I. Giới Thiệu Kế Toán Quản Trị Chi Phí Dòng Vật Liệu Tổng Quan
Kế toán quản trị chi phí theo dòng vật liệu (MFCA) là một phương pháp quản lý chi phí tiên tiến, tập trung vào việc theo dõi và phân tích chi phí liên quan đến dòng vật liệu trong quá trình sản xuất. MFCA không chỉ giúp doanh nghiệp xác định chính xác giá thành sản phẩm mà còn làm rõ những chi phí tiềm ẩn liên quan đến hao hụt, lãng phí nguồn lực. Theo tài liệu gốc, MFCA lần đầu được giới thiệu ở Đức vào những năm 1990 và sau đó được áp dụng rộng rãi tại Nhật Bản, nơi nó được coi là một công cụ Kaizen mới. Áp dụng MFCA giúp doanh nghiệp cải tiến quy trình sản xuất, giảm thiểu sản phẩm lỗi hỏng, và xây dựng phương pháp xử lý chất thải hiệu quả hơn. Các công ty Nhật Bản đã thành công trong việc kiểm soát và tiết kiệm chi phí sản xuất thông qua kiểm soát và giảm chi phí chất thải.
1.1. Bản chất và vai trò của MFCA trong quản trị chi phí
Kế toán quản trị chi phí dòng vật liệu (MFCA) tập trung vào việc theo dõi và phân tích chi phí gắn liền với dòng vật chất trong quá trình sản xuất. MFCA nhấn mạnh vào tính minh bạch của các dòng vật chất và các chi phí liên quan. Đó là điều kiện cơ bản để đề xuất các biện pháp tiết kiệm nguyên liệu và chi phí đáng kể. Phương pháp này giúp doanh nghiệp nhận diện các lãng phí trong quá trình sản xuất mà các phương pháp truyền thống thường bỏ qua, từ đó đưa ra các giải pháp tối ưu hóa chi phí và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên. MFCA cung cấp thông tin chi tiết về chi phí liên quan đến từng giai đoạn của quy trình sản xuất, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công, và các chi phí khác, giúp nhà quản lý đưa ra quyết định chính xác hơn.
1.2. Lợi ích của kế toán quản trị chi phí dòng vật liệu MFCA
Việc áp dụng kế toán quản trị chi phí theo dòng vật liệu mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Khi chất thải được giảm, thì tiêu thụ nguồn lực khác cũng giảm tương ứng, bằng cách này sẽ cho phép tổ chức có trách nhiệm với môi trường hơn và tạo ra tác động môi trường ít hơn. MFCA giúp doanh nghiệp xác định và giảm thiểu lãng phí, từ đó giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận. Ngoài ra, MFCA còn giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm tác động tiêu cực đến môi trường, và nâng cao hình ảnh thương hiệu.
II. Thách Thức Quản Lý Chi Phí Bia Hà Nội Thanh Hóa Hiện Nay
Công ty Cổ phần Bia Hà Nội - Thanh Hóa, một doanh nghiệp lớn trong ngành công nghiệp đồ uống, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý chi phí sản xuất. Các phương pháp kế toán chi phí truyền thống có thể không cung cấp đủ thông tin chi tiết và chính xác để đưa ra quyết định quản lý hiệu quả. Đặc biệt, việc kiểm soát chi phí nguyên vật liệu sản xuất bia và giảm thiểu lãng phí trong quá trình sản xuất là một vấn đề quan trọng cần giải quyết. Luận án Tiến sĩ Tạ Minh Hà (2020) và ThS. Lê Thị Thu Hương (2018) đã nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Bia Hà Nội. Tuy nhiên, các nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào phương pháp truyền thống mà chưa đề cập đến việc áp dụng MFCA.
2.1. Hạn chế của phương pháp kế toán chi phí truyền thống
Các phương pháp kế toán chi phí truyền thống thường không đủ khả năng để theo dõi và phân tích chi phí liên quan đến dòng vật liệu một cách chi tiết. Kế toán chi phí truyền thống ghi nhận các tổn thất về nguyên vật liệu, chi phí xử lý chất thải nhưng không tách ra mà tích hợp vào trong tổng chi phí sản xuất; kế toán chi phí thông thường không đòi hỏi phải xác định xem liệu nguyên vật liệu có được biến đổi thành sản phẩm, hoặc chất thải trong khi MFCA chú trọng vào vấn đề này. Điều này dẫn đến việc khó xác định được các nguồn lãng phí và đưa ra các biện pháp khắc phục hiệu quả.
2.2. Vấn đề lãng phí nguyên vật liệu trong sản xuất bia
Trong quá trình sản xuất bia, việc lãng phí nguyên vật liệu có thể xảy ra ở nhiều công đoạn, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến khâu đóng gói sản phẩm. Hao hụt nguyên liệu do quá trình lên men, lỗi trong quá trình chiết rót, hoặc hư hỏng trong quá trình lưu trữ và vận chuyển có thể gây ra tổn thất lớn cho doanh nghiệp. Việc kiểm soát và giảm thiểu hao hụt nguyên vật liệu là một trong những thách thức lớn nhất mà Bia Hà Nội - Thanh Hóa đang phải đối mặt.
2.3. Khó khăn trong việc xác định chi phí môi trường
Các phương pháp kế toán truyền thống thường không tính đến các chi phí môi trường liên quan đến quá trình sản xuất. Chi phí xử lý chất thải, chi phí giảm thiểu ô nhiễm, và các chi phí liên quan đến việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường thường không được ghi nhận một cách đầy đủ và chính xác. Điều này gây khó khăn cho việc đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất và đưa ra các quyết định quản lý bền vững.
III. Hướng Dẫn Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Chi Phí Dòng Vật Liệu MFCA
Để giải quyết những thách thức trên, Bia Hà Nội - Thanh Hóa có thể áp dụng kế toán quản trị chi phí theo dòng vật liệu (MFCA). Quá trình thực hiện MFCA bao gồm: lập mô hình dòng chảy nguyên vật liệu, định lượng dòng chảy và đánh giá chi phí dòng chảy đã được định lượng. MFCA giúp doanh nghiệp xác định và theo dõi chi phí liên quan đến từng công đoạn của quá trình sản xuất, từ đó có thể đưa ra các biện pháp cải tiến quy trình, giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa chi phí. MFCA nhấn mạnh vào tính minh bạch của các dòng vật chất và các chi phí liên quan. Đó là điều kiện cơ bản để đề xuất các biện pháp tiết kiệm nguyên liệu và chi phí đáng kể.
3.1. Xây dựng mô hình dòng vật liệu chi tiết
Bước đầu tiên trong việc áp dụng MFCA là xây dựng một mô hình dòng vật liệu chi tiết cho quá trình sản xuất bia. Mô hình này cần mô tả rõ các công đoạn sản xuất, các loại nguyên vật liệu sử dụng, và các dòng chất thải phát sinh. Quan trọng nhất là phải xác định được khối lượng sản phẩm và chất thải. Để dễ dàng đo lường, các nguyên vật liệu dùng trong quá trình sản xuất được chuyển về một đơn vị chung là kilogam (kg). Nguyên vật liệu của mỗi công đoạn được tính toán lượng sử dụng theo nguyên tắc tổng khối lượng đầu vào bằng với đầu ra.
3.2. Phân bổ chi phí cho từng dòng vật liệu
Sau khi xây dựng được mô hình dòng vật liệu, doanh nghiệp cần phân bổ chi phí cho từng dòng vật liệu, bao gồm cả nguyên vật liệu, nhân công, và các chi phí khác. Việc phân bổ chi phí cần được thực hiện một cách chính xác và minh bạch để đảm bảo tính tin cậy của thông tin. Việc phân bổ chi phí này phải đảm bảo yếu tố con người, phương pháp thực hiện, nguyên liệu, máy móc và môi trường.
3.3. Phân tích chi phí và xác định điểm lãng phí
Sau khi phân bổ chi phí, doanh nghiệp cần tiến hành phân tích chi phí để xác định các điểm lãng phí trong quá trình sản xuất. Thông qua việc phân tích, doanh nghiệp có thể xác định được các công đoạn sản xuất nào gây ra nhiều lãng phí nhất, và từ đó đưa ra các biện pháp cải tiến quy trình để giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa chi phí.
IV. Ứng Dụng MFCA vào Sản Xuất Bia Lon Thabrew Nghiên Cứu Điển Hình
Nghiên cứu này tập trung vào việc áp dụng MFCA vào quá trình sản xuất bia lon Thabrew tại Bia Hà Nội - Thanh Hóa. Việc áp dụng MFCA sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về chi phí sản xuất sản phẩm này, từ đó có thể đưa ra các biện pháp cải tiến quy trình, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả sản xuất. Các lãng phí phát sinh trong quá trình sản xuất thường do yếu tố con người gây ra việc vận hành máy móc và thực hiện các phương pháp không hợp lý dẫn đến việc hao phí nguyên liệu và năng lượng. Phương pháp MFCA đã tính toán được phần chi phí nguyên vật liệu hao phí mà kế toán truyền thống đã không quan tâm đến từ đó đề ra các giải pháp cải tiến nhằm làm giảm thiểu sự tổn thất nguyên liệu và năng lượng tại các công đoạn đã nhận diện và phân tích.
4.1. Mô tả quy trình sản xuất bia lon Thabrew
Để áp dụng MFCA một cách hiệu quả, cần phải mô tả chi tiết quy trình sản xuất bia lon Thabrew, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến khâu đóng gói sản phẩm. Mô tả này cần bao gồm các công đoạn sản xuất, các loại nguyên vật liệu sử dụng, và các dòng chất thải phát sinh. Nên sử dụng sơ đồ trực quan để dễ hình dung và phân tích.
4.2. Xác định chi phí cho từng công đoạn sản xuất
Sau khi mô tả quy trình sản xuất, cần xác định chi phí cho từng công đoạn sản xuất. Chi phí này bao gồm chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí năng lượng, và các chi phí khác. Việc xác định chi phí cần được thực hiện một cách chính xác và minh bạch để đảm bảo tính tin cậy của thông tin.
4.3. Đề xuất giải pháp giảm thiểu lãng phí
Dựa trên kết quả phân tích chi phí, cần đề xuất các giải pháp giảm thiểu lãng phí trong quá trình sản xuất. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải tiến quy trình sản xuất, sử dụng nguyên vật liệu hiệu quả hơn, đào tạo nhân viên, hoặc đầu tư vào công nghệ mới. Ma trận MFCA cho thấy tổng chi phí dòng thải chiếm hơn 90% tổng chi phí sản xuất. Bên cạnh đó mô hình xương cá đã phân tích các nguyên nhân dòng thải dựa trên các yếu tố 4M1E bao gồm con người, phương pháp thực hiện, nguyên liệu, máy móc và môi trường.
V. Đánh Giá Hiệu Quả MFCA So Với Kế Toán Truyền Thống
So với phương pháp kế toán chi phí truyền thống, MFCA mang lại nhiều ưu điểm vượt trội. MFCA giúp doanh nghiệp xác định và theo dõi chi phí liên quan đến từng công đoạn của quá trình sản xuất, từ đó có thể đưa ra các biện pháp cải tiến quy trình, giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa chi phí. Ngoài ra, MFCA còn giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm tác động tiêu cực đến môi trường, và nâng cao hình ảnh thương hiệu. Về mặt công tác kế toán, MFCA giúp nâng cao sự kết nối giữa bộ phận kế toán, bộ phận quản lý môi trường và bộ phận sản xuất.
5.1. Ưu điểm của MFCA trong quản lý chi phí
MFCA thể hiện ưu điểm vượt trội trong việc quản lí chi phí. Cụ thể, kế toán chi phí truyền thống ghi nhận các tổn thất về nguyên vật liệu, chi phí xử lý chất thải nhưng không tách ra mà tích hợp vào trong tổng chi phí sản xuất; kế toán chi phí thông thường không đòi hỏi phải xác định xem liệu nguyên vật liệu có được biến đổi thành sản phẩm, hoặc chất thải trong khi MFCA chú trọng vào vấn đề này. So với kế toán truyền thống, MFCA thể hiện ưu điểm vượt trội trong việc quản lý chi phí, cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên, và giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
5.2. Hạn chế và thách thức khi triển khai MFCA
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai MFCA cũng gặp phải một số hạn chế và thách thức. Doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc thu thập và xử lý dữ liệu, xây dựng mô hình dòng vật liệu, và phân bổ chi phí. Ngoài ra, việc triển khai MFCA cũng đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và cách làm việc của nhân viên, điều này có thể gặp phải sự phản kháng. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, so với kế toán truyền thống, MFCA thể hiện ưu điểm vượt trội trong việc quản lí chi phí. Cụ thể, kế toán chi phí truyền thống ghi nhận các tổn thất về nguyên vật liệu, chi phí xử lý chất thải nhƣng không tách ra mà tích hợp vào trong tổng chi phí sản xuất; kế toán chi phí thông thƣờng không đòi hỏi phải xác định xem liệu nguyên vật liệu có đƣợc biến đổi thành sản phẩm, hoặc chất thải trong khi MFCA chú trọng vào vấn đề này. Về mặt công tác kế toán, MFCA giúp nâng cao sự kết nối giữa bộ phận kế toán, bộ phận quản lý môi trƣờng và bộ phận sản xuất.
VI. Kết Luận và Đề Xuất Áp Dụng MFCA Tại Bia Hà Nội
Kế toán quản trị chi phí theo dòng vật liệu (MFCA) là một công cụ quản lý chi phí hiệu quả, giúp doanh nghiệp xác định và giảm thiểu lãng phí, cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên, và nâng cao lợi nhuận. Việc áp dụng MFCA tại Bia Hà Nội - Thanh Hóa có thể mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong việc quản lý chi phí sản xuất bia lon Thabrew. Tuy nhiên, việc triển khai MFCA cần được thực hiện một cách bài bản và có kế hoạch, với sự tham gia của tất cả các bộ phận liên quan.
6.1. Tổng kết kết quả nghiên cứu và bài học kinh nghiệm
Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng MFCA là một công cụ quản lý chi phí hiệu quả, có thể giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả sản xuất và giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Bài học kinh nghiệm cho thấy việc triển khai MFCA cần được thực hiện một cách bài bản và có kế hoạch, với sự tham gia của tất cả các bộ phận liên quan.
6.2. Khuyến nghị áp dụng MFCA cho các doanh nghiệp sản xuất bia
Nghiên cứu này khuyến nghị các doanh nghiệp sản xuất bia nên xem xét áp dụng MFCA để cải thiện hiệu quả quản lý chi phí và giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Việc áp dụng MFCA có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận, và nâng cao hình ảnh thương hiệu.
