I. Tổng Quan Về Phát Triển Công Nghiệp Hỗ Trợ Việt Nam
Việt Nam mở cửa vào đầu những năm 1990, kỳ vọng làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, dòng vốn FDI thực tế đã giảm sau một thời kỳ ngắn bùng nổ vào giữa những năm 1990. Mặc dù có nhiều yếu tố bên ngoài tác động, nhưng các yếu tố bên trong cũng ảnh hưởng đến dòng vốn FDI. Đặc biệt, sự yếu kém của công nghiệp hỗ trợ được coi là một trong những yếu tố chính gây ra sự suy giảm này. Sự phát triển CNHT Việt Nam là rất quan trọng. Tài liệu gốc chỉ ra rằng cần có những ngành công nghiệp hỗ trợ cạnh tranh để thu hút thêm FDI vào Việt Nam. Điều này là do các tập đoàn đa quốc gia (MNCs) coi đây là một yếu tố quan trọng trong quyết định mở rộng FDI, bên cạnh chi phí lao động. Phát triển chuỗi cung ứng trong nước cũng là một yếu tố quan trọng để phát triển kinh tế.
1.1. Tầm Quan Trọng của Công Nghiệp Hỗ Trợ Với FDI
Phát triển Công nghiệp hỗ trợ là rất cần thiết để khuếch đại các yếu tố ngoại sinh tích cực của FDI ở Việt Nam. Mặc dù nhiều quốc gia đang phát triển đang cố gắng thu hút FDI để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng các yếu tố ngoại sinh ròng của FDI đối với các quốc gia chủ nhà dường như không rõ ràng do hai tác động xung đột. Các yếu tố như chi phí lao động và chất lượng lao động có thể ảnh hưởng tới quyết định đầu tư của các MNC. Các nhà đầu tư nước ngoài mong muốn tìm được nguồn cung ứng nguyên vật liệu chất lượng tốt với giá cả cạnh tranh.
1.2. Định Nghĩa và Đặc Điểm của Công Nghiệp Hỗ Trợ
Thuật ngữ “công nghiệp hỗ trợ” được sử dụng rộng rãi, đặc biệt là ở Đông Á. Tuy nhiên, định nghĩa của nó vẫn chưa được làm rõ về mặt kinh doanh hoặc kinh tế. Trong lý thuyết kinh tế, công nghiệp hỗ trợ được định nghĩa là một nhóm các nhà sản xuất đầu vào được sản xuất. Hàng hóa thành phẩm được sản xuất thông qua các quy trình nhiều lớp, bao gồm các quy trình sản xuất và lắp ráp đầu vào. Ví dụ, trong quy trình sản xuất hàng điện tử tiêu dùng, các bộ phận sản xuất như các bộ phận nhựa và kim loại được coi là hàng hóa trung gian, trong khi máy móc và dụng cụ để sản xuất các hàng hóa trung gian đó là hàng hóa tư bản.
II. Thách Thức Phát Triển CNHT Việt Nam Phân Tích Rào Cản
Mặc dù tầm quan trọng của việc phát triển công nghiệp hỗ trợ đã được nhấn mạnh ở Việt Nam như đã nêu trong Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản về Cải thiện Môi trường Kinh doanh, định nghĩa và tác động của nó đối với tăng trưởng kinh tế còn khá mơ hồ. Các nhà hoạch định chính sách ở Việt Nam sẽ không bị thuyết phục về tầm quan trọng của CNHT, cho đến khi những điều đó trở nên rõ ràng hơn. Phần này sẽ xác định CNHT về mặt kinh tế và kinh doanh. Sau đó, tác động của chúng đối với tăng trưởng kinh tế thông qua liên kết ngược sẽ được kiểm tra, xem xét các tài liệu liên quan.
2.1. Vấn Đề về Quy Mô Hiệu Quả Tối Thiểu trong Sản Xuất Công Nghiệp
Một trong những rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của CNHT Việt Nam là vấn đề quy mô hiệu quả tối thiểu. Nhiều doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNNVV), không có đủ nguồn lực để đầu tư vào công nghệ và thiết bị hiện đại, gây khó khăn trong việc sản xuất hàng hóa với số lượng lớn với chi phí cạnh tranh. Từ đó hạn chế khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia.
2.2. Thiếu Thông Tin và Kết Nối trong Chuỗi Cung Ứng
Một thách thức khác là sự thiếu hụt thông tin và kết nối giữa các doanh nghiệp CNHT Việt Nam và các nhà lắp ráp MNC. Các doanh nghiệp trong nước thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin về nhu cầu của các MNC, tiêu chuẩn chất lượng và quy trình sản xuất. Điều này dẫn đến việc thiếu hụt các cơ hội hợp tác và cung cấp sản phẩm cho các MNC. Việc thiếu kết nối cũng khiến các doanh nghiệp trong nước khó có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
III. Chính Sách Hỗ Trợ Ngành Công Nghiệp Hỗ Trợ Giải Pháp Hiệu Quả
Trong tình hình này, các chính sách hỗ trợ công cộng thích hợp có thể giúp các ngành CNHT Việt Nam trong nước vượt qua những trở ngại này, vì thị trường chưa thể giải quyết những vấn đề đó. Họ có thể giúp các ngành công nghiệp CNHT Việt Nam trong nước vượt qua vấn đề quy mô hiệu quả tối thiểu bằng cách nâng cấp công nghệ của họ, đồng thời họ có thể giảm thiểu những thất bại về thông tin thông qua việc thúc đẩy tương tác với các nhà lắp ráp MNC. Trong số các lựa chọn chính sách khác nhau, việc thiết lập một chương trình đào tạo hợp tác giữa các MNC và các ngành CNHT Việt Nam trong nước được đánh giá cao.
3.1. Nâng Cấp Kỹ Thuật Công Nghệ Cho Doanh Nghiệp CNHT
Để giải quyết vấn đề quy mô hiệu quả tối thiểu, các chính sách hỗ trợ nên tập trung vào việc nâng cấp kỹ thuật công nghệ cho các doanh nghiệp CNHT. Điều này có thể bao gồm việc cung cấp các khoản vay ưu đãi để đầu tư vào thiết bị hiện đại, hỗ trợ đào tạo kỹ thuật cho công nhân và cung cấp các dịch vụ tư vấn để giúp các doanh nghiệp cải thiện quy trình sản xuất. Hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế và các chứng nhận chất lượng cũng là một yếu tố quan trọng.
3.2. Xúc Tiến Hợp Tác Giữa MNC và Doanh Nghiệp CNHT Việt Nam
Để cải thiện thông tin và kết nối, cần có các chính sách hỗ trợ xúc tiến hợp tác giữa các MNC và các doanh nghiệp CNHT Việt Nam. Điều này có thể bao gồm việc tổ chức các hội chợ thương mại, hội thảo và các chương trình kết nối kinh doanh để giúp các doanh nghiệp trong nước gặp gỡ và tìm hiểu về nhu cầu của các MNC. Cần có các cơ chế hỗ trợ để giúp các doanh nghiệp trong nước đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và quy trình sản xuất của các MNC.
3.3. Đẩy mạnh Đào tạo Nguồn Nhân Lực chất lượng cao
Một trong các giải pháp then chốt là chú trọng vào việc Đào tạo Nguồn Nhân Lực. Đảm bảo người lao động có đủ các kỹ năng chuyên môn cần thiết cho ngành công nghiệp hiện đại. Các chương trình đào tạo nên được thiết kế để đáp ứng nhu cầu cụ thể của ngành công nghiệp và thường xuyên được cập nhật theo các tiến bộ công nghệ mới nhất.
IV. Bài Học Từ Malaysia Phát Triển CNHT Qua Đào Tạo Hợp Tác
Để thiết lập một hệ thống đào tạo hợp tác hiệu quả ở Việt Nam, sẽ có lợi khi học hỏi từ thành công của Trung tâm Phát triển Kỹ năng Penang (PSDC). Sự tham gia của các MNC, cách tiếp cận từ dưới lên và khu vực, và sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và quốc gia là những yếu tố quan trọng trong việc thiết lập một chương trình đào tạo hợp tác thành công. Hơn nữa, việc các MNC có tích cực tham gia vào một chương trình đào tạo hợp tác hay không phụ thuộc vào kiến trúc kinh doanh của sản phẩm và mức độ tập trung công nghiệp.
4.1. Mô Hình Penang Skill Development Center PSDC
Penang Skill Development Center (PSDC) ở Malaysia là một ví dụ điển hình về một chương trình đào tạo hợp tác thành công. PSDC được thành lập với sự hợp tác của các MNC, chính phủ và các tổ chức giáo dục. PSDC cung cấp các chương trình đào tạo thực tế, đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp. PSDC đã đóng góp đáng kể vào việc phát triển CNHT ở Malaysia bằng cách cung cấp một lực lượng lao động lành nghề và thúc đẩy sự hợp tác giữa các MNC và các doanh nghiệp trong nước.
4.2. Các Yếu Tố Thành Công Của PSDC
Thành công của PSDC đến từ một số yếu tố chính. Thứ nhất, PSDC có sự tham gia tích cực của các MNC, đảm bảo rằng các chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu thực tế của ngành công nghiệp. Thứ hai, PSDC có cách tiếp cận từ dưới lên, cho phép các doanh nghiệp trong nước tham gia vào quá trình thiết kế và triển khai các chương trình đào tạo. Thứ ba, PSDC nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ địa phương và quốc gia. Cuối cùng, PSDC tập trung vào việc cung cấp các chương trình đào tạo thực tế và kỹ năng thực hành.
V. Dự Án HIC JICA Nâng Cao Năng Lực Đào Tạo Kỹ Thuật Tại Việt Nam
Hiện tại, có hai dự án liên quan đến phát triển CNHT Việt Nam: i) dự án HIC-JICA như một chương trình giáo dục tổng quát và ii) dự án TAC như một chương trình đào tạo nghề. Dự án HIC-JICA tập trung vào việc đào tạo các kỹ sư sản xuất tiềm năng, nhấn mạnh vào đào tạo thực tế thông qua các hoạt động sản xuất thực tế dựa trên các đơn đặt hàng từ các doanh nghiệp nước ngoài. Mặt khác, dự án TAC, vẫn đang trong giai đoạn lập kế hoạch, nhằm mục đích đóng góp trực tiếp vào việc nâng cấp công nghệ cho các nhà cung cấp trong nước trong một chương trình đào tạo nghề.
5.1. Cấu Trúc Chương Trình Đào Tạo Của Dự Án HIC JICA
Dự án HIC-JICA tập trung vào việc cung cấp các chương trình đào tạo kỹ thuật thực tế cho sinh viên và người lao động. Chương trình bao gồm các khóa học về thiết kế sản phẩm, sản xuất, kiểm soát chất lượng và quản lý sản xuất. Dự án cũng cung cấp các cơ hội thực tập cho sinh viên tại các doanh nghiệp, giúp họ có được kinh nghiệm thực tế và xây dựng mối quan hệ với các nhà tuyển dụng tiềm năng.
5.2. Đóng Góp Của HIC JICA Đối Với Phát Triển CNHT Việt Nam
Dự án HIC-JICA đã đóng góp vào việc phát triển CNHT Việt Nam thông qua việc đào tạo một lực lượng lao động lành nghề và cung cấp các dịch vụ tư vấn cho các doanh nghiệp. Dự án cũng đã giúp cải thiện mối quan hệ giữa các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, tác động của dự án đối với sự phát triển CNHT có thể là gián tiếp hơn so với một chương trình đào tạo nghề chuyên biệt.
VI. Đầu Tư Công Nghiệp Tương Lai Phát Triển Ngành Hỗ Trợ Việt Nam
Cần có sự kết hợp tối ưu của các tùy chọn chính sách trên để thúc đẩy hiệu quả sự phát triển của các ngành CNHT Việt Nam và do đó kích thích tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam thông qua công nghiệp hóa. Phát triển CNHT có thể giúp Việt Nam tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và hội nhập sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành và địa phương để đảm bảo rằng các chính sách được triển khai một cách hiệu quả. Thu hút đầu tư công nghiệp đúng mục tiêu là rất cần thiết
6.1. Tối Ưu Hóa Giữa Đào Tạo Nghề Và Giáo Dục Tổng Quát
Cần có sự cân bằng giữa việc cung cấp các chương trình đào tạo nghề chuyên biệt và các chương trình giáo dục tổng quát. Các chương trình đào tạo nghề nên tập trung vào việc cung cấp cho người lao động các kỹ năng cần thiết để đáp ứng nhu cầu cụ thể của ngành công nghiệp. Các chương trình giáo dục tổng quát nên cung cấp cho sinh viên một nền tảng kiến thức vững chắc và các kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo và giải quyết vấn đề.
6.2. Giải Pháp Về Chính Sách Để Bổ Sung Đào Tạo Hợp Tác
Cần có các giải pháp chính sách để bổ sung các chương trình đào tạo hợp tác. Điều này có thể bao gồm việc cung cấp các ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp tham gia vào các chương trình đào tạo hợp tác, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa để tham gia vào các chương trình đào tạo hợp tác và tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho các chương trình đào tạo hợp tác.
