Tổng quan nghiên cứu

Việc phát triển kỹ năng viết tiếng Anh như một ngoại ngữ (EFL) tại các trường trung học phổ thông ở Việt Nam luôn là một thách thức lớn. Theo ước tính, nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc tổ chức đoạn văn, sử dụng ngữ pháp và từ vựng chính xác, dẫn đến kết quả học tập không đạt yêu cầu. Nghiên cứu này tập trung vào việc khảo sát nhận thức và thực hành của giáo viên tiếng Anh cấp THPT về phản hồi sửa lỗi bài viết (Written Corrective Feedback - WCF) trong bối cảnh các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Mục tiêu chính là làm rõ quan điểm của giáo viên về vai trò và phương pháp cung cấp WCF, đồng thời phân tích thực tế áp dụng các chiến lược này trong lớp học. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2023 với sự tham gia của 65 giáo viên và 150 bài viết học sinh, nhằm cung cấp dữ liệu định lượng và định tính đa chiều. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng viết, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh tại các trường THPT, đồng thời hỗ trợ xây dựng chính sách đào tạo giáo viên phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về nhận thức và thực hành của giáo viên trong giảng dạy, và mô hình về phản hồi sửa lỗi bài viết trong dạy học ngôn ngữ thứ hai (L2). Khái niệm nhận thức được hiểu là quá trình nhận biết, đánh giá và diễn giải thông tin dựa trên kinh nghiệm và cảm nhận cá nhân. Trong khi đó, WCF được định nghĩa là phản hồi bằng văn bản nhằm chỉ ra và sửa chữa lỗi ngôn ngữ trong bài viết của học sinh, bao gồm các loại như phản hồi trực tiếp, gián tiếp, và phản hồi metalinguistic. Các khái niệm trọng tâm gồm: WCF toàn diện và chọn lọc, tập trung vào lỗi ngôn ngữ hay nội dung, chiến lược phản hồi trực tiếp và gián tiếp, cũng như mối quan hệ giữa nhận thức và thực hành của giáo viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm đảm bảo độ tin cậy và toàn diện của dữ liệu. Cỡ mẫu gồm 65 giáo viên tiếng Anh cấp THPT tại các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng hỏi với 9 câu hỏi dạng Likert và các câu hỏi đa lựa chọn về nhận thức và thực hành WCF. Dữ liệu định tính được thu thập qua 10 cuộc phỏng vấn bán cấu trúc nhằm làm rõ sâu hơn quan điểm và kinh nghiệm thực tế của giáo viên. Ngoài ra, 150 bài viết của học sinh kèm theo 937 điểm WCF được phân tích để đánh giá thực hành WCF trong lớp học. Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong năm học 2023, đảm bảo tính hợp lệ và độ tin cậy thông qua kiểm tra thống kê và đối chiếu chéo giữa các nguồn dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức tích cực về WCF: Hơn 90% giáo viên cho rằng WCF là yếu tố thiết yếu giúp học sinh phát triển kỹ năng viết tiếng Anh, đồng thời phục vụ nhiều mục đích như nâng cao nhận thức lỗi và cải thiện khả năng tự sửa lỗi.
  2. Ưu tiên WCF chọn lọc và kết hợp chiến lược: Khoảng 75% giáo viên báo cáo sử dụng WCF chọn lọc thay vì toàn diện, đồng thời kết hợp cả phản hồi trực tiếp và gián tiếp để tập trung chủ yếu vào lỗi ngôn ngữ.
  3. Thực hành WCF toàn diện và trực tiếp: Phân tích 937 điểm WCF trên 150 bài viết cho thấy giáo viên thực tế áp dụng WCF toàn diện với tỷ lệ khoảng 65%, chủ yếu sử dụng phản hồi trực tiếp để sửa lỗi ngôn ngữ.
  4. Mức độ phù hợp giữa nhận thức và thực hành: Có sự tương đồng ở việc coi trọng lỗi ngôn ngữ và sử dụng phản hồi trực tiếp, nhưng tồn tại sự khác biệt khi giáo viên nhận thức ưu tiên chọn lọc nhưng thực tế lại áp dụng toàn diện do áp lực thời gian và yêu cầu nhà trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự khác biệt giữa nhận thức và thực hành có thể xuất phát từ các yếu tố như áp lực chương trình giảng dạy, yêu cầu đánh giá của nhà trường, và trình độ học sinh còn hạn chế. So với các nghiên cứu trước đây tại các quốc gia khác, kết quả tương đồng với những phát hiện về sự ưu tiên lỗi ngôn ngữ và phản hồi trực tiếp trong môi trường EFL. Việc giáo viên sử dụng WCF toàn diện mặc dù nhận thức ưu tiên chọn lọc phản ánh thực trạng áp lực công việc và mong muốn đảm bảo chất lượng bài viết cuối cùng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng các loại WCF trong nhận thức và thực hành, cũng như bảng so sánh mức độ tập trung vào lỗi ngôn ngữ và nội dung.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức đào tạo chuyên sâu về WCF: Cần triển khai các khóa bồi dưỡng kỹ năng cung cấp WCF hiệu quả, tập trung vào việc cân bằng giữa chọn lọc và toàn diện, ưu tiên chiến lược phù hợp với trình độ học sinh trong vòng 6 tháng tới, do Sở Giáo dục và các trường THPT phối hợp thực hiện.
  2. Xây dựng hướng dẫn chuẩn về WCF: Phát triển tài liệu hướng dẫn chi tiết về các loại WCF, cách sử dụng mã lỗi và chiến lược phản hồi nhằm đồng bộ thực hành giữa các giáo viên trong năm học tiếp theo.
  3. Khuyến khích hợp tác giữa giáo viên và học sinh: Tăng cường các hoạt động tương tác để học sinh hiểu và phản hồi lại WCF, nâng cao hiệu quả tự sửa lỗi trong vòng 1 năm, do giáo viên chủ nhiệm và bộ môn tổ chức.
  4. Áp dụng công nghệ hỗ trợ WCF: Khuyến khích sử dụng phần mềm và công cụ trực tuyến để hỗ trợ việc cung cấp và theo dõi WCF, giảm tải công việc cho giáo viên, triển khai thí điểm trong 6 tháng tại một số trường điển hình.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh cấp THPT: Nâng cao nhận thức và cải thiện kỹ năng cung cấp WCF, áp dụng các chiến lược phù hợp với đặc điểm học sinh.
  2. Nhà quản lý giáo dục: Xây dựng chính sách đào tạo và hướng dẫn thực hành WCF đồng bộ, nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh.
  3. Nghiên cứu sinh và học giả: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm và phân tích về mối quan hệ giữa nhận thức và thực hành WCF trong bối cảnh EFL Việt Nam.
  4. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Hiểu rõ vai trò và phương pháp phản hồi sửa lỗi trong giảng dạy kỹ năng viết, chuẩn bị cho công tác giảng dạy thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. WCF là gì và tại sao quan trọng trong dạy viết?
    WCF là phản hồi bằng văn bản nhằm sửa lỗi ngôn ngữ trong bài viết học sinh, giúp nâng cao độ chính xác và khả năng tự chỉnh sửa, từ đó cải thiện kỹ năng viết tổng thể.

  2. Giáo viên nên sử dụng WCF chọn lọc hay toàn diện?
    Tùy thuộc vào trình độ học sinh và mục tiêu bài học, WCF chọn lọc giúp tập trung vào lỗi trọng tâm, giảm áp lực cho học sinh, trong khi toàn diện giúp nhận diện đầy đủ lỗi nhưng có thể gây quá tải.

  3. Phản hồi trực tiếp và gián tiếp khác nhau thế nào?
    Phản hồi trực tiếp cung cấp sửa lỗi cụ thể, dễ hiểu nhưng ít kích thích tư duy; phản hồi gián tiếp chỉ ra lỗi để học sinh tự tìm cách sửa, giúp phát triển kỹ năng tự học.

  4. Làm sao để đảm bảo WCF hiệu quả?
    Giáo viên cần cân bằng giữa mức độ sửa lỗi và khả năng tiếp nhận của học sinh, sử dụng mã lỗi rõ ràng, kết hợp giải thích và hướng dẫn tự sửa, đồng thời khuyến khích học sinh phản hồi lại.

  5. Những khó khăn phổ biến khi áp dụng WCF là gì?
    Thời gian hạn chế, trình độ học sinh đa dạng, thiếu tài liệu hướng dẫn chuẩn và áp lực từ yêu cầu nhà trường là những thách thức chính khiến giáo viên khó thực hiện WCF hiệu quả.

Kết luận

  • Giáo viên THPT tại miền Trung và Tây Nguyên có nhận thức tích cực về vai trò quan trọng của WCF trong phát triển kỹ năng viết tiếng Anh.
  • Thực tế, giáo viên áp dụng WCF toàn diện và chủ yếu sử dụng phản hồi trực tiếp, có sự khác biệt so với nhận thức ưu tiên chọn lọc.
  • Sự không đồng nhất giữa nhận thức và thực hành xuất phát từ áp lực công việc, yêu cầu nhà trường và trình độ học sinh.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đào tạo, hướng dẫn chuẩn và ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả WCF.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo chuyên sâu, xây dựng tài liệu hướng dẫn và thí điểm công nghệ hỗ trợ trong năm học tới.

Hành động ngay: Các nhà quản lý và giáo viên nên phối hợp triển khai các khuyến nghị để nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng viết tiếng Anh, góp phần cải thiện thành tích học tập của học sinh trên toàn quốc.