Ước Lượng Giá Thành Phần Mềm: Khảo Sát Các Mô Hình Phổ Biến Tại Việt Nam

• Tác giả: Bùi Ngọc Hoàng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Khanh Văn
• Trường học: Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội
• Chuyên ngành: Công Nghệ Thông Tin
• Đề tài: Ước Lượng Giá Thành Phần Mềm Tại Việt Nam: Khảo Sát Các Mô Hình Phổ Biến
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2009
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
• MỞ ĐẦU
• 1. Tổng quan về thực trạng vấn đề lượng giá phần mềm ở Việt Nam
• 2. Lượng giá phần mềm ảnh hưởng đến sự phát triển dự án CNTT ở Việt Nam như thế nào?
• 3. Những kiến nghị và giải pháp của các nhà quản lý CNTT
• 4. Những đặc trưng của ngành CNPM Việt Nam ảnh hưởng đến quá trình lượng giá phần mềm
• 5. Những bất cập của công văn hướng dẫn lượng giá phần mềm 3364.
• 6. Giới thiệu kiến thức tổng quan về lượng giá phần mềm.
• 7. Giải thích thuật ngữ
• 8. Vai trò của lượng giá phần mềm.
• 9. Cơ sở xây dựng mô hình lượng giá chi phí.
• 10. Đếm số dòng lệnh SLOC
• 11. Điểm chức năng chưa hiệu chỉnh UFP
• 12. Điểm Use-case chưa hiệu chỉnhUUCP
• 13. Các phương pháp và mô hình lượng giá dự án phần mềm
• 14. Mô hình toán học
• 15. Mô hình chuyên gia
• 16. Mô hình tương tự
• 17. Lượng giá Parkinson
• 18. Mô hình Price-to-Win
• 19. Lượng giá Top-Down
• 20. Lượng giá Bottom-Up.
• 21. Đánh giá và so sánh các mô hình lượng giá
• 22. Quy trình lượng giá dự án phần mềm
• 1. CÁC MÔ HÌNH LƯỢNG GIÁ THỰC NGHIỆM
• 1.1. Mô hình COCOMO
• 1.2. Giới thiệu tổng quan về mô hình COCOMO
• 1.3. Mô hình COCOMO cơ bản.
• 1.4. Mô hình COCOMO trung bình.
• 1.5. Mô hình COCOMO chi tiết
• 1.6. Mô hình COCOMO II.
• 1.7. Đặc điểm cơ bản của COCOMO II.
• 1.8. Ước lượng kích thước dự án
• 1.9. Hệ số thay đổi yêu cầu REVL
• 1.10. Ước lượng kích thước cho dự án tái sử dụng mã nguồn.
• 1.11. Ước lượng kích thước cho dự án bảo trì phần mềm
• 1.12. Ước lượng công sức phát triển.
• 1.13. Mã được dịch tự động
• 1.14. Ước lượng phạm vi cho kết quả đầu ra của mô hình
• 1.15. Mô hình tổng hợp ứng dụng AC
• 1.16. Tiếp cận mô hình AC
• 1.17. Tính điểm đối tượng OP
• 1.18. Tính toán công sức dựa trên OP
• 1.19. Mô hình thiết kế sớm ED
• 1.20. Tiếp cận mô hình ED
• 1.21. Ước lượng công sức
• 1.22. Ước lượng thời gian thực hiện dự án
• 1.23. Mô hình hậu kiến trúc
• 1.24. Tiếp cận mô hình PA
• 1.25. Ước lượng công sức
• 1.26. Ước lượng thời gian dự án
• 1.27. Quản lý rủi ro chi phí
• 1.28. Đánh giá tổng quát các mô hình COCOMO
• 1.29. Mô hình lượng giá điểm chức năng FPA.
• 1.30. Giới thiệu mô hình FPA.
• 1.31. Đặc điểm của mô hình FPA
• 1.32. Các bước tiếp cận xây dựng mô hình
• 1.33. Xác định loại dự án cần tính điểm chức năng.
• 1.34. Xác định phạm vi tính toán và biên của ứng dụng
• 1.35. Tính số điểm chức năng chưa hiệu chỉnh UFP
• 1.36. Xác định hệ số hiệu chỉnh giá trị VAF
• 1.37. Tính số điểm chức năng hiệu chỉnh AFP
• 1.38. Ước lượng công sức dự án
• 1.39. Kết luận và đánh giá mô hình FPA
• 1.40. Mô hình UCP
• 1.41. Giới thiệu mô hình
• 1.42. Mô hình lượng giá theo UCP
• 1.43. Tính giá trị UAW của các Actor
• 1.44. Tính giá trị UUCW của các Use-case
• 1.45. Tính giá trị Use-case chưa hiệu chỉnh UUCP
• 1.46. Tính hệ số phức tạp kỹ thuật TCF
• 1.47. Tính hệ số môi trường EF
• 1.48. Tính tổng số điểm AUCP.
• 1.49. Ước lượng công sức
• 1.50. So sánh mô hình FPA và mô hình UCP.
• 1.51. Sự giống nhau
• 1.52. Sự khác nhau
• 1.53. Kết luận, nhận xét mô hình UCP
• 1.54. Mô hình UCP của Việt Nam
• 1.55. Giới thiệu mô hình UCP của Việt Nam
• 1.56. So sánh mô hình UCP Việt Nam và mô hình UCP chuẩn
• 1.57. Phân tích những điểm bất hợp lý trong mô hình UCP Việt Nam
• 1.58. Tính điểm cho Use-case không dựa vào độ lớn của Use-case
• 1.59. Phức tạp hóa mô hình bằng các biểu thức tính toán
• 1.60. Các hằng số được thêm vào không có cơ sở
• 1.61. Xác định chi phí nhân công chưa hợp lý
• 1.62. Ý kiến đóng góp cho xây dựng mô hình.
• 2. ÁP DỤNG CÁC MÔ HÌNH LƯỢNG GIÁ VÀO THỰC NGHIỆM
• 2.1. Tổng hợp các phương pháp và mô hình lượng giá thực nghiệm
• 2.2. Lượng giá dự án phần mềm: BVPROP
• 2.3. Giới thiệu tổng quan về dự án.
• 2.4. Sử dụng mô hình FPA
• 2.5. Sử dụng mô hình COCOMOII.
• 2.6. Sử dụng mô hình UCP
• 2.7. Lượng giá dự án phần mềm: LKNHCK
• 2.8. Giới thiệu dự án
• 2.9. Sử dụng mô hình FPA
• 2.10. Sử dụng mô hình COCOMOII.
• 2.11. Sử dụng mô hình UCP
• 2.12. Lượng giá dự án phần mềm: BHXH 2008 Resale
• 2.13. Giới thiệu dự án
• 2.14. Sử dụng mô hình FPA
• 2.15. Sử dụng mô hình COCOMOII.
• 2.16. Sử dụng mô hình UCP
• 2.17. Đối chiếu và nhận xét kết quả ước lượng
• 3. CÁC ĐÁNH GIÁ NHẬN XÉT VÀ ĐỀ XUẤT CẢI TIẾN
• 3.1. Đánh giá nhận xét chung cho các mô hình lượng giá
• 3.2. Những đề xuất cải tiến quy trình ước lượng
• 3.3. Những đề xuất cải tiến cho các mô hình
• 3.4. Mô hình COCOMOII.
• 3.5. Mô hình FPA
• 3.6. Mô hình UCP
• 3.7. Đề xuất mô hình tổng hợp
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC A - CHECKLIST SLOC
• PHỤ LỤC B – BẢNG QUY ĐỔI GIỮA FP VÀ SLOC
• PHỤ LỤC C - CÁC CHUẨN ISO CỦA MÔ HÌNH FPA
• PHỤ LỤC D – QUY TRÌNH RUP
• PHỤ LỤC F – MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ƯỚC LƯỢNG BỔ TRỢ

I. Ước Lượng Giá Thành Phần Mềm VN Tổng Quan Tầm Quan Trọng

Ước lượng giá thành phần mềm là một giai đoạn then chốt trong quản lý dự án phần mềm. Mục tiêu chính là xác định quy mô, công sức, thời gian và ngân sách cần thiết. Ước lượng càng chính xác, khả năng thành công của dự án càng cao. Theo báo cáo của Standish Group, tỷ lệ thành công của các dự án CNTT trực tiếp liên quan đến khả năng ước lượng chi phí phần mềm hiệu quả. Tại Việt Nam, vấn đề báo giá phần mềm Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức, ảnh hưởng đến việc phê duyệt và giải ngân cho các dự án CNTT. Việc có một cơ chế ước tính chi phí dự án phần mềm chung là mong muốn của nhiều đơn vị ứng dụng CNTT và công ty phần mềm. Vấn đề này càng trở nên cấp thiết khi các dự án ngày càng phức tạp và đòi hỏi nguồn lực lớn hơn.

1.1. Vì Sao Ước Lượng Chi Phí Phần Mềm Lại Quan Trọng

Một ước tính chi phí chính xác giúp dự án đi đúng hướng, tránh vượt quá ngân sách và thời gian. Nó cũng giúp các bên liên quan hiểu rõ hơn về các yêu cầu và nguồn lực cần thiết. Theo [chao2009], việc ước lượng sai chi phí là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thất bại của các dự án CNTT. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng các mô hình ước tính giá phần mềm phù hợp.

1.2. Thực Trạng Ước Lượng Chi Phí Phần Mềm tại Việt Nam

Thực tế tại Việt Nam cho thấy, việc ước lượng chi phí phần mềm Việt Nam còn nhiều bất cập. Các doanh nghiệp phần mềm gặp khó khăn trong việc báo giá phần mềm một cách cạnh tranh mà vẫn đảm bảo lợi nhuận. Việc thẩm định và phê duyệt các dự án đầu tư phần mềm thường kéo dài do thiếu căn cứ định giá chính thức. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ triển khai và ký kết hợp đồng với khách hàng.

II. Thách Thức Định Giá Phần Mềm Rào Cản Giải Pháp Tiềm Năng

Việc định giá phần mềm gặp nhiều khó khăn do tính phức tạp, trừu tượng và sự thay đổi liên tục của công nghệ. Các yếu tố như quy mô dự án, độ phức tạp, kinh nghiệm của đội ngũ, công nghệ sử dụng và rủi ro đều ảnh hưởng đến giá phần mềm. Tại Việt Nam, những đặc thù của ngành CNPM như trình độ chuyên môn, năng suất lao động, và khả năng tiếp cận công nghệ cũng tạo ra những thách thức riêng. Công văn 3364 của Bộ TT&TT về hướng dẫn lượng giá phần mềm theo mô hình UCP đã nỗ lực giải quyết vấn đề này, nhưng vẫn còn nhiều tranh cãi và bất cập.

2.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Giá Thành Phần Mềm

Các yếu tố ảnh hưởng giá phần mềm bao gồm quy mô dự án, độ phức tạp về kỹ thuật, yêu cầu về hiệu năng, kinh nghiệm của đội ngũ phát triển, và các yếu tố rủi ro. Ngoài ra, công nghệ sử dụng, ngôn ngữ lập trình, và nền tảng phát triển cũng có tác động đáng kể đến chi phí phát triển phần mềm outsourcing Việt Nam.

2.2. Bất Cập Trong Quy Trình Ước Lượng Chi Phí Hiện Tại

Một số bất cập trong quy trình ước lượng chi phí dự án phần mềm hiện tại bao gồm thiếu dữ liệu lịch sử đáng tin cậy, sử dụng các phương pháp ước lượng không phù hợp, và không tính đến các yếu tố rủi ro. Ngoài ra, sự thiếu hụt các chuyên gia có kinh nghiệm trong ước tính chi phí phần mềm cũng là một vấn đề.

III. COCOMO FPA UCP Khám Phá 3 Mô Hình Ước Lượng Chi Phí

Có nhiều mô hình ước tính giá phần mềm khác nhau, mỗi mô hình có những ưu và nhược điểm riêng. Ba mô hình phổ biến nhất là COCOMO (Constructive Cost Model), FPA (Function Point Analysis), và UCP (Use Case Points). COCOMO dựa trên số dòng lệnh (SLOC), FPA dựa trên số điểm chức năng, và UCP dựa trên số điểm use case. Việc lựa chọn mô hình phù hợp phụ thuộc vào đặc điểm của dự án và dữ liệu sẵn có. Nghiên cứu chỉ ra rằng, kết hợp nhiều mô hình có thể cho kết quả ước lượng chi phí phần mềm chính xác hơn.

3.1. Mô Hình COCOMO Ưu Nhược Điểm Ứng Dụng

COCOMO là một mô hình ước lượng chi phí phần mềm dựa trên số dòng lệnh (SLOC). Mô hình này dễ sử dụng nhưng độ chính xác có thể bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt về năng suất lập trình. COCOMO thích hợp cho các dự án có quy mô vừa và nhỏ, và có sẵn dữ liệu lịch sử về SLOC.

3.2. Phân Tích Điểm Chức Năng FPA Khi Nào Nên Dùng

FPA là một phương pháp ước lượng chi phí phần mềm dựa trên số điểm chức năng (Function Points). Phương pháp này không phụ thuộc vào ngôn ngữ lập trình và công nghệ sử dụng, nhưng đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và chuyên môn. FPA thích hợp cho các dự án có nhiều chức năng và tương tác với người dùng.

3.3. Use Case Points UCP Ước Lượng Chi Phí Dựa Trên Use Case

UCP là một mô hình ước lượng chi phí phần mềm dựa trên số điểm use case. Phương pháp này tập trung vào yêu cầu của người dùng và phù hợp cho các dự án phát triển phần mềm hướng đối tượng. Tuy nhiên, UCP có thể gặp khó khăn trong việc xác định độ phức tạp của các use case.

IV. Áp Dụng Thực Tế So Sánh Kết Quả Bài Học Kinh Nghiệm

Để đánh giá hiệu quả của các mô hình ước tính chi phí phần mềm, việc áp dụng chúng vào các dự án thực tế là rất quan trọng. Việc so sánh kết quả ước lượng từ các mô hình khác nhau có thể giúp xác định mô hình phù hợp nhất cho từng loại dự án. Ngoài ra, việc phân tích các sai số và rút ra bài học kinh nghiệm từ các dự án đã hoàn thành là rất cần thiết để cải thiện độ chính xác của các ước lượng giá thành phần mềm trong tương lai. Cần xem xét giá nhân công lập trình Việt Nam để hiệu chỉnh kết quả.

4.1. Nghiên Cứu Trường Hợp Áp Dụng COCOMO FPA UCP vào Dự Án

Nghiên cứu trường hợp sẽ trình bày việc áp dụng các mô hình COCOMO, FPA và UCP vào một số dự án phần mềm cụ thể tại Việt Nam. So sánh kết quả ước lượng chi phí từ các mô hình này và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của từng mô hình.

4.2. Phân Tích Sai Số Rút Ra Bài Học Kinh Nghiệm

Phân tích các sai số giữa kết quả ước lượng và chi phí thực tế của các dự án. Xác định các yếu tố gây ra sai số và rút ra bài học kinh nghiệm để cải thiện quy trình ước lượng chi phí phần mềm trong tương lai.

V. Đề Xuất Cải Tiến Mô Hình Tổng Hợp Ứng Dụng Linh Hoạt

Để nâng cao hiệu quả ước lượng chi phí phần mềm, việc đề xuất các cải tiến là rất quan trọng. Một trong những hướng đi tiềm năng là xây dựng mô hình tổng hợp, kết hợp ưu điểm của các mô hình hiện có. Ngoài ra, việc áp dụng các phương pháp ước lượng linh hoạt, có khả năng thích ứng với sự thay đổi của yêu cầu và công nghệ, cũng là một giải pháp hiệu quả. Cần quan tâm đến chi phí bảo trì phần mềm trong quá trình ước tính.

5.1. Xây Dựng Mô Hình Ước Lượng Chi Phí Tổng Hợp

Đề xuất một mô hình ước lượng chi phí tổng hợp, kết hợp ưu điểm của các mô hình COCOMO, FPA và UCP. Mô hình này sẽ có khả năng thích ứng với nhiều loại dự án khác nhau và cho kết quả ước lượng chính xác hơn.

5.2. Ứng Dụng Phương Pháp Ước Lượng Linh Hoạt Agile

Áp dụng các phương pháp ước lượng linh hoạt (Agile) trong quá trình phát triển phần mềm. Các phương pháp này cho phép điều chỉnh ước lượng chi phí một cách liên tục dựa trên phản hồi từ khách hàng và kết quả của các vòng lặp phát triển.

VI. Tương Lai Ước Lượng Chi Phí Phần Mềm AI Dữ Liệu Lớn

Trong tương lai, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện độ chính xác của ước lượng chi phí phần mềm. AI có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu lịch sử và dự đoán chi phí dựa trên các mẫu và xu hướng. Dữ liệu lớn cung cấp nguồn thông tin phong phú để huấn luyện các mô hình AI và cải thiện khả năng dự đoán. Việc so sánh giá phần mềm Việt Nam và nước ngoài cũng sẽ dễ dàng hơn.

6.1. Ứng Dụng Trí Tuệ Nhân Tạo AI trong Ước Lượng Chi Phí

Sử dụng các thuật toán AI, chẳng hạn như học máy (Machine Learning), để phân tích dữ liệu lịch sử và dự đoán chi phí phát triển phần mềm. AI có thể tự động xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và tạo ra các mô hình ước lượng chính xác hơn.

6.2. Vai Trò của Dữ Liệu Lớn Big Data trong Ước Lượng

Khai thác dữ liệu lớn từ các dự án phần mềm đã hoàn thành để cải thiện độ chính xác của các mô hình ước lượng chi phí. Dữ liệu lớn cung cấp thông tin về quy mô dự án, độ phức tạp, công nghệ sử dụng, năng suất lao động, và các yếu tố rủi ro.

Tổng quan nghiên cứu

Lượng giá phần mềm là một trong những bước then chốt trong quản trị dự án công nghệ thông tin (CNTT), nhằm xác định quy mô, công sức, thời gian và ngân sách cần thiết để hoàn thành dự án. Theo báo cáo của nhóm Standish năm 2009, chỉ khoảng 32% dự án CNTT tại Mỹ thành công đúng tiến độ, trong khi 44% bị chậm tiến độ và vượt ngân sách, còn lại 24% bị hủy bỏ hoặc không được sử dụng. Tại Việt Nam, vấn đề lượng giá phần mềm còn nhiều bất cập, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chất lượng dự án CNTT. Các doanh nghiệp phần mềm thường gặp khó khăn trong việc định giá sản phẩm, dẫn đến tình trạng “giậm chân tại chỗ” hoặc mất thị phần do giá không phù hợp với thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là khảo sát các mô hình lượng giá phần mềm phổ biến trên thế giới như COCOMO, COCOMO II, FPA và UCP, đồng thời phân tích khả năng ứng dụng các mô hình này trong bối cảnh ngành Công nghiệp Phần mềm (CNPM) Việt Nam. Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá tính phù hợp, hiệu quả và đề xuất cải tiến các mô hình lượng giá nhằm nâng cao độ chính xác và tính khả thi trong thực tiễn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án phần mềm thực tế tại Việt Nam trong giai đoạn 2007-2009, với dữ liệu thu thập từ công ty CMCSoft và các dự án tiêu biểu như BVPROP, LKNHCK và BHXH 2008 Resale.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc lựa chọn và áp dụng mô hình lượng giá phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án phần mềm, giảm thiểu rủi ro về chi phí và tiến độ, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý CNTT và doanh nghiệp phần mềm trong việc ra quyết định đầu tư và phát triển sản phẩm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình lượng giá phần mềm sau:

• Mô hình COCOMO (Constructive Cost Model): Mô hình toán học ước lượng công sức, chi phí và thời gian dự án dựa trên số nghìn dòng mã lệnh (KSLOC). Bao gồm các dạng mô hình cơ bản, trung bình, chi tiết và phiên bản cải tiến COCOMO II với các hệ số điều chỉnh công sức (EAF) và hệ số tỷ lệ (SF).

• Mô hình FPA (Function Point Analysis): Phương pháp đo kích thước phần mềm dựa trên điểm chức năng, đánh giá các chức năng nghiệp vụ của hệ thống theo các tiêu chí như điểm chức năng chưa hiệu chỉnh (UFP), hệ số hiệu chỉnh giá trị (VAF).

• Mô hình UCP (Use Case Point): Ước lượng kích thước và công sức dựa trên điểm Use-case, tính toán dựa trên giá trị tác nhân (UAW), giá trị Use-case (UUCW), hệ số phức tạp kỹ thuật (TCF) và hệ số môi trường (EF).

• Mô hình tổng hợp ứng dụng AC (Application Composition) và các mô hình thiết kế sớm ED (Early Design), hậu kiến trúc PA (Post Architecture) trong COCOMO II: Hỗ trợ ước lượng ở các giai đoạn khác nhau của dự án với các tham số đầu vào đa dạng như điểm đối tượng (OP), hệ số nhân công sức (EM).

Các khái niệm chính bao gồm: KSLOC, UFP, UUCP, EAF, SF, EM, VAF, TCF, EF, PM (Person-Month), TDEV (Thời gian phát triển), REVL (Requirements Evolution and Volatility).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ ba dự án phần mềm thực tế tại công ty CMCSoft gồm BVPROP, LKNHCK và BHXH 2008 Resale. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các số liệu về kích thước phần mềm (KSLOC, UFP, UUCP), công sức thực tế (người-tháng), thời gian thực hiện dự án (tháng), cùng các hệ số điều chỉnh liên quan.

Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp mô hình toán học và phân tích định lượng để so sánh kết quả ước lượng của các mô hình COCOMO, COCOMO II, FPA và UCP. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ năm 2007 đến 2009, bao gồm thu thập dữ liệu, áp dụng mô hình, phân tích kết quả và đề xuất cải tiến.

Quy trình nghiên cứu tuân thủ các bước chuẩn trong lượng giá phần mềm: thu thập yêu cầu, ước lượng kích thước, ước lượng công sức, ước lượng thời gian, ước lượng chi phí, đánh giá rủi ro, phê duyệt và theo dõi kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Độ chính xác của mô hình COCOMO và COCOMO II: Mô hình COCOMO II cho kết quả ước lượng công sức với độ chính xác khoảng 75%, cao hơn so với 52% của COCOMO 81. Thời gian ước lượng dự án đạt khoảng 72% độ chính xác, vượt trội so với 61% của COCOMO 81.

2. Hiệu quả mô hình FPA và UCP: Mô hình FPA phù hợp để ước lượng kích thước dự án dựa trên yêu cầu người dùng, giúp cập nhật ước lượng khi yêu cầu thay đổi. Mô hình UCP có ưu điểm trong việc ước lượng sớm dự án dựa trên Use-case, tuy nhiên mô hình UCP Việt Nam theo công văn 3364 còn tồn tại nhiều điểm bất hợp lý như tính điểm Use-case không dựa vào độ lớn, phức tạp hóa mô hình bằng các biểu thức không có cơ sở.

3. So sánh kết quả ước lượng thực nghiệm: Áp dụng các mô hình vào dự án BVPROP, công sức ước lượng theo COCOMO chi tiết là khoảng 610 người-tháng, trong khi mô hình ED và PA cho kết quả lần lượt là 472 và 313 người-tháng. Mô hình AC dựa trên điểm đối tượng OP ước lượng công sức khoảng 694 người-tháng. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa các mô hình, phản ánh tính đa dạng và phức tạp của dự án.

4. Bất cập của công văn hướng dẫn 3364: Công văn hướng dẫn sử dụng mô hình UCP Việt Nam gây khó khăn cho các doanh nghiệp do yêu cầu sử dụng UML và quy trình RUP chưa phổ biến. Kết quả lượng giá theo công văn thường thấp hơn chi phí thực tế, không bao quát hết các khoản chi phí, mức lương bình quân để định giá quá thấp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự khác biệt trong kết quả ước lượng là do đặc thù ngành CNPM Việt Nam với năng suất lao động thấp, trình độ nhân lực không đồng bộ, thủ tục tài chính phức tạp và môi trường phát triển phần mềm không bản quyền. Các mô hình lượng giá phổ biến trên thế giới chưa hoàn toàn phù hợp với bối cảnh này.

So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả ước lượng của mô hình COCOMO II tại Việt Nam có độ chính xác tương đương, tuy nhiên cần điều chỉnh các hệ số nhân công sức và tỷ lệ phù hợp với đặc điểm địa phương. Việc áp dụng đồng thời nhiều mô hình giúp tăng tính chính xác và độ tin cậy của kết quả ước lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh công sức ước lượng của các mô hình trên từng dự án, bảng tổng hợp hệ số điều chỉnh và phân tích sai số giữa ước lượng và thực tế, giúp minh họa rõ ràng hơn về hiệu quả từng mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng kết hợp nhiều mô hình lượng giá: Khuyến nghị sử dụng đồng thời ít nhất hai mô hình lượng giá như COCOMO II và FPA hoặc UCP để tăng độ chính xác và giảm rủi ro sai lệch. Thời gian áp dụng: ngay trong các dự án mới. Chủ thể thực hiện: các doanh nghiệp phần mềm và quản lý dự án.

2. Điều chỉnh hệ số nhân công sức và tỷ lệ phù hợp với Việt Nam: Cần xây dựng cơ sở dữ liệu chi phí và năng suất thực tế của các dự án trong nước để hiệu chỉnh các hệ số trong mô hình COCOMO II, FPA và UCP. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: Bộ TT&TT phối hợp với các viện nghiên cứu và doanh nghiệp.

3. Đào tạo và phổ biến kỹ thuật UML và quy trình RUP: Tăng cường đào tạo kỹ thuật mô hình hóa UML và quy trình phát triển phần mềm RUP để nâng cao khả năng áp dụng mô hình UCP chuẩn và công văn 3364. Thời gian: liên tục. Chủ thể: các trường đại học, trung tâm đào tạo và doanh nghiệp CNTT.

4. Cải tiến công văn hướng dẫn lượng giá phần mềm: Bộ TT&TT cần rà soát, cập nhật công văn 3364, đơn giản hóa quy trình tính toán, bổ sung các khoản chi phí thực tế và điều chỉnh mức lương bình quân cho phù hợp với thị trường lao động. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Bộ TT&TT và các chuyên gia ngành CNTT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý dự án CNTT: Giúp hiểu rõ các mô hình lượng giá phần mềm, lựa chọn phương pháp phù hợp để quản lý chi phí và tiến độ dự án hiệu quả.

2. Doanh nghiệp phần mềm: Hỗ trợ xây dựng quy trình ước lượng chi phí chính xác, nâng cao năng lực cạnh tranh và quản trị tài chính dự án.

3. Chuyên gia và nhà nghiên cứu CNTT: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm để phát triển các mô hình lượng giá phù hợp với đặc thù Việt Nam.

4. Sinh viên và học viên ngành Công nghệ Thông tin: Tài liệu tham khảo chuyên sâu về các mô hình lượng giá phần mềm, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành trong lĩnh vực phát triển phần mềm.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình COCOMO II có ưu điểm gì so với COCOMO 81?
   COCOMO II cải tiến để phù hợp với quy trình phát triển phần mềm hiện đại, hỗ trợ nhiều tham số đầu vào hơn như FP, OP, và có khả năng điều chỉnh theo đặc thù dự án, giúp ước lượng chính xác hơn.

2. Tại sao cần kết hợp nhiều mô hình lượng giá?
   Mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng, kết hợp nhiều mô hình giúp bù trừ hạn chế, tăng độ chính xác và tin cậy của kết quả ước lượng, giảm rủi ro sai lệch.

3. Mô hình UCP có phù hợp với các doanh nghiệp Việt Nam không?
   Mô hình UCP chuẩn yêu cầu sử dụng UML và quy trình RUP chưa phổ biến tại Việt Nam, do đó mô hình UCP Việt Nam cần được điều chỉnh để phù hợp với thực tế và năng lực của doanh nghiệp.

4. Làm thế nào để cải thiện độ chính xác của lượng giá phần mềm?
   Cần xây dựng cơ sở dữ liệu dự án thực tế, điều chỉnh hệ số mô hình theo đặc thù địa phương, đào tạo kỹ thuật mô hình hóa và áp dụng đồng thời nhiều mô hình lượng giá.

5. Công văn 3364 có những bất cập gì?
   Công văn phức tạp, khó hiểu, kết quả lượng giá thấp hơn chi phí thực tế, chưa bao quát hết các khoản chi phí, mức lương bình quân để định giá quá thấp, gây khó khăn cho doanh nghiệp áp dụng.

Kết luận

• Lượng giá phần mềm là yếu tố quyết định thành công của dự án CNTT, ảnh hưởng đến tiến độ, chi phí và chất lượng sản phẩm.
• Mô hình COCOMO II, FPA và UCP là các công cụ lượng giá phổ biến, mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng và cần được điều chỉnh phù hợp với đặc thù ngành CNPM Việt Nam.
• Kết quả thực nghiệm trên các dự án phần mềm tại Việt Nam cho thấy sự khác biệt về công sức và thời gian ước lượng giữa các mô hình, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng kết hợp nhiều mô hình.
• Công văn hướng dẫn 3364 của Bộ TT&TT còn nhiều bất cập, cần được cải tiến để phù hợp hơn với thực tế và năng lực của doanh nghiệp trong nước.
• Đề xuất các giải pháp cải tiến mô hình lượng giá, đào tạo kỹ thuật và xây dựng cơ sở dữ liệu dự án nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tiến độ dự án phần mềm tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và doanh nghiệp phần mềm nên áp dụng kết hợp các mô hình lượng giá đã nghiên cứu, đồng thời tham gia các khóa đào tạo về UML và quy trình phát triển phần mềm để nâng cao năng lực ước lượng. Bộ TT&TT cần phối hợp với các bên liên quan để cập nhật và hoàn thiện công văn hướng dẫn lượng giá phần mềm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của ngành CNTT Việt Nam.