Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của tiếng Anh như một ngôn ngữ quốc tế, việc giảng dạy tiếng Anh tại các trường tiểu học ở Việt Nam ngày càng được chú trọng. Tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, sách giáo khoa tiếng Anh "First Friends - Grade 1" được đưa vào giảng dạy từ năm 2013 nhằm giúp học sinh làm quen với tiếng Anh từ sớm. Tuy nhiên, việc đánh giá chất lượng và tính phù hợp của sách giáo khoa này vẫn còn hạn chế. Nghiên cứu này tiến hành khảo sát 50 giáo viên tiếng Anh từ 22 trường tiểu học tại Đồng Hới để đánh giá sách giáo khoa theo 7 tiêu chí chính: tính thực tiễn, bố cục và thiết kế, chủ đề, hoạt động, kỹ năng, loại ngôn ngữ, và nội dung môn học. Qua đó, mục tiêu nhằm xác định mức độ phù hợp của sách với năng lực và nhu cầu học sinh, đồng thời đề xuất các giải pháp cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2013 đến 2015, với phạm vi địa lý tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Đồng Hới. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như các nhà trường trong việc lựa chọn và điều chỉnh tài liệu giảng dạy tiếng Anh phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ ở bậc tiểu học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình đánh giá sách giáo khoa trong giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (ELT). Cụ thể, các tiêu chí đánh giá được tổng hợp từ các học giả uy tín như Cunningsworth (1995), Hutchinson và Waters (1987), Sheldon (1988), Ur (1996), Tomlinson (1999), và McGrath (2002). Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tính thực tiễn (Practical Consideration): Đánh giá về giá cả, khả năng tiếp cận, và tính bền vững của sách giáo khoa.
  • Bố cục và thiết kế (Layout and Design): Cách tổ chức nội dung, trình bày, hình ảnh minh họa và sự rõ ràng trong sách.
  • Chủ đề (Themes): Sự phù hợp và hấp dẫn của các chủ đề được lựa chọn với đối tượng học sinh.
  • Hoạt động (Activities): Các bài tập, hoạt động thực hành nhằm phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
  • Kỹ năng (Skills): Sự cân bằng và phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết.
  • Loại ngôn ngữ (Language Type): Mức độ phù hợp và tính xác thực của ngôn ngữ sử dụng trong sách.
  • Nội dung môn học (Subject and Content): Tính thực tế, phù hợp văn hóa và sự đa dạng của nội dung.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 48 mục đánh giá theo thang Likert 5 điểm, được gửi đến 50 giáo viên tiếng Anh tại 22 trường tiểu học ở Đồng Hới. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu 20 giáo viên nhằm làm rõ thêm quan điểm và đề xuất cải tiến. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tiêu chí giáo viên có kinh nghiệm từ 1 đến 20 năm giảng dạy tiếng Anh tiểu học, đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu định lượng được thực hiện bằng phần mềm SPSS phiên bản 17.0, sử dụng thống kê mô tả và kiểm định t để đánh giá mức độ đồng thuận. Quá trình nghiên cứu diễn ra từ tháng 12/2014 đến tháng 1/2015, bao gồm các bước khảo sát, thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tính thực tiễn: Giáo viên đánh giá thấp tính thực tiễn của sách với điểm trung bình $M=1.085$ (t=-84.7, p<0.05), phản ánh sự không hài lòng về giá cả và các tài liệu bổ trợ đi kèm. Giá sách bản quyền hiện tại khoảng 92.000 VND được cho là không hợp lý so với chất lượng.

  2. Bố cục và thiết kế: Mức độ hài lòng trung bình là $M=2.11$ (t=-29.44, p<0.05), cho thấy sách có bố cục rõ ràng nhưng cần cải thiện về thiết kế và các phần ôn tập, kiểm tra còn hạn chế.

  3. Chủ đề: Giáo viên đánh giá chủ đề trong sách không phù hợp với trình độ học sinh lớp 1, với điểm trung bình $M=1.085$ (t=-84.11, p<0.05). Hầu hết các chủ đề ngoài "Me" đều được xem là khó dạy và khó học.

  4. Hoạt động: Đây là điểm sáng của sách với điểm trung bình $M=3.13$ (t=44.56, p<0.05), giáo viên đánh giá các hoạt động phong phú, khuyến khích giao tiếp và thực hành ngôn ngữ hiệu quả.

  5. Kỹ năng: Mức độ hài lòng về phát triển kỹ năng là trung bình $M=3.19$ (t=2.15, p>0.05), sách tập trung nhiều vào nghe và nói, ít chú trọng đến đọc và viết, khiến giáo viên phải bổ sung thêm trong giảng dạy.

  6. Loại ngôn ngữ: Giáo viên phản ánh ngôn ngữ trong sách chưa phù hợp với trình độ hiện tại của học sinh, điểm trung bình $M=2.09$ (t=-12.17, p<0.05). Nhiều từ vựng khó và dài gây khó khăn cho học sinh.

  7. Nội dung môn học: Giáo viên đánh giá nội dung sách khá thực tế và phù hợp văn hóa với điểm trung bình $M=3.25$ (t=2.16, p>0.05), tuy nhiên vẫn chưa hoàn toàn phù hợp với năng lực học sinh lớp 1.

  8. Đánh giá tổng thể: Điểm trung bình tổng thể là $M=1.17$ (t=-59.42, p<0.05), cho thấy giáo viên không đồng thuận sử dụng lại sách cho lớp 1, đề xuất nên áp dụng cho lớp 2 sau khi chỉnh sửa.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mặc dù sách "First Friends - Grade 1" có nhiều điểm mạnh như hoạt động phong phú, nội dung văn hóa phù hợp và thiết kế rõ ràng, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế nghiêm trọng về tính thực tiễn, chủ đề và ngôn ngữ không phù hợp với trình độ học sinh lớp 1. Điều này có thể do sách được thiết kế theo chuẩn quốc tế nhưng chưa được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm học sinh Việt Nam, đặc biệt là các em mới bắt đầu học tiếng Anh khi còn đang phát triển kỹ năng đọc viết tiếng mẹ đẻ. So sánh với các nghiên cứu trước đây về sách giáo khoa tiếng Anh tiểu học tại Việt Nam và các nước khác, kết quả tương đồng khi nhiều giáo viên phản ánh sự không phù hợp về mức độ khó và nội dung. Việc thiếu các tài liệu hỗ trợ và hướng dẫn sử dụng sách cũng làm giảm hiệu quả giảng dạy. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng tiêu chí và bảng tóm tắt kết quả kiểm định t để minh họa sự khác biệt rõ ràng giữa các nhóm tiêu chí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Điều chỉnh nội dung và từ vựng: Loại bỏ các từ vựng khó, dài và không phù hợp với trình độ học sinh lớp 1 nhằm giảm áp lực học tập, nâng cao khả năng tiếp thu. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản phối hợp Bộ Giáo dục.

  2. Thiết kế lại chủ đề: Lựa chọn các chủ đề gần gũi, quen thuộc với học sinh tiểu học Việt Nam, tăng tính hấp dẫn và dễ hiểu. Thời gian: 6-9 tháng; Chủ thể: Nhóm chuyên gia biên soạn sách.

  3. Bổ sung tài liệu hỗ trợ: Cung cấp sách giáo viên chi tiết, đề cương ôn tập, bài kiểm tra và tài liệu bổ trợ đa phương tiện để hỗ trợ giáo viên trong giảng dạy. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản và Sở Giáo dục.

  4. Tập huấn giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về phương pháp sử dụng sách và kỹ năng giảng dạy tiếng Anh cho giáo viên tiểu học. Thời gian: liên tục hàng năm; Chủ thể: Sở Giáo dục và các trung tâm đào tạo.

  5. Áp dụng sách cho lớp 2: Tạm thời chuyển sách "First Friends - Grade 1" sang giảng dạy cho học sinh lớp 2 sau khi chỉnh sửa để phù hợp hơn với năng lực học sinh. Thời gian: năm học tiếp theo; Chủ thể: Nhà trường và Sở Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tiểu học: Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của sách giáo khoa hiện hành, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả học tập.

  2. Nhà xuất bản và biên soạn sách giáo khoa: Tham khảo các tiêu chí đánh giá và phản hồi thực tế để cải tiến nội dung, thiết kế sách phù hợp với đặc điểm học sinh Việt Nam.

  3. Cán bộ quản lý giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để ra quyết định lựa chọn sách giáo khoa, tổ chức tập huấn và hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng tài liệu giảng dạy.

  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về đánh giá và cải tiến tài liệu giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sách "First Friends - Grade 1" có phù hợp cho học sinh lớp 1 không?
    Nghiên cứu cho thấy sách chưa phù hợp với trình độ học sinh lớp 1 do từ vựng và chủ đề quá khó, giáo viên đề xuất nên áp dụng cho lớp 2 sau khi chỉnh sửa.

  2. Giáo viên có hài lòng với các hoạt động trong sách không?
    Phần lớn giáo viên đánh giá cao các hoạt động trong sách vì chúng khuyến khích giao tiếp và thực hành ngôn ngữ một cách sinh động và có ý nghĩa.

  3. Có những khó khăn gì khi sử dụng sách này trong giảng dạy?
    Khó khăn chính là ngôn ngữ chưa phù hợp, thiếu tài liệu hỗ trợ, và học sinh gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và viết từ mới.

  4. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả sử dụng sách?
    Cần điều chỉnh nội dung, bổ sung tài liệu hỗ trợ, tổ chức tập huấn giáo viên và thiết kế lại các chủ đề phù hợp hơn với học sinh.

  5. Nghiên cứu có đề xuất gì về việc lựa chọn sách giáo khoa tiếng Anh tiểu học?
    Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn sách phù hợp với trình độ và đặc điểm học sinh, đồng thời khuyến khích đánh giá định kỳ và điều chỉnh sách theo phản hồi thực tế.

Kết luận

  • Giáo viên tại Đồng Hới đánh giá sách "First Friends - Grade 1" có nhiều điểm mạnh về hoạt động và nội dung văn hóa nhưng chưa phù hợp với trình độ học sinh lớp 1.
  • Các tiêu chí như tính thực tiễn, chủ đề và loại ngôn ngữ được đánh giá thấp, gây khó khăn trong giảng dạy và học tập.
  • Giáo viên đề xuất sách nên được điều chỉnh và áp dụng cho học sinh lớp 2 sau khi cải tiến.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để nhà xuất bản và cơ quan quản lý giáo dục cải tiến sách giáo khoa tiếng Anh tiểu học.
  • Các bước tiếp theo bao gồm điều chỉnh nội dung, bổ sung tài liệu hỗ trợ và tổ chức tập huấn giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh ở bậc tiểu học.

Hành động ngay: Các nhà quản lý giáo dục và nhà xuất bản cần phối hợp triển khai các đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng sách giáo khoa, góp phần phát triển năng lực tiếng Anh cho học sinh tiểu học Việt Nam.