Luận Văn Thạc Sĩ Luật Học Về Bảo Đảm Quyền Chính Trị Của Phụ Nữ Ở Việt Nam

• Tác giả: Mai Thị Diệu Thúy
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Minh Toàn
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Lý luận và Lịch sử nhà nước và pháp luật
• Đề tài: Bảo Đảm Pháp Lý Quyền Chính Trị Của Phụ Nữ Tại Việt Nam Hiện Nay
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM PHÁP LÝ QUYỀN CHÍNH TRỊ CỦA PHỤ NỮ Ở VIỆT NAM
• 1.1. Quyền chính trị của phụ nữ và bảo đảm quyền chính trị của phụ nữ
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN BẢO ĐẢM PHÁP LÝ QUYỀN CHÍNH TRỊ CỦA PHỤ NỮ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 3. CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN BẢO ĐẢM PHÁP LÝ QUYỀN CHÍNH TRỊ CỦA PHỤ NỮ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
• DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

I. Tính cấp thiết của đề tài

Trong bối cảnh hiện nay, việc bảo đảm quyền chính trị của phụ nữ Việt Nam là một vấn đề cấp bách và cần thiết. Phụ nữ chiếm hơn một nửa dân số, đóng góp quan trọng vào sự phát triển xã hội. Tuy nhiên, họ vẫn phải đối mặt với nhiều bất bình đẳng, đặc biệt trong lĩnh vực chính trị. Công ước CEDAW được thông qua năm 1979 đã khẳng định quyền của phụ nữ và yêu cầu các quốc gia phải có biện pháp bảo vệ quyền lợi của họ. Việt Nam, với mô hình Nhà nước pháp quyền, đã ghi nhận và bảo vệ quyền con người, trong đó có quyền của phụ nữ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy khoảng cách giữa nam và nữ trong tham gia chính trị vẫn còn lớn. Chỉ có 30,26% nữ đại biểu trong Quốc hội khóa XV, cho thấy sự cần thiết phải tăng cường các biện pháp pháp lý nhằm bảo đảm quyền lợi phụ nữ trong chính trị.

II. Mục đích và nhiệm vụ của luận án

Mục đích chính của luận án là thiết lập một hệ thống lý luận và thực tiễn về bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ ở Việt Nam. Luận án sẽ phân tích các công trình nghiên cứu hiện có, làm rõ khái niệm và nội dung của bảo đảm pháp lý, cũng như đánh giá thực trạng và nguyên nhân của những hạn chế trong thực thi quyền chính trị của phụ nữ. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc tổng hợp các nghiên cứu trước đó, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến bảo đảm quyền chính trị, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về bình đẳng giới mà còn thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong các quyết định chính trị.

III. Cơ sở lý luận về bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ

Cơ sở lý luận của luận án tập trung vào việc xác định quyền chính trị của phụ nữ và vai trò của các cơ chế bảo đảm pháp lý. Quyền chính trị không chỉ bao gồm quyền bầu cử mà còn là quyền tham gia vào các quyết định chính trị. Bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ phải được thực hiện qua các chính sách và quy định cụ thể. Từ góc độ quốc tế, các công ước như CEDAW đã đặt nền tảng cho việc bảo vệ quyền lợi của phụ nữ. Việt Nam cũng đã có nhiều quy định pháp luật nhằm bảo vệ quyền của phụ nữ, tuy nhiên, việc thực thi vẫn còn nhiều bất cập. Do đó, cần thiết phải có các nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực thi quyền chính trị của phụ nữ.

IV. Thực trạng bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ ở Việt Nam

Thực trạng bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ ở Việt Nam hiện nay cho thấy nhiều thành tựu nhưng cũng tồn tại nhiều hạn chế. Mặc dù có sự gia tăng số lượng nữ đại biểu trong các cơ quan nhà nước, tỷ lệ này vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra trong các chiến lược phát triển. Các quy định pháp luật về quyền chính trị của phụ nữ đã được ban hành, nhưng việc thực thi còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều phụ nữ vẫn chưa nhận thức đầy đủ về quyền lợi của mình, dẫn đến sự thiếu vắng trong tham gia chính trị. Đánh giá tổng quan cho thấy, cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao nhận thức và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho phụ nữ trong việc thực hiện quyền chính trị của mình.

V. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ

Để hoàn thiện bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ, cần có sự đồng bộ giữa các chính sách và quy định pháp luật. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về quyền của phụ nữ, đồng thời khuyến khích sự tham gia của phụ nữ vào các hoạt động chính trị. Các tổ chức xã hội cũng nên vào cuộc để hỗ trợ phụ nữ trong việc thực hiện quyền lợi của mình. Bên cạnh đó, cần có các nghiên cứu sâu hơn về thực trạng và nguyên nhân của các vấn đề liên quan đến quyền chính trị của phụ nữ, từ đó đề xuất những giải pháp thiết thực, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả thực thi quyền lợi của phụ nữ trong chính trị.

Tổng quan nghiên cứu

Phụ nữ chiếm gần một nửa dân số thế giới và đóng góp to lớn cho sự phát triển kinh tế, xã hội cũng như hạnh phúc gia đình. Tuy nhiên, do đặc điểm thể chất và giới tính, phụ nữ vẫn là nhóm dễ bị tổn thương, chịu nhiều thiệt thòi, đặc biệt trong lĩnh vực chính trị. Tại Việt Nam, mặc dù phụ nữ đã tham gia ngày càng nhiều vào các vị trí quản lý, lãnh đạo, tỷ lệ này vẫn còn thấp so với mục tiêu Chiến lược Bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030 đề ra, như tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội khóa XV chỉ chiếm 30,26%, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu 60% vào năm 2025. Luận văn tập trung nghiên cứu bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ ở Việt Nam từ năm 2013 đến nay, nhằm làm rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực thi quyền chính trị của phụ nữ. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy bình đẳng giới, phát huy dân chủ và nâng cao hiệu quả tham gia chính trị của phụ nữ, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước pháp luật xã hội chủ nghĩa, quyền con người và dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, vận dụng các học thuyết về nhân quyền, nữ quyền cấp tiến và nữ quyền văn hóa để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ. Các khái niệm chính bao gồm: quyền chính trị của phụ nữ, bảo đảm pháp lý quyền chính trị, bình đẳng giới trong chính trị, và các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội tác động đến quyền chính trị của phụ nữ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng khoa học, lịch sử và logic để làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn. Phương pháp phân tích quy phạm pháp luật được áp dụng để đánh giá hệ thống pháp luật hiện hành. Phân tích số liệu thống kê sơ cấp và thứ cấp được sử dụng để đánh giá thực trạng bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ, với cỡ mẫu khảo sát khoảng vài nghìn đại biểu nữ các cấp qua các kỳ bầu cử từ 2013 đến nay. Phương pháp dự báo khoa học và so sánh pháp luật quốc tế giúp đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Nghiên cứu cũng sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống, liên ngành và chuyên gia để đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ còn nhiều hạn chế: Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội khóa XV là 30,26%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 60% năm 2025. Tỷ lệ nữ đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp cũng chỉ dao động quanh 29%. Các chỉ tiêu về tỷ lệ nữ cấp ủy viên và cán bộ nữ trong ban thường vụ các cấp cũng chưa đạt yêu cầu đề ra.

2. Hệ thống pháp luật đã có nhiều quy định về quyền chính trị của phụ nữ: Hiến pháp 2013, Luật Bình đẳng giới 2006 và các văn bản pháp luật liên quan đã ghi nhận quyền bầu cử, ứng cử, tham gia quản lý nhà nước và xã hội của phụ nữ. Tuy nhiên, các quy định còn chung chung, chưa có các cơ chế bảo đảm thực thi hiệu quả.

3. Yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện quyền chính trị của phụ nữ: Kinh tế phát triển tạo điều kiện vật chất cho phụ nữ tham gia chính trị; môi trường chính trị ổn định và các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước là nền tảng bảo đảm quyền này; văn hóa truyền thống và nhận thức xã hội còn tồn tại định kiến giới, hạn chế sự tham gia của phụ nữ.

4. Ý thức pháp luật và năng lực của phụ nữ còn hạn chế: Nhiều phụ nữ chưa nhận thức đầy đủ về quyền chính trị của mình, thiếu kỹ năng và điều kiện để tham gia hiệu quả vào các hoạt động chính trị.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù Việt Nam đã có hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh về quyền chính trị của phụ nữ, nhưng việc thực thi còn nhiều bất cập do các yếu tố kinh tế - xã hội và nhận thức. So với các quốc gia trong khu vực, tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội của Việt Nam còn thấp, phản ánh khoảng cách thực tế giữa chính sách và thực tiễn. Biểu đồ tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội qua các khóa cho thấy xu hướng tăng nhưng chưa đạt mục tiêu đề ra. Bảng số liệu về tỷ lệ nữ cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ 2012-2020 cũng minh chứng sự chênh lệch giới trong các vị trí quan trọng. Nguyên nhân chủ yếu là do định kiến giới, hạn chế về đào tạo, bồi dưỡng và cơ chế hỗ trợ phụ nữ tham gia chính trị chưa đầy đủ. Việc tăng cường bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ không chỉ góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ mà còn thúc đẩy sự phát triển dân chủ và công bằng xã hội. Các nghiên cứu quốc tế cũng nhấn mạnh vai trò của bảo đảm pháp lý trong việc tạo môi trường bình đẳng và thúc đẩy sự tham gia chính trị của phụ nữ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền chính trị của phụ nữ: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật để cụ thể hóa các cơ chế bảo đảm thực thi quyền chính trị của phụ nữ, đặc biệt là các quy định về tỷ lệ nữ trong các cơ quan dân cử và lãnh đạo. Thời gian thực hiện: 2024-2026. Chủ thể: Quốc hội, Bộ Tư pháp.

2. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về quyền chính trị của phụ nữ: Phát triển các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và kỹ năng chính trị cho phụ nữ, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và dân tộc thiểu số. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.

3. Xây dựng chính sách hỗ trợ kinh tế và xã hội cho phụ nữ tham gia chính trị: Tạo điều kiện về tài chính, thời gian và môi trường làm việc thuận lợi cho phụ nữ, giảm gánh nặng gia đình để họ có thể tham gia tích cực vào các hoạt động chính trị. Thời gian: 2024-2030. Chủ thể: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các địa phương.

4. Nâng cao năng lực và vai trò của các tổ chức xã hội trong bảo đảm quyền chính trị của phụ nữ: Tăng cường vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ và các tổ chức phi chính phủ trong việc giám sát, hỗ trợ và thúc đẩy quyền chính trị của phụ nữ. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách và lập pháp: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về quyền chính trị của phụ nữ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

2. Các nhà nghiên cứu và giảng viên luật, chính trị học: Tài liệu tham khảo quan trọng về lý luận và thực tiễn bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu và giảng dạy.

3. Các tổ chức xã hội và phi chính phủ hoạt động về bình đẳng giới: Cung cấp dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp giúp các tổ chức xây dựng chương trình hỗ trợ, vận động chính sách.

4. Phụ nữ và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương: Giúp nâng cao nhận thức về quyền chính trị, khích lệ tham gia tích cực vào các hoạt động chính trị, xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Quyền chính trị của phụ nữ là gì?
   Quyền chính trị của phụ nữ là quyền được tham gia quản lý nhà nước và xã hội, bao gồm quyền bầu cử, ứng cử, tham gia xây dựng và giám sát chính sách pháp luật, được pháp luật bảo vệ bình đẳng với nam giới.

2. Tại sao bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ lại quan trọng?
   Bảo đảm pháp lý tạo môi trường pháp lý vững chắc, giúp phụ nữ thực hiện quyền chính trị một cách hiệu quả, góp phần nâng cao vị thế và thúc đẩy bình đẳng giới trong xã hội.

3. Thực trạng bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ ở Việt Nam hiện nay ra sao?
   Mặc dù có nhiều quy định pháp luật về quyền chính trị của phụ nữ, tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội và các cấp lãnh đạo còn thấp, do nhiều nguyên nhân như định kiến giới, hạn chế về kinh tế, văn hóa và nhận thức.

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền chính trị của phụ nữ?
   Bao gồm yếu tố kinh tế (thu nhập, điều kiện vật chất), chính trị (môi trường chính trị ổn định, chính sách của Đảng, Nhà nước), văn hóa - xã hội (định kiến giới, truyền thống), và năng lực, nhận thức của phụ nữ.

5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ?
   Hoàn thiện pháp luật, tăng cường tuyên truyền giáo dục, hỗ trợ kinh tế - xã hội, nâng cao năng lực tổ chức xã hội và phụ nữ, đồng thời tạo môi trường chính trị dân chủ, bình đẳng.

Kết luận

• Luận văn đã xây dựng hệ thống lý luận và thực tiễn toàn diện về bảo đảm pháp lý quyền chính trị của phụ nữ tại Việt Nam từ năm 2013 đến nay.
• Đánh giá thực trạng cho thấy nhiều thành tựu nhưng vẫn còn khoảng cách lớn so với mục tiêu bình đẳng giới trong chính trị.
• Phân tích các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội và nhận thức pháp luật ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền chính trị của phụ nữ.
• Đề xuất các nhóm giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao nhận thức, hỗ trợ kinh tế và phát huy vai trò tổ chức xã hội.
• Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2030 nhằm thúc đẩy bình đẳng giới và phát huy vai trò của phụ nữ trong chính trị.

Call to action: Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và tổ chức xã hội cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để bảo đảm quyền chính trị của phụ nữ được thực thi hiệu quả, góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ và phát triển bền vững.