/400m².
• Hiện trạng khai thác: Tổng trữ lượng cá rạn san hô năm 2010 ước tính khoảng 461 tấn, khả năng khai thác bền vững là 230 tấn. Sản lượng khai thác năm 2006-2007 đạt khoảng 256 tấn/năm, vượt ngưỡng khai thác tối đa cho phép. Cơ cấu nghề khai thác chủ yếu là lưới rê, câu và nghề lặn với tàu thuyền công suất nhỏ, chiếm 59% tàu dưới 20CV.

Thảo luận kết quả

• Sự phân bố đa dạng sinh học và mật độ cá rạn cao ở phía Bắc và Tây đảo phản ánh điều kiện môi trường thuận lợi, ít chịu tác động của sóng và dòng chảy mạnh, phù hợp với sinh trưởng của san hô và cá rạn.
• Mức độ khai thác vượt ngưỡng bền vững cho thấy nguy cơ suy giảm nguồn lợi cá rạn, nhất là khi kết hợp với các tác động môi trường như biến đổi nhiệt độ nước biển và ô nhiễm.
• So sánh với các vùng biển khác ở Việt Nam, Bạch Long Vỹ có trữ lượng cá rạn thấp hơn Lý Sơn, Phú Quý nhưng cao hơn Cô Tô, Cù Lao Chàm, cho thấy tiềm năng bảo tồn và phát triển nguồn lợi còn lớn nếu được quản lý hiệu quả.
• Mối quan hệ tương quan cao giữa năng suất khai thác và các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ muối, thực vật phù du cho thấy môi trường biển đóng vai trò quan trọng trong duy trì nguồn lợi cá rạn.
• Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mật độ và khối lượng cá rạn theo khu vực và mùa, bảng tổng hợp trữ lượng và sản lượng khai thác theo năm, giúp minh họa rõ ràng xu hướng biến động và tác động khai thác.

Đề xuất và khuyến nghị

• Tăng cường quản lý khai thác: Áp dụng các quy định hạn chế sản lượng khai thác cá rạn san hô, đặc biệt kiểm soát nghề lặn và câu vàng tầng đáy để đảm bảo không vượt quá ngưỡng bền vững 230 tấn/năm. Thời gian thực hiện: 1-2 năm, chủ thể: UBND huyện đảo và cơ quan quản lý thủy sản.
• Thiết lập khu bảo tồn biển: Xây dựng khu bảo tồn biển tại các khu vực có mật độ cá rạn cao như phía Bắc và Tây đảo nhằm bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô và nguồn lợi cá. Thời gian: 3-5 năm, chủ thể: Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp Viện Nghiên cứu Hải sản.
• Giám sát môi trường và khai thác liên tục: Thiết lập hệ thống quan trắc môi trường biển và năng suất khai thác định kỳ để theo dõi biến động nguồn lợi và điều chỉnh chính sách kịp thời. Thời gian: liên tục, chủ thể: Viện Nghiên cứu Hải sản và các đơn vị liên quan.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng ngư dân: Tổ chức các chương trình đào tạo, tuyên truyền về khai thác bền vững, bảo vệ môi trường biển và sử dụng công nghệ khai thác thân thiện. Thời gian: 1-3 năm, chủ thể: UBND huyện đảo, các tổ chức phi chính phủ.
• Phát triển du lịch sinh thái bền vững: Khai thác tiềm năng du lịch lặn ngắm san hô kết hợp bảo tồn, tạo nguồn thu nhập thay thế cho ngư dân, giảm áp lực khai thác. Thời gian: 3-5 năm, chủ thể: Sở Du lịch, UBND huyện đảo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Nhà quản lý và hoạch định chính sách: Cơ quan quản lý thủy sản, môi trường biển có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách khai thác và bảo vệ nguồn lợi cá rạn san hô hiệu quả.
• Nhà khoa học và nghiên cứu sinh: Các chuyên gia môi trường, sinh thái biển và nghiên cứu sinh có thể tham khảo dữ liệu và phương pháp nghiên cứu để phát triển các đề tài liên quan.
• Ngư dân và cộng đồng địa phương: Nắm bắt thông tin về hiện trạng nguồn lợi và tác động khai thác giúp nâng cao nhận thức, áp dụng các biện pháp khai thác bền vững.
• Doanh nghiệp và nhà đầu tư du lịch sinh thái: Tham khảo tiềm năng phát triển du lịch sinh thái dựa trên hệ sinh thái rạn san hô, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Nguồn lợi cá rạn san hô ở Bạch Long Vỹ có đa dạng không?
   Vùng biển Bạch Long Vỹ có 61 loài cá rạn san hô thuộc 35 giống và 17 họ, với chỉ số đa dạng sinh học trung bình là 1,27, cho thấy mức độ đa dạng tương đối cao, đặc biệt ở phía Bắc và Tây đảo.

2. Mật độ cá rạn san hô thay đổi như thế nào theo mùa?
   Mật độ cá rạn trung bình mùa gió Tây Nam là 153-437 cá thể/400m², cao hơn so với mùa gió Đông Bắc là 98-408 cá thể/400m², phản ánh ảnh hưởng của điều kiện môi trường và dòng chảy theo mùa.

3. Hoạt động khai thác cá rạn hiện nay có bền vững không?
   Sản lượng khai thác cá rạn năm 2006-2007 khoảng 256 tấn/năm, vượt ngưỡng khai thác bền vững 230 tấn/năm, cho thấy khai thác hiện tại đang gây áp lực lớn lên nguồn lợi.

4. Các yếu tố môi trường nào ảnh hưởng đến nguồn lợi cá rạn?
   Nhiệt độ nước biển, độ muối, số lượng thực vật phù du và động vật phù du là những yếu tố môi trường có tương quan cao với năng suất khai thác cá rạn, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phân bố cá.

5. Giải pháp nào được đề xuất để bảo vệ nguồn lợi cá rạn?
   Các giải pháp bao gồm quản lý khai thác chặt chẽ, thiết lập khu bảo tồn biển, giám sát môi trường liên tục, nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Kết luận

• Vùng biển ven đảo Bạch Long Vỹ có hệ sinh thái rạn san hô đa dạng với 61 loài cá rạn san hô, mật độ trung bình 308 cá thể/400m² và khối lượng trung bình 12,68 kg/400m².
• Nguồn lợi cá rạn đang chịu áp lực khai thác vượt ngưỡng bền vững, đòi hỏi các biện pháp quản lý và bảo vệ hiệu quả.
• Các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ muối và sinh vật phù du có ảnh hưởng rõ rệt đến biến động nguồn lợi cá rạn.
• Đề xuất thiết lập khu bảo tồn biển, tăng cường giám sát và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm bảo vệ và phát triển bền vững nguồn lợi cá rạn.
• Tiếp tục nghiên cứu và cập nhật dữ liệu trong các năm tiếp theo để điều chỉnh chính sách phù hợp với biến đổi môi trường và nhu cầu khai thác.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ nguồn lợi cá rạn san hô, góp phần phát triển kinh tế biển bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học quý giá của vùng biển Bạch Long Vỹ.