Tổng quan nghiên cứu

Sự tham gia của Hội Liên hiệp Phụ nữ (Hội LHPN) vào quản lý nhà nước là một chủ đề có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy bình đẳng giới tại Việt Nam. Tỉnh Thừa Thiên Huế, với dân số trên 1 triệu người và hơn 362.000 phụ nữ từ 18 tuổi trở lên, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc đánh giá vai trò của Hội LHPN trong quản lý nhà nước. Từ năm 2015 đến 2021, Hội LHPN tỉnh đã có nhiều hoạt động tham gia xây dựng chính sách, tuyên truyền vận động, tổ chức thực hiện chính sách và giám sát phản biện xã hội. Tuy nhiên, tỷ lệ cán bộ nữ giữ vị trí lãnh đạo tại các cơ quan nhà nước còn thấp, đặc biệt trong các ngành như y tế, giáo dục và nông nghiệp, dù lực lượng lao động nữ chiếm trên 60-80% trong các lĩnh vực này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp tăng cường sự tham gia của Hội LHPN tỉnh Thừa Thiên Huế vào quản lý nhà nước. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại tỉnh Thừa Thiên Huế, thời gian từ 2015 đến 2021, tập trung vào các hoạt động của Hội LHPN trong quản lý nhà nước. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy bình đẳng giới và phát huy vai trò của phụ nữ trong phát triển địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ cán bộ nữ tham gia lãnh đạo, số lượng hội viên và mức độ tham gia vào các hoạt động quản lý được sử dụng làm thước đo hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và sự tham gia xã hội, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Theo quan điểm của C.Mác và các nhà nghiên cứu, quản lý nhà nước là hoạt động quyền lực của nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội thông qua bộ máy nhà nước và pháp luật. Quản lý nhà nước bao gồm các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, với mục tiêu duy trì trật tự xã hội và phát triển kinh tế - xã hội.

  • Lý thuyết sự tham gia xã hội: Sự tham gia được hiểu là tập hợp các hành vi, quyền lợi và nghĩa vụ gắn liền với vị thế xã hội của cá nhân hoặc tổ chức. Sự tham gia của Hội LHPN vào quản lý nhà nước là sự phối hợp, tác động của Hội với các cơ quan nhà nước nhằm thực hiện các chức năng quản lý xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý nhà nước, Hội Liên hiệp Phụ nữ, sự tham gia xã hội, bình đẳng giới, giám sát và phản biện xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

  • Phân tích, tổng hợp tài liệu thứ cấp: Thu thập và hệ thống hóa các văn bản pháp luật, báo cáo, tài liệu nghiên cứu liên quan đến Hội LHPN và quản lý nhà nước.

  • Phương pháp thống kê: Thu thập số liệu về cán bộ Hội, tỷ lệ nữ tham gia lãnh đạo, số lượng hội viên từ các báo cáo của Hội LHPN tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2021.

  • Phương pháp đối chiếu so sánh: So sánh thực trạng tham gia của Hội LHPN tỉnh Thừa Thiên Huế với các địa phương khác và các nghiên cứu trong nước.

  • Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Đánh giá các hoạt động, kết quả và hạn chế trong sự tham gia của Hội LHPN vào quản lý nhà nước.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ cán bộ Hội LHPN các cấp tại tỉnh Thừa Thiên Huế, với số liệu cụ thể như 17 cán bộ chuyên trách cấp tỉnh, 34 cán bộ cấp huyện và 140 cán bộ cấp xã. Phương pháp chọn mẫu là lấy toàn bộ cán bộ chuyên trách để đảm bảo tính đại diện và chính xác. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2021, phù hợp với các chính sách và kế hoạch phát triển của tỉnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ cán bộ nữ tham gia lãnh đạo còn thấp: Tại Thừa Thiên Huế, ngành y tế có trên 70% lao động nữ, giáo dục trên 80%, nông nghiệp trên 60%, nhưng không có nữ giữ vị trí lãnh đạo chủ chốt. Tỷ lệ cán bộ nữ cấp tỉnh có trình độ đại học chiếm trên 80%, nhưng số lượng giữ chức vụ lãnh đạo còn hạn chế.

  2. Hội LHPN tham gia tích cực vào xây dựng chính sách và tuyên truyền: Hội đã tham gia xây dựng các chính sách liên quan đến quyền lợi phụ nữ, tổ chức tuyên truyền pháp luật, vận động phụ nữ thực hiện chính sách với hàng trăm cuộc hội thảo, đối thoại và chương trình truyền thông đa dạng.

  3. Hoạt động giám sát và phản biện xã hội được thực hiện thường xuyên: Hội LHPN các cấp đã chủ động tham gia các đoàn kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách về phụ nữ, trẻ em và bình đẳng giới, góp phần phát hiện và đề xuất giải pháp khắc phục các tồn tại.

  4. Hạn chế về năng lực và điều kiện thực tiễn: Đội ngũ cán bộ Hội còn thiếu kỹ năng chuyên môn, trình độ ngoại ngữ, tin học hạn chế, địa bàn rộng, kinh tế khó khăn, đặc biệt tại các xã biên giới và vùng dân tộc thiểu số chiếm trên 90% phụ nữ, gây khó khăn cho việc triển khai các hoạt động quản lý nhà nước.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của tỷ lệ cán bộ nữ lãnh đạo thấp có thể xuất phát từ các định kiến văn hóa xã hội, như tư tưởng trọng nam khinh nữ còn tồn tại, cùng với các chính sách về độ tuổi nghỉ hưu và đào tạo chưa thực sự phù hợp, gây áp lực cho phụ nữ trong việc thăng tiến. So với các nghiên cứu trong nước, kết quả tại Thừa Thiên Huế tương đồng với xu hướng chung về sự tham gia hạn chế của phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo.

Việc Hội LHPN tích cực tham gia xây dựng chính sách và tuyên truyền cho thấy vai trò quan trọng của tổ chức này trong việc kết nối giữa phụ nữ và các cơ quan nhà nước. Các hoạt động giám sát và phản biện xã hội góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của phụ nữ và trẻ em.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cán bộ nữ theo cấp bậc, bảng số liệu cán bộ Hội các cấp, và biểu đồ hoạt động giám sát của Hội qua các năm. Những hạn chế về năng lực và điều kiện thực tiễn đòi hỏi các giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ và cải thiện điều kiện làm việc, đặc biệt tại các vùng khó khăn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách và pháp luật về bình đẳng giới: Cần sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ tham gia quản lý nhà nước, đặc biệt là điều chỉnh độ tuổi nghỉ hưu và quy định đào tạo cán bộ nữ. Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Hội LHPN Việt Nam; thời gian: 2023-2025.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ Hội LHPN các cấp: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng quản lý, ngoại ngữ, tin học cho cán bộ Hội, ưu tiên cán bộ tại các vùng khó khăn. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN tỉnh, các cơ sở đào tạo; thời gian: 2023-2024.

  3. Tăng cường phối hợp giữa Hội LHPN và các cơ quan quản lý nhà nước: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ trong xây dựng chính sách, giám sát và phản biện xã hội, đảm bảo tiếng nói của phụ nữ được lắng nghe và phản ánh kịp thời. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Hội LHPN tỉnh, các sở ngành; thời gian: 2023-2026.

  4. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động thay đổi nhận thức xã hội về vai trò của phụ nữ: Triển khai các chương trình truyền thông đa dạng nhằm xóa bỏ định kiến giới, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong cộng đồng và gia đình. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN, các tổ chức xã hội, truyền thông; thời gian: liên tục từ 2023.

  5. Hỗ trợ phát triển mô hình câu lạc bộ, dự án khởi nghiệp cho phụ nữ: Khuyến khích và hỗ trợ phụ nữ tham gia các hoạt động kinh tế, nâng cao vị thế xã hội thông qua các chương trình khởi nghiệp, phát triển kỹ năng nghề. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN, Sở Kế hoạch và Đầu tư, các tổ chức tài chính; thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Nắm bắt thực trạng và giải pháp nâng cao sự tham gia của phụ nữ trong quản lý nhà nước, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

  2. Lãnh đạo và cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ: Tham khảo các mô hình, kinh nghiệm và đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và vai trò của Hội trong quản lý nhà nước.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý công, chính sách công: Tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực tiễn quản lý nhà nước liên quan đến bình đẳng giới.

  4. Các tổ chức xã hội và tổ chức quốc tế về bình đẳng giới: Hiểu rõ hơn về vai trò của tổ chức chính trị - xã hội trong việc thúc đẩy bình đẳng giới và tham gia quản lý nhà nước tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hội Liên hiệp Phụ nữ có vai trò gì trong quản lý nhà nước?
    Hội LHPN tham gia xây dựng chính sách, tuyên truyền vận động, tổ chức thực hiện chính sách và giám sát phản biện xã hội, góp phần bảo vệ quyền lợi phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới.

  2. Tại sao tỷ lệ cán bộ nữ lãnh đạo còn thấp ở Thừa Thiên Huế?
    Nguyên nhân gồm định kiến văn hóa xã hội, chính sách về độ tuổi nghỉ hưu và đào tạo chưa phù hợp, cùng với hạn chế về năng lực và điều kiện làm việc tại các vùng khó khăn.

  3. Các hoạt động giám sát của Hội LHPN được thực hiện như thế nào?
    Hội tham gia các đoàn kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách liên quan đến phụ nữ, trẻ em và bình đẳng giới, đồng thời phản biện xã hội dựa trên bằng chứng khoa học và khảo sát thực tiễn.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao năng lực cán bộ Hội?
    Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng quản lý, ngoại ngữ, tin học, ưu tiên cán bộ tại vùng khó khăn, đồng thời tăng cường phối hợp với các cơ sở đào tạo và tổ chức xã hội.

  5. Làm thế nào để thay đổi nhận thức xã hội về vai trò của phụ nữ?
    Triển khai các chương trình truyền thông đa dạng, vận động cộng đồng và gia đình xóa bỏ định kiến giới, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới và vai trò lãnh đạo của phụ nữ.

Kết luận

  • Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Thừa Thiên Huế có vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước qua các hoạt động xây dựng chính sách, tuyên truyền, tổ chức thực hiện và giám sát.
  • Tỷ lệ cán bộ nữ giữ vị trí lãnh đạo còn thấp, đặc biệt trong các ngành có tỷ lệ lao động nữ cao như y tế, giáo dục và nông nghiệp.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm định kiến văn hóa, chính sách về độ tuổi, năng lực cán bộ và điều kiện kinh tế xã hội địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp và truyền thông nhằm thúc đẩy bình đẳng giới và sự tham gia của phụ nữ.
  • Nghiên cứu có thể làm cơ sở cho các bước tiếp theo trong việc xây dựng chính sách và chương trình phát triển phụ nữ tại Thừa Thiên Huế và các địa phương tương tự.

Luận văn khuyến nghị các cơ quan chức năng, Hội LHPN và các tổ chức liên quan phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2026 để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát huy vai trò của phụ nữ trong phát triển địa phương.