Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động huy động vốn đóng vai trò then chốt trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc từ đại dịch COVID-19. Theo số liệu thống kê, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) đã đạt mức huy động vốn 1.059 nghìn tỷ đồng năm 2019, tăng trưởng 17,27% năm 2020 và 21,91% năm 2021, hoàn thành kế hoạch đề ra trong giai đoạn 2019-2021. Tuy nhiên, công tác quản lý huy động vốn tại VietinBank vẫn còn tồn tại một số hạn chế như mất cân đối kỳ hạn huy động và sử dụng vốn, tổ chức thực hiện rời rạc, kiểm soát nội bộ chưa hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng quản lý công tác huy động vốn tại VietinBank trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại hội sở chính và các chi nhánh của VietinBank trên toàn quốc, với trọng tâm là huy động vốn từ khách hàng cá nhân và tổ chức kinh tế. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn huy động, góp phần đảm bảo nguồn vốn ổn định, bền vững cho hoạt động tín dụng và kinh doanh của ngân hàng, đồng thời tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý kinh tế và tài chính ngân hàng, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý huy động vốn ngân hàng thương mại: Quản lý huy động vốn được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, phân phối và kiểm soát nguồn vốn huy động nhằm đạt mục tiêu an toàn và hiệu quả kinh doanh.
  • Mô hình quản lý tài chính ngân hàng: Tập trung vào cân đối nguồn vốn huy động với nhu cầu sử dụng vốn, đảm bảo thanh khoản và tối ưu chi phí vốn.
  • Khái niệm và phân loại vốn huy động: Bao gồm vốn huy động từ khách hàng cá nhân, tổ chức kinh tế, phân loại theo kỳ hạn (không kỳ hạn, có kỳ hạn), loại tiền (nội tệ, ngoại tệ) và mục đích gửi tiền (thanh toán, tiết kiệm).
  • Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý huy động vốn: Quy mô và tốc độ tăng trưởng vốn, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch, cơ cấu nguồn vốn, chi phí huy động, hiệu suất sử dụng vốn và sự hài lòng của khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo thường niên, báo cáo nhân sự của VietinBank, các văn bản pháp luật, tài liệu ngành ngân hàng và các nguồn thông tin công khai khác.
    • Dữ liệu sơ cấp gồm khảo sát 155 cán bộ quản lý, nhân viên và 276 khách hàng gửi tiền tại VietinBank, sử dụng bảng câu hỏi dựa trên thang đo Likert 5 mức độ.

  • Phương pháp phân tích:

    • Thống kê mô tả để trình bày số liệu dưới dạng bảng biểu, biểu đồ minh họa thực trạng huy động vốn.
    • So sánh số liệu qua các năm 2019-2021 để đánh giá biến động và hiệu quả quản lý.
    • Phân tích định tính dựa trên khảo sát ý kiến nhân viên và khách hàng nhằm đánh giá mức độ hài lòng và nhận diện các hạn chế trong công tác quản lý.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát được thực hiện trong tháng 4-5/2022, phân tích dữ liệu và hoàn thiện luận văn trong năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng huy động vốn ổn định và vượt kế hoạch
    Tổng huy động vốn của VietinBank tăng từ 1.059 nghìn tỷ đồng năm 2019 lên mức tăng trưởng 17,27% năm 2020 và 21,91% năm 2021, hoàn thành kế hoạch đề ra. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn đạt trên 100% trong cả ba năm, cho thấy công tác lập kế hoạch và thực hiện huy động vốn tương đối hiệu quả.

  2. Cơ cấu vốn huy động chưa cân đối kỳ hạn
    Tiền gửi không kỳ hạn chiếm tỷ trọng 25-30%, tiền gửi có kỳ hạn chiếm 60-75%, tuy nhiên tỷ trọng vốn trung và dài hạn còn thấp so với nhu cầu cho vay trung dài hạn. Việc sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn vượt mức cho phép tạo rủi ro thanh khoản và lãi suất.

  3. Tổ chức thực hiện và kiểm soát huy động vốn còn hạn chế
    Khảo sát nhân viên cho thấy công tác phối hợp giữa các phòng ban chưa đồng bộ, kiểm soát nội bộ mang tính hình thức, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai lệch trong quá trình huy động vốn. Điểm trung bình đánh giá các yếu tố kiểm soát huy động vốn dưới mức 3,4 (thang 5), cho thấy cần cải thiện.

  4. Khách hàng đánh giá cao sản phẩm và dịch vụ nhưng có yêu cầu nâng cao
    Khách hàng hài lòng với đa dạng sản phẩm huy động và chính sách lãi suất cạnh tranh, tuy nhiên mong muốn cải thiện hơn về dịch vụ chăm sóc khách hàng và tiện ích công nghệ ngân hàng điện tử. Điểm trung bình mức độ hài lòng đạt khoảng 3,8-4,2 trên thang 5.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy VietinBank đã duy trì được tốc độ tăng trưởng huy động vốn ấn tượng trong bối cảnh kinh tế khó khăn do đại dịch, nhờ vào chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và chính sách lãi suất linh hoạt. Tuy nhiên, mất cân đối kỳ hạn vốn là điểm yếu phổ biến trong các ngân hàng thương mại Việt Nam, gây áp lực lên thanh khoản và rủi ro lãi suất. So sánh với các ngân hàng như VietcomBank và Agribank, VietinBank cần tăng cường huy động vốn trung và dài hạn để phù hợp với cơ cấu tín dụng.

Việc tổ chức thực hiện và kiểm soát huy động vốn chưa hiệu quả phản ánh sự thiếu đồng bộ trong bộ máy quản lý và quy trình vận hành. Các nghiên cứu trước cũng chỉ ra rằng sự phối hợp liên phòng ban và kiểm soát nội bộ chặt chẽ là yếu tố quyết định thành công trong quản lý huy động vốn. Khách hàng ngày càng đòi hỏi cao về chất lượng dịch vụ và tiện ích công nghệ, do đó VietinBank cần nâng cao năng lực phục vụ để giữ chân và mở rộng thị phần.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng huy động vốn theo năm, bảng cơ cấu vốn huy động theo kỳ hạn và biểu đồ điểm hài lòng khách hàng để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện lập kế hoạch huy động vốn theo hướng cân đối kỳ hạn

    • Động từ hành động: Xây dựng, điều chỉnh
    • Target metric: Tỷ lệ vốn trung và dài hạn đạt tối thiểu 40% tổng vốn huy động
    • Timeline: Triển khai ngay từ năm 2023, đánh giá định kỳ hàng quý
    • Chủ thể thực hiện: Ban điều hành và phòng kế hoạch vốn VietinBank

  2. Tăng cường phối hợp và phân quyền trong tổ chức thực hiện huy động vốn

    • Động từ hành động: Phân công, phối hợp, giám sát
    • Target metric: Tăng điểm đánh giá hiệu quả phối hợp nội bộ lên trên 4,0 (thang 5)
    • Timeline: Hoàn thiện trong 6 tháng đầu năm 2023
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chi nhánh và phòng nhân sự

  3. Nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ và giám sát huy động vốn

    • Động từ hành động: Thiết lập, kiểm tra, điều chỉnh
    • Target metric: Giảm sai lệch trong kiểm soát xuống dưới 5% tổng giao dịch
    • Timeline: Áp dụng hệ thống kiểm soát mới trong năm 2023
    • Chủ thể thực hiện: Ban kiểm soát và phòng kiểm toán nội bộ

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và cải thiện dịch vụ khách hàng

    • Động từ hành động: Triển khai, đào tạo, nâng cấp
    • Target metric: Tăng điểm hài lòng khách hàng lên trên 4,5 (thang 5)
    • Timeline: Triển khai các giải pháp công nghệ trong năm 2023-2024
    • Chủ thể thực hiện: Khối công nghệ thông tin và phòng chăm sóc khách hàng

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý huy động vốn, từ đó xây dựng chiến lược phát triển vốn hiệu quả.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch huy động vốn phù hợp với mục tiêu tăng trưởng và quản lý rủi ro.

  2. Chuyên viên và cán bộ phòng kế hoạch, tài chính ngân hàng

    • Lợi ích: Nắm bắt các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả huy động vốn và phương pháp lập kế hoạch chi tiết.
    • Use case: Áp dụng các công cụ phân tích và kiểm soát trong công tác lập kế hoạch và giám sát vốn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính ngân hàng

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, mô hình nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn về quản lý huy động vốn tại ngân hàng lớn.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn hoặc bài báo khoa học liên quan đến tài chính ngân hàng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng quản lý huy động vốn tại các ngân hàng thương mại, từ đó hoàn thiện chính sách và quy định.
    • Use case: Xây dựng khung pháp lý và hướng dẫn quản lý vốn huy động phù hợp với thực tiễn thị trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý công tác huy động vốn tại ngân hàng thương mại là gì?
    Quản lý công tác huy động vốn là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát các hoạt động thu hút vốn từ khách hàng nhằm đảm bảo nguồn vốn ổn định, an toàn và hiệu quả cho ngân hàng. Ví dụ, VietinBank lập kế hoạch huy động vốn hàng năm dựa trên mục tiêu tăng trưởng và cơ cấu vốn hợp lý.

  2. Thực trạng huy động vốn tại VietinBank trong giai đoạn 2019-2021 như thế nào?
    VietinBank duy trì tốc độ tăng trưởng huy động vốn trên 17% mỗi năm, hoàn thành kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, cơ cấu vốn còn mất cân đối kỳ hạn, với tỷ trọng vốn trung và dài hạn thấp hơn nhu cầu cho vay trung dài hạn, gây rủi ro thanh khoản.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý huy động vốn tại VietinBank là gì?
    Hạn chế gồm công tác lập kế hoạch chưa cân đối kỳ hạn vốn, tổ chức thực hiện rời rạc, thiếu phối hợp giữa các phòng ban, kiểm soát nội bộ mang tính hình thức và chưa chú trọng kiểm soát trong quá trình thực hiện.

  4. Các giải pháp đề xuất để hoàn thiện quản lý huy động vốn tại VietinBank là gì?
    Giải pháp bao gồm hoàn thiện lập kế hoạch cân đối kỳ hạn, tăng cường phối hợp tổ chức thực hiện, nâng cao kiểm soát nội bộ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và cải thiện dịch vụ khách hàng nhằm tăng hiệu quả huy động vốn.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả công tác huy động vốn của ngân hàng?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ tiêu định lượng như tốc độ tăng trưởng vốn, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch, cơ cấu vốn, chi phí huy động, hiệu suất sử dụng vốn và chỉ tiêu định tính như mức độ hài lòng của khách hàng. Ví dụ, VietinBank sử dụng các chỉ tiêu này để đánh giá và điều chỉnh chiến lược huy động vốn.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết thực trạng quản lý công tác huy động vốn tại VietinBank trong giai đoạn 2019-2021, chỉ ra những thành tựu và hạn chế cụ thể.
  • Đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý huy động vốn ngân hàng, đồng thời áp dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp dữ liệu thứ cấp và khảo sát sơ cấp với cỡ mẫu lớn.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hoàn thiện công tác lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát huy động vốn, phù hợp với định hướng phát triển của VietinBank đến năm 2025.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp VietinBank nâng cao hiệu quả huy động vốn, đảm bảo nguồn vốn ổn định, bền vững cho hoạt động tín dụng và kinh doanh.
  • Khuyến nghị VietinBank triển khai các giải pháp trong thời gian tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao chất lượng quản lý vốn huy động.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan tại VietinBank nên nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ để nâng cao năng lực quản lý huy động vốn, góp phần phát triển bền vững ngân hàng trong tương lai.