Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu, dịch vụ ngân hàng điện tử (NHĐT) ngày càng trở thành yếu tố then chốt giúp các ngân hàng thương mại (NHTM) nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Tại Việt Nam, đặc biệt là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh Bình Thuận, dịch vụ NHĐT đã có sự tăng trưởng đáng kể trong giai đoạn 2021-2023 với số lượng khách hàng sử dụng tăng lần lượt 20%, 26,24% trong hai năm đầu, tuy nhiên năm 2023 ghi nhận sự giảm nhẹ còn 17,6%. Doanh thu từ dịch vụ NHĐT cũng tăng trung bình 3,5-4,8% trong giai đoạn 2021-2022 nhưng giảm 1,85% năm 2023 so với năm trước đó. Những biến động này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao chất lượng dịch vụ NHĐT nhằm giữ chân khách hàng hiện tại và thu hút khách hàng mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ NHĐT tại Agribank Bình Thuận, đo lường mức độ tác động của các nhân tố này và đề xuất các giải pháp quản trị phù hợp để nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó gia tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng. Nghiên cứu tập trung vào các sản phẩm dịch vụ chủ yếu như E-Mobile Banking, Internet Banking, SMS Banking và dịch vụ thẻ trong giai đoạn 2021-2023, với khảo sát sơ cấp được thực hiện từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2024. Việc nâng cao chất lượng dịch vụ NHĐT không chỉ giúp chi nhánh tăng doanh thu mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số hóa, đồng thời hỗ trợ mục tiêu thanh toán không dùng tiền mặt của nền kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng về dịch vụ ngân hàng điện tử và chất lượng dịch vụ, trong đó mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1991) được sử dụng làm cơ sở để đánh giá chất lượng dịch vụ qua năm khoảng cách: sự mong đợi, nhận thức, trải nghiệm, truyền thông và thực thi dịch vụ. Mô hình SERVPERF của Cronin và Taylor (1992) được áp dụng để đo lường hiệu suất dịch vụ dựa trên các yếu tố như phương tiện hữu hình, sự tin cậy, sự đáp ứng, năng lực phục vụ và sự cảm thông. Ngoài ra, mô hình BANKSERV (SQ3) của Avkiran (1994) được sử dụng để điều chỉnh các nhân tố phù hợp với đặc thù ngành ngân hàng, tập trung vào nhân viên phục vụ, uy tín ngân hàng, thông tin và khả năng tiếp cận dịch vụ.

Nghiên cứu xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ NHĐT tại Agribank Bình Thuận gồm: sử dụng dễ dàng, đảm bảo an toàn, khả năng đáp ứng, công nghệ hiện đại, thiết kế trang web và lợi ích tài chính. Các nhân tố này được xây dựng dựa trên tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước, đồng thời được hiệu chỉnh phù hợp với bối cảnh thực tiễn của chi nhánh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được thực hiện qua tổng hợp lý thuyết, phân tích các công trình nghiên cứu liên quan và thảo luận nhóm với 9 chuyên gia gồm giám đốc, phó giám đốc, trưởng phòng dịch vụ khách hàng, phòng công nghệ thông tin và giao dịch viên tại Agribank Bình Thuận nhằm thống nhất mô hình nghiên cứu và thang đo định tính.

Phương pháp định lượng sử dụng khảo sát chính thức với 357 khách hàng cá nhân đang sử dụng dịch vụ NHĐT tại chi nhánh, thu thập dữ liệu sơ cấp qua Google Forms trong giai đoạn 01/2024 – 03/2024. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 27, thực hiện kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng dịch vụ. Cỡ mẫu 357 được chọn dựa trên tiêu chuẩn tối thiểu cho phân tích nhân tố và hồi quy đa biến nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sử dụng dễ dàng: Nhân tố này có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến chất lượng dịch vụ NHĐT với hệ số hồi quy beta đạt khoảng 0,32 (p < 0,01). Khách hàng đánh giá cao sự thuận tiện trong việc truy cập và thao tác trên các nền tảng như ứng dụng di động và website, giúp tiết kiệm thời gian và công sức.

  2. Đảm bảo an toàn: Đây là yếu tố quan trọng thứ hai với hệ số beta khoảng 0,28 (p < 0,01). Khách hàng tin tưởng vào các biện pháp bảo mật thông tin và an toàn giao dịch, đặc biệt là các công cụ xác thực và mã giao dịch được cung cấp bởi ngân hàng.

  3. Khả năng đáp ứng: Nhân tố này có ảnh hưởng tích cực với hệ số beta 0,22 (p < 0,05), phản ánh sự hài lòng của khách hàng về khả năng ngân hàng xử lý kịp thời các yêu cầu, thắc mắc và khiếu nại liên quan đến dịch vụ NHĐT.

  4. Công nghệ hiện đại: Ảnh hưởng tích cực với hệ số beta 0,18 (p < 0,05), cho thấy sự đầu tư liên tục vào phần mềm, công cụ thanh toán và cập nhật xu hướng công nghệ mới giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  5. Thiết kế trang web: Nhân tố này cũng có tác động tích cực với hệ số beta 0,15 (p < 0,05), thể hiện sự quan tâm của khách hàng đến giao diện thân thiện, dễ sử dụng và bố trí thông tin hợp lý trên website và ứng dụng.

  6. Lợi ích tài chính: Mặc dù có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn với hệ số beta 0,12 (p < 0,1), phản ánh sự quan tâm của khách hàng đến chi phí sử dụng dịch vụ và thời gian tiết kiệm được khi giao dịch qua NHĐT.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố về sử dụng dễ dàng và đảm bảo an toàn là hai yếu tố then chốt ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng dịch vụ NHĐT tại Agribank Bình Thuận. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, nhấn mạnh tầm quan trọng của trải nghiệm người dùng và bảo mật trong dịch vụ ngân hàng điện tử. Khả năng đáp ứng và công nghệ hiện đại cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, thể hiện sự kỳ vọng của khách hàng về sự nhanh chóng và hiệu quả trong xử lý giao dịch.

Thiết kế trang web và lợi ích tài chính mặc dù có ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn là những yếu tố không thể bỏ qua, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các NHTM. Việc cải tiến giao diện và chính sách phí dịch vụ hợp lý sẽ góp phần gia tăng sự hài lòng và giữ chân khách hàng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số hồi quy của từng nhân tố, hoặc bảng tóm tắt kết quả phân tích hồi quy đa biến để minh họa mức độ ảnh hưởng và ý nghĩa thống kê của các biến độc lập đối với chất lượng dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa sản phẩm và tính năng dịch vụ NHĐT: Ngân hàng cần phát triển thêm các sản phẩm và tính năng mới trên nền tảng NHĐT nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, đặc biệt là các dịch vụ liên kết với bảo hiểm, đầu tư và thanh toán tiện ích. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, chủ thể là phòng phát triển sản phẩm và công nghệ.

  2. Cải thiện tính dễ sử dụng của nền tảng NHĐT: Tập trung nâng cấp giao diện người dùng, đơn giản hóa quy trình giao dịch và tăng cường hướng dẫn sử dụng để khách hàng dễ dàng thao tác trên website và ứng dụng di động. Thời gian thực hiện 6-9 tháng, do phòng công nghệ thông tin phối hợp với phòng chăm sóc khách hàng.

  3. Tăng cường bảo mật và an toàn giao dịch: Đầu tư vào các công nghệ bảo mật tiên tiến như xác thực đa yếu tố, sinh trắc học và giám sát giao dịch tự động nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao niềm tin của khách hàng. Thời gian thực hiện 9-12 tháng, do phòng công nghệ thông tin và phòng an ninh thông tin chịu trách nhiệm.

  4. Nâng cao khả năng đáp ứng và hỗ trợ khách hàng: Thiết lập hệ thống hỗ trợ khách hàng 24/7 qua nhiều kênh như hotline, chat trực tuyến và email để giải quyết nhanh chóng các yêu cầu và khiếu nại. Thời gian thực hiện 6 tháng, do phòng chăm sóc khách hàng và phòng vận hành phối hợp thực hiện.

  5. Xem xét chính sách phí dịch vụ hợp lý và minh bạch: Rà soát và điều chỉnh biểu phí dịch vụ NHĐT sao cho cạnh tranh, phù hợp với thị trường và tạo cảm giác công bằng cho khách hàng, đồng thời tăng cường truyền thông về lợi ích tài chính khi sử dụng dịch vụ. Thời gian thực hiện 3-6 tháng, do phòng tài chính và phòng marketing phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ NHĐT, từ đó xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng trưởng doanh thu.

  2. Phòng công nghệ thông tin và phát triển sản phẩm: Cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến công nghệ, thiết kế giao diện và phát triển các tính năng mới đáp ứng nhu cầu khách hàng, đồng thời đảm bảo an toàn bảo mật.

  3. Phòng chăm sóc khách hàng và marketing: Hỗ trợ xây dựng các chương trình chăm sóc, hỗ trợ khách hàng hiệu quả, nâng cao trải nghiệm người dùng và phát triển các chiến dịch truyền thông về dịch vụ NHĐT.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ NHĐT và các nhân tố tác động trong bối cảnh thực tiễn Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chất lượng dịch vụ ngân hàng điện tử được đánh giá dựa trên những yếu tố nào?
    Chất lượng dịch vụ NHĐT được đánh giá qua các yếu tố như sử dụng dễ dàng, đảm bảo an toàn, khả năng đáp ứng, công nghệ hiện đại, thiết kế trang web và lợi ích tài chính. Ví dụ, sự thuận tiện trong thao tác và bảo mật thông tin là hai yếu tố quan trọng nhất.

  2. Tại sao đảm bảo an toàn lại quan trọng trong dịch vụ ngân hàng điện tử?
    Dịch vụ NHĐT dựa trên nền tảng Internet nên dễ bị tấn công mạng và rủi ro mất thông tin. Đảm bảo an toàn giúp khách hàng tin tưởng giao dịch, giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó giữ chân khách hàng hiệu quả.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính qua thảo luận nhóm chuyên gia và nghiên cứu định lượng với khảo sát 357 khách hàng sử dụng dịch vụ NHĐT, xử lý dữ liệu bằng SPSS 27 với các kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố và hồi quy đa biến.

  4. Lợi ích tài chính ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng dịch vụ NHĐT?
    Lợi ích tài chính bao gồm chi phí sử dụng dịch vụ hợp lý và thời gian tiết kiệm khi giao dịch qua NHĐT. Mặc dù ảnh hưởng thấp hơn các yếu tố khác, nhưng đây vẫn là nhân tố quan trọng giúp khách hàng đánh giá tích cực về dịch vụ.

  5. Ngân hàng nên làm gì để cải thiện trải nghiệm người dùng trên nền tảng NHĐT?
    Ngân hàng cần cải tiến giao diện thân thiện, đơn giản hóa quy trình giao dịch, cung cấp hướng dẫn rõ ràng và đa dạng hóa tính năng để phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng, từ đó nâng cao sự hài lòng và trung thành.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng tích cực đến chất lượng dịch vụ NHĐT tại Agribank Bình Thuận: sử dụng dễ dàng, đảm bảo an toàn, khả năng đáp ứng, công nghệ hiện đại, thiết kế trang web và lợi ích tài chính.
  • Sử dụng dễ dàng và đảm bảo an toàn là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ.
  • Kết quả nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 357 khách hàng, xử lý bằng SPSS 27 với các kiểm định độ tin cậy và hồi quy đa biến đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.
  • Đề xuất các giải pháp quản trị cụ thể nhằm đa dạng hóa sản phẩm, cải thiện giao diện, tăng cường bảo mật và nâng cao khả năng hỗ trợ khách hàng trong vòng 6-12 tháng tới.
  • Khuyến nghị các nhà quản lý ngân hàng, phòng công nghệ, chăm sóc khách hàng và các nhà nghiên cứu tài chính ngân hàng tham khảo để phát triển dịch vụ NHĐT hiệu quả hơn trong tương lai.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng khảo sát để cập nhật xu hướng và nhu cầu khách hàng trong kỷ nguyên số hóa.