Tổng quan nghiên cứu

Phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử (NHĐT) đang trở thành xu thế tất yếu trong ngành ngân hàng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2019, có khoảng 63% dân số Việt Nam sử dụng tài khoản ngân hàng, cho thấy tiềm năng phát triển dịch vụ NHĐT còn rất lớn. Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đông Sài Gòn (BIDV Đông Sài Gòn) hoạt động trên địa bàn tập trung nhiều khu công nghiệp, nhà máy, khu đông dân cư và các trường đại học lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển dịch vụ NHĐT. Tuy nhiên, BIDV Đông Sài Gòn vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong phát triển dịch vụ này, đặc biệt là do xuất phát điểm là ngân hàng nhà nước chú trọng tín dụng truyền thống.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ NHĐT tại BIDV Đông Sài Gòn trong giai đoạn 2016-2019, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và đẩy mạnh phát triển dịch vụ NHĐT. Nghiên cứu tập trung vào việc nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng thị phần và thu phí dịch vụ NHĐT, đồng thời khai thác các kênh phân phối mới như thương mại điện tử và mạng xã hội.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các sản phẩm dịch vụ NHĐT hiện có tại BIDV Đông Sài Gòn, mức độ hài lòng của khách hàng và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ trong giai đoạn 2016-2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu thu nhập sang dịch vụ NHĐT, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt của thị trường ngân hàng hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch vụ ngân hàng điện tử và phát triển dịch vụ trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về dịch vụ ngân hàng điện tử (E-Banking): Được hiểu là dịch vụ ngân hàng cung cấp qua các kênh điện tử như Internet, điện thoại di động, ATM, POS, cho phép khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc mọi nơi mà không cần đến quầy giao dịch. Dịch vụ NHĐT có các đặc trưng như tốc độ xử lý nhanh, không giới hạn không gian và thời gian, tiết giảm chi phí hoạt động và có tính toàn cầu hóa.

  2. Lý thuyết phát triển dịch vụ: Phát triển dịch vụ NHĐT được xem là quá trình vận động từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn, nhằm gia tăng quy mô, chất lượng và thị phần dịch vụ. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển bao gồm quy mô cung ứng, thị phần, mức độ đa dạng sản phẩm, khả năng đáp ứng hạ tầng công nghệ và tính thân thiện với môi trường.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: dịch vụ NHĐT, phát triển dịch vụ, thị phần dịch vụ NHĐT, trải nghiệm khách hàng, công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại điện tử.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động kinh doanh của BIDV Đông Sài Gòn giai đoạn 2017-2019, các tài liệu pháp lý, nghiên cứu trước đây và các báo cáo ngành. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 150 khách hàng thường xuyên sử dụng dịch vụ NHĐT tại BIDV Đông Sài Gòn.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả để đánh giá mức độ hài lòng và nhận thức của khách hàng về dịch vụ NHĐT. Phương pháp so sánh được sử dụng để đánh giá sự thay đổi trong hoạt động phát triển dịch vụ NHĐT qua các năm. Phân tích định tính được áp dụng để luận giải các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành từ tháng 4 đến tháng 5 năm 2020. Quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong năm 2020, tập trung vào giai đoạn hoạt động 2016-2019 của BIDV Đông Sài Gòn.

Cỡ mẫu 150 khách hàng được chọn ngẫu nhiên, chủ yếu là nhân viên văn phòng và cán bộ công chức trong độ tuổi 20-60, đảm bảo tính đại diện cho nhóm khách hàng sử dụng dịch vụ NHĐT.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu dịch vụ NHĐT: Thu từ dịch vụ NHĐT tại BIDV Đông Sài Gòn tăng từ 14,7 tỷ đồng năm 2017 lên 26,63 tỷ đồng năm 2019, chiếm khoảng 77% tổng thu dịch vụ của chi nhánh. Tốc độ tăng trưởng bình quân 3 năm đạt khoảng 36%, cho thấy dịch vụ NHĐT đóng góp quan trọng vào hiệu quả kinh doanh.

  2. Mức độ hài lòng khách hàng: Khảo sát 150 khách hàng cho thấy mức độ hài lòng trung bình về các tiêu chí như uy tín, an toàn, tính chính xác trong giao dịch đạt trên 4 điểm trên thang 5 điểm. Khách hàng đánh giá cao tính tiện lợi và đa dạng sản phẩm NHĐT, tuy nhiên vẫn còn một số ý kiến đề nghị đơn giản hóa thủ tục và nâng cao trải nghiệm người dùng.

  3. Đa dạng sản phẩm và ứng dụng công nghệ mới: BIDV Đông Sài Gòn cung cấp đa dạng sản phẩm NHĐT như thẻ ghi nợ nội địa và quốc tế, thẻ tín dụng, dịch vụ Internet Banking, Mobile Banking, BSMS, BankPlus và dịch vụ tài trợ thương mại điện tử trên nền tảng blockchain. Việc ứng dụng blockchain trong phát hành thư tín dụng giúp rút ngắn thời gian giao dịch xuống dưới 24 giờ, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả thanh khoản.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ NHĐT: Các yếu tố nội bộ như nguồn nhân lực kỹ thuật và nghiệp vụ, chi phí đầu tư hạ tầng công nghệ, mạng lưới kênh phân phối được đánh giá là quan trọng. Yếu tố bên ngoài gồm môi trường pháp lý, sự phát triển công nghệ thông tin và điều kiện kinh tế xã hội cũng ảnh hưởng lớn đến sự phát triển dịch vụ NHĐT.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy BIDV Đông Sài Gòn đã đạt được những bước tiến quan trọng trong phát triển dịch vụ NHĐT, thể hiện qua tăng trưởng doanh thu và mức độ hài lòng khách hàng. Việc đa dạng hóa sản phẩm và ứng dụng công nghệ blockchain là điểm mạnh giúp ngân hàng nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, so với các ngân hàng thương mại khác như Vietcombank hay Techcombank, BIDV Đông Sài Gòn còn tồn tại hạn chế trong việc tích hợp các nền tảng dịch vụ NHĐT và đơn giản hóa thủ tục cho khách hàng doanh nghiệp. Các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng việc hợp nhất Internet Banking và Mobile Banking thành một nền tảng duy nhất sẽ tạo thuận lợi lớn cho khách hàng, đồng thời giảm thiểu rủi ro bảo mật.

Việc áp dụng các chính sách sản phẩm tổng thể cho khách hàng doanh nghiệp, như Techcombank đã thực hiện, giúp gia tăng số lượng người dùng dịch vụ NHĐT thông qua bán chéo sản phẩm, từ đó nâng cao thị phần và doanh thu. BIDV Đông Sài Gòn cần học hỏi và áp dụng các bài học này để phát triển dịch vụ NHĐT hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu dịch vụ NHĐT giai đoạn 2017-2019, bảng tổng hợp mức độ hài lòng khách hàng theo các tiêu chí và biểu đồ phân bổ sản phẩm NHĐT được sử dụng phổ biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hợp nhất nền tảng dịch vụ NHĐT: BIDV Đông Sài Gòn cần phát triển một nền tảng NHĐT tích hợp giữa Internet Banking và Mobile Banking với một tài khoản và mật khẩu duy nhất, đồng thời áp dụng các công nghệ bảo mật sinh trắc học như vân tay, nhận diện khuôn mặt để nâng cao trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 12 tháng, do phòng công nghệ thông tin chủ trì.

  2. Đơn giản hóa thủ tục giao dịch cho khách hàng doanh nghiệp: Xây dựng chính sách sử dụng chữ ký số và chứng từ điện tử để giảm thiểu việc sử dụng giấy tờ bản gốc trong các giao dịch tài trợ thương mại và chuyển tiền. Thời gian triển khai dự kiến 18 tháng, phối hợp giữa phòng pháp chế và phòng dịch vụ khách hàng doanh nghiệp.

  3. Xây dựng gói sản phẩm tổng thể cho khách hàng doanh nghiệp: Thiết kế các gói dịch vụ NHĐT kết hợp ưu đãi phí, lãi suất và các dịch vụ ngân hàng khác nhằm kích thích sử dụng dịch vụ NHĐT quy mô lớn. Mục tiêu tăng số lượng khách hàng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ NHĐT lên 20% trong 2 năm tới. Phòng kinh doanh doanh nghiệp chịu trách nhiệm triển khai.

  4. Mở rộng kênh phân phối qua thương mại điện tử và mạng xã hội: Tận dụng các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội để quảng bá và bán dịch vụ NHĐT, tạo thuận lợi cho khách hàng tiếp cận dịch vụ nhanh chóng. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, phòng marketing và công nghệ thông tin phối hợp thực hiện.

  5. Đẩy mạnh phát triển sản phẩm tài trợ thương mại điện tử trên nền tảng blockchain: Tiếp tục mở rộng ứng dụng blockchain trong các giao dịch tài trợ thương mại, nâng cao tốc độ xử lý và tính minh bạch, góp phần tăng thu phí dịch vụ. Mục tiêu hoàn thiện và mở rộng trong 24 tháng, do phòng công nghệ và phòng dịch vụ khách hàng doanh nghiệp phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý BIDV Đông Sài Gòn: Giúp hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp phát triển dịch vụ NHĐT, từ đó hoạch định chiến lược kinh doanh phù hợp.

  2. Phòng công nghệ thông tin và phát triển sản phẩm ngân hàng: Tham khảo các đề xuất về tích hợp nền tảng, ứng dụng công nghệ mới như blockchain và bảo mật sinh trắc học để nâng cao chất lượng dịch vụ.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển dịch vụ NHĐT tại ngân hàng thương mại Việt Nam, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các ngân hàng thương mại khác tại Việt Nam: Học hỏi kinh nghiệm, bài học thực tiễn và giải pháp phát triển dịch vụ NHĐT phù hợp với điều kiện thị trường và khách hàng Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dịch vụ ngân hàng điện tử là gì?
    Dịch vụ ngân hàng điện tử là các dịch vụ ngân hàng được cung cấp qua các kênh điện tử như Internet, điện thoại di động, ATM, POS, cho phép khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc mọi nơi mà không cần đến quầy giao dịch. Ví dụ, khách hàng có thể chuyển tiền, thanh toán hóa đơn qua Internet Banking hoặc Mobile Banking.

  2. Tại sao BIDV Đông Sài Gòn cần phát triển dịch vụ NHĐT?
    Phát triển dịch vụ NHĐT giúp ngân hàng mở rộng thị phần, tăng doanh thu từ phí dịch vụ, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Năm 2019, thu phí dịch vụ NHĐT chiếm 77% tổng thu dịch vụ của chi nhánh, cho thấy tầm quan trọng của dịch vụ này.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHĐT là gì?
    Bao gồm yếu tố nội bộ như nguồn nhân lực kỹ thuật và nghiệp vụ, chi phí đầu tư hạ tầng công nghệ, mạng lưới kênh phân phối; yếu tố bên ngoài như môi trường pháp lý, sự phát triển công nghệ thông tin và điều kiện kinh tế xã hội. Ví dụ, chính sách pháp lý hỗ trợ chữ ký số giúp giảm thủ tục giấy tờ, thúc đẩy sử dụng dịch vụ NHĐT.

  4. Công nghệ blockchain được ứng dụng như thế nào trong dịch vụ NHĐT tại BIDV Đông Sài Gòn?
    BIDV Đông Sài Gòn đã ứng dụng blockchain trong phát hành thư tín dụng (LC) cho giao dịch tài trợ thương mại điện tử, giúp rút ngắn thời gian xử lý giao dịch xuống dưới 24 giờ, tăng tính minh bạch và hiệu quả thanh khoản. Đây là giao dịch đầu tiên tại Việt Nam có sự tham gia của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) trên nền tảng blockchain.

  5. Làm thế nào để nâng cao trải nghiệm khách hàng khi sử dụng dịch vụ NHĐT?
    Cần hợp nhất các nền tảng dịch vụ như Internet Banking và Mobile Banking thành một tài khoản duy nhất, đơn giản hóa thủ tục giao dịch, áp dụng công nghệ bảo mật sinh trắc học và mở rộng kênh phân phối qua thương mại điện tử, mạng xã hội. Ví dụ, Vietcombank đã tích hợp hai dịch vụ này thành Vietcombank Digibank, giúp khách hàng thuận tiện hơn khi sử dụng.

Kết luận

  • Dịch vụ ngân hàng điện tử tại BIDV Đông Sài Gòn đã có sự phát triển tích cực với doanh thu tăng trưởng bình quân 36% giai đoạn 2017-2019, đóng góp quan trọng vào hiệu quả kinh doanh.
  • Khách hàng đánh giá cao tính đa dạng sản phẩm, độ an toàn và tiện lợi của dịch vụ NHĐT, tuy nhiên vẫn cần cải thiện trải nghiệm và đơn giản hóa thủ tục.
  • Ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại điện tử là bước tiến quan trọng, giúp rút ngắn thời gian giao dịch và nâng cao tính minh bạch.
  • Các yếu tố nội bộ và bên ngoài đều ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHĐT, đòi hỏi BIDV Đông Sài Gòn phải có chiến lược đồng bộ và linh hoạt.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hợp nhất nền tảng dịch vụ, xây dựng gói sản phẩm tổng thể, mở rộng kênh phân phối và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới sẽ giúp BIDV Đông Sài Gòn nâng cao vị thế trên thị trường NHĐT.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-24 tháng, đồng thời tiếp tục khảo sát, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh chiến lược phát triển dịch vụ NHĐT phù hợp.

Call-to-action: Các phòng ban liên quan tại BIDV Đông Sài Gòn cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo nhân lực và đầu tư công nghệ nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ NHĐT, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng và xu thế phát triển của ngành ngân hàng hiện đại.