Tác Động Của Việc Tạo Thanh Khoản Đến Lợi Nhuận Ngân Hàng: Bằng Chứng Thực Nghiệm Từ Các Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

Tạo thanh khoản là một hoạt động cốt lõi của các ngân hàng, giúp chuyển đổi tài sản ít thanh khoản thành các khoản nợ có tính thanh khoản cao. Hoạt động này giúp đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn của khách hàng và duy trì khả năng thanh toán của ngân hàng. Theo Berger và Bouwman (2009), tạo thanh khoản và chuyển giao rủi ro là hai chức năng cơ bản mà ngân hàng thực hiện trong nền kinh tế. Khả năng thực hiện hai vai trò này có ý nghĩa quan trọng đối với sự thành công của ngân hàng.

Việc nghiên cứu tác động của thanh khoản đến lợi nhuận ngân hàng có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Các ngân hàng Việt Nam cần phải không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực tài chính để duy trì vị thế cạnh tranh. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và quản trị rủi ro, giúp các ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng và đóng góp vào sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đó, quản lý thanh khoản ngân hàng hiệu quả sẽ hạn chế rủi ro thanh khoản ngân hàng, từ đó gia tăng lợi nhuận ngân hàng.

Thị trường tài chính Việt Nam đang trải qua nhiều biến động, ảnh hưởng trực tiếp đến thực trạng thanh khoản ngân hàng. Các yếu tố như chính sách tiền tệ, lãi suất, và biến động kinh tế vĩ mô đều tác động đến khả năng tạo thanh khoản của các ngân hàng. Đánh giá thực trạng thanh khoản ngân hàng hiện tại là bước quan trọng để hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội mà các ngân hàng đang đối mặt, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường thanh khoản phù hợp.

Rủi ro thanh khoản là nguy cơ ngân hàng không đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán khi đến hạn. Điều này có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng, bao gồm giảm lợi nhuận ngân hàng, mất uy tín, và thậm chí phá sản. Việc đánh giá và quản lý rủi ro thanh khoản ngân hàng một cách hiệu quả là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng. Các quy định về thanh khoản ngân hàng như Basel III cũng góp phần hạn chế rủi ro thanh khoản.

Nhiều yếu tố vĩ mô có thể ảnh hưởng đến thanh khoản của các ngân hàng. Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng, lãi suất, và tỷ lệ lạm phát đều có thể tác động đến khả năng huy động vốn và tạo thanh khoản của các ngân hàng. Sự biến động của thị trường liên ngân hàng cũng là một yếu tố quan trọng cần được theo dõi. Các yếu tố này thường xuyên được các mô hình đo lường thanh khoản sử dụng để dự báo thanh khoản hệ thống ngân hàng.

Nợ xấu là một trong những yếu tố gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tạo thanh khoản của ngân hàng. Khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro, làm giảm vốn chủ sở hữu ngân hàng và khả năng cho vay. Điều này không chỉ làm giảm lợi nhuận mà còn hạn chế khả năng tạo thanh khoản của ngân hàng. Việc quản lý nợ xấu hiệu quả là một trong những biện pháp quan trọng để duy trì khả năng thanh toán và lợi nhuận ngân hàng.

Việc tập trung quá mức vào một nguồn vốn duy nhất có thể làm tăng rủi ro thanh khoản cho ngân hàng. Do đó, cần đa dạng hóa các kênh huy động vốn, bao gồm huy động tiền gửi từ khách hàng cá nhân và doanh nghiệp, phát hành trái phiếu, và vay vốn từ các tổ chức tài chính khác. Đa dạng hóa nguồn vốn giúp ngân hàng giảm sự phụ thuộc vào một nguồn vốn duy nhất và tăng cường khả năng thanh toán.

Cấu trúc nguồn vốn hợp lý là yếu tố quan trọng để đảm bảo khả năng thanh khoản và lợi nhuận ngân hàng. Ngân hàng cần cân đối giữa các loại tài sản có tính thanh khoản cao và tài sản có tính thanh khoản thấp để tối ưu hóa vòng quay vốn và giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Việc quản lý tài sản hiệu quả cũng giúp tăng cường lợi nhuận ngân hàng và cải thiện khả năng tạo thanh khoản.

Sử dụng các công cụ phái sinh như hợp đồng hoán đổi lãi suất (interest rate swaps) và hợp đồng tương lai lãi suất (interest rate futures) có thể giúp ngân hàng quản lý rủi ro lãi suất một cách hiệu quả. Điều này giúp ổn định lợi nhuận và cải thiện khả năng thanh khoản, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất thị trường biến động.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, trong giai đoạn 2009-2020, tạo thanh khoản có tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các ngân hàng Việt Nam. Điều này có thể do chi phí tạo thanh khoản vượt quá lợi ích thu được, hoặc do các ngân hàng chưa quản lý hiệu quả các rủi ro liên quan đến tạo thanh khoản. Nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Thanh Trúc (2022) sử dụng dữ liệu của 23 ngân hàng thương mại Việt Nam.

Nghiên cứu cũng phân tích các yếu tố khác ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng, bao gồm quy mô ngân hàng, tỷ lệ vốn, tỷ lệ nợ, tỷ lệ tiền gửi, tỷ lệ chi phí, tỷ lệ dự phòng, tăng trưởng GDP và lãi suất tín phiếu kho bạc. Kết quả cho thấy một số yếu tố có tác động tích cực, trong khi một số yếu tố khác có tác động tiêu cực đến lợi nhuận ngân hàng. Sáu trên chín biến độc lập có ảnh hưởng đáng kể đến mô hình hồi quy ROA và ROE, trong khi ba biến còn lại không có ảnh hưởng đáng kể.

Nghiên cứu này bổ sung vào các nghiên cứu trước đây về tác động của thanh khoản đến ngân hàng tại Việt Nam. So với các nghiên cứu tập trung vào rủi ro thanh khoản, nghiên cứu này tập trung vào tạo thanh khoản và tác động của nó đến lợi nhuận ngân hàng. Kết quả của nghiên cứu này có thể khác biệt so với các nghiên cứu trước đây do sự khác biệt về dữ liệu, phương pháp nghiên cứu, và bối cảnh kinh tế.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về quản lý thanh khoản ngân hàng, đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực quốc tế như Basel III. Việc tăng cường giám sát hoạt động của các ngân hàng, đặc biệt là các hoạt động có liên quan đến tạo thanh khoản, cũng là vô cùng quan trọng.

Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả, bao gồm việc xác định, đo lường, và kiểm soát các rủi ro liên quan đến thanh khoản. Việc sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro lãi suất và tỷ giá cũng là một giải pháp hữu hiệu.

Việc nâng cao hiệu quả hoạt động, bao gồm giảm chi phí hoạt động, tăng doanh thu, và cải thiện chất lượng tài sản, là yếu tố quan trọng để tăng lợi nhuận ngân hàng. Tối ưu hóa cấu trúc nguồn vốn cũng giúp ngân hàng giảm chi phí vốn và cải thiện khả năng thanh toán.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tạo thanh khoản có thể có tác động tiêu cực đến lợi nhuận ngân hàng trong một số trường hợp. Các yếu tố khác như quy mô ngân hàng, tỷ lệ vốn, và tình hình kinh tế vĩ mô cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng. Việc quản lý thanh khoản ngân hàng hiệu quả là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển của hệ thống ngân hàng.

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích chi tiết hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến tác động của thanh khoản đến ngân hàng. Nghiên cứu cũng có thể sử dụng các phương pháp phân tích hiện đại hơn để đánh giá mối quan hệ giữa tạo thanh khoản và lợi nhuận ngân hàng. Cần nghiên cứu thêm về ảnh hưởng của dịch bệnh đến thanh khoản, và ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế đến thanh khoản.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc quản lý thanh khoản hiệu quả sẽ trở nên ngày càng quan trọng đối với các ngân hàng Việt Nam. Các ngân hàng cần phải không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.