Luận Án Tiến Sĩ: Bình Đẳng Giới Trong Các Quyết Định Gia Đình Của Dân Tộc Dao Tại Lạng Sơn Và Dân Tộc Chăm Tại Ninh Thuận

• Tác giả: Trần Thị Thanh Loan
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Thu Hà
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Xã hội học
• Đề tài: Bình Đẳng Giới Trong Quyết Định Gia Đình: Nghiên Cứu Dân Tộc Dao Tại Lạng Sơn Và Dân Tộc Chăm Tại Ninh Thuận
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. DANH MỤC BIỂU
• 1.2. DANH MỤC BẢNG
• 1.3. DANH MỤC HỘP
• 1.4. Lý do lựa chọn đề tài
• 1.5. Mục đích nghiên cứu
• 1.6. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu
• 1.6.1. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.6.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 1.7. Đối tượng, phạm vi, địa bàn nghiên cứu
• 1.7.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.7.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.7.3. Vài nét về địa bàn nghiên cứu
• 1.8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
• 1.8.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.8.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 1.9. Hạn chế của luận án
• 1.10. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.10.1. Tổng quan nghiên cứu về thực trạng bình đẳng giới trong các quyết định ở gia đình
• 1.10.2. Tổng quan nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong các quyết định ở gia đình
• 1.10.3. Tiểu kết
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Một số khái niệm cơ bản
• 2.1.1. Bình đẳng giới
• 2.1.2. Ra các quyết định trong gia đình
• 2.1.3. Bình đẳng giới trong các quyết định ở gia đình
• 2.1.4. Gia đình nhóm dân tộc thiểu số
• 2.1.5. Một số cách tiếp cận lý thuyết vận dụng trong nghiên cứu
• 2.1.5.1. Cách tiếp cận theo lý thuyết nguồn lực
• 2.1.5.2. Cách tiếp cận theo lý thuyết hiện đại hóa
• 2.1.5.3. Cách tiếp cận giới
• 2.1.5.4. Cách tiếp cận văn hóa
• 2.1.6. Khung phân tích
• 2.1.7. Hệ biến số
• 2.2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp luận
• 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.3. Phân tích tài liệu
• 2.2.4. Phân tích số liệu thống kê có sẵn
• 2.2.5. Phương pháp phỏng vấn sâu
• 2.2.6. Phương pháp thảo luận nhóm
• 2.3. Tiểu kết
• 3. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG CÁC QUYẾT ĐỊNH LIÊN QUAN TỚI LĨNH VỰC KINH TẾ CỦA GIA ĐÌNH
• 3.1. Quyết định trong làm ăn kinh tế nói chung
• 3.2. Khái quát chung về hoạt động làm ăn kinh tế ở gia đình dân tộc Dao và dân tộc Chăm
• 3.3. Người quyết định chính trong hoạt động làm ăn kinh tế nói chung của gia đình
• 3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định làm ăn kinh tế nói chung của gia đình
• 3.5. Quyết định trong vay vốn/vay mượn
• 3.6. Người quyết định chính việc vay vốn/vay mượn
• 3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định vay vốn/vay
• 3.8. Quyết định trong hoạt động chi tiêu
• 3.8.1. Quyết định trong chi tiêu hàng ngày
• 3.8.2. Quyết định trong chi tiêu lớn
• 3.8.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định chi tiêu lớn
• 3.9. Tiểu kết
• 4. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG CÁC QUYẾT ĐỊNH LIÊN QUAN TỚI LĨNH VỰC ĐỜI SỐNG GIA ĐÌNH, QUAN HỆ HỌ HÀNG VÀ CỘNG ĐỒNG
• 4.1. Quyết định việc học của con cái trong gia đình
• 4.1.1. Người quyết định chính việc học của con cái
• 4.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định việc học của con cái
• 4.2. Quyết định việc ma chay, cưới xin
• 4.2.1. Người quyết định chính việc ma chay/cưới xin
• 4.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định việc ma chay, cưới xin
• 4.3. Quyết định tổ chức giỗ, tết
• 4.3.1. Người quyết định chính việc tổ chức giỗ, tết
• 4.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định tổ chức giỗ, tết
• 4.4. Quyết định các quan hệ họ hàng và cộng đồng
• 4.4.1. Người quyết định chính các quan hệ họ hàng và cộng đồng
• 4.4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định các quan hệ họ hàng và quan hệ cộng đồng
• 4.5. Tiểu kết
• 5. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về bình đẳng giới trong quyết định gia đình

Bình đẳng giới trong quyết định gia đình là một vấn đề quan trọng trong nghiên cứu xã hội học, đặc biệt trong bối cảnh các nhóm dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Nghiên cứu này tập trung vào hai dân tộc Dao tại Lạng Sơn và Chăm tại Ninh Thuận, nhằm phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong các quyết định gia đình. Theo báo cáo của Chính phủ, tình trạng bình đẳng giới ở các khu vực này thường sâu sắc và tồn tại dai dẳng hơn so với các địa phương khác. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về vai trò của nam và nữ trong các quyết định gia đình, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm cải thiện tình hình.

1.1. Tầm quan trọng của bình đẳng giới

Bình đẳng giới không chỉ là một mục tiêu phát triển bền vững mà còn là yếu tố quyết định đến chất lượng cuộc sống của từng cá nhân và gia đình. Theo Tuyên bố Thiên niên kỷ, một thế giới hòa bình và bình đẳng là điều mà mọi người đều hướng tới. Nghiên cứu cho thấy rằng bình đẳng giới trong gia đình có ảnh hưởng trực tiếp đến phân công lao động, quyền lợi và cảm giác hạnh phúc của các thành viên. Việc xác định ai là người có quyền quyết định trong gia đình là một chỉ báo quan trọng của bình đẳng giới trong xã hội.

II. Thực trạng bình đẳng giới trong quyết định gia đình

Nghiên cứu cho thấy rằng trong các quyết định liên quan đến kinh tế, nam giới thường giữ vai trò quyết định chính. Tuy nhiên, trong các quyết định hàng ngày như chi tiêu, phụ nữ lại có tiếng nói lớn hơn. Điều này phản ánh sự phân chia công việc trong gia đình và vai trò của từng giới. Các yếu tố như trình độ học vấn, nghề nghiệp và thu nhập cũng ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong quyết định. Đặc biệt, ở dân tộc Chăm, sự bình đẳng trong quyết định có xu hướng cao hơn so với dân tộc Dao, nơi mà các quy định văn hóa truyền thống vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ.

2.1. Quyền quyết định trong lĩnh vực kinh tế

Trong lĩnh vực kinh tế, nam giới thường là người quyết định chính trong các hoạt động làm ăn và vay vốn. Điều này có thể được giải thích bởi vai trò truyền thống của nam giới là trụ cột gia đình. Tuy nhiên, phụ nữ cũng tham gia vào quá trình quyết định, đặc biệt khi có kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Việc nâng cao trình độ học vấn cho phụ nữ có thể giúp cải thiện bình đẳng giới trong các quyết định kinh tế.

2.2. Quyền quyết định trong các hoạt động gia đình

Trong các hoạt động gia đình như chi tiêu hàng ngày, tổ chức giỗ, tết, phụ nữ thường có vai trò quan trọng. Họ là người quyết định chính trong các khoản chi tiêu nhỏ và các hoạt động liên quan đến con cái. Tuy nhiên, trong các quyết định lớn như mua sắm tài sản, nam giới vẫn giữ vai trò chủ đạo. Điều này cho thấy sự cần thiết phải thay đổi nhận thức về vai trò của nam và nữ trong gia đình để đạt được bình đẳng giới.

III. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới

Nghiên cứu chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong các quyết định gia đình, bao gồm tuổi tác, trình độ học vấn, nghề nghiệp và thu nhập. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến quyền quyết định mà còn đến sự tham gia của nam và nữ trong các hoạt động gia đình. Đặc biệt, sự khác biệt về trình độ học vấn giữa nam và nữ có thể dẫn đến sự bất bình đẳng trong quyền quyết định. Việc nâng cao giáo dục cho phụ nữ là một trong những giải pháp quan trọng để cải thiện tình hình.

3.1. Ảnh hưởng của trình độ học vấn

Trình độ học vấn có ảnh hưởng lớn đến quyền quyết định trong gia đình. Phụ nữ có trình độ học vấn cao thường có tiếng nói lớn hơn trong các quyết định quan trọng. Ngược lại, phụ nữ có trình độ học vấn thấp thường ít có cơ hội tham gia vào các quyết định lớn. Điều này cho thấy sự cần thiết phải đầu tư vào giáo dục cho phụ nữ để nâng cao bình đẳng giới.

3.2. Ảnh hưởng của văn hóa và truyền thống

Văn hóa và truyền thống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định quyền quyết định trong gia đình. Ở dân tộc Dao, các quy định văn hóa truyền thống vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến vai trò của nam và nữ trong gia đình. Trong khi đó, dân tộc Chăm có xu hướng cởi mở hơn trong việc phân chia quyền quyết định. Việc thay đổi nhận thức về vai trò của nam và nữ trong gia đình là cần thiết để đạt được bình đẳng giới.

IV. Khuyến nghị nhằm tăng cường bình đẳng giới

Để cải thiện bình đẳng giới trong các quyết định gia đình, cần có các chính sách và chương trình hỗ trợ nhằm nâng cao trình độ học vấn cho phụ nữ, đồng thời thay đổi nhận thức về vai trò của nam và nữ trong gia đình. Các chương trình giáo dục và truyền thông có thể giúp nâng cao nhận thức về bình đẳng giới và khuyến khích sự tham gia của cả hai giới trong các quyết định gia đình. Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ từ cộng đồng và chính quyền địa phương để tạo ra môi trường thuận lợi cho việc thực hiện bình đẳng giới.

4.1. Đề xuất chính sách giáo dục

Chính sách giáo dục cần tập trung vào việc nâng cao trình độ học vấn cho phụ nữ, từ đó giúp họ có khả năng tham gia vào các quyết định quan trọng trong gia đình. Các chương trình đào tạo nghề cũng cần được triển khai để giúp phụ nữ có thêm cơ hội việc làm và thu nhập.

4.2. Tăng cường truyền thông về bình đẳng giới

Các chương trình truyền thông cần được triển khai để nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong cộng đồng. Việc thay đổi nhận thức về vai trò của nam và nữ trong gia đình sẽ giúp cải thiện tình hình và tạo ra môi trường thuận lợi cho việc thực hiện bình đẳng giới.