Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động huy động vốn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững của các ngân hàng thương mại (NHTM), chiếm tỷ trọng trên 90% tổng nguồn vốn. Tại Việt Nam, thị trường tài chính còn nhiều hạn chế, khiến các NHTM gặp khó khăn trong việc mở rộng nguồn vốn huy động, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và sự phát triển nhanh chóng của các kênh đầu tư khác như vàng, chứng khoán, bất động sản. Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) – Chi nhánh Lâm Đồng, một chi nhánh cấp 1 với 7 điểm giao dịch và 150 nhân sự, đã và đang đối mặt với thách thức trong việc duy trì và tăng trưởng nguồn vốn huy động, khi thị phần huy động vốn giai đoạn 2019-2021 có xu hướng giảm và lãi suất huy động thấp hơn so với các ngân hàng TMCP tư nhân trên địa bàn.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng hoạt động huy động vốn tại VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng, đánh giá hiệu quả khai thác các sản phẩm dịch vụ ngân hàng, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển sản phẩm dịch vụ nhằm tăng trưởng nguồn vốn huy động. Nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính giai đoạn 2018-2021 và dữ liệu khảo sát năm 2022, tập trung tại địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả huy động vốn của chi nhánh mà còn góp phần ổn định và phát triển kinh tế địa phương thông qua việc cung cấp nguồn vốn tín dụng bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về ngân hàng thương mại và hoạt động huy động vốn, trong đó:

  • Lý thuyết về ngân hàng thương mại (NHTM): NHTM là tổ chức kinh tế hoạt động trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng, cung cấp dịch vụ ngân hàng với mục tiêu lợi nhuận. Hoạt động huy động vốn là nghiệp vụ cốt lõi, tập hợp tiền nhàn rỗi từ dân cư và tổ chức để cho vay và đầu tư.

  • Lý thuyết về tăng trưởng nguồn vốn huy động: Tăng trưởng huy động vốn là việc sử dụng các biện pháp nhằm mở rộng quy mô vốn huy động, đảm bảo cân đối cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn, loại tiền và đối tượng khách hàng, đồng thời duy trì chi phí vốn hợp lý để đảm bảo lợi nhuận.

  • Các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn: Bao gồm yếu tố khách quan như tình hình kinh tế - xã hội, chính sách pháp luật, tâm lý người gửi tiền; và yếu tố chủ quan như mạng lưới chi nhánh, uy tín ngân hàng, chất lượng nguồn nhân lực.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: vốn huy động, sản phẩm dịch vụ ngân hàng, thị phần huy động vốn, lãi suất huy động, và hiệu quả huy động vốn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp phân tích số liệu định lượng:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động huy động vốn, các văn bản pháp luật liên quan và quy trình nghiệp vụ của VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng giai đoạn 2018-2021.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua phỏng vấn trực tiếp, điện thoại và khảo sát bằng bảng hỏi với khách hàng và nhân viên chi nhánh trong năm 2022 nhằm đánh giá thực trạng sản phẩm dịch vụ và hiệu quả huy động vốn.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích mô tả, so sánh các chỉ tiêu tài chính như tốc độ tăng trưởng vốn huy động, cơ cấu nguồn vốn, thị phần huy động, lãi suất huy động; đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đánh giá hiệu quả khai thác sản phẩm dịch vụ.

  • Cỡ mẫu: 150 nhân viên và khách hàng tại 7 điểm giao dịch của chi nhánh, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng hoạt động.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu từ năm 2018 đến 2021, khảo sát thực tế năm 2022, hoàn thiện luận văn năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn vốn huy động: Tổng nguồn vốn huy động của VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng tăng từ 3.125,97 tỷ đồng năm 2019 lên 3.701,80 tỷ đồng năm 2021, tương ứng tốc độ tăng trưởng 16,22% năm 2021, cao hơn mức 6,67% năm 2020. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này vẫn thấp hơn so với một số ngân hàng TMCP tư nhân trên địa bàn.

  2. Cơ cấu nguồn vốn: Nguồn vốn huy động chủ yếu đến từ khách hàng cá nhân (chiếm khoảng 85%), trong khi nguồn vốn từ khách hàng doanh nghiệp chiếm tỷ trọng thấp hơn và có tính tập trung cao, dẫn đến rủi ro biến động nguồn vốn khi một số khách hàng lớn thay đổi.

  3. Lãi suất huy động: Lãi suất huy động VNĐ của chi nhánh thấp hơn đáng kể so với các ngân hàng TMCP tư nhân trên địa bàn Lâm Đồng, trong khi lãi suất huy động USD duy trì ở mức 0% theo quy định. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thu hút khách hàng gửi tiền.

  4. Thị phần huy động vốn: Thị phần huy động vốn của VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng có xu hướng giảm trong giai đoạn 2019-2021, thu hẹp khoảng cách với các ngân hàng như BIDV và Agribank, cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường.

  5. Hiệu quả khai thác sản phẩm dịch vụ: Thu dịch vụ ròng năm 2021 đạt 89,4 tỷ đồng, tăng 35,7% so với năm 2020, cho thấy sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu doanh thu. Tuy nhiên, các sản phẩm huy động chủ yếu vẫn là truyền thống, chưa đa dạng và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu khách hàng hiện đại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên bao gồm việc chi nhánh chưa đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ huy động, lãi suất chưa cạnh tranh, và nguồn nhân lực còn mỏng, phải kiêm nhiệm nhiều công việc. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển sản phẩm đa dạng, chính sách lãi suất linh hoạt và nâng cao chất lượng dịch vụ là những yếu tố quyết định tăng trưởng nguồn vốn huy động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tốc độ tăng trưởng vốn huy động theo năm, bảng so sánh lãi suất huy động giữa các ngân hàng trên địa bàn, và biểu đồ cơ cấu nguồn vốn theo đối tượng khách hàng. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng xu hướng và điểm yếu trong hoạt động huy động vốn của chi nhánh.

Việc áp dụng công nghệ ngân hàng điện tử và phát triển các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt như Ipay Mobile, QR Code là cơ hội để chi nhánh thu hút nguồn tiền gửi không kỳ hạn với chi phí thấp, đồng thời nâng cao trải nghiệm khách hàng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã thay đổi thói quen tiêu dùng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ huy động vốn: Phát triển các sản phẩm tiền gửi tiết kiệm chuyên biệt gắn liền với mục đích cụ thể của khách hàng như tiết kiệm giáo dục, tiết kiệm hưu trí, tiền gửi trung hạn linh hoạt. Mục tiêu tăng tỷ trọng tiền gửi có kỳ hạn dài hơn 20% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng phát triển sản phẩm và marketing.

  2. Hoàn thiện chính sách lãi suất huy động: Xây dựng chính sách lãi suất linh hoạt, cạnh tranh hơn so với các ngân hàng TMCP tư nhân, đặc biệt cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mục tiêu tăng thị phần huy động vốn lên tối thiểu 5% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban điều hành chi nhánh phối hợp với Hội sở chính.

  3. Mở rộng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tăng cường tuyển dụng, đào tạo chuyên sâu về kỹ năng tư vấn, bán chéo sản phẩm và quản lý rủi ro huy động vốn. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn nghiệp vụ lên 95% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và đào tạo.

  4. Phát triển kênh phân phối và ứng dụng công nghệ: Đẩy mạnh phát triển kênh ngân hàng điện tử, mở rộng mạng lưới POS, ATM, và các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thu hút nguồn tiền gửi không kỳ hạn. Mục tiêu tăng tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn lên 15% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng công nghệ thông tin và marketing.

  5. Tăng cường quảng bá và nâng cao uy tín ngân hàng: Thực hiện các chiến dịch marketing tập trung vào hình ảnh, thương hiệu và dịch vụ khách hàng, đồng thời duy trì các hoạt động an sinh xã hội để nâng cao vị thế chi nhánh trên địa bàn. Mục tiêu cải thiện chỉ số hài lòng khách hàng lên trên 90% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng marketing và quan hệ khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng: Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động huy động vốn, từ đó xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và chính sách lãi suất phù hợp.

  2. Nhân viên phòng kinh doanh và phát triển sản phẩm: Áp dụng các giải pháp nâng cao kỹ năng tư vấn, bán chéo sản phẩm, hiểu rõ nhu cầu khách hàng để tăng hiệu quả huy động vốn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các bài học kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực huy động vốn ngân hàng tại Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Đánh giá thực trạng hoạt động huy động vốn tại chi nhánh ngân hàng nhà nước, từ đó có chính sách hỗ trợ và điều chỉnh phù hợp nhằm ổn định thị trường tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao hoạt động huy động vốn lại quan trọng đối với ngân hàng?
    Hoạt động huy động vốn tạo nguồn vốn chủ lực cho ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ cho vay và đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô hoạt động, khả năng cạnh tranh và uy tín trên thị trường.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn của ngân hàng?
    Bao gồm yếu tố khách quan như tình hình kinh tế, chính sách pháp luật, tâm lý người gửi tiền; và yếu tố chủ quan như mạng lưới chi nhánh, uy tín ngân hàng, chất lượng nguồn nhân lực và chính sách lãi suất.

  3. Làm thế nào để đa dạng hóa sản phẩm huy động vốn hiệu quả?
    Ngân hàng cần nghiên cứu phân nhóm khách hàng, thiết kế sản phẩm phù hợp với từng nhóm, kết hợp các tiện ích gia tăng và áp dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  4. Tại sao lãi suất huy động lại ảnh hưởng lớn đến nguồn vốn huy động?
    Lãi suất huy động là chi phí vốn của ngân hàng, mức lãi suất hấp dẫn sẽ thu hút khách hàng gửi tiền, ngược lại lãi suất thấp có thể khiến khách hàng chuyển sang kênh đầu tư khác hoặc ngân hàng khác.

  5. Công nghệ ngân hàng điện tử có vai trò gì trong huy động vốn?
    Công nghệ giúp mở rộng kênh phân phối, tăng tiện ích cho khách hàng, thu hút nguồn tiền gửi không kỳ hạn với chi phí thấp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và trải nghiệm dịch vụ.

Kết luận

  • Hoạt động huy động vốn tại VietinBank Chi nhánh Lâm Đồng tăng trưởng ổn định với tốc độ 16,22% năm 2021, nhưng vẫn còn nhiều thách thức về thị phần và lãi suất cạnh tranh.
  • Cơ cấu nguồn vốn chủ yếu dựa vào khách hàng cá nhân, trong khi nguồn vốn doanh nghiệp còn hạn chế và tập trung.
  • Sản phẩm dịch vụ huy động chủ yếu truyền thống, chưa đa dạng và chưa tận dụng tối đa công nghệ ngân hàng điện tử.
  • Đề xuất các giải pháp đa dạng hóa sản phẩm, hoàn thiện chính sách lãi suất, nâng cao chất lượng nhân lực và phát triển kênh phân phối công nghệ nhằm tăng trưởng nguồn vốn huy động.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong vòng 12-24 tháng tới để nâng cao hiệu quả huy động vốn, góp phần phát triển bền vững chi nhánh và ổn định kinh tế địa phương.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời thường xuyên đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng nguồn vốn huy động bền vững trong tương lai.