Nghiên cứu tính năng cú pháp và ngữ nghĩa của 'play' và 'chơi'

• Tác giả: Nguyễn Duy Tân
• Người hướng dẫn: Đặng Nguyên Giang, Ph.
• Trường học: Vietnam Academy of Social Sciences Graduate Academy of Social Sciences
• Chuyên ngành: English Language
• Đề tài: Tính Năng Cú Pháp Và Ngữ Nghĩa Của 'Play' Trong Tiếng Anh Và 'Chơi' Trong Tiếng Việt
• Loại tài liệu: ma thesis
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• DECLARATION BY AUTHOR
• ACKNOWLEDGEMENTS
• TABLE OF CONTENTS
• 1. Chapter 1: INTRODUCTION
• 1.1. Aims and objectives of the study
• 1.2. Research questions
• 1.3. Scope of the study
• 1.4. Significance of the study
• 1.5. Data Collection
• 1.6. Research Methods
• 1.7. Underlying theoretical frameworks
• 1.7.1. Theory of contrastive analysis
• 1.7.2. Theory of syntax and semantics
• 2. Chapter 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Words and word classes
• 2.2. Polysemy of words
• 2.3. Review of the previous research works
• 3. Chapter 3: SYNTACTIC FEATURES OF “PLAY” IN ENGLISH AND “CHƠI” IN VIETNAMESE
• 3.1. Syntactic features of “play” in English
• 3.1.1. “Play” as a verb
• 3.1.2. “Play” as a noun
• 3.2. Syntactic features of “chơi” in Vietnamese
• 3.2.1. “Chơi” as a verb
• 3.2.2. “Chơi” as an adverb
• 3.3. A comparison between “play” in English and “chơi” in Vietnamese in terms of syntactic features
• 3.3.1. Syntactic features found in both languages
• 3.3.2. Syntactic features unique to English
• 3.3.3. Syntactic features unique to Vietnamese
• 4. Chapter 4: SEMANTIC FEATURES OF “PLAY” IN ENGLISH AND “CHƠI” IN VIETNAMESE
• 4.1. Semantic features of “play” in English
• 4.1.1. “Play” as a verb
• 4.1.2. “Play” as a noun
• 4.2. Semantic features of “chơi” in Vietnamese
• 4.2.1. “Chơi” as a verb
• 4.2.2. “Chơi” as an adverb
• 4.3. A comparison between “play” in English and “chơi” in Vietnamese in terms of semantic features
• 4.3.1. Semantic features found in both languages
• 4.3.2. Semantic features unique to English
• 4.3.3. Semantic features unique to Vietnamese
• 5. Chapter 5
• 5.1. For English teaching and learning
• 5.2. For translation from English to Vietnamese and vice versa
• 5.3. Limitations and suggestions for further studies
• REFERENCES
• ABSTRACT
• LIST OF TABLES

I. Tính năng cú pháp của play trong tiếng Anh và chơi trong tiếng Việt

Nghiên cứu về cú pháp tiếng Anh và cú pháp tiếng Việt cho thấy rằng từ 'play' và 'chơi' có những đặc điểm cú pháp riêng biệt. 'Play' có thể được sử dụng như một động từ và danh từ, trong khi 'chơi' chủ yếu được sử dụng như một động từ. Cụ thể, 'play' có thể kết hợp với các từ khác để tạo thành cụm từ, mệnh đề và câu, cho thấy tính linh hoạt trong cấu trúc cú pháp. Ngược lại, 'chơi' thường không có khả năng kết hợp đa dạng như vậy. Sự khác biệt này có thể gây khó khăn cho người học tiếng Anh khi cố gắng hiểu cách sử dụng từ trong ngữ cảnh khác nhau. Theo Quirk và Greenbaum (1987), 'play' có thể được sử dụng trong nhiều cấu trúc câu khác nhau, điều này không chỉ làm phong phú thêm ngôn ngữ mà còn tạo ra những thách thức cho người học. Việc hiểu rõ ngữ pháp của hai từ này là rất quan trọng để giúp người học sử dụng chúng một cách chính xác và hiệu quả.

1.1. Cú pháp của play trong tiếng Anh

'Play' trong tiếng Anh có thể được phân loại thành nhiều dạng khác nhau, bao gồm động từ và danh từ. Khi được sử dụng như một động từ, 'play' có thể đi kèm với các tân ngữ và trạng từ, tạo ra nhiều cấu trúc câu khác nhau. Ví dụ, 'play the piano' hay 'play outside' cho thấy tính linh hoạt trong việc sử dụng từ này. Hơn nữa, 'play' cũng có thể được sử dụng trong các cấu trúc phức tạp hơn như câu điều kiện hay câu bị động, điều này cho thấy sự phong phú trong ngữ pháp tiếng Anh. Sự đa dạng này không chỉ làm cho việc học từ 'play' trở nên thú vị mà còn tạo ra những thách thức cho người học khi họ cố gắng áp dụng các quy tắc cú pháp khác nhau trong ngữ cảnh thực tế.

1.2. Cú pháp của chơi trong tiếng Việt

'Chơi' trong tiếng Việt chủ yếu được sử dụng như một động từ, và thường không có nhiều dạng kết hợp như 'play' trong tiếng Anh. 'Chơi' có thể đi kèm với các tân ngữ, nhưng không thể kết hợp với các trạng từ một cách linh hoạt như 'play'. Ví dụ, 'chơi bóng đá' hay 'chơi với bạn' cho thấy cách sử dụng đơn giản của từ này. Sự hạn chế trong cú pháp của 'chơi' có thể làm cho người học tiếng Việt dễ dàng hơn trong việc nắm bắt cách sử dụng từ này, nhưng cũng có thể dẫn đến việc thiếu sự phong phú trong cách diễn đạt. Việc hiểu rõ cú pháp tiếng Việt là cần thiết để người học có thể sử dụng từ 'chơi' một cách chính xác trong các tình huống giao tiếp hàng ngày.

II. Tính năng ngữ nghĩa của play trong tiếng Anh và chơi trong tiếng Việt

Nghiên cứu về ngữ nghĩa của 'play' và 'chơi' cho thấy rằng mặc dù cả hai từ này đều có nghĩa tương tự trong một số ngữ cảnh, nhưng chúng cũng có những khác biệt đáng kể. 'Play' trong tiếng Anh có nhiều nghĩa khác nhau, bao gồm cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Theo nghiên cứu, 'play' có thể mang 11 nghĩa chung với 'chơi', nhưng cũng có 21 nghĩa riêng biệt mà 'play' sở hữu. Điều này cho thấy sự phong phú trong ngữ nghĩa tiếng Anh. Ngược lại, 'chơi' chỉ có 7 nghĩa riêng biệt, cho thấy sự hạn chế hơn trong việc diễn đạt ý tưởng. Sự khác biệt này có thể gây khó khăn cho người học khi cố gắng dịch từ này sang ngôn ngữ khác, đặc biệt là trong các tình huống giao tiếp phức tạp.

2.1. Ngữ nghĩa của play trong tiếng Anh

'Play' trong tiếng Anh không chỉ đơn thuần là hành động vui chơi mà còn có nhiều nghĩa khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh. Ví dụ, 'play a role' có nghĩa là đóng vai trò trong một tình huống cụ thể, trong khi 'play with fire' lại mang nghĩa cảnh báo về sự nguy hiểm. Sự đa dạng này cho thấy rằng người học cần phải nắm vững ngữ cảnh để hiểu đúng nghĩa của từ. Hơn nữa, 'play' cũng có thể được sử dụng trong các cụm từ thành ngữ, điều này càng làm tăng thêm độ phức tạp trong việc học từ này. Việc hiểu rõ ngữ nghĩa của 'play' là rất quan trọng để người học có thể sử dụng từ này một cách chính xác trong giao tiếp hàng ngày.

2.2. Ngữ nghĩa của chơi trong tiếng Việt

'Chơi' trong tiếng Việt chủ yếu mang nghĩa là tham gia vào một hoạt động vui chơi, nhưng cũng có thể được sử dụng trong các ngữ cảnh khác như 'chơi đùa' hay 'chơi nhạc'. Tuy nhiên, số lượng nghĩa của 'chơi' ít hơn so với 'play', điều này có thể làm cho việc sử dụng từ này trở nên đơn giản hơn cho người học. Mặc dù 'chơi' có thể được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau, nhưng sự hạn chế về ngữ nghĩa có thể dẫn đến việc thiếu sự phong phú trong cách diễn đạt. Việc nắm vững ngữ nghĩa tiếng Việt là cần thiết để người học có thể sử dụng từ 'chơi' một cách hiệu quả trong giao tiếp hàng ngày.

Tổng quan nghiên cứu

Ngôn ngữ là công cụ thiết yếu trong giao tiếp, giúp con người truyền đạt và diễn đạt quan điểm. Trong đó, từ vựng đóng vai trò quyết định, liên kết các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Tuy nhiên, từ vựng tiếng Anh và tiếng Việt có những đặc điểm riêng biệt, gây khó khăn cho người học và giảng dạy. Từ "play" trong tiếng Anh và từ "chơi" trong tiếng Việt là những từ phổ biến nhưng có tính đa nghĩa và đa dạng về mặt cú pháp, ngữ nghĩa, khiến người học dễ nhầm lẫn. Nghiên cứu này tập trung phân tích các đặc điểm cú pháp và ngữ nghĩa của "play" và "chơi" nhằm làm rõ sự tương đồng và khác biệt giữa hai từ, từ đó hỗ trợ việc học, dạy tiếng Anh và dịch thuật hiệu quả hơn.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là: (1) điều tra đặc điểm cú pháp của "play" và "chơi"; (2) phân tích đặc điểm ngữ nghĩa của hai từ; (3) làm rõ điểm giống và khác nhau về cú pháp và ngữ nghĩa giữa "play" và "chơi". Phạm vi nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ các từ điển hiện hành, phản ánh cách sử dụng phổ biến của người bản ngữ. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy tiếng Anh, hỗ trợ người học phân biệt và sử dụng đúng từ, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho công tác dịch thuật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết phân tích tương phản và lý thuyết cú pháp - ngữ nghĩa.

• Lý thuyết phân tích tương phản: Theo König và Gast (2008), phân tích tương phản so sánh các đặc điểm ngôn ngữ giữa hai ngôn ngữ có liên kết xã hội - văn hóa, nhằm phát hiện điểm giống và khác để ứng dụng trong giảng dạy và dịch thuật. Chaturvedi (1973) đề xuất nguyên tắc phân tích độc lập từng ngôn ngữ, so sánh từng mục, phân loại đặc điểm thành giống, tương đồng một phần và khác biệt.

• Lý thuyết cú pháp: Cú pháp nghiên cứu cách kết hợp từ thành cụm từ, câu, quy tắc sắp xếp từ trong câu. Theo Dixon (1991), cú pháp là lý thuyết về cấu trúc câu, trung gian giữa hình thức câu và ý nghĩa. Cú pháp tập trung vào thứ tự từ và quan hệ giữa các thành phần trong câu.

• Lý thuyết ngữ nghĩa: Ngữ nghĩa nghiên cứu ý nghĩa của từ, cụm từ, câu trong ngôn ngữ. Theo Katz (1972), ngữ nghĩa tập trung vào ý nghĩa biểu đạt, không quan tâm đến cấu trúc cú pháp hay phát âm. Ngữ nghĩa liên quan mật thiết đến giao tiếp, nhận thức và văn hóa.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các khái niệm về đa nghĩa (polysemy), phân loại từ loại, và các công trình nghiên cứu trước về cú pháp và ngữ nghĩa từ vựng tiếng Anh và tiếng Việt.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ các từ điển chuẩn hiện hành của tiếng Anh và tiếng Việt, đảm bảo tính khách quan và đại diện cho cách sử dụng phổ biến.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp mô tả chi tiết (descriptive method) để phân tích đặc điểm cú pháp và ngữ nghĩa của "play" và "chơi". Phương pháp phân tích tương phản (contrastive analysis) được áp dụng để so sánh, làm rõ điểm giống và khác biệt giữa hai từ.

• Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào hai từ đơn lẻ "play" và "chơi" với toàn bộ các dạng và nghĩa được ghi nhận trong từ điển. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong năm 2020 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

• Lý do lựa chọn phương pháp: Phương pháp mô tả và phân tích tương phản phù hợp với mục tiêu làm rõ đặc điểm ngôn ngữ và hỗ trợ ứng dụng trong giảng dạy, học tập và dịch thuật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm cú pháp của "play" và "chơi"

   • "Play" trong tiếng Anh có năm dạng động từ: base, s-form, past, -ing participle, -ed participle. Trong khi đó, "chơi" trong tiếng Việt giữ nguyên dạng động từ không biến đổi theo thì, thời gian được biểu thị bằng trạng từ hoặc từ chỉ thời gian (ví dụ: đã, đang, sẽ).
   • Cả hai từ đều có thể làm vị ngữ, chủ ngữ, tân ngữ, trạng ngữ hoặc bổ ngữ trong câu.
   • "Play" có thể đóng vai trò danh từ với các chức năng chủ ngữ, tân ngữ, bổ ngữ, trong khi "chơi" không có chức năng danh từ mà còn có thể là trạng từ bổ nghĩa cho động từ khác.
   • "Play" có thể kết hợp với các dạng câu danh ngữ (that-clause, wh-clause, to-infinitive clause, -ing clause), các mệnh đề trạng ngữ (thời gian, điều kiện, nguyên nhân, mục đích...), trong khi "chơi" không có các dạng này.

2. Đặc điểm ngữ nghĩa của "play" và "chơi"

   • "Play" có nhiều nghĩa đa dạng, bao gồm: tham gia hoạt động giải trí, chơi thể thao, biểu diễn nghệ thuật, chơi nhạc cụ, hành động giả vờ, thao túng cảm xúc, di chuyển nhẹ nhàng...
   • "Chơi" chủ yếu mang nghĩa tham gia hoạt động giải trí, chơi thể thao, hoặc dùng trong các cụm động từ mang nghĩa bóng (ví dụ: chơi chữ, chơi hụi).
   • Có 11 nghĩa chung được chia sẻ giữa "play" và "chơi" khi làm động từ. Tuy nhiên, "play" có khoảng 21 nghĩa riêng biệt không có trong "chơi", còn "chơi" có khoảng 7 nghĩa riêng biệt không có trong "play".

3. So sánh về tính đa nghĩa và chức năng từ loại

   • "Play" là từ đa nghĩa phong phú, có thể là động từ hoặc danh từ, có nhiều dạng biến đổi và kết hợp phức tạp.
   • "Chơi" là động từ không biến đổi, có thể làm trạng từ, ít đa dạng về chức năng từ loại hơn.
   • Sự khác biệt này phản ánh đặc điểm ngôn ngữ và văn hóa riêng của tiếng Anh và tiếng Việt.

Thảo luận kết quả

Sự đa dạng về dạng thức và chức năng của "play" trong tiếng Anh phản ánh tính phức tạp của hệ thống ngữ pháp tiếng Anh, trong đó động từ biến đổi theo thì và có thể chuyển đổi thành danh từ. Ngược lại, tiếng Việt là ngôn ngữ không biến đổi hình thái động từ, thời gian và khía cạnh được biểu thị bằng từ phụ trợ hoặc trạng từ, làm cho "chơi" giữ nguyên dạng trong mọi ngữ cảnh.

Về ngữ nghĩa, sự đa nghĩa của "play" vượt trội hơn "chơi" do tiếng Anh có nhiều cách biểu đạt sắc thái nghĩa khác nhau, bao gồm cả nghĩa bóng và nghĩa chuyên ngành (ví dụ: chơi vai, chơi nhạc cụ, chơi bài). "Chơi" trong tiếng Việt cũng có nghĩa bóng nhưng phạm vi hẹp hơn, chủ yếu liên quan đến hoạt động giải trí và các cụm từ cố định.

Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước về đa nghĩa và phân loại từ loại trong tiếng Anh và tiếng Việt, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ đặc điểm ngôn ngữ để hỗ trợ người học và dịch thuật. Dữ liệu có thể được trình bày qua bảng so sánh dạng thức và chức năng của "play" và "chơi", biểu đồ thể hiện số lượng nghĩa chung và riêng biệt của hai từ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giảng dạy đặc điểm đa nghĩa và cú pháp của từ "play" và "chơi"

   • Động từ: Tập trung vào việc giải thích các dạng biến đổi của "play" và cách sử dụng "chơi" trong các ngữ cảnh khác nhau.
   • Mục tiêu: Nâng cao khả năng sử dụng từ chính xác trong giao tiếp và viết.
   • Thời gian: Triển khai trong các khóa học tiếng Anh trung cấp và nâng cao.
   • Chủ thể: Giáo viên tiếng Anh và tiếng Việt.

2. Phát triển tài liệu học tập so sánh tương phản

   • Soạn thảo tài liệu minh họa các điểm giống và khác biệt giữa "play" và "chơi" qua ví dụ thực tế.
   • Mục tiêu: Giúp người học nhận diện và tránh nhầm lẫn khi dịch và sử dụng từ.
   • Thời gian: Trong vòng 6 tháng.
   • Chủ thể: Nhà xuất bản giáo dục, trung tâm ngoại ngữ.

3. Tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn cho giáo viên và dịch giả

   • Nội dung: Phân tích sâu về cú pháp và ngữ nghĩa của từ đa nghĩa, ứng dụng trong giảng dạy và dịch thuật.
   • Mục tiêu: Nâng cao năng lực chuyên môn, cập nhật kiến thức mới.
   • Thời gian: Hàng năm.
   • Chủ thể: Các trường đại học, viện nghiên cứu ngôn ngữ.

4. Xây dựng công cụ hỗ trợ dịch thuật và học tập dựa trên dữ liệu từ điển chuẩn

   • Phát triển phần mềm hoặc ứng dụng tra cứu, so sánh nghĩa và cách dùng của từ "play" và "chơi".
   • Mục tiêu: Hỗ trợ người học và dịch giả tra cứu nhanh, chính xác.
   • Thời gian: 1 năm.
   • Chủ thể: Các tổ chức công nghệ giáo dục, nhóm nghiên cứu ngôn ngữ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh và tiếng Việt

   • Lợi ích: Hiểu rõ đặc điểm cú pháp và ngữ nghĩa của từ để thiết kế bài giảng phù hợp, giúp học sinh sử dụng từ chính xác.
   • Use case: Soạn giáo án, giải thích từ vựng đa nghĩa.

2. Người học tiếng Anh và tiếng Việt

   • Lợi ích: Nắm bắt được sự khác biệt và tương đồng giữa "play" và "chơi", nâng cao kỹ năng giao tiếp và viết.
   • Use case: Học từ vựng, luyện tập dịch thuật.

3. Dịch giả và biên tập viên

   • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để lựa chọn từ tương đương chính xác trong dịch thuật, tránh sai sót do đa nghĩa.
   • Use case: Dịch tài liệu, biên tập văn bản song ngữ.

4. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và giảng viên đại học

   • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, dữ liệu phân tích về từ vựng đa nghĩa, cú pháp và ngữ nghĩa trong tiếng Anh và tiếng Việt.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, giảng dạy chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao từ "play" trong tiếng Anh có nhiều dạng biến đổi còn "chơi" trong tiếng Việt thì không?
   Tiếng Anh là ngôn ngữ biến hình, động từ thay đổi theo thì, ngôi và thể, trong khi tiếng Việt là ngôn ngữ không biến hình, thời gian được biểu thị bằng trạng từ hoặc từ phụ trợ. Ví dụ: "He plays" (Anh ấy chơi), "Tôi chơi" (không thay đổi).

2. "Play" và "chơi" có bao nhiêu nghĩa chung?
   Hai từ có khoảng 11 nghĩa chung khi làm động từ, chủ yếu liên quan đến hoạt động giải trí, chơi thể thao, biểu diễn. Tuy nhiên, "play" có nhiều nghĩa riêng hơn do tính đa dạng của tiếng Anh.

3. "Chơi" trong tiếng Việt có thể là từ loại nào ngoài động từ?
   Ngoài động từ, "chơi" còn có thể là trạng từ bổ nghĩa cho động từ khác, ví dụ: "Tôi nói chơi một câu" (tôi chỉ nói đùa).

4. Làm thế nào để học viên phân biệt và sử dụng đúng "play" và "chơi"?
   Học viên cần hiểu đặc điểm cú pháp và ngữ nghĩa của từng từ, luyện tập qua ví dụ thực tế, và chú ý đến ngữ cảnh sử dụng. Tài liệu so sánh tương phản sẽ hỗ trợ hiệu quả.

5. Nghiên cứu này có ứng dụng gì trong dịch thuật?
   Nghiên cứu giúp dịch giả nhận biết các nghĩa tương đương và khác biệt giữa "play" và "chơi", từ đó chọn lựa từ phù hợp, tránh dịch sai hoặc mất nghĩa trong quá trình chuyển ngữ.

Kết luận

• Luận văn làm rõ đặc điểm cú pháp và ngữ nghĩa của từ "play" trong tiếng Anh và "chơi" trong tiếng Việt, góp phần nâng cao hiểu biết về từ vựng đa nghĩa.
• Phát hiện chính là sự khác biệt về dạng thức động từ và phạm vi nghĩa giữa hai từ, phản ánh đặc trưng ngôn ngữ và văn hóa riêng biệt.
• Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong giảng dạy tiếng Anh, học tập, và dịch thuật, giúp người học và dịch giả sử dụng từ chính xác hơn.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện hiệu quả giảng dạy và hỗ trợ dịch thuật dựa trên kết quả nghiên cứu.
• Các bước tiếp theo bao gồm phát triển tài liệu học tập, tổ chức tập huấn, và xây dựng công cụ hỗ trợ tra cứu từ vựng đa nghĩa.

Mời quý độc giả và các nhà nghiên cứu tiếp tục khai thác và ứng dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập và dịch thuật tiếng Anh - tiếng Việt.