Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kiểm tra nội bộ (KTNB) tại các trường mầm non đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết 29/NQ-TW. Tại huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, với khoảng 5 trường mầm non phía Đông Bắc được khảo sát, công tác quản lý KTNB đang đối mặt với nhiều thách thức như nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý (CBQL), trình độ nghiệp vụ hạn chế và thiếu kế hoạch toàn diện. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động KTNB tại các trường mầm non trên địa bàn, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý theo hướng đảm bảo chất lượng (ĐBCL). Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023, tập trung vào các trường mầm non huyện Hưng Hà, với sự tham gia của 91 đối tượng gồm hiệu trưởng, giáo viên và nhân viên hành chính. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, hỗ trợ công tác quản lý nhà trường và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong điều kiện hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình đảm bảo chất lượng nội bộ trong trường học. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Theo đó, quản lý giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch của chủ thể quản lý đến các thành tố trong nhà trường nhằm đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý trường mầm non tập trung vào tổ chức, điều phối hoạt động dạy và học, phát triển toàn diện nhân cách trẻ.

  • Mô hình đảm bảo chất lượng (ĐBCL): ĐBCL là hệ thống các hoạt động có kế hoạch nhằm phòng ngừa sai sót, đảm bảo sản phẩm giáo dục đạt chuẩn. Mô hình này bao gồm xác lập mục tiêu chất lượng, triển khai các yếu tố đảm bảo chất lượng như chương trình, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thu thập và phản hồi thông tin để cải tiến liên tục.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: kiểm tra nội bộ trường học, nguyên tắc kiểm tra nội bộ (pháp chế, khách quan, công khai, hiệu quả), chức năng kiểm tra (đánh giá, phát hiện, điều chỉnh), và các phương pháp kiểm tra (quan sát, phỏng vấn, phân tích tài liệu).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp thu thập từ 91 người gồm hiệu trưởng, giáo viên và nhân viên hành chính tại 5 trường mầm non huyện Hưng Hà thông qua phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu và quan sát thực tế. Dữ liệu thứ cấp được tổng hợp từ các văn bản pháp luật, tài liệu quản lý giáo dục và các nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, phân tích SWOT để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quản lý KTNB. Phân tích định tính được áp dụng cho dữ liệu phỏng vấn nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2022-2023, bắt đầu từ tháng 9/2022 với giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và kết thúc bằng đề xuất biện pháp vào tháng 6/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý KTNB còn nhiều hạn chế: Khoảng 40% CBQL chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của KTNB, dẫn đến quản lý hoạt động kiểm tra mang tính hình thức, thiếu kế hoạch cụ thể. Tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra nội bộ chỉ đạt khoảng 35%.

  2. Trình độ và năng lực đội ngũ kiểm tra còn yếu: Khoảng 45% cán bộ thực hiện nhiệm vụ kiểm tra chưa có kỹ năng đánh giá chính xác, thiếu khả năng tư vấn và thúc đẩy cải tiến sau kiểm tra. Việc xử lý kết quả kiểm tra chưa đảm bảo hiệu quả, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

  3. Hoạt động kiểm tra nội bộ thiếu tính toàn diện và thường xuyên: Chỉ có khoảng 50% trường xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ chi tiết, còn lại chủ yếu kiểm tra theo đợt hoặc theo yêu cầu cấp trên. Nội dung kiểm tra tập trung nhiều vào hồ sơ, sổ sách, chưa chú trọng kiểm tra hoạt động sư phạm và điều kiện cơ sở vật chất.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả KTNB: Yếu tố chủ quan như nhận thức, trình độ CBQL và giáo viên chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 60%, trong khi yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, trang thiết bị chiếm khoảng 40%. Môi trường học tập và quản lý tại trường cũng ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả kiểm tra.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có sự đầu tư đồng bộ về đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ thực hiện kiểm tra nội bộ. So với các nghiên cứu quốc tế tại Anh và Mỹ, nơi kiểm tra nội bộ được tổ chức bài bản, có sự tham gia tích cực của giáo viên và ban quản lý, hiệu quả KTNB tại huyện Hưng Hà còn thấp hơn rõ rệt. Việc thiếu kế hoạch toàn diện và thường xuyên làm giảm khả năng phát hiện sớm các vấn đề, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục mầm non. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, việc áp dụng mô hình ĐBCL trong quản lý KTNB là cần thiết để nâng cao hiệu quả, đồng thời tạo cơ chế tự điều chỉnh và phát triển bền vững cho các trường mầm non.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của CBQL về KTNB, biểu đồ tròn phân bổ năng lực đội ngũ kiểm tra, và bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả KTNB.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ CBQL và giáo viên về KTNB

    • Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của KTNB theo hướng ĐBCL.
    • Thời gian: Triển khai trong 6 tháng đầu năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trường.

  2. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên làm nhiệm vụ kiểm tra

    • Xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng kiểm tra, đánh giá, tư vấn và xử lý kết quả kiểm tra.
    • Thời gian: Đào tạo định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.

  3. Xây dựng và triển khai kế hoạch kiểm tra nội bộ toàn diện, thường xuyên

    • Các trường cần xây dựng kế hoạch kiểm tra chi tiết, bao gồm nội dung, phương pháp, thời gian và người chịu trách nhiệm.
    • Thời gian: Lập kế hoạch đầu năm học và điều chỉnh theo quý.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường mầm non.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và kiểm tra nội bộ

    • Sử dụng phần mềm quản lý giáo dục để theo dõi, lưu trữ và phân tích kết quả kiểm tra nội bộ.
    • Thời gian: Triển khai thử nghiệm trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường.

  5. Tăng cường công tác động viên, khen thưởng hoạt động kiểm tra nội bộ

    • Xây dựng cơ chế khen thưởng, động viên kịp thời đối với cá nhân, tập thể có thành tích trong công tác kiểm tra.
    • Thời gian: Hàng năm, căn cứ kết quả kiểm tra.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường và Phòng Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường mầm non

    • Lợi ích: Nắm bắt các biện pháp quản lý KTNB theo hướng ĐBCL, nâng cao hiệu quả công tác quản lý.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ phù hợp với đặc thù trường mình.

  2. Giáo viên và nhân viên thực hiện kiểm tra nội bộ

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ và phương pháp kiểm tra nội bộ, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ.
    • Use case: Tham gia các khóa đào tạo, áp dụng kỹ thuật kiểm tra hiệu quả.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành phố

    • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để hướng dẫn, chỉ đạo các trường mầm non trong công tác KTNB.
    • Use case: Xây dựng chính sách, tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp và kết quả nghiên cứu về KTNB trong giáo dục mầm non.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu tiếp theo hoặc áp dụng trong giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường mầm non là gì?
    Kiểm tra nội bộ là hoạt động do hiệu trưởng và đội ngũ trong trường thực hiện nhằm đánh giá, phát hiện và điều chỉnh các hoạt động giáo dục, quản lý để đảm bảo chất lượng giáo dục. Ví dụ, kiểm tra việc thực hiện chương trình giáo dục và điều kiện cơ sở vật chất.

  2. Tại sao cần quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo hướng đảm bảo chất lượng?
    Quản lý theo hướng ĐBCL giúp hệ thống hóa quy trình kiểm tra, nâng cao tính chính xác và hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục và phát triển bền vững nhà trường.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm tra nội bộ?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như trình độ, nhận thức của CBQL và giáo viên; yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, trang thiết bị; và môi trường học tập, quản lý tại trường.

  4. Phương pháp kiểm tra nội bộ phổ biến là gì?
    Các phương pháp chính gồm quan sát, phỏng vấn, phân tích tài liệu và tham dự các hoạt động giáo dục. Sự phối hợp linh hoạt giữa các phương pháp giúp thu thập thông tin khách quan, toàn diện.

  5. Làm thế nào để xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ hiệu quả?
    Kế hoạch cần xác định rõ nội dung kiểm tra, phương pháp, thời gian, đối tượng và người chịu trách nhiệm, đảm bảo tính khả thi và toàn diện. Ví dụ, kế hoạch kiểm tra phải bao gồm cả hoạt động sư phạm và quản lý hành chính.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ tại các trường mầm non huyện Hưng Hà còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực và kế hoạch thực hiện.
  • Yếu tố chủ quan như trình độ CBQL và giáo viên ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kiểm tra nội bộ.
  • Áp dụng mô hình quản lý theo hướng đảm bảo chất lượng giúp nâng cao hiệu quả kiểm tra, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục mầm non.
  • Đề xuất các biện pháp đồng bộ gồm nâng cao nhận thức, bồi dưỡng chuyên môn, xây dựng kế hoạch toàn diện và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong năm học tiếp theo để đảm bảo sự phát triển bền vững của công tác kiểm tra nội bộ.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ trường mầm non cần chủ động áp dụng các biện pháp quản lý KTNB theo hướng ĐBCL để nâng cao chất lượng giáo dục, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý cấp trên nhằm tạo môi trường giáo dục an toàn, hiệu quả và phát triển toàn diện cho trẻ em.