I. Tổng quan về quấy rối tình dục tại nơi làm việc
Luận văn thạc sĩ này tập trung vào vấn đề quấy rối tình dục (QRTD) tại nơi làm việc ở Việt Nam, một vấn nạn xã hội nhạy cảm và gây nhiều hậu quả tiêu cực. QRTD không chỉ xâm phạm đến tâm lý, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của nạn nhân mà còn ảnh hưởng đến môi trường làm việc, năng suất lao động và sự phát triển của doanh nghiệp. Luận văn chỉ ra tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài này trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, đặc biệt là trong kỷ nguyên số, khi mà các hành vi QRTD ngày càng trở nên đa dạng và tinh vi hơn.
1.1 Tính cấp thiết của đề tài được nhấn mạnh bởi những tác động tiêu cực của QRTD đến cả cá nhân và xã hội. Luận văn so sánh pháp luật phòng chống QRTD của Việt Nam với các nước phát triển như Singapore, Thụy Điển và Hoa Kỳ, cho thấy sự cần thiết phải hoàn thiện khung pháp lý hiện hành.
1.2 Luận văn cũng tóm tắt quá trình phát triển pháp luật về QRTD tại Việt Nam, từ Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 2012 đến BLLĐ năm 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Mặc dù đã có những bước tiến đáng kể, nhưng việc thực thi pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế, cần được nghiên cứu và khắc phục.
1.3 Một điểm quan trọng được nêu ra là sự thiếu rõ ràng trong việc xử lý vi phạm và một số khái niệm chưa được hướng dẫn cụ thể, dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng pháp luật. Điều này càng khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu để đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi.
II. Khái niệm và lý luận về QRTD tại nơi làm việc
Luận văn phân tích khái niệm “quấy rối tình dục tại nơi làm việc” theo quan điểm của ILO và một số quốc gia khác. ILO định nghĩa QRTD là “hành vi không được mong đợi mang tính chất tình dục, khiến một người cảm thấy bị xâm phạm, bị làm nhục hoặc bị đe dọa”. Yếu tố “không được mong đợi” được nhấn mạnh như một dấu hiệu quan trọng để nhận biết hành vi QRTD.
2.1 Luận văn so sánh cách tiếp cận của các quốc gia trong việc xây dựng khái niệm QRTD, bao gồm mô tả dấu hiệu của hành vi (như Thụy Điển) hoặc liệt kê các hình thức của hành vi. Ví dụ, Thụy Điển định nghĩa QRTD là “hành vi ngoài ý muốn tình dục hoặc hành vi ngoài ý muốn có tính chất tình dục, xâm phạm đến nhân phẩm của người lao động tại nơi làm việc”.
2.2 Mỹ, thông qua Ủy ban Cơ hội Việc làm Công bằng (EEOC), định nghĩa QRTD tại nơi làm việc là “những hành vi thúc đẩy tình dục không được mong đợi, những yêu cầu ân huệ tình dục, hoặc những biểu hiện bằng lời nói hoặc thể chất khác mang tính chất tình dục”.
2.3 Luận văn nhận định rằng mặc dù có sự khác biệt trong cách tiếp cận, các định nghĩa đều tập trung vào yếu tố ý chí của nạn nhân (không mong đợi, ngoài ý muốn) và tính chất tình dục của hành vi quấy rối. Việc phân tích các khái niệm này giúp làm rõ cơ sở lý luận cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về phòng, chống QRTD tại Việt Nam.
III. Nghiên cứu hiện trạng và đánh giá
Luận văn đánh giá thực trạng pháp luật lao động Việt Nam về phòng, chống QRTD tại nơi làm việc dựa trên BLLĐ năm 2019 và các văn bản liên quan. Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh như chủ thể QRTD, chủ thể bị QRTD, hình thức biểu hiện, trách nhiệm phòng, chống và xử lý vi phạm.
3.1 Luận văn phân tích những điểm mới của BLLĐ 2019 so với phiên bản năm 2012, đồng thời chỉ ra những hạn chế trong thực tiễn áp dụng. Việc chưa có quy định cụ thể về xử lý vi phạm khiến trách nhiệm của các chủ thể bị coi nhẹ, gây khó khăn cho việc thực thi pháp luật.
3.2 Bên cạnh việc phân tích pháp luật, luận văn cũng khảo sát thực tiễn thực hiện pháp luật từ năm 2021 đến nay, sử dụng số liệu thu thập từ các nguồn khác nhau. Kết quả khảo sát giúp làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình áp dụng pháp luật và đề xuất các giải pháp phù hợp.
3.3 Luận văn cũng tham khảo kinh nghiệm quốc tế về phòng, chống QRTD tại nơi làm việc, đặc biệt là từ các quốc gia có pháp luật phát triển trong lĩnh vực này như Singapore. Việc so sánh và học hỏi kinh nghiệm quốc tế giúp đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam.
IV. Đề xuất và kiến nghị
Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về phòng, chống QRTD tại nơi làm việc ở Việt Nam.
4.1 Về hoàn thiện pháp luật, luận văn đề xuất bổ sung, làm rõ các quy định về xử lý vi phạm, chế tài xử phạt, cũng như hướng dẫn cụ thể các khái niệm liên quan để tránh sự chồng chéo và mâu thuẫn trong quá trình áp dụng.
4.2 Về nâng cao hiệu quả thực thi, luận văn đề xuất tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động về QRTD. Đồng thời, cần tăng cường vai trò của các cơ quan chức năng trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm.
4.3 Luận văn cũng đề xuất xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo, tập huấn về phòng, chống QRTD cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Việc trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết sẽ giúp các chủ thể liên quan chủ động phòng ngừa và xử lý hiệu quả các tình huống QRTD.
