QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

• Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Nga
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Hương
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Xây Dựng Văn Hóa Nhà Trường Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Thành Phố Yên Bái, Tỉnh Yên Bái Trong Bối Cảnh Hiện Nay
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Các nghiên cứu về văn hóa nhà trường
• 1.3. Một số khái niệm cơ bản
• 1.4. Xây dựng văn hóa nhà trường
• 1.5. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
• 1.6. Lí luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.7. Xây dựng văn hóa nhà trường trong bối cảnh hiện nay
• 1.8. Đặc điểm của văn hóa nhà trường trung học cơ sở hiện nay
• 1.9. Vai trò của hiệu trưởng trường THCS trong việc quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
• 1.10. Nội dung quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trung học cơ sở của hiệu trưởng
• 1.11. Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.12. Tổ chức xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.13. Chỉ đạo xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.14. Kiểm tra, đánh giá xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.15. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở
• 1.15.1. Các yếu tố chủ quan
• 1.15.2. Các yếu tố khách quan
• 1.16. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
• 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.2. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.4. Đặc điểm, quy mô phát triển giáo dục thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.5. Chất lượng giáo dục trung học cơ sở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.6. Bối cảnh hiện nay đối với quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.7. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.8. Mục đích khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.9. Nội dung khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.10. Địa bàn, thời gian, đối tượng khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.11. Phương pháp khảo sát thực trạng và xử lý kết quả
• 2.12. Thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 2.12.1. Thực trạng xây dựng nội quy, quy tắc làm việc tại đơn vị công tác
• 2.12.2. Thực trạng xây dựng các chuẩn mực, giá trị, niềm tin
• 2.12.3. Thực trạng tạo môi trường làm việc, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ giáo viên nhà trường
• 2.13. Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 2.14. Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.15. Tổ chức thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.16. Chỉ đạo thực hiện xây dựng VHNT ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.17. Kiểm tra, đánh giá kết quả xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.18. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 2.18.1. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.18.2. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái
• 2.19. Đánh giá thực về trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 2.20. Kết quả đạt được
• 2.21. Hạn chế, nguyên nhân
• 2.22. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ YÊN BÁI, TỈNH YÊN BÁI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS trong bối cảnh hiện nay
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.2. Các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.1. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cán bộ, giáo viên và toàn thể học sinh về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.2. Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.3. Đổi mới công tác chỉ đạo xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.4. Tổ chức hoạt động kiểm tra, đánh giá việc xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THCS trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.5. Tổ chức phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường để xây dựng văn hóa nhà trường trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.2.7. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS ở thành phố Yên Bái trong bối cảnh hiện nay
• 3.2.7.1. Các bước khảo nghiệm
• 3.2.7.2. Kết quả khảo nghiệm
• 3.3. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Quản Lý Xây Dựng Văn Hóa Nhà Trường THCS

Văn hóa đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững của đất nước, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh vai trò của văn hóa như một sức mạnh nội sinh, động lực phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, văn hóa nhà trường đang thu hút sự quan tâm lớn, đặc biệt là khi các vấn đề như bạo lực học đường diễn biến phức tạp. Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức và lối sống. Xây dựng văn hóa nhà trường là một nội dung quan trọng trong quản lý, lãnh đạo, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ và giáo dục tư tưởng, tri thức, đạo đức cho học sinh. Xây dựng văn hóa nhà trường giúp củng cố hệ thống giá trị, hoàn thành sứ mệnh của chiến lược phát triển giáo dục. Cần thiết xây dựng một môi trường văn hóa lành mạnh để các em học sinh có thể phát triển toàn diện.

1.1. Nghiên Cứu Văn Hóa Tổ Chức và Thay Đổi Nhà Trường

Nghiên cứu của Keup, Jennifer R.Lindholm, Jennifer A nhấn mạnh vai trò của văn hóa tổ chức trong việc tạo ra sự thay đổi cho nhà trường. Các yếu tố cơ bản bao gồm: sự sẵn sàng cho thay đổi, phản kháng đối với thay đổi theo kế hoạch và kết quả của quá trình tạo ra thay đổi. Nghiên cứu này cho thấy văn hóa nhà trường không phải là một thực thể tĩnh mà là một quá trình động, liên tục thay đổi và phát triển để đáp ứng với những thách thức và cơ hội mới. Việc quản lý xây dựng văn hóa nhà trường cần phải linh hoạt và thích ứng để có thể tận dụng được những cơ hội này và giảm thiểu những rủi ro có thể xảy ra.

1.2. Đánh Giá Văn Hóa Tổ Chức và Môi Trường Học Thuật

Barbara Fralinger (2007) sử dụng công cụ đánh giá văn hóa tổ chức (OCAI) để đánh giá thực trạng văn hóa tổ chức của trường đại học. Ba yếu tố quan trọng là giá trị tán thành, những vật được tạo tác và những giả định ngầm ẩn. Tác giả nhấn mạnh sự phối hợp hành động của các thành viên trong văn hóa nhà trường để tạo ra một môi trường học thuật tốt. Môi trường này tạo điều kiện cho sinh viên học tập và phát triển toàn diện. Công cụ OCAI cũng được Cameron & Quinn (1999) sử dụng, bao gồm các nội dung: đặc điểm nổi bật, sự lãnh đạo, quản lý nhân viên, các yếu tố kết dính, chiến lược phát triển và tiêu chí thành công.

II. Thách Thức Quản Lý Văn Hóa Nhà Trường THCS Yên Bái

Sau hơn 35 năm đổi mới, kinh tế Việt Nam có nhiều bước tiến, nhưng khoảng cách phát triển với các nước tiên tiến vẫn còn lớn. Hội nhập quốc tế và kinh tế thị trường tạo ra nhiều nguy cơ, như sự xâm nhập của lối sống không lành mạnh, làm lu mờ bản sắc văn hóa dân tộc và các dịch vụ giáo dục kém chất lượng. Điều này ảnh hưởng lớn tới xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường học phổ thông. Các trường THCS ở Yên Bái ý thức và phấn đấu cho mục tiêu chất lượng đào tạo, đáp ứng nguồn nhân lực có phẩm chất chính trị, chuyên môn vững vàng và khả năng hội nhập. Văn hóa nhà trường đã tạo ra môi trường làm việc lành mạnh, mối quan hệ tốt đẹp giữa cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh, trở thành động lực cho sự sáng tạo.

2.1. Thực Trạng Lối Sống Bạo Lực và Tâm Huyết Giáo Viên

Vẫn còn tình trạng học sinh chạy theo lối sống phương Tây, nghiện game online, nghiện internet dẫn đến học tập sút kém. Tình trạng bạo lực học đường, học sinh đánh nhau, nói tục xuất hiện và có xu hướng phát triển. Một số giáo viên thiếu tâm huyết, chưa ý thức được đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với việc xây dựng văn hóa nhà trường. Do đó, cần có những biện pháp quản lý văn hóa học đường mạnh mẽ để giải quyết triệt để các vấn đề này.

2.2. Kế Hoạch và Giám Sát Văn Hóa Tổ Chức Nhà Trường

Cán bộ quản lý chưa xây dựng kế hoạch và nội dung cụ thể về văn hóa nhà trường, vì vậy các tổ, ban, đoàn thể trong nhà trường chưa quan tâm đến các chỉ tiêu và biện pháp thực hiện. Cán bộ quản lý các trường THCS chưa lập kế hoạch xây dựng phát triển văn hóa tổ chức trong nhà trường. Những nội dung xây dựng văn hóa quản lý, văn hóa giảng dạy và văn hóa học tập chỉ mang tính hình thức, chưa cụ thể hóa thành văn bản, chưa phân công người thực hiện và chưa có nội dung cụ thể cho từng nội dung. Vì vậy, công tác giám sát các hoạt động xây dựng văn hóa tổ chức, kịp thời điều chỉnh chưa diễn ra thường xuyên.

III. Phương Pháp Quản Lý Xây Dựng Văn Hóa Nhà Trường THCS

Để giải quyết các thách thức trong quản lý xây dựng văn hóa nhà trường THCS, cần có phương pháp tiếp cận toàn diện và hệ thống. Điều này bao gồm việc xây dựng các chuẩn mực, giá trị và niềm tin chung, tạo môi trường làm việc tích cực và chính sách đãi ngộ phù hợp. Quan trọng là phải có kế hoạch cụ thể, tổ chức thực hiện hiệu quả và kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Đồng thời, cần có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên đến học sinh và phụ huynh. Cần đảm bảo rằng các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường được thực hiện một cách có ý thức và có mục tiêu rõ ràng.

3.1. Xây Dựng Chuẩn Mực Giá Trị và Niềm Tin Chung

Đây là nền tảng của văn hóa nhà trường. Các chuẩn mực, giá trị và niềm tin này cần được xác định rõ ràng, được tất cả các thành viên trong nhà trường đồng thuận và tuân thủ. Cần có các hoạt động giáo dục, tuyên truyền để giúp các thành viên hiểu rõ và thấm nhuần các giá trị này. Các hoạt động này có thể bao gồm các buổi nói chuyện, hội thảo, các hoạt động ngoại khóa và các hoạt động cộng đồng. Cần tạo ra một môi trường mà các thành viên cảm thấy tự hào khi được là một phần của nhà trường và luôn nỗ lực để đóng góp vào sự phát triển của nhà trường.

3.2. Tạo Môi Trường Làm Việc Tích Cực và Chính Sách Đãi Ngộ

Môi trường làm việc tích cực là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân giáo viên giỏi. Cần tạo ra một môi trường mà giáo viên cảm thấy được tôn trọng, được hỗ trợ và được tạo điều kiện để phát triển. Chính sách đãi ngộ cũng cần phải phù hợp để khuyến khích giáo viên cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục. Cần có các hoạt động giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm để tăng cường sự đoàn kết và gắn bó giữa các thành viên trong nhà trường. Cần đảm bảo rằng tất cả các thành viên đều có cơ hội để tham gia vào các hoạt động này và được đối xử công bằng.

IV. Thực Tiễn Đánh Giá Văn Hóa Nhà Trường THCS Yên Bái

Việc đánh giá thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS tại Yên Bái là rất quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và những cơ hội, thách thức. Cần có các công cụ và phương pháp đánh giá phù hợp để thu thập thông tin một cách chính xác và khách quan. Thông tin này có thể được sử dụng để xây dựng kế hoạch hành động cụ thể để cải thiện văn hóa nhà trường. Cần đảm bảo rằng quá trình đánh giá được thực hiện một cách minh bạch và công khai để tạo sự tin tưởng và hợp tác của tất cả các bên liên quan. Kết quả đánh giá cần được công bố rộng rãi để tất cả các thành viên trong nhà trường đều biết và có thể đóng góp ý kiến.

4.1. Khảo Sát Thực Trạng Mục Tiêu và Nội Dung Khảo Sát

Việc khảo sát thực trạng cần xác định rõ mục tiêu và nội dung khảo sát. Mục tiêu khảo sát là để đánh giá thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS tại Yên Bái. Nội dung khảo sát cần bao gồm các yếu tố: xây dựng nội quy, quy tắc làm việc, xây dựng các chuẩn mực, giá trị, niềm tin, tạo môi trường làm việc, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ giáo viên nhà trường. Việc khảo sát cần được thực hiện một cách khoa học và khách quan để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả.

4.2. Phương Pháp Khảo Sát và Xử Lý Kết Quả

Cần sử dụng các phương pháp khảo sát phù hợp để thu thập thông tin. Các phương pháp này có thể bao gồm: phỏng vấn, quan sát, điều tra bằng bảng hỏi. Kết quả khảo sát cần được xử lý và phân tích một cách khoa học để đưa ra những kết luận chính xác. Cần sử dụng các công cụ thống kê để phân tích dữ liệu và đưa ra những nhận định khách quan. Kết quả phân tích cần được trình bày một cách rõ ràng và dễ hiểu để tất cả các bên liên quan đều có thể nắm bắt được.

V. Biện Pháp Nâng Cao Văn Hóa Nhà Trường THCS Yên Bái

Để nâng cao văn hóa nhà trường tại các trường THCS Yên Bái, cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp. Các biện pháp này cần hướng đến việc nâng cao nhận thức, lập kế hoạch, đổi mới chỉ đạo, tổ chức kiểm tra đánh giá và phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường. Cần đảm bảo rằng các biện pháp này được thực hiện một cách có hệ thống và liên tục để đạt được hiệu quả cao nhất. Quan trọng là phải có sự cam kết và tham gia của tất cả các thành viên trong nhà trường để văn hóa nhà trường thực sự trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày.

5.1. Tuyên Truyền và Nâng Cao Nhận Thức

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. Các hoạt động tuyên truyền cần được thực hiện một cách đa dạng và sáng tạo để thu hút sự quan tâm của tất cả các thành viên. Cần sử dụng các phương tiện truyền thông khác nhau để lan tỏa thông điệp về văn hóa nhà trường. Cần tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, các hoạt động văn hóa nghệ thuật để giúp các thành viên hiểu rõ hơn về văn hóa nhà trường.

5.2. Đổi Mới Công Tác Chỉ Đạo Xây Dựng Văn Hóa Nhà Trường

Cần đổi mới công tác chỉ đạo xây dựng văn hóa nhà trường để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Công tác chỉ đạo cần được thực hiện một cách linh hoạt và sáng tạo để phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường. Cần tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận, phòng ban trong nhà trường để đảm bảo rằng các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Cần khuyến khích sự tham gia của tất cả các thành viên trong nhà trường vào quá trình chỉ đạo.

VI. Kết Luận Quản Lý Văn Hóa Nhà Trường THCS Hiện Nay

Việc quản lý xây dựng văn hóa nhà trường THCS hiện nay đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư thích đáng. Các biện pháp cần được thực hiện một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng trường THCS tại Yên Bái. Sự thành công của quá trình này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, xây dựng môi trường học đường văn minh, thân thiện và hiệu quả. Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp quản lý văn hóa nhà trường tiên tiến để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

6.1. Tính Cấp Thiết và Khả Thi của Các Biện Pháp

Cần đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường để đảm bảo rằng các biện pháp này thực sự mang lại hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của các trường THCS tại Yên Bái. Cần lấy ý kiến của các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh để đảm bảo rằng các biện pháp này được chấp nhận và ủng hộ. Cần có các tiêu chí đánh giá cụ thể để đo lường hiệu quả của các biện pháp này.

6.2. Đề Xuất Giải Pháp và Khuyến Nghị

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần đề xuất các giải pháp và khuyến nghị cụ thể để cải thiện công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường THCS Yên Bái. Các giải pháp này cần hướng đến việc giải quyết những vấn đề còn tồn tại và phát huy những điểm mạnh. Cần khuyến nghị các cấp quản lý giáo dục quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các giải pháp này.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục và sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, việc xây dựng văn hóa nhà trường trở thành một nhiệm vụ cấp bách nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái, với đặc điểm địa lý và kinh tế xã hội đa dạng, có quy mô giáo dục trung học cơ sở (THCS) phát triển ổn định trong giai đoạn 2019-2022. Tuy nhiên, thực trạng văn hóa nhà trường tại các trường THCS trên địa bàn còn nhiều hạn chế như tình trạng bạo lực học đường, học sinh lệch chuẩn về hành vi, cũng như sự thiếu đồng thuận trong công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS thành phố Yên Bái, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cấp THCS trong bối cảnh hiện nay. Nghiên cứu tập trung khảo sát các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại các trường THCS trên địa bàn thành phố trong giai đoạn 2019-2022, nhằm cung cấp số liệu cụ thể và phân tích sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng văn hóa nhà trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển văn hóa nhà trường, góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện và chuyên nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý văn hóa tổ chức, trong đó nổi bật là Bộ Công cụ Đánh giá Văn hóa Tổ chức (OCAI) của Cameron & Quinn (1999), giúp xác định đặc điểm văn hóa nhà trường qua sáu nội dung cơ bản: đặc điểm nổi bật, lãnh đạo, quản lý nhân viên, yếu tố kết dính, chiến lược phát triển và tiêu chí thành công. Lý thuyết về văn hóa tổ chức nhấn mạnh vai trò của niềm tin, giá trị và chuẩn mực trong việc hình thành bản sắc nhà trường. Ngoài ra, quan điểm hệ thống-cấu trúc và lịch sử-logic được vận dụng để phân tích sự phát triển và biến đổi của văn hóa nhà trường trong bối cảnh toàn cầu hóa và đổi mới giáo dục. Các khái niệm chính bao gồm: văn hóa nhà trường, xây dựng văn hóa nhà trường, quản lý xây dựng văn hóa nhà trường, văn hóa ứng xử, nề nếp hành chính và nề nếp dạy học. Lý thuyết cũng nhấn mạnh vai trò trung tâm của Hiệu trưởng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra công tác xây dựng văn hóa nhà trường, đồng thời đề cập đến các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả thu thập và phân tích các tài liệu chuyên ngành, văn bản pháp luật, các công trình nghiên cứu liên quan đến văn hóa nhà trường và quản lý giáo dục. Về thực tiễn, phương pháp khảo sát điều tra được áp dụng với cỡ mẫu khoảng 200 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại các trường THCS thành phố Yên Bái trong giai đoạn 2019-2022. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Các công cụ thu thập dữ liệu bao gồm bảng hỏi, phỏng vấn sâu và quan sát thực địa. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phương pháp thống kê toán học, bao gồm tính trung bình, phân tích tỷ lệ phần trăm và so sánh với các chuẩn mực đã đặt ra. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline cụ thể: thu thập dữ liệu trong 6 tháng đầu năm 2023, xử lý và phân tích dữ liệu trong 3 tháng tiếp theo, hoàn thiện báo cáo và đề xuất biện pháp trong quý cuối năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng xây dựng nội quy, quy tắc làm việc: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc xây dựng nội quy, quy tắc làm việc tại các trường THCS thành phố Yên Bái còn mang tính hình thức, chưa cụ thể hóa thành văn bản và chưa có sự phân công rõ ràng. Tỷ lệ này cho thấy sự thiếu đồng bộ trong công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường.

2. Xây dựng các chuẩn mực, giá trị và niềm tin: Chỉ khoảng 58% giáo viên và cán bộ quản lý cho rằng các chuẩn mực và giá trị văn hóa nhà trường được xây dựng và duy trì hiệu quả. Trong khi đó, 42% phản ánh còn tồn tại các biểu hiện tiêu cực như bạo lực học đường, thái độ thiếu trách nhiệm của một số giáo viên.

3. Môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ: Khoảng 70% cán bộ, giáo viên nhận định môi trường làm việc tại trường tạo điều kiện thuận lợi cho sự sáng tạo và phát triển cá nhân. Tuy nhiên, chỉ 55% hài lòng với chính sách đãi ngộ hiện hành, cho thấy cần cải thiện để giữ chân nhân sự chất lượng.

4. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan: Yếu tố chủ quan như năng lực lãnh đạo của Hiệu trưởng và sự phối hợp của đội ngũ giáo viên có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả xây dựng văn hóa nhà trường, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 60%. Yếu tố khách quan như cơ sở vật chất và sự quan tâm của các cấp quản lý chiếm khoảng 40%, trong đó cơ sở vật chất còn hạn chế là một trong những rào cản lớn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường THCS thành phố Yên Bái đã đạt được một số thành tựu nhất định, đặc biệt trong việc tạo dựng môi trường làm việc tích cực và xây dựng các chuẩn mực ứng xử. Tuy nhiên, việc thiếu kế hoạch cụ thể, sự phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng và hạn chế về cơ sở vật chất đã ảnh hưởng đến hiệu quả chung. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tại các địa phương khác, tỷ lệ hài lòng về chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc tại Yên Bái tương đối thấp, cho thấy cần có sự cải tiến. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá tích cực và tiêu cực của các nhóm đối tượng về từng khía cạnh xây dựng văn hóa nhà trường, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế. Việc nâng cao năng lực lãnh đạo của Hiệu trưởng và tăng cường phối hợp giữa các lực lượng trong nhà trường được xác định là yếu tố then chốt để cải thiện công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Thực hiện các chương trình tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về vai trò và tầm quan trọng của xây dựng văn hóa nhà trường, nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong công tác này. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục phối hợp với các trường tổ chức.

2. Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường cụ thể, khả thi: Hiệu trưởng cần chủ trì xây dựng kế hoạch chi tiết, có phân công nhiệm vụ rõ ràng, gắn với mục tiêu phát triển nhà trường và yêu cầu đổi mới giáo dục. Kế hoạch cần được cập nhật hàng năm và có sự tham gia đóng góp của toàn thể cán bộ, giáo viên. Thời gian hoàn thiện kế hoạch trước mỗi năm học mới.

3. Đổi mới công tác chỉ đạo và kiểm tra: Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá thường xuyên việc thực hiện các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường, kịp thời điều chỉnh các sai lệch và phát huy các mặt tích cực. Chủ thể thực hiện là Ban Giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, với báo cáo định kỳ mỗi quý.

4. Phát huy sự phối hợp giữa nhà trường và các lực lượng xã hội: Tăng cường hợp tác với phụ huynh, các tổ chức xã hội, doanh nghiệp địa phương để huy động nguồn lực vật chất và tinh thần hỗ trợ xây dựng văn hóa nhà trường. Các hoạt động phối hợp cần được lên kế hoạch và triển khai liên tục trong năm học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Nhận diện rõ vai trò và trách nhiệm trong quản lý xây dựng văn hóa nhà trường, từ đó nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý hiệu quả.

2. Giáo viên và nhân viên nhà trường: Hiểu rõ các chuẩn mực, giá trị văn hóa nhà trường để thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục, đồng thời góp phần xây dựng môi trường làm việc tích cực.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu sâu hơn về quản lý văn hóa tổ chức trong giáo dục phổ thông, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Áp dụng các kết quả và đề xuất của nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ các trường THCS trong công tác xây dựng văn hóa nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

1. Văn hóa nhà trường là gì và tại sao nó quan trọng?
   Văn hóa nhà trường là hệ thống các giá trị, chuẩn mực, niềm tin và hành vi được hình thành và duy trì trong nhà trường, tạo nên bản sắc riêng và ảnh hưởng đến môi trường học tập, làm việc. Nó quan trọng vì giúp tạo động lực, điều phối hành vi và nâng cao chất lượng giáo dục.

2. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong xây dựng văn hóa nhà trường?
   Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính, vừa là nhà quản lý vừa là nhà lãnh đạo, định hướng và chỉ đạo toàn bộ hoạt động xây dựng văn hóa trong nhà trường.

3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý xây dựng văn hóa nhà trường?
   Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực lãnh đạo, sự phối hợp của đội ngũ giáo viên, và yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, sự quan tâm của các cấp quản lý và môi trường gia đình - xã hội.

4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả xây dựng văn hóa nhà trường?
   Thông qua việc kiểm tra, giám sát các hoạt động xây dựng văn hóa, đánh giá sự tuân thủ nội quy, quy chế, mức độ hài lòng của cán bộ, giáo viên, học sinh và kết quả giáo dục toàn diện.

5. Có những biện pháp cụ thể nào để nâng cao văn hóa nhà trường?
   Các biện pháp gồm tuyên truyền nâng cao nhận thức, lập kế hoạch chi tiết, đổi mới công tác chỉ đạo và kiểm tra, phối hợp với các lực lượng xã hội để huy động nguồn lực hỗ trợ.

Kết luận

• Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường THCS thành phố Yên Bái còn nhiều hạn chế do thiếu kế hoạch cụ thể và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ.
• Văn hóa nhà trường đóng vai trò then chốt trong việc tạo môi trường giáo dục lành mạnh, nâng cao chất lượng dạy và học.
• Hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra công tác xây dựng văn hóa nhà trường.
• Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, trong đó năng lực lãnh đạo và sự phối hợp nội bộ là quan trọng nhất.
• Đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường cần được triển khai đồng bộ, có sự tham gia của toàn thể cán bộ, giáo viên, học sinh và cộng đồng trong giai đoạn 2024-2026 nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng văn hóa nhà trường vững mạnh, góp phần phát triển giáo dục bền vững tại thành phố Yên Bái!