Thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam trong Luận án Tiến sĩ

LỜI CAM ĐOAN

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Sự cần thiết của việc nghiên cứu đề tài

1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

1.2.1. Mục đích nghiên cứu

1.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

1.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

1.4.1. Phương pháp luận

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu

2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài

2.2. Về cơ sở lý luận về thẩm quyền của Quốc hội

2.3. Về thực trạng thẩm quyền của Quốc hội

2.4. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam

2.4.1. Về cơ sở lý luận về thẩm quyền của Quốc hội

2.4.2. Về thực trạng thẩm quyền của Quốc hội

2.5. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra Luận án cần tiếp tục nghiên cứu

2.5.1. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu

2.5.2. Những vấn đề Luận án cần tiếp tục nghiên cứu

2.6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu

2.6.1. Câu hỏi nghiên cứu

2.6.2. Giả thuyết nghiên cứu

3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THẨM QUYỀN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM

3.1. Khái niệm thẩm quyền của Quốc hội

3.2. Các lý thuyết cơ bản về thẩm quyền của Quốc hội

3.2.1. Lý thuyết về xác định nguồn gốc thẩm quyền của Quốc hội

3.2.2. Lý thuyết về xác định nội dung, phạm vi thẩm quyền của Quốc hội

3.3. Quá trình nghiên cứu và vận dụng các lý thuyết về thẩm quyền của Quốc hội ở Việt Nam

3.3.1. Giai đoạn từ 1946 – 1959

3.3.2. Giai đoạn từ 1959 đến 1992

3.3.3. Giai đoạn 2001 đến nay

3.4. Đặc điểm, nội dung thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

3.4.1. Đặc điểm thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

3.4.2. Nội dung thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

3.5. Cơ sở xác định thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

3.5.1. Nguyên tắc tổ chức quyền lực nhân dân trong chế độ XHCN

3.5.2. Hình thức cấu trúc lãnh thổ của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam

3.5.3. Vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản đối với Nhà nước

3.5.4. Khả năng, mức độ thực hành dân chủ trực tiếp trên thực tế

3.5.5. Sự phát triển của kinh tế thị trường định hướng XHCN và quá trình hội nhập quốc tế

4. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ THẨM QUYỀN VÀ VIỆC THỰC THI THẨM QUYỀN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM

4.1. Thực trạng quy định pháp luật về thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

4.1.1. Thực trạng quy định pháp luật về thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam thời kỳ trước khi có Hiến pháp năm 2013

4.1.2. Thực trạng pháp luật hiện hành về thẩm quyền của Quốc hội

4.2. Thực trạng thực hiện thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam trong thời gian qua

4.2.1. Những kết quả đạt được trong thực hiện thẩm quyền của Quốc hội

4.2.2. Những hạn chế trong thực hiện thẩm quyền của Quốc hội

4.2.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong thực hiện thẩm quyền của Quốc hội thời gian qua

5. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THẨM QUYỀN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI

5.1. Quan điểm hoàn thiện thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

5.1.1. Đảm bảo thể hiện nhận thức đúng về địa vị pháp lý của Quốc hội trong bộ máy nhà nước Việt Nam

5.1.2. Đề cao chủ quyền nhân dân – giá trị cốt lõi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong việc quy định thẩm quyền của Quốc hội

5.1.3. Đảm bảo thượng tôn Hiến pháp và luật trong việc thực hiện thẩm quyền của Quốc hội

5.1.4. Phân định minh bạch thẩm quyền của Quốc hội để làm cơ sở cho việc kiểm soát lẫn nhau giữa các cơ quan trong việc thực hiện quyền lập pháp hành pháp và tư pháp

5.2. Đảm bảo Quốc hội hoạt động thực chất, hiệu quả, thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân

5.2.1. Tập trung nâng cao năng lực lập pháp của Quốc hội làm cơ sở xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, đảm bảo hiệu quả quản trị quốc gia bằng pháp luật

5.2.2. Tăng cường tính chuyên nghiệp, hiện đại, khoa học, công khai, minh bạch trong thực thi thẩm quyền của Quốc hội, đảm bảo thẩm quyền của Quốc hội phù hợp với điều kiện về tổ chức và chế độ làm việc của Quốc hội

5.3. Giải pháp hoàn thiện thẩm quyền của Quốc hội

5.3.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về thẩm quyền của Quốc hội

5.3.2. Nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện nội dung một số quy định pháp luật về thẩm quyền của Quốc hội

5.3.3. Nhóm giải pháp nhằm bảo đảm hiệu quả thực thi thẩm quyền của Quốc hội

PHẦN KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

I. Giới thiệu về thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

Quốc hội Việt Nam, được thành lập từ năm 1946, là cơ quan đại diện cao nhất của Nhân dân, có thẩm quyền quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Thẩm quyền của Quốc hội được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật liên quan. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp và giám sát tối cao hoạt động của Nhà nước. Điều này thể hiện rõ vai trò của Quốc hội trong việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN. Theo Hiến pháp năm 2013, Quốc hội có trách nhiệm quyết định các vấn đề quốc kế dân sinh, thể hiện ý chí và nguyện vọng của Nhân dân. Tuy nhiên, việc thực hiện thẩm quyền này vẫn gặp nhiều thách thức, cần được nghiên cứu và hoàn thiện hơn nữa.

1.1. Khái niệm và nội dung thẩm quyền của Quốc hội

Khái niệm thẩm quyền của Quốc hội bao gồm quyền lực lập pháp, quyền giám sát và quyền quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia. Nội dung thẩm quyền này được quy định rõ ràng trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật. Quốc hội có quyền ban hành luật, quyết định ngân sách, giám sát hoạt động của Chính phủ và các cơ quan nhà nước khác. Điều này không chỉ thể hiện vai trò của Quốc hội trong việc xây dựng pháp luật mà còn đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc thực hiện thẩm quyền này còn nhiều hạn chế, cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

II. Thực trạng thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam

Thực trạng thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam hiện nay cho thấy nhiều điểm tích cực nhưng cũng tồn tại không ít hạn chế. Quốc hội đã có những bước tiến trong việc thực hiện quyền lập pháp và giám sát hoạt động của Nhà nước. Tuy nhiên, một số quy định pháp luật vẫn chưa thực sự rõ ràng, dẫn đến việc thực hiện thẩm quyền chưa đạt hiệu quả cao. Các cơ quan nhà nước khác đôi khi chưa thực sự tôn trọng quyền giám sát của Quốc hội, gây khó khăn trong việc thực hiện chức năng của cơ quan này. Đặc biệt, sự phối hợp giữa Quốc hội và các cơ quan khác trong việc thực hiện quyền lực nhà nước còn nhiều bất cập.

2.1. Những kết quả đạt được

Trong thời gian qua, Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận trong việc thực hiện thẩm quyền của mình. Quốc hội đã thông qua nhiều luật quan trọng, góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật của Việt Nam. Các hoạt động giám sát của Quốc hội cũng đã được tăng cường, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong quản lý nhà nước. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội mà còn thể hiện rõ vai trò của cơ quan này trong việc bảo vệ quyền lợi của Nhân dân.

2.2. Những hạn chế và nguyên nhân

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả, nhưng thẩm quyền của Quốc hội vẫn còn nhiều hạn chế. Một số quy định pháp luật chưa rõ ràng, dẫn đến việc thực hiện thẩm quyền không hiệu quả. Sự phối hợp giữa Quốc hội và các cơ quan nhà nước khác còn thiếu chặt chẽ, gây khó khăn trong việc thực hiện quyền giám sát. Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức về vai trò của Quốc hội chưa đầy đủ, cũng như sự thiếu hụt về nguồn lực và cơ chế kiểm soát quyền lực chưa hoàn thiện.

III. Giải pháp hoàn thiện thẩm quyền của Quốc hội

Để nâng cao hiệu quả thực hiện thẩm quyền của Quốc hội, cần có những giải pháp cụ thể. Trước hết, cần hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến thẩm quyền của Quốc hội, đảm bảo tính minh bạch và rõ ràng. Thứ hai, cần tăng cường sự phối hợp giữa Quốc hội và các cơ quan nhà nước khác, nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và thực hiện quyền lực nhà nước. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực cho các đại biểu Quốc hội, giúp họ thực hiện tốt hơn vai trò của mình trong việc đại diện cho Nhân dân.

3.1. Hoàn thiện quy định pháp luật

Việc hoàn thiện quy định pháp luật về thẩm quyền của Quốc hội là rất cần thiết. Cần xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật. Điều này sẽ giúp Quốc hội thực hiện tốt hơn chức năng lập pháp và giám sát hoạt động của Nhà nước. Cần có các quy định cụ thể về quyền hạn và trách nhiệm của Quốc hội trong từng lĩnh vực, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan này.

3.2. Tăng cường năng lực cho đại biểu Quốc hội

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, cần chú trọng đến việc đào tạo và bồi dưỡng năng lực cho các đại biểu Quốc hội. Việc này không chỉ giúp họ nắm vững kiến thức pháp luật mà còn nâng cao khả năng thực hiện quyền giám sát và đại diện cho Nhân dân. Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về pháp luật, quản lý nhà nước và các vấn đề xã hội để các đại biểu có thể thực hiện tốt hơn vai trò của mình.

Nghiên cứu về thẩm quyền của Quốc hội Việt Nam