Người Kể Chuyện Trong Tiểu Thuyết Việt Nam Hậu Hiện Đại

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

BẢNG HỆ THỐNG KÍ HIỆU VIẾT TẮT

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

0.1. Lí do lựa chọn đề tài

0.2. Đối tượng nghiên cứu

0.3. Phạm vi nghiên cứu

0.4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

0.5. Phương pháp nghiên cứu

0.6. Những đóng góp mới của luận án

0.7. Cấu trúc của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan về người kể chuyện

1.1.1. Khái lược về người kể chuyện

1.1.2. Khái lược quan niệm về người kể chuyện qua các giai đoạn phát triển của tiểu thuyết Việt Nam

1.2. Tình hình nghiên cứu văn học hậu hiện đại ở Việt Nam

1.2.1. Tình hình nghiên cứu lí thuyết văn học hậu hiện đại ở Việt Nam

1.2.2. Những thành tựu về nghiên cứu TTVN có yếu tố HHĐ

1.3. Tổng quan văn học hậu hiện đại

1.3.1. Khái lược văn học hậu hiện đại

1.3.2. Tổng quan về TTHHĐ và TTVN có yếu tố HHĐ

1.3.2.1. Tiểu thuyết hậu hiện đại

1.3.2.2. Tiểu thuyết Việt Nam có yếu tố hậu hiện đại

2. CHƯƠNG 2: CẢM THỨC HẬU HIỆN ĐẠI, QUAN ĐIỂM VÀ PHƯƠNG THỨC KỂ CỦA NGƯỜI KỂ CHUYỆN

2.1. Khái lược về cảm thức hậu hiện đại

2.2. Quan điểm của người kể chuyện

2.2.1. Quan điểm khách quan của người kể chuyện

2.2.1.1. Người kể chuyện gọi tên nhân vật một cách ngẫu nhiên

2.2.1.2. Người kể chuyện “đóng cũi sắt” cảm xúc

2.2.1.3. Người kể chuyện “nhìn thẳng vào sự thật”

2.2.2. Quan điểm chủ quan của người kể chuyện

2.2.2.1. Chú thích, bình luận trữ tình ngoại đề của người kể chuyện

2.2.2.2. Người kể chuyện “đội lốt” nhân vật

2.2.2.3. Người kể chuyện như một nhân chứng

2.3. Phương thức kể chuyện

2.3.1. Lối kể đa trị, khuếch tán

2.3.2. Lối kể chuyện phân mảnh – đứt gẫy

2.3.3. Lối kể chuyện song trùng đồng hiện

3. CHƯƠNG 3: NGÔI KỂ VÀ ĐIỂM NHÌN TRẦN THUẬT

3.1. Ngôi kể của NKC

3.1.1. Khái lược về ngôi kể của NKC

3.1.2. Ngôi kể cố định

3.1.3. Ngôi kể luân phiên liên tục - trần thuật lập thể phi trung tâm

3.1.3.1. Ngôi kể luân phiên linh hoạt giữa cố định và vô định

3.1.3.2. Ngôi kể luân phiên linh hoạt giữa ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba

3.2. Điểm nhìn trần thuật

3.2.1. Khái lược điểm nhìn trần thuật

3.2.3. NKC với điểm nhìn bên ngoài – phương thức trần thuật có tính chất ngoại quan

3.2.4. NKC với điểm nhìn đằng trước – phương thức trần thuật lát cắt

3.2.5. Sự di chuyển các điểm nhìn trần thuật – luân phiên phi quy tắc

3.2.5.1. Luân phiên điểm nhìn giữa người kể chuyện với nhân vật

3.2.5.2. Luân phiên điểm nhìn giữa nhân vật với nhân vật

3.2.6. Đa bội điểm nhìn – một hình thức phức điệu nghệ thuật

3.2.6.1. Điểm nhìn trẻ thơ

3.2.6.2. Điểm nhìn súc vật, đồ vật, thiên nhiên

3.2.6.3. Điểm nhìn của những người “bất bình thường”

4. CHƯƠNG 4: NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU TRẦN THUẬT

4.1. Ngôn ngữ kể chuyện

4.1.1. Khái lược về ngôn ngữ kể chuyện

4.1.2. Đa dạng các lớp diễn ngôn

4.1.3. Nhòe mờ ngôn ngữ - lằn ranh bất định

4.1.3.1. Nhòe mờ ngôn ngữ đối thoại và độc thoại

4.1.4. Mê lộ ngôn từ - dạng thức của trò chơi ngôn ngữ

4.1.4.1. Tính chất pha tạp và dung nạp các sắc màu ngôn ngữ

4.1.4.2. Bành trướng ngôn từ - trải chữ trên bề mặt văn bản

4.1.5. Ngôn ngữ góc cạnh, thô nhám, xù xì – Tính không chọn lọc của ngôn từ

4.2. Giọng điệu kể chuyện

4.2.1. Khái lược về giọng điệu kể chuyện

4.2.2. Giọng điệu triết lí

4.2.4. Giọng điệu dung tục, suồng sã

4.2.5. Giọng điệu vô âm sắc

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cảm thức hậu hiện đại và vai trò của người kể chuyện

Cảm thức hậu hiện đại trong tiểu thuyết Việt Nam thể hiện qua sự đa dạng và phức tạp của người kể chuyện (người kể chuyện). Trong bối cảnh văn học hiện đại, người kể chuyện không chỉ đơn thuần là một nhân vật mà còn là một thực thể nghệ thuật, có khả năng tạo ra nhiều lớp nghĩa cho câu chuyện. Theo Trần Đình Sử, việc hiểu rõ vai trò của người kể chuyện là rất quan trọng để đánh giá đúng giá trị của tác phẩm. Điều này cho thấy tầm quan trọng của nghệ thuật kể chuyện trong việc phản ánh thực tại và tâm tư của nhân vật. Các tác giả như Hồ Anh Thái và Nguyễn Việt Hà đã khéo léo sử dụng người kể chuyện để thể hiện những cảm xúc phức tạp, từ đó tạo nên một không gian văn học đa chiều, nơi mà người đọc có thể cảm nhận được sự giao thoa giữa thực tại và hư cấu.

1.1. Đặc điểm của người kể chuyện trong tiểu thuyết hậu hiện đại

Người kể chuyện trong tiểu thuyết hậu hiện đại thường mang tính chất đa chiều và không ổn định. Họ có thể là nhân vật trong câu chuyện hoặc là một thực thể độc lập, không gắn liền với bất kỳ nhân vật nào. Điều này tạo ra một không gian tự sự phong phú, nơi mà người kể chuyện có thể tự do bày tỏ quan điểm và cảm xúc của mình. Sự linh hoạt này cho phép tác giả thể hiện những khía cạnh khác nhau của nhân vật và tình huống, từ đó làm nổi bật tính đa chiều trong văn học. Chẳng hạn, trong tác phẩm của Nguyễn Bình Phương, người kể chuyện không chỉ đơn thuần là người truyền đạt thông tin mà còn là một nhân chứng, một người tham gia vào câu chuyện, tạo ra sự kết nối sâu sắc với người đọc.

II. Phương thức kể chuyện và ngôi kể

Phương thức kể chuyện trong tiểu thuyết Việt Nam hậu hiện đại rất đa dạng, từ lối kể phân mảnh đến lối kể song trùng. Những phương thức này không chỉ làm phong phú thêm nội dung mà còn tạo ra những trải nghiệm mới cho người đọc. Ngôi kể cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cách thức mà câu chuyện được truyền tải. Ngôi kể thứ nhất thường mang lại cảm giác gần gũi, trong khi ngôi kể thứ ba lại tạo ra khoảng cách, cho phép người đọc có cái nhìn tổng quát hơn về câu chuyện. Sự kết hợp giữa các ngôi kể khác nhau giúp làm nổi bật tính đa dạng trong cách thức thể hiện và cảm nhận câu chuyện.

2.1. Ngôi kể và điểm nhìn trần thuật

Ngôi kể trong tiểu thuyết hậu hiện đại không chỉ đơn thuần là một lựa chọn kỹ thuật mà còn là một yếu tố quyết định đến cách thức mà câu chuyện được tiếp nhận. Điểm nhìn trần thuật có thể thay đổi linh hoạt, từ đó tạo ra những góc nhìn khác nhau về cùng một sự kiện. Điều này cho phép tác giả thể hiện sự phức tạp của thực tại và tâm lý nhân vật. Chẳng hạn, trong tác phẩm của Đặng Thân, sự thay đổi điểm nhìn không chỉ làm phong phú thêm câu chuyện mà còn tạo ra những bất ngờ cho người đọc, khiến họ phải suy nghĩ và cảm nhận sâu sắc hơn về các nhân vật và tình huống.

III. Ngôn ngữ và giọng điệu trong tiểu thuyết

Ngôn ngữ và giọng điệu trong tiểu thuyết Việt Nam hậu hiện đại thể hiện sự phong phú và đa dạng. Các tác giả thường sử dụng ngôn ngữ không chỉ để truyền đạt thông tin mà còn để tạo ra những cảm xúc và hình ảnh sống động. Giọng điệu có thể thay đổi linh hoạt, từ nghiêm túc đến hài hước, từ trữ tình đến châm biếm, tạo ra một không gian nghệ thuật phong phú. Điều này không chỉ giúp người đọc dễ dàng tiếp cận với tác phẩm mà còn tạo ra những trải nghiệm cảm xúc sâu sắc. Sự kết hợp giữa ngôn ngữ và giọng điệu là một trong những yếu tố quan trọng giúp làm nổi bật tính đặc sắc của tiểu thuyết hậu hiện đại.

3.1. Tính chất ngôn ngữ trong tiểu thuyết

Ngôn ngữ trong tiểu thuyết hậu hiện đại thường mang tính chất nhòe mờ, không rõ ràng, tạo ra những khoảng trống cho người đọc tự do diễn giải. Điều này không chỉ thể hiện sự sáng tạo của tác giả mà còn phản ánh sự phức tạp của thực tại. Các tác giả như Thuận và Nguyễn Việt Hà đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ để tạo ra những hình ảnh sống động, từ đó làm nổi bật những cảm xúc và tâm tư của nhân vật. Sự đa dạng trong ngôn ngữ không chỉ làm phong phú thêm nội dung mà còn tạo ra những trải nghiệm mới cho người đọc.

Khám Phá Vai Trò Người Kể Chuyện Trong Tiểu Thuyết Việt Nam Hậu Hiện Đại