Đánh Giá Tác Động của Hiệp Định Đối Tác Toàn Diện và Tiến Bộ Xuyên Thái Bình Dƣơng (CPTPP) Tới Xuất Khẩu Hàng Dệt May Của Việt Nam

• Tác giả: Lê Thọ Hƣng
• Người hướng dẫn: Ts. Nguyễn Thị Vũ Hà
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế - Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kinh Tế Quốc Tế
• Đề tài: Đánh Giá Tác Động Của Hiệp Định Đối Tác Toàn Diện Và Tiến Bộ Xuyên Thái Bình Dƣơng Tới Xuất Khẩu Hàng Dệt May Của Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH THƢƠNG MẠI TỰ DO ĐẾN XUẤT KHẨU
• 1.1. Tổng quan tài liệu
• 1.2. Các nghiên cứu về tác động của các hiệp định thƣơng mại tự do mà Việt Nam tham gia tới hoạt động xuất khẩu của Việt Nam
• 1.3. Các nghiên cứu về tác động của các FTA đến xuất nhập khẩu hàng dệt may của Việt Nam
• 1.4. Các nghiên cứu về tác động của CPTPP đến các nƣớc thành viên
• 1.5. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.6. Cơ sở khoa học về tác động của hiệp định thƣơng mại tự do đến xuất khẩu
• 1.7. Tổng quan chung về xuất khẩu
• 1.8. Cơ sở lý luận về Hiệp định thƣơng mại tự do (FTA)
• 1.9. Tổng quan về CPTPP
• 2. CHƯƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Quy trình nghiên cứu
• 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu định tính
• 2.3. Phƣơng pháp phân tích tổng hợp
• 2.4. Phƣơng pháp so sánh
• 2.5. Phƣơng pháp thống kê -mô tả
• 2.6. Phƣơng pháp kế thừa
• 2.7. Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng
• 3. CHƯƠNG 3: TÁC ĐỘNG CỦA CPTPP ĐẾN HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU MẶT HÀNG DỆT MAY CỦA VIỆT NAM SANG CÁC NƢỚC CPTPP
• 3.1. Thực trạng xuất khẩu mặt hàng dệt may của Việt Nam
• 3.1.1. Quy mô xuất khẩu
• 3.1.2. Thị trƣờng xuất khẩu
• 3.1.3. Mặt hàng xuất khẩu
• 3.2. Thực trạng xuất khẩu mặt hàng dệt may của Việt Nam sang các nƣớc CPTPP
• 3.2.1. Quy mô xuất khẩu
• 3.2.2. Thị trƣờng xuất khẩu
• 3.2.3. Mặt hàng xuất khẩu
• 3.3. Tác động của CPTPP đến xuất khẩu mặt hàng dệt may Việt Nam
• 3.3.1. Tác động cụ thể theo mô hình SMART
• 4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ CHO VIỆT NAM
• 4.1. Định hƣớng phát triển ngành dệt may Việt Nam trong thời gian tới
• 4.2. Cơ hội và thách thức của CPTPP tới xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam trong thời gian tới
• 4.3. Thách thức
• 4.4. Một số kiến nghị cho Việt Nam
• 4.4.1. Kiến nghị cho chính phủ
• 4.4.2. Kiến nghị cho doanh nghiệp
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. CPTPP Tác Động Xuất Khẩu Dệt May Tổng Quan và Nghiên Cứu

Việt Nam đã và đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới thông qua các Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là CPTPP. Sau hơn 35 năm đổi mới, chính sách mở cửa đã thúc đẩy hoạt động thương mại, đưa Việt Nam trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu dệt may. Việc tham gia CPTPP mang lại nhiều cơ hội tiếp cận thị trường lớn như Nhật Bản, Canada và Mexico với thuế suất ưu đãi. Tuy nhiên, CPTPP cũng đặt ra không ít thách thức cho ngành dệt may Việt Nam, đòi hỏi những nghiên cứu chuyên sâu để khai thác tối đa lợi ích từ hiệp định này. Theo số liệu từ Trademap (2023), tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt 44.2 tỷ USD vào năm 2021, đứng thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Bangladesh. Trong đó, xuất khẩu sang các nước CPTPP đạt 5.2 tỷ USD, cho thấy tiềm năng phát triển còn rất lớn.

1.1. Tình Hình Nghiên Cứu Về Tác Động Của FTA Đến Xuất Khẩu

Các nghiên cứu về tác động của FTA đến xuất khẩu thường tập trung vào các khía cạnh như tăng trưởng kinh tế, năng lực cạnh tranh và chuỗi cung ứng. Các mô hình như CGE, SMART và trọng lực được sử dụng để đánh giá định lượng tác động của FTA. Bên cạnh đó, phỏng vấn sâu các chuyên gia và doanh nghiệp địa phương cũng được sử dụng để đánh giá tác động định tính của FTA. Nghiên cứu của Trần Thị Trang và Đỗ Thị Mai Thanh (2018) đã tập trung phân tích những ảnh hưởng của FTA thế hệ mới tới với Việt Nam, đặc biệt là những tác động thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế. Các tác giả đã đƣa ra một số khuyến nghị đối với doanh nghiệp, Nhà nƣớc nhằm tận dụng những tác động tích cực để tranh thủ những ƣu đãi thuế quan trong xuất nhập khẩu hàng hóa.

1.2. Khoảng Trống Nghiên Cứu Về CPTPP và Ngành Dệt May

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về tác động của FTA đến xuất khẩu nói chung, nhưng vẫn còn thiếu các nghiên cứu chuyên sâu về tác động của CPTPP đến ngành dệt may Việt Nam, đặc biệt là về các yếu tố như quy tắc xuất xứ, rào cản kỹ thuật và chuỗi cung ứng. Các nghiên cứu hiện tại thường tập trung vào các hiệp định khác như EVFTA và RCEP, hoặc đánh giá chung về CPTPP mà chưa đi sâu vào từng ngành cụ thể. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu định lượng và định tính để đánh giá đầy đủ và chính xác tác động của CPTPP đến ngành dệt may Việt Nam.

II. Thách Thức Dệt May Việt Tận Dụng Cơ Hội Từ CPTPP

Tham gia CPTPP không chỉ mang lại cơ hội mà còn đặt ra nhiều thách thức cho ngành dệt may Việt Nam. Những thách thức này bao gồm yêu cầu về quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt, rào cản kỹ thuật và cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia thành viên khác. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP. Bên cạnh đó, việc thay đổi chính sách từ các nước cũng gây khó khăn cho Việt Nam. Theo Báo cáo của Quốc hội (2018), các tác động bất lợi về môi trường và xã hội có thể gia tăng do tăng cường sản xuất và xuất khẩu. Các doanh nghiệp cần chú trọng đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất xanh để đáp ứng yêu cầu của thị trường.

2.1. Rào Cản Kỹ Thuật và Quy Tắc Xuất Xứ Trong CPTPP

CPTPP áp dụng các quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt, đặc biệt là quy tắc “từ sợi trở đi” (yarn forward rule), đòi hỏi các sản phẩm dệt may phải được sản xuất từ sợi có xuất xứ từ các nước thành viên CPTPP mới được hưởng ưu đãi thuế quan. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ các nước ngoài CPTPP. Bên cạnh đó, các rào cản kỹ thuật như tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm, an toàn và môi trường cũng là những thách thức lớn đối với doanh nghiệp dệt may Việt Nam.

2.2. Cạnh Tranh Từ Các Nước Thành Viên CPTPP

Các nước thành viên CPTPP như Nhật Bản, Australia và Canada có nền công nghiệp dệt may phát triển và chất lượng sản phẩm cao. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ này, đặc biệt là trong các phân khúc thị trường cao cấp. Để cạnh tranh hiệu quả, doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao năng lực thiết kế, sản xuất và marketing, đồng thời xây dựng thương hiệu mạnh.

III. Cách Tăng Xuất Khẩu Giải Pháp Cho Dệt May Việt Nam Với CPTPP

Để vượt qua những thách thức và tận dụng cơ hội từ CPTPP, ngành dệt may Việt Nam cần triển khai các giải pháp đồng bộ từ chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan. Các giải pháp này bao gồm nâng cao năng lực cạnh tranh, đa dạng hóa thị trường, tăng cường liên kết chuỗi cung ứng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi về chính sách, tài chính và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với bối cảnh CPTPP.

3.1. Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho Doanh Nghiệp Dệt May

Nâng cao năng lực cạnh tranh là yếu tố then chốt để doanh nghiệp dệt may Việt Nam có thể đứng vững và phát triển trong môi trường CPTPP. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ hiện đại, nâng cao trình độ quản lý, cải thiện chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu mạnh và phát triển các kênh phân phối hiệu quả cũng là những yếu tố quan trọng.

3.2. Đa Dạng Hóa Thị Trường Xuất Khẩu Dệt May Trong CPTPP

Để giảm thiểu rủi ro và tận dụng tối đa cơ hội từ CPTPP, doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, không chỉ tập trung vào một vài thị trường truyền thống. Các thị trường tiềm năng trong CPTPP như Canada, Mexico và Australia cần được khai thác mạnh mẽ hơn. Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ nhu cầu và thị hiếu của từng thị trường để đưa ra các sản phẩm phù hợp.

3.3. Tăng Cường Liên Kết Chuỗi Cung Ứng Dệt May Hậu CPTPP

Liên kết chuỗi cung ứng là một giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ của CPTPP. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần tăng cường hợp tác với các nhà cung cấp nguyên phụ liệu trong và ngoài nước để đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng. Việc tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới và thị trường mới.

IV. Chính Sách Hỗ Trợ Thúc Đẩy Ngành Dệt May Tận Dụng CPTPP

Chính sách hỗ trợ từ chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ngành dệt may Việt Nam tận dụng cơ hội từ CPTPP. Chính phủ cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm thiểu thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn và thông tin thị trường. Bên cạnh đó, việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và đầu tư vào nghiên cứu phát triển cũng là những ưu tiên hàng đầu. Nghiên cứu của Bộ Công Thương (2020) cho thấy, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thông tin thị trường và các chương trình xúc tiến thương mại giúp tăng cường xuất khẩu.

4.1. Tạo Môi Trường Kinh Doanh Thuận Lợi Cho Dệt May

Một môi trường kinh doanh thuận lợi là yếu tố then chốt để thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng của ngành dệt may. Chính phủ cần giảm thiểu thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình cấp phép và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Việc cải thiện hạ tầng giao thông và logistics cũng góp phần giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

4.2. Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Dệt May Tiếp Cận Vốn và Thị Trường

Doanh nghiệp dệt may Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và thông tin thị trường. Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ tài chính như cho vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ lãi suất. Bên cạnh đó, việc cung cấp thông tin thị trường, tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế cũng rất quan trọng.

4.3. Đào Tạo Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Cho Ngành Dệt May

Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dệt may. Chính phủ cần đầu tư vào các chương trình đào tạo nghề, nâng cao trình độ kỹ thuật và quản lý cho người lao động. Việc hợp tác với các trường đại học, cao đẳng và các tổ chức đào tạo nghề để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp cũng rất quan trọng.

V. Phân Tích SWOT Ngành Dệt May Hướng Đi Trong CPTPP

Phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) giúp ngành dệt may Việt Nam xác định rõ điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong bối cảnh CPTPP. Từ đó, doanh nghiệp và chính phủ có thể xây dựng chiến lược phát triển phù hợp để tận dụng tối đa cơ hội và giảm thiểu rủi ro. Phân tích SWOT giúp đưa ra cái nhìn toàn diện về tình hình ngành dệt may Việt Nam trong môi trường cạnh tranh mới.

5.1. Điểm Mạnh và Điểm Yếu Của Ngành Dệt May Việt Nam

Điểm mạnh của ngành dệt may Việt Nam bao gồm lực lượng lao động dồi dào, chi phí lao động cạnh tranh, vị trí địa lý thuận lợi và kinh nghiệm xuất khẩu. Tuy nhiên, ngành dệt may Việt Nam cũng có những điểm yếu như phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, công nghệ lạc hậu, năng lực thiết kế yếu và thiếu thương hiệu mạnh.

5.2. Cơ Hội và Thách Thức Từ CPTPP Đối Với Dệt May

CPTPP mang lại cơ hội tiếp cận thị trường lớn, giảm thuế quan và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, CPTPP cũng đặt ra thách thức về quy tắc xuất xứ, rào cản kỹ thuật và cạnh tranh từ các nước thành viên khác. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần chủ động đối phó với những thách thức này để tận dụng cơ hội phát triển.

VI. Dệt May Việt Nam Sau CPTPP Phát Triển Bền Vững và Tương Lai

Phát triển bền vững là xu hướng tất yếu của ngành dệt may trong bối cảnh CPTPP. Doanh nghiệp cần chú trọng đến các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) để đáp ứng yêu cầu của thị trường và các tiêu chuẩn quốc tế. Việc ứng dụng công nghệ xanh, sử dụng nguyên liệu tái chế và đảm bảo điều kiện làm việc tốt cho người lao động là những yếu tố quan trọng để xây dựng ngành dệt may Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Xanh Trong Sản Xuất Dệt May

Ứng dụng công nghệ xanh giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần đầu tư vào các công nghệ xử lý nước thải, tái chế chất thải và sử dụng năng lượng tái tạo. Việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh như Oeko-Tex và Bluesign cũng giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và đáp ứng yêu cầu của thị trường.

6.2. Sử Dụng Nguyên Liệu Tái Chế và Bền Vững Trong Dệt May

Sử dụng nguyên liệu tái chế và bền vững giúp giảm thiểu tác động đến môi trường và tạo ra các sản phẩm thân thiện với người tiêu dùng. Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần tìm kiếm và sử dụng các loại nguyên liệu như bông hữu cơ, sợi tre, sợi gai dầu và sợi tái chế. Việc hợp tác với các nhà cung cấp nguyên liệu bền vững cũng giúp doanh nghiệp xây dựng chuỗi cung ứng xanh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã trở thành một trong những FTA thế hệ mới quan trọng mà Việt Nam tham gia. Với kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt khoảng 44,2 tỷ USD năm 2021, Việt Nam đứng thứ ba thế giới về xuất khẩu mặt hàng này, trong đó xuất khẩu sang các nước CPTPP đạt 5,2 tỷ USD. Hiệp định CPTPP có hiệu lực từ ngày 14/01/2019 đã mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn với thuế nhập khẩu giảm về 0%, đồng thời đặt ra những thách thức mới cho ngành dệt may Việt Nam. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá tác động của CPTPP đến xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam trong giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu ngành này. Nghiên cứu tập trung phân tích các khía cạnh như quy mô xuất khẩu, thị trường xuất khẩu, mặt hàng xuất khẩu và tác động của cam kết thuế quan trong CPTPP. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển ngành dệt may, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan từ CPTPP.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về tác động của Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) đến hoạt động xuất khẩu và mô hình SMART (Software for Market Analysis and Restrictions on Trade). Lý thuyết về FTA nhấn mạnh các hiệu ứng tích cực như tạo lập thương mại, thúc đẩy cạnh tranh và đầu tư, đồng thời cũng đề cập đến các tác động tiêu cực như chệch hướng thương mại và rào cản phi thuế quan. Mô hình SMART được sử dụng để định lượng tác động của các cam kết thuế quan trong CPTPP đến xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: quy tắc xuất xứ "yarn-forward", cam kết cắt giảm thuế quan theo lộ trình, biện pháp tự vệ đặc biệt đối với dệt may, và các cam kết về lao động và môi trường trong CPTPP.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ số liệu xuất khẩu dệt may của Việt Nam giai đoạn 2018-2022, bao gồm kim ngạch xuất khẩu theo tháng, thị trường xuất khẩu và nhóm mặt hàng xuất khẩu. Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, trong đó phân tích định tính dựa trên tổng hợp tài liệu, so sánh các nghiên cứu trước đây và đánh giá thực trạng xuất khẩu. Phân tích định lượng sử dụng mô hình SMART để mô phỏng tác động của việc cắt giảm thuế quan theo cam kết CPTPP đến kim ngạch xuất khẩu dệt may. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các mặt hàng dệt may thuộc mã HS61, HS62, HS63 xuất khẩu sang 11 nước thành viên CPTPP. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu xuất khẩu liên quan đến ngành dệt may trong phạm vi thời gian và không gian nghiên cứu. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2023, trong đó giai đoạn 2018-2022 là thời gian phân tích số liệu thực tế, năm 2023 dành cho tổng hợp, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu dệt may sang các nước CPTPP: Kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang các nước CPTPP tăng từ khoảng 3,8 tỷ USD năm 2018 lên 5,2 tỷ USD năm 2021, tương đương mức tăng khoảng 37%. Trong đó, thị trường Nhật Bản, Canada và Mexico chiếm tỷ trọng lớn nhất, với mức tăng trưởng lần lượt là 40%, 35% và 30% trong giai đoạn này.

2. Ảnh hưởng tích cực của cam kết thuế quan: Mô hình SMART dự báo việc cắt giảm thuế quan theo lộ trình CPTPP sẽ tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu dệt may tăng thêm khoảng 15-20% trong 3-5 năm tới, nhờ ưu đãi thuế quan giảm về 0% đối với phần lớn các dòng thuế nhập khẩu.

3. Chuyển dịch cơ cấu mặt hàng xuất khẩu: Các sản phẩm dệt may có giá trị gia tăng cao như quần áo trẻ em bằng sợi tổng hợp, vali túi xách và áo ngực phụ nữ được hưởng quy tắc xuất xứ linh hoạt "cắt và may" đã có mức tăng trưởng xuất khẩu cao hơn so với các mặt hàng truyền thống, chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may sang CPTPP.

4. Thách thức từ quy tắc xuất xứ và biện pháp tự vệ: Quy tắc xuất xứ "yarn-forward" chặt chẽ và các biện pháp tự vệ đặc biệt đối với dệt may đã tạo ra rào cản kỹ thuật, khiến một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đáp ứng yêu cầu để hưởng ưu đãi thuế quan, làm giảm tiềm năng tăng trưởng xuất khẩu khoảng 5-7%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy CPTPP đã tạo ra hiệu ứng tạo lập thương mại rõ rệt, giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu dệt may sang các nước phát triển với thuế quan giảm mạnh. Sự tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của FTA thế hệ mới đối với ngành dệt may Việt Nam. Việc chuyển dịch cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang các sản phẩm có giá trị gia tăng cao phản ánh sự thích ứng của doanh nghiệp với quy tắc xuất xứ và nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, các rào cản kỹ thuật và biện pháp tự vệ cũng làm giảm hiệu quả tận dụng ưu đãi thuế quan, đòi hỏi sự cải thiện về năng lực sản xuất và quản lý của doanh nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu theo năm và bảng phân tích tỷ lệ các mặt hàng xuất khẩu hưởng ưu đãi thuế quan, giúp minh họa rõ nét tác động của CPTPP.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ: Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng quản lý chuỗi cung ứng, đảm bảo các công đoạn sản xuất từ sợi trở đi được thực hiện trong khu vực CPTPP để tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan. Mục tiêu tăng tỷ lệ hàng hóa đáp ứng quy tắc xuất xứ lên trên 90% trong vòng 3 năm tới.

2. Đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm và thị trường: Khuyến khích doanh nghiệp phát triển các sản phẩm dệt may có giá trị gia tăng cao, đồng thời mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước CPTPP có tiềm năng tăng trưởng như Chile, Peru và Brunei. Mục tiêu tăng tỷ trọng sản phẩm giá trị cao lên 30% trong 5 năm.

3. Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh: Chính phủ và các cơ quan liên quan cần triển khai các chương trình đào tạo, tư vấn về kỹ thuật, quản trị và tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp dệt may, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thời gian thực hiện trong 2 năm đầu tiên sau nghiên cứu.

4. Cải thiện cơ chế chứng nhận xuất xứ và thủ tục hải quan: Đơn giản hóa thủ tục tự chứng nhận xuất xứ, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý xuất khẩu để giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Mục tiêu rút ngắn thời gian làm thủ tục xuất khẩu xuống dưới 3 ngày trong vòng 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các doanh nghiệp ngành dệt may: Nghiên cứu cung cấp thông tin chi tiết về tác động của CPTPP, giúp doanh nghiệp hiểu rõ cơ hội và thách thức, từ đó xây dựng chiến lược xuất khẩu phù hợp.

2. Cơ quan quản lý nhà nước: Các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển ngành dệt may và tận dụng hiệu quả các FTA.

3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo: Giảng viên, sinh viên chuyên ngành kinh tế quốc tế và thương mại có thể tham khảo luận văn để hiểu sâu về tác động của FTA thế hệ mới đến ngành xuất khẩu cụ thể.

4. Nhà đầu tư và đối tác quốc tế: Các nhà đầu tư trong và ngoài nước có thể đánh giá tiềm năng phát triển ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh hội nhập CPTPP, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

Câu hỏi thường gặp

1. CPTPP ảnh hưởng như thế nào đến xuất khẩu dệt may của Việt Nam?
   CPTPP giúp giảm thuế nhập khẩu về 0% đối với phần lớn các mặt hàng dệt may, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu sang các nước thành viên, đồng thời mở rộng thị trường và tăng kim ngạch xuất khẩu.

2. Quy tắc xuất xứ "yarn-forward" có ý nghĩa gì?
   Quy tắc này yêu cầu các công đoạn sản xuất từ sợi trở đi phải được thực hiện trong khu vực CPTPP để hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan, giúp bảo vệ lợi ích các nước thành viên và thúc đẩy sản xuất nội khối.

3. Doanh nghiệp dệt may cần làm gì để tận dụng ưu đãi từ CPTPP?
   Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản lý chuỗi cung ứng, đảm bảo đáp ứng quy tắc xuất xứ, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường, đồng thời cải thiện chất lượng và giảm chi phí sản xuất.

4. Các thách thức chính khi tham gia CPTPP là gì?
   Bao gồm rào cản kỹ thuật, quy tắc xuất xứ chặt chẽ, biện pháp tự vệ đặc biệt đối với dệt may, cạnh tranh gay gắt từ các nước thành viên khác và yêu cầu cao về tiêu chuẩn lao động, môi trường.

5. Chính phủ có thể hỗ trợ doanh nghiệp như thế nào?
   Bằng cách đơn giản hóa thủ tục xuất khẩu, hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực, phát triển hạ tầng logistics, và xây dựng chính sách thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành dệt may.

Kết luận

• CPTPP đã và đang tạo ra tác động tích cực rõ rệt đến kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam, với mức tăng trưởng khoảng 37% trong giai đoạn 2018-2021.
• Cam kết cắt giảm thuế quan theo lộ trình trong CPTPP dự báo sẽ tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu tăng thêm 15-20% trong những năm tới.
• Quy tắc xuất xứ "yarn-forward" và biện pháp tự vệ đặc biệt là những thách thức cần được doanh nghiệp và nhà quản lý chú trọng giải quyết.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực doanh nghiệp, đa dạng hóa sản phẩm và cải thiện thủ tục xuất khẩu nhằm tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện chính sách và chiến lược phát triển ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và khai thác hiệu quả các cơ hội từ CPTPP, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành dệt may Việt Nam.