Tác động của các yếu tố phi kinh tế đến hành vi tuân thủ thuế tự nguyện: Nghiên cứu điển hình các hộ kinh doanh tại Việt Nam

• Tác giả: Ngô Thị Mỹ An
• Người hướng dẫn: TS. Bùi Thị Mến
• Trường học: Học Viện Ngân Hàng
• Chuyên ngành: Tài Chính
• Đề tài: Tác Động Của Các Yếu Tố Phi Kinh Tế Đến Hành Vi Tuân Thủ Thuế Tự Nguyện: Nghiên Cứu Điển Hình Các Hộ Kinh Doanh Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Khóa Luận Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC SƠ ĐỒ
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
• 1.1. Tổng quan đề tài nghiên cứu
• 1.2. Tổng hợp nghiên cứu nước ngoài
• 1.3. Tổng hợp nghiên cứu trong nước
• 1.4. Cơ sở lý luận về tuân thủ thuế
• 1.4.1. Khái niệm tuân thủ thuế
• 1.4.2. Phân loại về tuân thủ thuế
• 1.4.3. Tuân thủ thuế tự nguyện
• 1.5. Cơ sở lý luận về hộ kinh doanh
• 1.5.1. Khái niệm hộ kinh doanh
• 1.5.2. Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh
• 1.5.3. Nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh
• 1.6. Các nhân tố phi kinh tế tác động đến hành vi tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh
• 1.6.1. Các lý thuyết nền tảng
• 1.6.2. Nhân tố phi kinh tế tác động đến hành vi tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh
• 1.7. TỔNG KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA CÁC HỘ KINH DOANH TẠI VIỆT NAM
• 2.1. Khái quát điều kiện kinh tế và các hộ kinh doanh tại Việt Nam
• 2.2. Thực trạng một số công tác quản lý thuế đối với các hộ kinh doanh tại Việt Nam
• 2.3. Thực trạng công tác tuân thủ thuế của các hộ kinh doanh tại Việt Nam
• 2.4. TỔNG KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ PHI KINH TẾ ĐẾN HÀNH VI TUÂN THỦ THUẾ TỰ NGUYỆN ĐỐI VỚI CÁC HỘ KINH DOANH TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố tác động đến hành vi tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu và xác định các biến nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 3.4.3. Quy trình nghiên cứu
• 3.4.4. Xây dựng bảng hỏi và mã hóa thang đo
• 3.5. Kết quả đánh giá các nhân tố ảnh hưởng hành vi tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh thông qua mô hình SPSS
• 3.5.1. Mẫu nghiên cứu
• 3.5.2. Đánh giá thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s alpha
• 3.5.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 3.5.4. Kiểm định mô hình và các giả thuyết
• 3.5.5. Đánh giá kết quả nghiên cứu
• 3.6. TỔNG KẾT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH
• 4.1. Khuyến nghị đối với Cơ quan quản lý thuế
• 4.2. Đẩy mạnh chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra thuế
• 4.3. Thực hiện cải cách hiện đại hóa hệ thống thuế điện tử
• 4.4. Cải cách chính sách thuế phù hợp
• 4.5. Xây dựng đội ngũ cán bộ thuế chất lượng
• 4.6. Cập nhật quy định thuế thường xuyên trên các nguồn chính thống
• 4.7. Thường xuyên tương tác với nhân viên hỗ trợ công tác thuế
• 4.8. Đóng góp ý kiến, quan điểm đến các cơ quan quản lý thuế
• 4.9. Chủ động trang bị kiến thức cơ bản về thuế
• 4.10. Xây dựng kế hoạch thuế định kỳ
• 4.11. TỔNG KẾT CHƯƠNG 4
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Tuân Thủ Thuế Tự Nguyện 50 60 ký tự

Thuế đóng vai trò then chốt trong quản lý thu nhập quốc gia và điều hòa nền kinh tế. Việc sử dụng công cụ thuế hợp lý giúp Chính phủ kiểm soát lạm phát, điều tiết vĩ mô và phân phối lại của cải. Tuy nhiên, tình trạng không tuân thủ của người nộp thuế, đặc biệt là các hộ kinh doanh, gây thâm hụt ngân sách. Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ với quy định pháp luật lỏng lẻo, ý thức tuân thủ thấp, thậm chí gia tăng tỷ lệ nợ thuế, trốn thuế. Báo cáo của Tổng cục Thuế cho thấy nợ thuế tăng đáng kể. Nguyên nhân bao gồm kiểm tra giám sát chưa nghiêm minh, quy định thuế phức tạp, hướng dẫn chưa chi tiết và tác động của dịch Covid-19. Nghiên cứu về tuân thủ thuế thường tập trung vào doanh nghiệp, bỏ qua hộ kinh doanh, và chỉ nhấn mạnh yếu tố kinh tế, bỏ qua các yếu tố phi kinh tế khác. Tác giả sẽ phân tích, nhận định để tìm ra biện pháp hiệu quả chống thất thu thuế đối với hộ kinh doanh trong đề tài: Tác động của các yếu tố phi kinh tế đến hành vi tuân thủ thuế tự nguyện: Nghiên cứu điển hình các hộ kinh doanh tại Việt Nam.

1.1. Nghiên cứu nước ngoài về hành vi tuân thủ thuế

Nhiều nghiên cứu quốc tế tập trung vào các khía cạnh khác nhau của tuân thủ thuế. Nghiên cứu của Arfah Habib Saragih (2021) nhấn mạnh tác động của chủ nghĩa duy tâm về thuế và nhận thức đạo đức. Kristina Murphy (2008) tập trung vào việc làm thế nào để đối phó tốt với người phạm tội nhằm tăng cường hỗ trợ pháp luật và giảm tỷ lệ tái phạm lần sau, cũng như cảm giác oán giận. Sabina Kolodziej (2011) nghiên cứu vai trò của giáo dục, Hellhel, Y. (2014) khảo sát các yếu tố ảnh hưởng thái độ thuế tại Yemen và Th. Groenendijk (2017) phân tích vai trò cán bộ thuế tại Indonesia. Mỗi nghiên cứu cung cấp góc nhìn giá trị, nhưng vẫn còn những khoảng trống cần được lấp đầy.

1.2. Nghiên cứu trong nước về tuân thủ thuế doanh nghiệp

Các nghiên cứu trong nước chủ yếu tập trung vào tuân thủ thuế của doanh nghiệp. Bùi Ngọc Toản (2017) chỉ ra đặc điểm cơ quan thuế tác động mạnh nhất đến hành vi tuân thủ thuế TNDN tại TP.HCM. Nguyễn Thị Hồng Hạnh (2017) nghiên cứu các yếu tố tác động đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp tại Đà Nẵng. Phạm Minh Tiến, Phan Thị Thắng (2016) khai thác các yếu tố tác động đến hành vi tuân thủ thuế qua khảo sát doanh nghiệp tại TP.HCM. Những nghiên cứu này tập trung vào doanh nghiệp và địa phương cụ thể, cần mở rộng sang hộ kinh doanh trên phạm vi toàn quốc.

II. Vì Sao Hộ Kinh Doanh Việt Nam Ít Tuân Thủ Thuế 50 60 ký tự

Tình trạng tuân thủ thuế tự nguyện thấp ở hộ kinh doanh tại Việt Nam là một thách thức lớn. Một số yếu tố chính góp phần vào tình trạng này. Thứ nhất, sự phức tạp của quy định thuế và thủ tục hành chính gây khó khăn cho hộ kinh doanh trong việc hiểu và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế. Thứ hai, ý thức về trách nhiệm xã hội và đạo đức kinh doanh còn hạn chế. Nhiều hộ kinh doanh xem việc trốn thuế là một cách để tăng lợi nhuận, mà không quan tâm đến tác động tiêu cực đến xã hội. Thứ ba, hệ thống kiểm tra, giám sát và xử phạt chưa đủ mạnh để răn đe hành vi trốn thuế. Cuối cùng, mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và cơ quan thuế còn nhiều hạn chế, thiếu sự tin tưởng và hợp tác. Việc giải quyết những thách thức này đòi hỏi sự nỗ lực từ cả cơ quan thuế và hộ kinh doanh.

2.1. Quy định thuế phức tạp gây khó khăn cho hộ kinh doanh

Quy định thuế phức tạp với nhiều điều khoản, thông tư, nghị định chồng chéo gây khó khăn cho hộ kinh doanh trong việc tiếp cận và hiểu rõ. Thủ tục hành chính rườm rà, tốn thời gian và chi phí cũng là một rào cản. Ví dụ, việc kê khai và nộp thuế có thể đòi hỏi nhiều giấy tờ và thủ tục phức tạp, đặc biệt đối với hộ kinh doanh có trình độ học vấn hạn chế. Việc thiếu thông tin và hướng dẫn rõ ràng khiến hộ kinh doanh dễ mắc sai sót và bị xử phạt.

2.2. Ý thức trách nhiệm xã hội và đạo đức kinh doanh hạn chế

Nhiều hộ kinh doanh chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của thuế đối với sự phát triển của đất nước. Họ xem việc trốn thuế là một hành vi có thể chấp nhận được để tăng lợi nhuận. Đạo đức kinh doanh hạn chế, thiếu tinh thần trách nhiệm xã hội cũng góp phần vào tình trạng này. Việc giáo dục và nâng cao nhận thức về thuế cần được chú trọng để thay đổi tư duy và hành vi của hộ kinh doanh.

III. Cách Tăng Tuân Thủ Thuế Tự Nguyện Cho Hộ Kinh Doanh 50 60 ký tự

Để tăng cường tuân thủ thuế tự nguyện cho hộ kinh doanh tại Việt Nam, cần có một cách tiếp cận đa chiều. Thứ nhất, đơn giản hóa quy định thuế và thủ tục hành chính. Cơ quan thuế cần rà soát, sửa đổi các quy định phức tạp, khó hiểu, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để đơn giản hóa thủ tục kê khai và nộp thuế. Thứ hai, tăng cường tuyên truyền, giáo dục về thuế. Cơ quan thuế cần phối hợp với các tổ chức xã hội, truyền thông để nâng cao nhận thức của hộ kinh doanh về vai trò của thuế và nghĩa vụ của người nộp thuế. Thứ ba, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa cơ quan thuế và hộ kinh doanh. Cơ quan thuế cần tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh trong việc tiếp cận thông tin và được tư vấn về thuế, đồng thời lắng nghe ý kiến phản hồi của hộ kinh doanh để cải thiện chính sách và thủ tục thuế. Thứ tư, tăng cường kiểm tra, giám sát và xử phạt nghiêm minh các hành vi trốn thuế.

3.1. Đơn giản hóa quy định và thủ tục hành chính thuế

Việc đơn giản hóa quy định thuế và thủ tục hành chính là yếu tố then chốt để tăng cường tuân thủ thuế tự nguyện. Cơ quan thuế cần rà soát, sửa đổi các quy định phức tạp, khó hiểu, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để đơn giản hóa thủ tục kê khai và nộp thuế. Ví dụ, xây dựng phần mềm kê khai thuế thân thiện với người dùng, cho phép hộ kinh doanh nộp thuế trực tuyến.

3.2. Tăng cường tuyên truyền và giáo dục về nghĩa vụ thuế

Cơ quan thuế cần phối hợp với các tổ chức xã hội, truyền thông để nâng cao nhận thức của hộ kinh doanh về vai trò của thuế và nghĩa vụ của người nộp thuế. Các hình thức tuyên truyền cần đa dạng, dễ hiểu, phù hợp với trình độ và đặc điểm của từng nhóm hộ kinh doanh. Ví dụ, tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn về thuế cho hộ kinh doanh, phát tờ rơi, poster tuyên truyền tại các khu chợ, khu dân cư.

IV. Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Văn Hóa Thuế Tại Việt Nam 50 60 ký tự

Văn hóa thuế đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh tại Việt Nam. Một nền văn hóa thuế tích cực, trong đó người dân coi việc nộp thuế là một nghĩa vụ trách nhiệm xã hội, sẽ góp phần tăng cường tuân thủ thuế tự nguyện. Nghiên cứu về văn hóa thuế cần tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa thuế, như niềm tin vào chính phủ, sự công bằng của hệ thống thuế, ảnh hưởng xã hội, và quy phạm xã hội. Đồng thời, cần đề xuất các giải pháp để xây dựng và củng cố một nền văn hóa thuế tích cực trong cộng đồng hộ kinh doanh.

4.1. Niềm tin vào chính phủ và tuân thủ thuế của hộ kinh doanh

Niềm tin vào chính phủ có ảnh hưởng lớn đến hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh. Khi hộ kinh doanh tin tưởng rằng chính phủ sử dụng tiền thuế một cách hiệu quả và minh bạch để phục vụ lợi ích chung, họ sẽ có xu hướng tuân thủ thuế cao hơn. Ngược lại, khi niềm tin vào chính phủ suy giảm, hộ kinh doanh có thể tìm cách trốn thuế.

4.2. Sự công bằng của hệ thống thuế và ý thức nộp thuế

Sự công bằng của hệ thống thuế là một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến ý thức tuân thủ thuế của hộ kinh doanh. Khi hộ kinh doanh cảm thấy hệ thống thuế không công bằng, ví dụ như một số đối tượng được hưởng ưu đãi quá lớn hoặc có thể dễ dàng trốn thuế, họ sẽ có xu hướng phản đối và tìm cách trốn thuế.

V. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Tuân Thủ Thuế Tự Nguyện 50 60 ký tự

Kết quả nghiên cứu về các yếu tố phi kinh tế ảnh hưởng đến tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh tại Việt Nam có thể được ứng dụng rộng rãi. Thứ nhất, cơ quan thuế có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách và biện pháp quản lý thuế hiệu quả hơn, phù hợp với đặc điểm của từng nhóm hộ kinh doanh. Thứ hai, các tổ chức xã hội, truyền thông có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình tuyên truyền, giáo dục về thuế hiệu quả hơn. Thứ ba, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để tiếp tục khám phá các khía cạnh khác của tuân thủ thuế, góp phần hoàn thiện lý thuyết và thực tiễn về quản lý thuế.

5.1. Xây dựng chính sách thuế phù hợp đặc điểm hộ kinh doanh

Kết quả nghiên cứu giúp cơ quan thuế hiểu rõ hơn về các yếu tố phi kinh tế ảnh hưởng đến tuân thủ thuế của hộ kinh doanh, từ đó xây dựng các chính sách thuế phù hợp hơn với đặc điểm của từng nhóm hộ kinh doanh, như cơ cấu hộ kinh doanh, khu vực kinh tế tư nhân. Ví dụ, có thể áp dụng các biện pháp khuyến khích tuân thủ thuế đối với các hộ kinh doanh có trách nhiệm xã hội cao.

5.2. Thiết kế chương trình tuyên truyền giáo dục hiệu quả

Các tổ chức xã hội, truyền thông có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình tuyên truyền, giáo dục về thuế hiệu quả hơn. Chương trình cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức của hộ kinh doanh về vai trò của thuế và nghĩa vụ của người nộp thuế, đồng thời giải thích rõ các quy định thuế và thủ tục hành chính. Nội dung và hình thức tuyên truyền cần đa dạng, dễ hiểu, phù hợp với trình độ và đặc điểm của từng nhóm hộ kinh doanh.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu Tuân Thủ Thuế Hộ Kinh Doanh 50 60 ký tự

Nghiên cứu về tuân thủ thuế tự nguyện của hộ kinh doanh tại Việt Nam còn nhiều tiềm năng phát triển. Trong tương lai, cần tiếp tục khám phá các yếu tố phi kinh tế khác có thể ảnh hưởng đến tuân thủ thuế, như ảnh hưởng xã hội, quy phạm xã hội, và đạo đức kinh doanh. Đồng thời, cần nghiên cứu sâu hơn về mối quan hệ giữa các yếu tố kinh tế và phi kinh tế trong việc định hình hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh. Việc ứng dụng các phương pháp nghiên cứu mới, như phân tích hành vi và kinh tế học thực nghiệm, cũng sẽ góp phần nâng cao chất lượng và tính ứng dụng của các nghiên cứu về tuân thủ thuế.

6.1. Khám phá yếu tố xã hội ảnh hưởng đến tuân thủ thuế

Nghiên cứu cần tập trung khám phá ảnh hưởng của các yếu tố xã hội như mạng lưới quan hệ, môi trường kinh doanh, và văn hóa địa phương đến hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh. Những yếu tố này có thể tạo áp lực tuân thủ hoặc khuyến khích hành vi trốn thuế.

6.2. Ứng dụng phương pháp nghiên cứu mới vào lĩnh vực thuế

Áp dụng các phương pháp nghiên cứu mới như kinh tế học hành vi, phân tích dữ liệu lớn, và học máy để hiểu rõ hơn về động cơ và hành vi của người nộp thuế. Các phương pháp này có thể giúp xác định các điểm yếu trong hệ thống thuế và thiết kế các biện pháp can thiệp hiệu quả hơn.