I. Quan hệ chính trị và lợi nhuận doanh nghiệp
Quan hệ chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế chuyển đổi như Việt Nam. Các doanh nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với cơ quan Nhà nước thường nhận được nhiều ưu đãi về vốn, thuế, và cơ hội hợp tác với các dự án Chính phủ. Điều này giúp họ tăng cường khả năng sinh lời so với các doanh nghiệp không có kết nối chính trị. Nghiên cứu của Faccio và cộng sự (2006) chỉ ra rằng doanh nghiệp có quan hệ chính trị có khả năng nhận được sự cứu trợ từ Nhà nước cao hơn khi gặp khó khăn tài chính.
1.1. Tác động của quan hệ chính trị
Tác động chính trị đến lợi nhuận kinh doanh được thể hiện qua việc doanh nghiệp có kết nối chính trị dễ dàng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và các cơ hội kinh doanh từ Chính phủ. Nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam cho thấy các doanh nghiệp có quan hệ chính trị thường có ROA và ROE cao hơn so với doanh nghiệp không có kết nối. Điều này phù hợp với kết quả từ các nghiên cứu trước đây về mối quan hệ chính trị - kinh tế.
1.2. Ưu đãi từ chính sách kinh tế
Chính sách kinh tế của Nhà nước thường ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp có quan hệ chính trị. Điều này bao gồm các ưu đãi về thuế, vốn vay, và cơ hội tham gia vào các dự án lớn. Những ưu đãi này giúp doanh nghiệp tăng cường lợi nhuận kinh doanh và cạnh tranh hiệu quả hơn trên thị trường. Nghiên cứu của Boubakri và cộng sự (2012) cũng chỉ ra rằng nhà đầu tư thường yêu cầu chi phí sử dụng vốn thấp hơn đối với các doanh nghiệp có kết nối chính trị.
II. Nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam
Nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam sử dụng phương pháp định lượng để phân tích dữ liệu từ 280 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên HOSE từ năm 2011 đến 2017. Kết quả cho thấy các doanh nghiệp có quan hệ chính trị có khả năng sinh lời cao hơn so với các doanh nghiệp không có kết nối. Phương pháp FGLS được sử dụng để kiểm định mối quan hệ giữa quan hệ chính trị và lợi nhuận doanh nghiệp, mang lại kết quả đáng tin cậy.
2.1. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích thực nghiệm và định lượng để đánh giá tác động của quan hệ chính trị đến lợi nhuận doanh nghiệp. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính và thông tin về hội đồng quản trị của các doanh nghiệp niêm yết trên HOSE. Phương pháp FGLS được áp dụng để kiểm soát các yếu tố nhiễu và đảm bảo tính chính xác của kết quả.
2.2. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp có quan hệ chính trị có ROA, ROE, và ROS cao hơn so với các doanh nghiệp không có kết nối. Điều này khẳng định tác động tích cực của quan hệ chính trị đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về mối quan hệ chính trị - kinh tế tại các nền kinh tế mới nổi.
III. Ảnh hưởng chính trị đến môi trường kinh doanh
Ảnh hưởng chính trị không chỉ tác động đến lợi nhuận doanh nghiệp mà còn thay đổi môi trường kinh doanh. Các doanh nghiệp có quan hệ chính trị thường được hưởng lợi từ các chính sách ưu đãi và sự hỗ trợ từ Nhà nước, giúp họ cạnh tranh hiệu quả hơn. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra sự bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh, khi các doanh nghiệp không có kết nối chính trị gặp nhiều khó khăn hơn.
3.1. Chính sách kinh tế và doanh nghiệp
Chính sách kinh tế của Nhà nước thường ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp có quan hệ chính trị, tạo ra sự bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh. Các doanh nghiệp không có kết nối chính trị thường phải đối mặt với nhiều rào cản hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn và cơ hội kinh doanh. Điều này làm giảm khả năng sinh lời của họ so với các doanh nghiệp có kết nối.
3.2. Quản trị doanh nghiệp và chính trị
Quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh quan hệ chính trị đòi hỏi sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế và mục tiêu chính trị. Các doanh nghiệp có kết nối chính trị thường phải tuân thủ các yêu cầu từ Chính phủ, điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của họ. Nghiên cứu của Boycko và cộng sự (1996) chỉ ra rằng các doanh nghiệp Nhà nước thường tập trung vào mục tiêu chính trị hơn là tối đa hóa lợi nhuận.
