QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỘI AN, TỈNH QUẢNG NAM

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Vân
• Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Xuân Bách
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh ở các trường Tiểu học tại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Đà Nẵng

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
• 0.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
• 0.5. Giả thuyết khoa học
• 0.6. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.8. Cấu trúc luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu
• 1.1.1. Các công trình nghiên cứu khoa học trên thế giới
• 1.1.2. Các công trình nghiên cứu khoa học trong nước
• 1.2. Các khái niệm chính của đề tài
• 1.2.1. Quản lý giáo dục
• 1.2.2. Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh
• 1.2.2.1. Lý luận về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.2. Mục tiêu của hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.3. Nội dung dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.4. Phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.5. Hình thức dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.6. Điều kiện dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.2.7. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3.1. Quản lý mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3.2. Quản lý nội dung dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3.3. Quản lý phương pháp, hình thức dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3.4. Quản lý điều kiện, phương tiện dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.2.3.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại trường Tiểu học
• 1.3. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỘI AN, TỈNH QUẢNG NAM
• 2.1. Khái quát quá trình khảo sát
• 2.1.1. Mục tiêu khảo sát
• 2.1.2. Đối tượng và địa bàn khảo sát
• 2.1.3. Nội dung khảo sát
• 2.1.4. Phương pháp khảo sát
• 2.2. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, tình hình giáo dục và đào tạo các trường tiểu học tại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 2.2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thành phố Hội An
• 2.2.2. Thực trạng tình hình giáo dục và đào tạo ở các trường tiểu học tại thành phố Hội An
• 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 2.3.1. Thực trạng mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực
• 2.3.2. Thực trạng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.3. Thực trạng hình thức dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.4. Thực trạng các yếu tố đảm bảo cho dạy học theo yêu cầu của chương trình, sách giáo khoa mới
• 2.3.5. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 2.3.5.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.5.2. Thực trạng quản lý nội dung dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.5.3. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức dạy học theo đổi mới năng lực, phẩm chất học sinh tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.5.4. Thực trạng quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.5.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An
• 2.3.5.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỘI AN, TỈNH QUẢNG NAM
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực ở các trường tiểu học tại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• 3.2.1. Nâng cao nhận thức về dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho đội ngũ
• 3.2.2. Tăng cường đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh ở tổ chuyên môn
• 3.2.3. Tổ chức thiết kế bài giảng và thực hiện dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh
• 3.2.4. Tổ chức hoạt động học tập của học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực
• 3.2.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực
• 3.2.6. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh
• 3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
• 3.4. Mục tiêu khảo sát
• 3.5. Đối tượng khảo sát
• 3.6. Kết quả khảo sát
• 3.7. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Phát Triển Năng Lực HS

Phẩm chất và năng lực là thành phần cốt lõi trong cấu trúc nhân cách. Trong giáo dục, dù phương pháp khác nhau, mục tiêu luôn hướng đến nhân cách. Việc hình thành phẩm chất, năng lực (đức, trí, thể, mỹ) được đặc biệt quan tâm. Chương trình giáo dục các cấp đều hướng đến mục tiêu này, với những yêu cầu phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của học sinh. Giáo dục hiện nay chú trọng phát triển năng lực để đáp ứng yêu cầu mới. Năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, và năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cần được bồi dưỡng. Trong giáo dục tiểu học, mục tiêu là giúp học sinh hình thành những yếu tố căn bản, nền móng cho sự phát triển toàn diện. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đảm bảo phát triển phẩm chất, năng lực thông qua nội dung giáo dục thiết thực, hiện đại và chú trọng thực hành. Các phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục. Các trường học tại Hội An đã từng bước vận dụng dạy học theo hướng phát triển phẩm năng học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Đây là lý do đề tài "Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh các trường Tiểu học thành phố Hội Án, tính Quảng Nam" được chọn để nghiên cứu.

1.1. Khái niệm Quản Lý Dạy Học Phát Triển Năng Lực Tiểu Học

Quản lý dạy học tiểu học theo định hướng phát triển năng lực là quá trình tổ chức, điều phối, kiểm tra, đánh giá các hoạt động dạy và học nhằm phát triển năng lực học sinh tiểu học một cách toàn diện. Quá trình này bao gồm xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp, hình thức dạy học phù hợp, tạo môi trường học tập tích cực và đánh giá khách quan sự tiến bộ của học sinh. Theo tài liệu nghiên cứu, việc quản lý cần dựa trên cơ sở lý luận vững chắc và phù hợp với thực tiễn của từng địa phương.

1.2. Mục Tiêu Của Quản Lý Dạy Học Phát Triển Năng Lực Học Sinh

Mục tiêu chính của quản lý dạy học phát triển năng lực học sinh tiểu học là nâng cao chất lượng giáo dục, giúp học sinh hình thành và phát triển các năng lực cốt lõi, phẩm chất tốt đẹp. Điều này bao gồm năng lực tự học, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo. Chương trình giáo dục cần được thiết kế để phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học, đồng thời đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại. Các hoạt động dạy và học cần được tổ chức một cách linh hoạt, sáng tạo, tạo cơ hội cho học sinh được trải nghiệm, khám phá và phát triển bản thân.

II. Thực Trạng Dạy Học Phát Triển Năng Lực Tại Hội An Quảng Nam

Tại Hội An, Quảng Nam, việc dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực còn nhiều hạn chế, chưa thực sự hiệu quả và chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới. Công tác quản lý dạy học theo định hướng này còn ảnh hưởng đến kết quả dạy học. Nếu nghiên cứu đưa ra được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực một cách đồng bộ và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu mới, sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Theo khảo sát thực tế, nhiều giáo viên vẫn còn lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp dạy học phát triển năng lực, chưa tạo được môi trường học tập tích cực cho học sinh.

2.1. Khó Khăn Trong Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Phát Triển Năng Lực

Một trong những khó khăn chính là nhận thức về đổi mới quản lý giáo dục tiểu học chưa đồng đều trong đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý. Việc bồi dưỡng giáo viên về phương pháp dạy học phát triển năng lực còn hạn chế. Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học chưa đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục mới. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giáo dục học sinh còn chưa chặt chẽ. Theo tài liệu nghiên cứu, cần có sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học.

2.2. Đánh Giá Thực Trạng Dạy Học Theo Hướng Phát Triển Năng Lực

Việc đánh giá năng lực học sinh tiểu học hiện nay còn nặng về kiến thức, chưa chú trọng đến năng lực thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế. Các hình thức đánh giá còn đơn điệu, chưa tạo được động lực cho học sinh. Cần có sự đổi mới trong phương pháp và hình thức đánh giá, chú trọng đến đánh giá quá trình, đánh giá dựa trên sản phẩm và dự án học tập. Đồng thời, cần tăng cường sự tham gia của học sinh vào quá trình đánh giá để phát huy tính tự chủ và tự học. Phương pháp đánh giá cần tạo ra một môi trường học tập tích cực và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh.

III. Giải Pháp Nâng Cao Quản Lý Dạy Học Phát Triển Năng Lực

Để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học phát triển năng lực tại Hội An, Quảng Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, tăng cường cơ sở vật chất và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Quan trọng nhất là tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh được khuyến khích khám phá, sáng tạo và phát triển bản thân. Nghiên cứu sư phạm ứng dụng cần được khuyến khích để tìm ra các phương pháp và giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

3.1. Bồi Dưỡng Nâng Cao Năng Lực Quản Lý Cho Hiệu Trưởng

Hiệu trưởng tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc đổi mới quản lý giáo dục tiểu học. Cần có các chương trình bồi dưỡng, tập huấn để nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, đặc biệt là về quản lý chuyên môn, quản lý nhân sự và quản lý tài chính. Hiệu trưởng cần được trang bị kiến thức về Chương trình giáo dục phổ thông 2018 tiểu học và các phương pháp dạy học hiện đại. Đồng thời, cần tạo điều kiện để hiệu trưởng được học hỏi kinh nghiệm từ các trường tiên tiến trong và ngoài tỉnh.

3.2. Xây Dựng Môi Trường Học Tập Tích Cực Hợp Tác

Một môi trường học tập tích cực là yếu tố quan trọng để phát triển năng lực học sinh. Cần tạo ra một không gian học tập thân thiện, cởi mở, nơi học sinh được tự do thể hiện ý kiến và sáng tạo. Khuyến khích các hoạt động hợp tác, làm việc nhóm để phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh. Tăng cường sử dụng các phương tiện trực quan, đồ dùng dạy học để kích thích sự hứng thú của học sinh. Đồng thời, cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa giáo viên và học sinh, tạo niềm tin và sự tôn trọng lẫn nhau.

IV. Ứng Dụng Phương Pháp Dạy Học Phát Triển Năng Lực Sáng Tạo

Các phương pháp dạy học phát triển năng lực cần được áp dụng một cách linh hoạt và sáng tạo, phù hợp với từng môn học và đối tượng học sinh. Chú trọng đến việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, dạy học theo góc, dạy học theo tình huống. Tạo cơ hội cho học sinh được tham gia vào các hoạt động thực hành, trải nghiệm, vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế. Khuyến khích học sinh tự học, tự nghiên cứu để phát triển năng lực tự chủ và tự học. Đồng thời, cần tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học để tạo sự hứng thú và nâng cao hiệu quả.

4.1. Tăng Cường Ứng Dụng CNTT Trong Quản Lý Và Dạy Học

Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học giúp nâng cao hiệu quả công việc, tiết kiệm thời gian và chi phí. Các phần mềm quản lý học sinh, quản lý điểm số, quản lý thư viện giúp cho công tác quản lý trở nên khoa học và hiệu quả hơn. Các phần mềm dạy học, các trang web học tập trực tuyến, các ứng dụng di động giúp cho việc dạy và học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Đồng thời, cần trang bị cho giáo viên kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin để có thể khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên trên mạng.

4.2. Phát Huy Vai Trò Của Phụ Huynh Trong Dạy Học

Phụ huynh học sinh tiểu học đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục con em. Cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình để tạo sự đồng bộ trong giáo dục. Tổ chức các buổi họp phụ huynh, các buổi nói chuyện chuyên đề về giáo dục để trang bị cho phụ huynh kiến thức và kỹ năng cần thiết. Khuyến khích phụ huynh tham gia vào các hoạt động của trường, hỗ trợ con em trong học tập. Đồng thời, cần lắng nghe ý kiến của phụ huynh để cải thiện chất lượng giáo dục.

V. Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học Phát Triển Năng Lực Tiên Tiến

Việc học hỏi kinh nghiệm quản lý dạy học từ các trường tiên tiến là một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu và đánh giá các mô hình quản lý dạy học thành công, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm và áp dụng vào thực tế của địa phương. Tham quan, học tập các trường tiên tiến để trao đổi kinh nghiệm và học hỏi các phương pháp hay. Tổ chức các hội thảo, chuyên đề về quản lý dạy học để chia sẻ kinh nghiệm và cập nhật kiến thức mới. Cần có sự chủ động, sáng tạo trong việc áp dụng kinh nghiệm, phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường.

5.1. Nghiên Cứu Sư Phạm Ứng Dụng Trong Quản Lý Dạy Học

Nghiên cứu sư phạm ứng dụng giúp giải quyết các vấn đề thực tiễn trong dạy học và quản lý. Khuyến khích giáo viên tham gia vào các hoạt động nghiên cứu khoa học, tìm ra các giải pháp mới để nâng cao hiệu quả dạy học. Tổ chức các hội thi, cuộc thi về nghiên cứu khoa học dành cho giáo viên và học sinh. Tạo điều kiện để giáo viên được công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí khoa học, các hội nghị khoa học. Đồng thời, cần có sự hỗ trợ về kinh phí và chuyên môn để các hoạt động nghiên cứu được thực hiện hiệu quả.

5.2. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Và Đề Xuất Giải Pháp

Việc đánh giá hiệu quả quản lý dạy học là cần thiết để có những điều chỉnh phù hợp. Xây dựng các tiêu chí đánh giá khách quan, khoa học, dựa trên kết quả học tập của học sinh, sự tiến bộ của giáo viên và sự hài lòng của phụ huynh. Sử dụng các công cụ đánh giá đa dạng như phiếu khảo sát, phỏng vấn, quan sát. Phân tích kết quả đánh giá để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp cải thiện. Đồng thời, cần có sự tham gia của các bên liên quan vào quá trình đánh giá để đảm bảo tính khách quan và công bằng.

VI. Kết Luận Hướng Tới Phát Triển Năng Lực Học Sinh Toàn Diện

Quản lý dạy học phát triển năng lực học sinh tiểu học là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực và sáng tạo của tất cả các bên liên quan. Cần có sự đồng thuận về mục tiêu, sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Quan trọng nhất là tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh được khuyến khích khám phá, sáng tạo và phát triển bản thân. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể đào tạo ra những công dân có năng lực, phẩm chất tốt đẹp, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại. Việc nghiên cứu và áp dụng các giải pháp quản lý dạy học hiệu quả sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại Hội An, Quảng Nam nói riêng và cả nước nói chung.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Lớp Học Hiệu Quả

Quản lý lớp học hiệu quả là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng dạy và học. Cần xây dựng một môi trường lớp học thân thiện, kỷ luật, nơi học sinh cảm thấy an toàn và được tôn trọng. Thiết lập các quy tắc lớp học rõ ràng, công bằng và được tất cả học sinh tuân thủ. Sử dụng các biện pháp kỷ luật tích cực, khuyến khích học sinh tự giác và chịu trách nhiệm. Đồng thời, cần tạo ra một không khí học tập sôi nổi, hứng thú, kích thích sự tham gia của tất cả học sinh.

6.2. Định Hướng Tương Lai Cho Phát Triển Năng Lực Học Sinh

Trong tương lai, cần tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học phát triển năng lực, chú trọng đến việc cá nhân hóa quá trình học tập, đáp ứng nhu cầu và sở thích của từng học sinh. Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học, tạo ra các môi trường học tập ảo, các lớp học đảo ngược. Phát triển các chương trình giáo dục STEM, các dự án học tập liên môn để giúp học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế. Đồng thời, cần có sự đánh giá thường xuyên và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo hiệu quả của quá trình dạy học.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học. Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, với hệ thống 14 trường tiểu học và hơn 15.000 học sinh, đang từng bước triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018, chú trọng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học. Tuy nhiên, khảo sát thực trạng cho thấy hoạt động dạy học theo định hướng này còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hội An trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học thực hiện thành công chương trình giáo dục mới, đồng thời tạo nền tảng phát triển năng lực học sinh phù hợp với yêu cầu xã hội hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và lý luận dạy học tích cực, trong đó nhấn mạnh vai trò của quản lý hoạt động dạy học trong việc phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Các khái niệm chính bao gồm:

• Quản lý giáo dục: Sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu giáo dục.
• Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực: Hoạt động giáo dục có tổ chức, mục đích, tập trung phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học, lấy học sinh làm trung tâm.
• Phương pháp dạy học tích cực: Các phương pháp như dạy học vấn đáp, dạy học theo dự án, dạy học tình huống, dạy học hợp tác nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.
• Mô hình quản lý hoạt động dạy học: Bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh nhằm đảm bảo hiệu quả dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát 153 cán bộ quản lý, giáo viên tại 9 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hội An; phỏng vấn sâu hiệu trưởng, giáo viên và cán bộ quản lý; quan sát thực tế hoạt động dạy học.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (tỷ lệ %, điểm trung bình), phân tích tương quan để đánh giá thực trạng và mối quan hệ giữa các yếu tố quản lý; phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
• Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện trong giai đoạn 2018-2021, tập trung đánh giá thực trạng và khảo nghiệm các biện pháp quản lý đề xuất trong năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng nhận thức và áp dụng dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực:

   • 86% giáo viên và cán bộ quản lý nhận thức đúng về vai trò của dạy học phát triển phẩm chất, năng lực nhưng chỉ khoảng 60% áp dụng hiệu quả các phương pháp tích cực trong giảng dạy.
   • Phương pháp thuyết trình vẫn chiếm ưu thế (điểm trung bình 2.33/4), trong khi các phương pháp như dạy học dự án, dạy học tình huống ít được sử dụng (dưới 30%).

2. Quản lý kế hoạch và nội dung dạy học:

   • 72% trường xây dựng kế hoạch dạy học theo định hướng năng lực nhưng chỉ 55% kế hoạch có tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế.
   • Nội dung dạy học được điều chỉnh phù hợp với năng lực học sinh nhưng chưa cụ thể hóa rõ ràng các tiêu chí phát triển phẩm chất, năng lực.

3. Quản lý phương pháp, hình thức và thiết bị dạy học:

   • 65% trường có cơ sở vật chất đạt chuẩn, tuy nhiên trang thiết bị hiện đại còn thiếu, ảnh hưởng đến việc đổi mới phương pháp.
   • Việc sử dụng thiết bị dạy học hiện đại như máy chiếu, phần mềm hỗ trợ còn hạn chế, chỉ khoảng 40% giáo viên thường xuyên sử dụng.

4. Kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực:

   • 70% giáo viên thực hiện kiểm tra thường xuyên nhưng chủ yếu đánh giá kiến thức nhận thức thấp, chưa đánh giá đầy đủ năng lực tư duy cao và phẩm chất học sinh.
   • Việc đánh giá đa chiều, có sự tham gia của học sinh và phụ huynh còn rất hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá. Nguyên nhân chủ yếu do năng lực quản lý của hiệu trưởng và giáo viên chưa đồng đều, cơ sở vật chất và trang thiết bị chưa đáp ứng đầy đủ, cũng như sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội chưa chặt chẽ. So sánh với các nghiên cứu trong nước cho thấy tình trạng này phổ biến ở nhiều địa phương, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng và giải pháp thực hiện có sự khác biệt. Việc tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học và đầu tư cơ sở vật chất được xem là các yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dạy học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ áp dụng phương pháp dạy học tích cực, bảng so sánh điểm trung bình đánh giá các yếu tố quản lý và biểu đồ tỷ lệ sử dụng thiết bị dạy học hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức và bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên

   • Tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề về dạy học phát triển phẩm chất, năng lực theo định kỳ hàng năm.
   • Xây dựng chương trình bồi dưỡng tại chỗ, khuyến khích tự học và chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng các trường.
   • Timeline: Triển khai ngay trong năm học 2023-2024 và duy trì thường xuyên.

2. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, phát triển năng lực học sinh

   • Khuyến khích giáo viên áp dụng đa dạng các phương pháp như dạy học dự án, dạy học tình huống, dạy học hợp tác.
   • Tổ chức các buổi thao giảng, dự giờ rút kinh nghiệm để nâng cao kỹ năng sư phạm.
   • Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn, giáo viên, Hiệu trưởng.
   • Timeline: Thực hiện liên tục trong các năm học tới.

3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học hiện đại

   • Phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội để huy động nguồn lực đầu tư.
   • Trang bị phòng học bộ môn, máy chiếu, phần mềm hỗ trợ dạy học và thiết bị công nghệ thông tin.
   • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng.
   • Timeline: Lập kế hoạch đầu tư trong năm 2023, triển khai trong 2-3 năm tiếp theo.

4. Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực

   • Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá đa chiều, bao gồm đánh giá năng lực tư duy, phẩm chất và kỹ năng thực hành.
   • Tăng cường sự tham gia của học sinh và phụ huynh trong quá trình đánh giá.
   • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng, giáo viên, phụ huynh học sinh.
   • Timeline: Triển khai thí điểm trong năm học 2023-2024, nhân rộng sau đánh giá hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học

   • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực.
   • Use case: Xây dựng kế hoạch quản lý, tổ chức bồi dưỡng giáo viên.

2. Giáo viên tiểu học

   • Lợi ích: Hiểu rõ các phương pháp dạy học tích cực, cách thiết kế bài giảng và tổ chức hoạt động học tập phát triển năng lực học sinh.
   • Use case: Áp dụng đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá học sinh.

3. Nhà nghiên cứu giáo dục và sinh viên cao học ngành Quản lý giáo dục

   • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý dạy học đổi mới.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương

   • Lợi ích: Đánh giá thực trạng, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển giáo dục tiểu học theo hướng đổi mới.
   • Use case: Lập kế hoạch đầu tư, tổ chức tập huấn, giám sát chất lượng giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực là gì?
   Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng này là sự tác động có tổ chức, có kế hoạch của cán bộ quản lý nhằm đảm bảo các hoạt động dạy học phát huy tối đa phẩm chất và năng lực của học sinh, thông qua đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp và kiểm tra đánh giá.

2. Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học trong tiểu học?
   Đổi mới phương pháp giúp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực và phẩm chất trong chương trình giáo dục phổ thông mới, thay vì chỉ truyền thụ kiến thức một chiều.

3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động dạy học?
   Bao gồm năng lực quản lý của hiệu trưởng, năng lực chuyên môn của giáo viên, cơ sở vật chất và trang thiết bị, sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội, cũng như nội dung chương trình và phương pháp kiểm tra đánh giá.

4. Làm thế nào để nâng cao năng lực tự học của học sinh tiểu học?
   Giáo viên cần tổ chức các hoạt động học tập tích cực, tạo môi trường học tập thân thiện, hướng dẫn phương pháp tự học, khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm và tự đánh giá kết quả học tập.

5. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ảnh hưởng thế nào đến chất lượng dạy học?
   Cơ sở vật chất và thiết bị hiện đại giúp giáo viên đổi mới phương pháp, tăng tính trực quan, sinh động của bài học, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu và phát triển năng lực học sinh.

Kết luận

• Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực tại các trường tiểu học thành phố Hội An đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
• Năng lực quản lý của hiệu trưởng và giáo viên, cơ sở vật chất, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá là các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chất lượng dạy học.
• Đề xuất 6 nhóm biện pháp quản lý đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực.
• Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, nhà trường, giáo viên và gia đình để thực hiện thành công các biện pháp đề xuất.
• Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các biện pháp trong thực tiễn để điều chỉnh, hoàn thiện chính sách quản lý giáo dục tiểu học.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học tại Hội An và các địa phương tương tự nên áp dụng các biện pháp quản lý được đề xuất để nâng cao chất lượng dạy học, đồng thời tham gia các chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.