Nghiên cứu phong trào yêu nước chống Pháp tại Thái Bình cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20

• Tác giả: Phạm Thị Lan
• Người hướng dẫn: GS. Đinh Xuân Lâm
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Lịch sử
• Đề tài: Sự Chuyển Biến Của Phong Trào Yêu Nước Chống Pháp Ở Thái Bình Cuối Thế Kỷ XIX - Đầu Thế Kỷ XX
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2002
• Địa điểm: Hà Nội

• Lời cam đoan
• Danh mục các bảng, bản đồ
• 1. CHƯƠNG 1: BỐI CẢNH KINH TẾ – CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CỦA PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP Ở THÁI BÌNH CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX
• 1.1. Vài nét về mảnh đất và con người Thái Bình trong lịch sử
• 1.2. Thái Bình cuối thế kỷ XIX
• 1.3. Chính trị – xã hội
• 1.4. Thái Bình đầu thế kỷ XX
• 1.5. Chính trị
• 1.6. Chuyển biến mới trong giai cấp xã hội
• 1.7. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG CHUYỂN BIẾN CỦA PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP Ở THÁI BÌNH CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX
• 2.1. Chuyển biến về tư tưởng
• 2.2. Chủ chiến, ái quốc - tư tưởng cốt lõi của người dân Thái Bình trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp cuối thế kỷ XIX
• 2.3. Chuyển hướng tư tưởng theo khuynh hướng dân chủ tư sản
• 2.4. Chuyển hướng tư tưởng theo khuynh hướng vô sản
• 2.5. Chuyển biến về hình thức đấu tranh
• 2.6. Vũ trang chống Pháp – hình thức chủ yếu của phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình cuối thế kỷ XIX
• 2.7. Cuộc chiến đấu tại thành Nam Định
• 2.8. Đánh Pháp xâm lược ở khắp các phủ, huyện trong tỉnh
• 2.9. Phong trào Kỳ Đồng - Mạc Đĩnh Phúc
• 2.10. Những hình thức mới của phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình đầu thế kỷ XX
• 2.11. Mở trường học nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí, bồi dưỡng nhân tài
• 2.12. Những hình thức khác
• 2.13. Phong trào đấu tranh đòi quyền sống, độc lập dân tộc
• 2.14. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: NHẬN XÉT CHUNG VỀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN TRONG PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP Ở THÁI BÌNH CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX
• 3.1. Cơ sở của sự chuyển biến
• 3.2. Những chuyển biến về kinh tế – chính trị – xã hội ở Thái Bình cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX
• 3.3. Truyền thống đấu tranh bất khuất, sáng tạo, nhạy cảm trước những biến động lịch sử của người dân Thái Bình
• 3.4. Vai trò của lớp trí thức, đặc biệt là ở các dòng họ giàu có, yêu nước tiêu biểu
• 3.5. Ảnh hưởng của phong trào yêu nước vùng phụ cận (Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định)
• 3.6. Đặc điểm của sự chuyển biến
• 3.7. Sự chuyển biến diễn ra liên tục, không đứt đoạn
• 3.8. Sự ra đời sớm của Ban Tỉnh uỷ Thái Bình (6/1929) – nét độc đáo trong quá trình vận động đi đến thành lập Đảng Cộng sản ở một tỉnh nông nghiệp
• 3.9. Những ưu điểm và hạn chế
• Chú thích
• Danh mục các công trình đã công bố của tác giả có liên quan đến luận án
• Sách tham khảo

I. Bối cảnh kinh tế chính trị xã hội của phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình diễn ra trong bối cảnh kinh tế, chính trị và xã hội đầy biến động. Cuối thế kỷ XIX, Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp, nơi mà người dân phải đối mặt với sự áp bức của thực dân Pháp và triều đình phong kiến. Tình hình chính trị bất ổn, sự khủng hoảng kinh tế đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự hình thành của các phong trào yêu nước. Người dân Thái Bình, với truyền thống đấu tranh kiên cường, đã không ngừng tìm kiếm con đường cứu nước. Những cuộc kháng chiến nhỏ lẻ đã diễn ra, thể hiện tinh thần yêu nước mãnh liệt của nhân dân. "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước" đã trở thành một câu nói nổi tiếng, thể hiện rõ nét tâm tư của người dân trong thời kỳ này.

1.1. Tình hình chính trị xã hội

Chính trị và xã hội ở Thái Bình cuối thế kỷ XIX chịu ảnh hưởng nặng nề từ thực dân Pháp. Sự áp bức của thực dân đã dẫn đến sự bất mãn trong quần chúng. Các phong trào yêu nước như Cần Vương, Đông Du đã xuất hiện, thể hiện rõ nét tinh thần chống Pháp. Người dân Thái Bình đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình, kháng chiến, thể hiện sự phản kháng mạnh mẽ. Những nhân vật tiêu biểu như Nguyễn Công Thu, Nguyễn Danh Thọ đã trở thành biểu tượng cho phong trào yêu nước. Họ không chỉ là những người lãnh đạo mà còn là những người truyền cảm hứng cho thế hệ sau. Sự chuyển biến trong tư tưởng và hành động của người dân Thái Bình đã tạo ra một làn sóng yêu nước mạnh mẽ, góp phần vào cuộc kháng chiến chung của cả nước.

II. Những chuyển biến của phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình

Phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển biến quan trọng. Từ những năm cuối thế kỷ XIX, tư tưởng yêu nước đã được hình thành và phát triển mạnh mẽ. Người dân Thái Bình đã chuyển từ hình thức đấu tranh vũ trang sang các hình thức đấu tranh khác như mở trường học, nâng cao dân trí. Những phong trào như Kỳ Đồng - Mạc Đĩnh Phúc đã thể hiện rõ nét sự chuyển biến này. Hình thức đấu tranh không chỉ dừng lại ở vũ trang mà còn mở rộng ra các lĩnh vực văn hóa, giáo dục. "Mở trường học nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí, bồi dưỡng nhân tài" đã trở thành một trong những mục tiêu quan trọng của phong trào yêu nước. Điều này cho thấy sự nhạy bén của người dân Thái Bình trong việc nhận thức và thích ứng với tình hình mới.

2.1. Chuyển biến về tư tưởng

Tư tưởng yêu nước của người dân Thái Bình đã có sự chuyển biến mạnh mẽ từ chủ nghĩa yêu nước truyền thống sang các khuynh hướng mới như dân chủ tư sản và vô sản. Sự xuất hiện của Đảng Cộng sản Việt Nam đã tạo ra một bước ngoặt lớn trong phong trào yêu nước. Người dân không chỉ đơn thuần chống lại thực dân Pháp mà còn đấu tranh cho quyền lợi của giai cấp công nhân và nông dân. Tư tưởng "chủ nghĩa yêu nước Việt Nam" đã trở thành động lực thúc đẩy phong trào yêu nước, thể hiện rõ nét trong các cuộc biểu tình, kháng chiến. Những tư tưởng này không chỉ có giá trị lịch sử mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc xây dựng đất nước hiện nay.

III. Nhận xét chung về những chuyển biến trong phong trào yêu nước chống Pháp

Phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình đã có những chuyển biến đáng kể, phản ánh sự phát triển của tư tưởng và hình thức đấu tranh. Những chuyển biến này không chỉ mang tính chất địa phương mà còn có ảnh hưởng lớn đến phong trào yêu nước toàn quốc. Sự ra đời của Ban Tỉnh ủy Thái Bình vào năm 1929 là một minh chứng cho sự trưởng thành của phong trào. Những ưu điểm và hạn chế trong phong trào yêu nước đã được phân tích, giúp hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử. "Sự chuyển biến diễn ra liên tục, không đứt đoạn" cho thấy tinh thần kiên cường của người dân Thái Bình trong cuộc đấu tranh chống thực dân. Những bài học từ phong trào yêu nước này vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

3.1. Đặc điểm của sự chuyển biến

Sự chuyển biến trong phong trào yêu nước chống Pháp ở Thái Bình diễn ra liên tục và không ngừng nghỉ. Người dân đã không ngừng tìm kiếm những hình thức đấu tranh mới, từ vũ trang đến văn hóa, giáo dục. Sự ra đời của các tổ chức yêu nước, đặc biệt là Đảng Cộng sản, đã tạo ra một bước ngoặt lớn trong phong trào. Những đặc điểm này không chỉ phản ánh sự nhạy bén của người dân Thái Bình mà còn thể hiện rõ nét tinh thần yêu nước mãnh liệt. Những phong trào yêu nước này đã góp phần quan trọng vào cuộc kháng chiến chung của cả nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong cuộc đấu tranh giành độc lập.