Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2018-2020, tỉnh Thanh Hóa đã đầu tư mạnh mẽ vào các công trình xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước với tổng số lượng công trình tăng từ 1.175 công trình năm 2018 lên 1.839 công trình năm 2020, tương đương mức tăng khoảng 56,6%. Tuy nhiên, công tác quản lý chất lượng các công trình này vẫn còn nhiều thách thức, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn và sự phát triển bền vững của địa phương. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý chất lượng các công trình xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước tại tỉnh Thanh Hóa, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý trong giai đoạn tiếp theo.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2018-2020, dựa trên số liệu tổng hợp từ Sở Xây dựng, Sở Giao thông vận tải, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các cơ quan liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực quản lý và đảm bảo chất lượng công trình, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM) và mô hình chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act). Lý thuyết TQM nhấn mạnh vai trò của việc kiểm soát chất lượng toàn diện trong suốt quá trình xây dựng, từ thiết kế đến nghiệm thu. Mô hình PDCA được áp dụng để đánh giá và cải tiến liên tục công tác quản lý chất lượng.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng công trình xây dựng: Được định nghĩa theo tiêu chuẩn TCVN 9000:2015 và các quy chuẩn xây dựng hiện hành, bao gồm các yếu tố về độ bền, an toàn, thẩm mỹ và phù hợp với thiết kế.
  • Quản lý chất lượng công trình: Hoạt động giám sát, kiểm tra và điều chỉnh nhằm đảm bảo công trình đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng.
  • Nguồn vốn ngân sách Nhà nước: Vốn được cấp từ ngân sách Trung ương và địa phương để đầu tư xây dựng các công trình công cộng, hạ tầng thiết yếu.
  • Yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng: Bao gồm năng lực quản lý, trình độ công nghệ, nguồn nhân lực, thông tin và năng lực tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập từ báo cáo hàng năm của các sở ngành tỉnh Thanh Hóa, số liệu kế hoạch và thực hiện vốn đầu tư xây dựng cơ bản, cùng kết quả kiểm tra chất lượng công trình trong giai đoạn 2018-2020. Cỡ mẫu khảo sát gồm 138 cán bộ, chuyên gia và nhà thầu tham gia quản lý và thi công các công trình, được chọn ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 22 với các phương pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích biểu đồ nhằm minh họa sự biến động và mối quan hệ giữa các yếu tố. Ngoài ra, phương pháp lấy ý kiến chuyên gia được áp dụng để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phù hợp. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình đầu tư xây dựng cơ bản: Tổng kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2018-2020 giảm dần từ 7.353 tỷ đồng năm 2018 xuống còn 5.498 tỷ đồng năm 2020, tương ứng giảm khoảng 25,3%. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân vốn vẫn duy trì ở mức trên 79%, với năm 2018 đạt 86,38%, năm 2019 là 79,44% và năm 2020 là 81,53%.

  2. Số lượng công trình và tỷ lệ hoàn thành: Số lượng công trình xây dựng tăng từ 1.175 công trình năm 2018 lên 1.839 công trình năm 2020, tăng khoảng 56,6%. Tỷ lệ công trình hoàn thành cũng tăng nhẹ từ 603 công trình năm 2018 lên 653 công trình năm 2020, chiếm khoảng 35% tổng số công trình.

  3. Kết quả kiểm tra chất lượng công trình: Tỷ lệ công trình đạt yêu cầu chất lượng qua kiểm tra dao động quanh mức 55%, cụ thể 55,06% năm 2018, 57,38% năm 2019 và 55,68% năm 2020. Tỷ lệ công trình được nghiệm thu đạt yêu cầu cao hơn, khoảng 87-95% trong giai đoạn này.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng: Qua khảo sát, năng lực quản lý chiếm tỷ lệ 27,54%, trình độ công nghệ 25,36%, nguồn nhân lực 15,94%, năng lực tài chính 13,77%, yếu tố thông tin 10,14% và các yếu tố khác chiếm 7,25%. Thời gian trả lời các câu hỏi về công tác quản lý chủ yếu tập trung trong khoảng 6-15 năm, chiếm hơn 60% tổng số người khảo sát.

Thảo luận kết quả

Việc giảm kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong giai đoạn nghiên cứu phản ánh sự thắt chặt ngân sách nhưng vẫn đảm bảo tỷ lệ giải ngân tương đối cao, cho thấy hiệu quả trong phân bổ và sử dụng vốn. Sự gia tăng số lượng công trình đồng thời với tỷ lệ hoàn thành ổn định cho thấy sự phát triển tích cực của ngành xây dựng tại Thanh Hóa.

Tuy nhiên, tỷ lệ công trình đạt yêu cầu chất lượng chỉ ở mức khoảng 55% cho thấy còn tồn tại nhiều hạn chế trong công tác quản lý chất lượng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực quản lý và trình độ công nghệ chưa đồng đều, cùng với hạn chế về nguồn nhân lực chuyên môn và thông tin quản lý chưa đầy đủ, gây khó khăn trong giám sát và kiểm soát chất lượng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các tỉnh khác, tỷ lệ công trình đạt chất lượng tại Thanh Hóa thấp hơn mức trung bình khoảng 10-15%, cho thấy cần có sự cải tiến mạnh mẽ hơn trong công tác quản lý. Việc áp dụng mô hình quản lý chất lượng tổng thể và chu trình PDCA có thể giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng, đồng thời tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện sự biến động số lượng công trình và tỷ lệ hoàn thành qua các năm, biểu đồ tròn phân bổ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng, và bảng thống kê kết quả kiểm tra chất lượng công trình theo từng năm để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý chất lượng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng cho cán bộ quản lý và kỹ sư xây dựng, nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng giám sát. Mục tiêu đạt 90% cán bộ được đào tạo trong vòng 2 năm, do Sở Xây dựng phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Áp dụng công nghệ hiện đại trong quản lý: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và phần mềm quản lý dự án xây dựng để theo dõi tiến độ và chất lượng công trình một cách chính xác, minh bạch. Mục tiêu triển khai hệ thống quản lý điện tử tại 100% dự án sử dụng vốn ngân sách trong 3 năm tới, do UBND tỉnh chỉ đạo.

  3. Cải thiện quy trình kiểm tra, nghiệm thu: Rà soát, hoàn thiện quy trình kiểm tra chất lượng công trình, tăng cường kiểm tra đột xuất và giám sát độc lập nhằm phát hiện sớm các sai sót. Mục tiêu nâng tỷ lệ công trình đạt chất lượng lên trên 70% trong 5 năm, do các cơ quan quản lý chuyên ngành thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các sở ngành, nhà thầu và đơn vị giám sát để đảm bảo thông tin quản lý được cập nhật kịp thời và chính xác. Mục tiêu xây dựng bộ quy chế phối hợp trong 1 năm, do UBND tỉnh chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Nhà nước về xây dựng: Giúp nâng cao hiểu biết về thực trạng và giải pháp quản lý chất lượng công trình sử dụng vốn ngân sách, hỗ trợ hoạch định chính sách hiệu quả.

  2. Nhà thầu và đơn vị thi công xây dựng: Cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình và yêu cầu quản lý, từ đó cải thiện quy trình thi công và kiểm soát chất lượng.

  3. Chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực xây dựng và quản lý dự án: Là tài liệu tham khảo khoa học để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về quản lý chất lượng và hiệu quả đầu tư công.

  4. Sinh viên ngành xây dựng, quản lý dự án và kinh tế xây dựng: Hỗ trợ học tập, nâng cao nhận thức về quản lý chất lượng công trình và thực tiễn áp dụng tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng công trình xây dựng là gì?
    Quản lý chất lượng công trình là quá trình giám sát, kiểm tra và điều chỉnh nhằm đảm bảo công trình đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu thiết kế. Ví dụ, việc kiểm tra vật liệu xây dựng và nghiệm thu từng giai đoạn thi công giúp phát hiện sớm sai sót.

  2. Tại sao tỷ lệ công trình đạt chất lượng tại Thanh Hóa chỉ khoảng 55%?
    Nguyên nhân chính là do năng lực quản lý còn hạn chế, trình độ công nghệ chưa đồng đều và thiếu thông tin quản lý đầy đủ. Ngoài ra, việc phối hợp giữa các bên liên quan chưa hiệu quả cũng ảnh hưởng đến chất lượng.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến quản lý chất lượng công trình là gì?
    Theo khảo sát, năng lực quản lý chiếm 27,54%, trình độ công nghệ 25,36%, nguồn nhân lực 15,94%, năng lực tài chính 13,77% và yếu tố thông tin 10,14%. Đây là các yếu tố cần được ưu tiên cải thiện.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, cải tiến quy trình kiểm tra nghiệm thu và tăng cường phối hợp liên ngành. Ví dụ, triển khai hệ thống quản lý điện tử giúp theo dõi tiến độ và chất lượng chính xác hơn.

  5. Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là gì?
    Nghiên cứu tập trung vào các công trình xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2018-2020, dựa trên số liệu từ các sở ngành liên quan và khảo sát thực tế.

Kết luận

  • Thanh Hóa đã đầu tư mạnh mẽ vào các công trình xây dựng công cộng trong giai đoạn 2018-2020 với số lượng công trình tăng 56,6%.
  • Tỷ lệ công trình đạt yêu cầu chất lượng qua kiểm tra chỉ đạt khoảng 55%, cho thấy còn nhiều hạn chế trong quản lý chất lượng.
  • Năng lực quản lý, trình độ công nghệ và nguồn nhân lực là những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng công trình.
  • Cần áp dụng các giải pháp đồng bộ như đào tạo, ứng dụng công nghệ và cải tiến quy trình để nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Nghiên cứu đề xuất các bước tiếp theo trong 2-3 năm tới nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng công trình sử dụng vốn ngân sách tại Thanh Hóa.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, nhà thầu và chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng công trình, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội tỉnh Thanh Hóa.