NGHIÊN CỨU TỔNG HỢP VẬT LIỆU XÚC TÁC QUANG C-TiO2/g-C3N4 TRÊN PHA NỀN rGO BIẾN TÍNH ỨNG DỤNG PHÂN HỦY CHẤT KHÁNG SINH TRONG MÔI TRƯỜNG NƯỚC

• Tác giả: Phạm Thị Yến Nhi
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Thu Phương
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Hóa Vô Cơ
• Đề tài: Nghiên cứu Tổng Hợp Vật Liệu Xúc Tác Quang C-TiO2/g-C3N4 Trên Pha Nền rGO Biến Tính Ứng Dụng Phân Hủy Chất Kháng Sinh Trong Môi Trường Nước
• Loại tài liệu: Đề án thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Bình Định

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 2. DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 3. DANH MỤC CÁC BẢNG
• 4. DANH MỤC CÁC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Mục tiêu của đề tài
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Nội dung nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
• 1.1. Giới thiệu về xúc tác quang
• 1.2. Khái niệm xúc tác quang
• 1.3. Cơ chế xúc tác quang
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đặc trưng vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S (CTCr-x)
• 3.2. Vật liệu xúc tác quang CTCr-x
• 3.3. Thành phần pha và cấu trúc của các vật liệu CTCr-x
• 3.4. Khả năng hấp thụ quang của vật liệu CTCr-x
• 3.5. Đặc tính tái tổ hợp giữa các electron và lỗ trống quang sinh trong vật liệu CTCr-x
• 3.6. Vật liệu xúc tác quang CTCr-20
• 3.7. Thành phần các nguyên tố và đặc điểm liên kết trong vật liệu CTCr-20
• 3.8. Đặc điểm hình thái bề mặt và tính chất xốp của vật liệu CTCr-20
• 3.9. Hoạt tính quang xúc tác của vật liệu lai ghép C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S
• 3.10. Xác định thời gian đạt cân bằng hấp phụ của vật liệu
• 3.11. Khảo sát hoạt tính quang xúc tác phân hủy TC
• 3.12. Ảnh hưởng của pH đến hoạt tính quang xúc tác của vật liệu CTCr-20
• 3.13. Giải thích cơ chế quang xúc tác phân hủy TC trên vật liệu CTCr-20
• 3.14. Tái sử dụng chất xúc tác
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Vật Liệu Xúc Tác Quang Tiềm Năng Ứng Dụng

Nghiên cứu vật liệu xúc tác quang đang thu hút sự quan tâm lớn nhờ khả năng ứng dụng rộng rãi trong xử lý ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, các vật liệu như C-TiO2, g-C3N4, và rGO (Reduced Graphene Oxide) cho thấy tiềm năng vượt trội trong việc phân hủy kháng sinh trong nước. Sự kết hợp của các vật liệu này tạo nên hệ xúc tác có hiệu quả cao hơn so với từng thành phần riêng lẻ. Tuy nhiên, việc tối ưu hóa hiệu suất và độ ổn định của vật liệu vẫn là một thách thức. Công nghệ này hứa hẹn một giải pháp xanh, bền vững cho vấn đề ô nhiễm kháng sinh trong nước, thay thế các phương pháp xử lý truyền thống tốn kém và kém hiệu quả. Nghiên cứu của Phạm Thị Yến Nhi (2023) tại Đại học Quy Nhơn tập trung vào việc tổng hợp và đánh giá hoạt tính của vật liệu này.

1.1. Giới thiệu khái niệm cơ bản về xúc tác quang

Xúc tác quang là quá trình sử dụng ánh sáng để kích hoạt các phản ứng hóa học, tăng tốc độ phản ứng mà không tiêu thụ chất xúc tác. IUPAC định nghĩa nó là “quá trình hóa học xảy ra khi chất bán dẫn sử dụng ánh sáng để kích hoạt quá trình quang hóa diễn ra nhằm tăng tốc độ phản ứng”. Khác với xúc tác nhiệt, xúc tác quang dùng photon ánh sáng có năng lượng thích hợp để hoạt hóa. Đây là công nghệ thân thiện với môi trường để xử lý nước thải ô nhiễm hữu cơ.

1.2. Tổng quan về ứng dụng vật liệu xúc tác quang trong xử lý nước

Ứng dụng vật liệu xúc tác quang để xử lý nước ô nhiễm mang lại nhiều ưu điểm như hiệu quả cao, chi phí thấp, và thân thiện với môi trường. Các vật liệu này có khả năng phân hủy kháng sinh, thuốc trừ sâu, và các chất ô nhiễm hữu cơ khác thành các sản phẩm vô hại. Tuy nhiên, cần nghiên cứu sâu hơn về cơ chế xúc tác quang, điều kiện tối ưu, và độ bền của vật liệu để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững trong thực tế.

II. G C3N4 C TiO2 rGO Giải Pháp Hiệu Quả Xử Lý Kháng Sinh

g-C3N4, C-TiO2, và rGO là những vật liệu xúc tác quang đầy tiềm năng trong việc phân hủy kháng sinh trong nước. g-C3N4 có khả năng hấp thụ ánh sáng tốt, nhưng hiệu suất bị hạn chế do tái tổ hợp electron-lỗ trống. C-TiO2 với cấu trúc TiO2 biến tính bằng carbon, giúp mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng và tăng khả năng xúc tác. rGO (Reduced Graphene Oxide) đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường khả năng vận chuyển electron và hấp phụ chất ô nhiễm. Sự kết hợp ba vật liệu này tạo ra hiệu ứng hiệp đồng, nâng cao đáng kể hiệu quả phân hủy kháng sinh so với sử dụng riêng lẻ. Nghiên cứu tập trung vào việc tối ưu hóa tỷ lệ và phương pháp tổng hợp để đạt hiệu suất cao nhất.

2.1. Đặc điểm và ứng dụng của vật liệu g C3N4 trong xúc tác quang

g-C3N4 (graphitic carbon nitride) là vật liệu bán dẫn có cấu trúc lớp, khả năng hấp thụ ánh sáng khả kiến tốt. Nó không độc hại và thân thiện với môi trường. Ứng dụng chính của g-C3N4 là trong xúc tác quang để phân hủy chất ô nhiễm, sản xuất năng lượng tái tạo và cảm biến. Nhược điểm của nó là tốc độ tái tổ hợp electron-lỗ trống nhanh, làm giảm hiệu quả xúc tác.

2.2. Vai trò của TiO2 biến tính carbon C TiO2 trong nâng cao hiệu suất

TiO2 biến tính bằng carbon (C-TiO2) có vùng hấp thụ ánh sáng rộng hơn so với TiO2 thông thường, đặc biệt trong vùng ánh sáng khả kiến. Điều này giúp tăng cường khả năng xúc tác quang dưới ánh sáng mặt trời. Carbon còn giúp tăng cường khả năng hấp phụ chất ô nhiễm, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phân hủy. Pha tạp carbon vào cấu trúc TiO2 giúp hiệu suất xúc tác quang được cải thiện rõ rệt.

2.3. rGO Reduced Graphene Oxide Vật liệu hỗ trợ đắc lực trong quá trình

rGO (Reduced Graphene Oxide) có diện tích bề mặt lớn và khả năng dẫn điện tốt, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vật liệu xúc tác quang. Nó giúp tăng cường khả năng hấp phụ chất ô nhiễm, tạo điều kiện cho quá trình phân hủy diễn ra hiệu quả. rGO cũng giúp vận chuyển electron nhanh chóng, giảm sự tái tổ hợp electron-lỗ trống, từ đó nâng cao hiệu suất xúc tác.

III. Phương Pháp Tổng Hợp C TiO2 g C3N4 rGO Hướng Dẫn Từng Bước

Việc tổng hợp vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4/rGO đòi hỏi quy trình kỹ lưỡng để đảm bảo chất lượng và hiệu suất xúc tác cao. Các phương pháp phổ biến bao gồm phương pháp thủy nhiệt, phương pháp nhiệt phân, và phương pháp sol-gel. Tỷ lệ giữa các thành phần C-TiO2, g-C3N4, và rGO cần được tối ưu hóa để đạt được hiệu quả phân hủy kháng sinh cao nhất. Ngoài ra, việc biến tính vật liệu bằng các nguyên tố khác (ví dụ: N, S) có thể cải thiện tính chất và hiệu suất xúc tác. Phương pháp tổng hợp và điều kiện phản ứng có ảnh hưởng lớn đến cấu trúc, tính chất quang học, và khả năng xúc tác của vật liệu.

3.1. Quy trình tổng hợp C TiO2 bằng phương pháp thủy nhiệt chi tiết

Phương pháp thủy nhiệt là phương pháp phổ biến để tổng hợp C-TiO2. Quá trình bao gồm việc trộn tiền chất titan (ví dụ: TTIP - Titanium tetraisopropoxide) với nguồn carbon (ví dụ: glucose) trong môi trường nước, sau đó gia nhiệt trong autoclave ở nhiệt độ và áp suất cao. Điều chỉnh nhiệt độ, thời gian phản ứng, và nồng độ tiền chất là quan trọng để kiểm soát kích thước hạt và cấu trúc của C-TiO2. Sau phản ứng, vật liệu được rửa sạch, sấy khô và nung để loại bỏ tạp chất.

3.2. Hướng dẫn tổng hợp g C3N4 bằng phương pháp nhiệt phân đơn giản

Phương pháp nhiệt phân là cách đơn giản để tổng hợp g-C3N4. Tiền chất (ví dụ: dicyandiamide, urea, melamine) được nung trong môi trường trơ ở nhiệt độ cao (500-600°C). Quá trình nhiệt phân tạo ra cấu trúc polymer của g-C3N4. Nhiệt độ và thời gian nung ảnh hưởng đến độ tinh khiết và diện tích bề mặt của vật liệu. Sản phẩm thu được được nghiền mịn để tăng diện tích bề mặt và khả năng xúc tác.

3.3. Phương pháp tổng hợp composite C TiO2 g C3N4 rGO hiệu quả

Để tổng hợp composite C-TiO2/g-C3N4/rGO, người ta có thể sử dụng phương pháp trộn cơ học, phương pháp sol-gel, hoặc phương pháp thủy nhiệt. Thông thường, g-C3N4 và rGO được phân tán trong dung dịch, sau đó thêm tiền chất của C-TiO2 và thực hiện phản ứng thủy nhiệt hoặc sol-gel. Điều quan trọng là đảm bảo sự phân tán đồng đều của các thành phần để tạo ra vật liệu composite có cấu trúc tốt và hiệu suất xúc tác cao.

IV. Đánh Giá Hiệu Quả Phân Hủy Kháng Sinh Của C TiO2 g C3N4 rGO Kết Quả

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả phân hủy kháng sinh của vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4/rGO thông qua các thí nghiệm quang xúc tác. Các yếu tố như nồng độ kháng sinh, cường độ ánh sáng, pH, và thời gian phản ứng được khảo sát. Kết quả cho thấy vật liệu composite có khả năng phân hủy kháng sinh cao hơn so với các vật liệu thành phần riêng lẻ. Cơ chế phân hủy kháng sinh được đề xuất dựa trên việc hình thành các gốc tự do (ví dụ: •OH, •O2-) và quá trình oxi hóa-khử trên bề mặt vật liệu. Việc tái sử dụng vật liệu cũng được đánh giá để đảm bảo tính bền vững của ứng dụng.

4.1. Các phương pháp đánh giá hoạt tính quang xúc tác phân hủy kháng sinh

Hoạt tính quang xúc tác thường được đánh giá bằng cách theo dõi sự giảm nồng độ kháng sinh trong dung dịch theo thời gian chiếu sáng. Phương pháp đo phổ UV-Vis được sử dụng để xác định nồng độ kháng sinh. Ngoài ra, các phương pháp phân tích khác như HPLC (High-Performance Liquid Chromatography) có thể được sử dụng để xác định sản phẩm phân hủy và đánh giá cơ chế phân hủy.

4.2. Ảnh hưởng của pH cường độ ánh sáng đến khả năng phân hủy

pH có ảnh hưởng lớn đến hoạt tính quang xúc tác. pH ảnh hưởng đến điện tích bề mặt của vật liệu và khả năng hấp phụ kháng sinh. Thông thường, pH tối ưu cho phân hủy kháng sinh nằm trong khoảng trung tính hoặc hơi kiềm. Cường độ ánh sáng càng cao, hiệu suất phân hủy càng lớn, nhưng đến một ngưỡng nhất định, hiệu quả sẽ không tăng đáng kể do sự tái tổ hợp electron-lỗ trống.

4.3. Kết quả phân tích và so sánh hiệu quả giữa các vật liệu khác nhau

Kết quả thường cho thấy composite C-TiO2/g-C3N4/rGO có hiệu quả phân hủy kháng sinh cao hơn so với C-TiO2, g-C3N4, hoặc rGO riêng lẻ. Việc so sánh hiệu quả với các vật liệu xúc tác khác trong các nghiên cứu tương tự giúp đánh giá tiềm năng của vật liệu mới. Bảng so sánh hằng số tốc độ phản ứng, hiệu suất phân hủy và điều kiện phản ứng là cần thiết để đưa ra kết luận khách quan.

V. Cơ Chế Phân Hủy Kháng Sinh Của Vật Liệu Xúc Tác Phân Tích Chi Tiết

Cơ chế phân hủy kháng sinh bằng vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4/rGO là một quá trình phức tạp, liên quan đến sự hấp thụ ánh sáng, tạo thành electron-lỗ trống, và phản ứng oxi hóa-khử trên bề mặt vật liệu. Các gốc tự do (•OH, •O2-) đóng vai trò quan trọng trong việc tấn công và phân hủy các phân tử kháng sinh. rGO giúp tăng cường khả năng vận chuyển electron và giảm sự tái tổ hợp electron-lỗ trống, từ đó nâng cao hiệu quả xúc tác. Cơ chế xúc tác quang của vật liệu C-TiO2 có thể phân tích qua các bước sóng khác nhau của ánh sáng.

5.1. Vai trò của electron và lỗ trống trong quá trình phân hủy kháng sinh

Khi vật liệu xúc tác quang hấp thụ ánh sáng, electron được kích thích từ vùng hóa trị lên vùng dẫn, tạo ra electron (e-) và lỗ trống (h+). Electron có khả năng khử oxy hòa tan thành gốc superoxit (•O2-), trong khi lỗ trống có khả năng oxi hóa nước hoặc hydroxide thành gốc hydroxyl (•OH). Cả hai gốc này đều có tính oxi hóa cao và có thể tấn công các phân tử kháng sinh.

5.2. Hình thành các gốc tự do OH O2 và tác động đến phân tử kháng sinh

Gốc hydroxyl (•OH) là tác nhân oxi hóa mạnh, có khả năng phản ứng với hầu hết các chất hữu cơ, bao gồm cả kháng sinh. Gốc superoxit (•O2-) có tính oxi hóa yếu hơn nhưng vẫn có thể tham gia vào quá trình phân hủy kháng sinh. Các gốc tự do này tấn công các liên kết hóa học trong phân tử kháng sinh, làm phá vỡ cấu trúc và dẫn đến sự phân hủy hoàn toàn.

5.3. Tái sử dụng vật liệu xúc tác quang và độ bền trong quá trình sử dụng

Độ bền và khả năng tái sử dụng vật liệu xúc tác là yếu tố quan trọng để đánh giá tính khả thi của ứng dụng. Các thí nghiệm tái sử dụng thường được thực hiện bằng cách lặp lại quá trình phân hủy kháng sinh nhiều lần với cùng một mẻ vật liệu. Việc giảm hiệu suất xúc tác sau mỗi lần sử dụng cần được đánh giá và tìm giải pháp để cải thiện.

VI. C TiO2 g C3N4 rGO Tương Lai Ứng Dụng Xử Lý Nước Hiệu Quả

Nghiên cứu về vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4/rGO tiếp tục mở ra những hướng đi mới trong lĩnh vực xử lý ô nhiễm nước. Việc tối ưu hóa cấu trúc vật liệu, cải thiện hiệu suất xúc tác, và giảm chi phí sản xuất là những mục tiêu quan trọng. Ứng dụng thực tế của vật liệu này có thể mở rộng sang xử lý nước thải công nghiệp, nước uống, và các nguồn nước bị ô nhiễm khác. Sự phát triển của công nghệ này hứa hẹn một tương lai sạch hơn và bền vững hơn cho nguồn nước.

6.1. Thách thức và cơ hội trong ứng dụng thực tế của vật liệu

Thách thức lớn nhất hiện nay là chi phí sản xuất vật liệu còn cao và độ bền của vật liệu trong điều kiện thực tế chưa được kiểm chứng đầy đủ. Cơ hội lớn là nhu cầu về công nghệ xử lý nước sạch ngày càng tăng và tiềm năng ứng dụng rộng rãi của vật liệu trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, kỹ sư, và nhà đầu tư để đưa công nghệ này vào thực tế.

6.2. Nghiên cứu và phát triển vật liệu xúc tác quang thế hệ mới

Hướng nghiên cứu hiện tại tập trung vào việc phát triển vật liệu xúc tác quang có khả năng hấp thụ ánh sáng tốt hơn, có diện tích bề mặt lớn hơn, và có khả năng giảm sự tái tổ hợp electron-lỗ trống. Ngoài ra, việc nghiên cứu các vật liệu composite với cấu trúc nano và tính chất đa chức năng cũng là một hướng đi tiềm năng.

6.3. Đánh giá chi phí và tính khả thi của công nghệ trong tương lai

Việc đánh giá chi phí sản xuất, chi phí vận hành, và hiệu quả kinh tế của công nghệ là rất quan trọng để đảm bảo tính khả thi trong tương lai. Cần so sánh chi phí của công nghệ này với các công nghệ xử lý nước khác để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường nước do các chất hữu cơ và kháng sinh ngày càng gia tăng, việc phát triển các vật liệu xúc tác quang hiệu quả để phân hủy các chất này trở thành một nhu cầu cấp thiết. Kháng sinh tetracycline hydrochloride (TC) là một trong những chất kháng sinh phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong y tế, thú y và nông nghiệp, nhưng lại gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước khi tồn dư trong môi trường. Theo ước tính, TC có thể tồn tại trong nước mặt, nước ngầm và thậm chí nước uống, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tổng hợp và khảo sát hoạt tính của vật liệu xúc tác quang C-TiO2/g-C3N4 trên pha nền graphene oxide dạng khử biến tính (rGO-N,S) nhằm ứng dụng phân hủy TC trong môi trường nước. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi phòng thí nghiệm tại Trường Đại học Quy Nhơn, với quy mô tổng hợp vật liệu và đánh giá hoạt tính quang xúc tác trong dung dịch nước sử dụng đèn LED làm nguồn sáng kích thích. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc phát triển vật liệu xúc tác quang có hiệu suất cao trong phân hủy kháng sinh, mà còn góp phần làm phong phú thêm kho tàng vật liệu quang xúc tác thân thiện môi trường, hỗ trợ xử lý ô nhiễm nước hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về xúc tác quang và vật liệu bán dẫn. Thứ nhất, khái niệm xúc tác quang được định nghĩa là quá trình hóa học được kích hoạt bởi ánh sáng và chất bán dẫn, trong đó photon ánh sáng kích thích electron từ vùng hóa trị lên vùng dẫn, tạo ra các cặp electron-lỗ trống quang sinh có khả năng tham gia phản ứng oxi hóa-khử. Thứ hai, vật liệu graphite carbon nitride (g-C3N4) với năng lượng vùng cấm khoảng 2,7 eV, hấp thụ tốt ánh sáng khả kiến, nhưng nhược điểm là tốc độ tái tổ hợp electron-lỗ trống nhanh, làm giảm hiệu suất xúc tác. Thứ ba, vật liệu TiO2 pha tạp carbon (C-TiO2) có năng lượng vùng cấm cao hơn (khoảng 3,0-3,2 eV) nhưng khi pha tạp carbon giúp mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng khả kiến và giảm tái tổ hợp điện tử. Cuối cùng, graphene oxide dạng khử biến tính (rGO-N,S) với diện tích bề mặt lớn và khả năng dẫn điện cao, giúp tăng cường vận chuyển điện tử và giảm tái tổ hợp trong hệ vật liệu composite. Các khái niệm chính bao gồm: vùng hóa trị (VB), vùng dẫn (CB), năng lượng vùng cấm (Eg), tái tổ hợp electron-lỗ trống, và cơ chế quang xúc tác phân hủy chất hữu cơ qua các gốc tự do như •OH và •O2-.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là các mẫu vật liệu tổng hợp trong phòng thí nghiệm và các kết quả phân tích đặc trưng vật liệu, cùng với dữ liệu phân hủy kháng sinh TC trong dung dịch nước. Phương pháp tổng hợp vật liệu bao gồm: thủy nhiệt để tổng hợp C-TiO2, nhiệt pha rắn cho g-C3N4 và composite C-TiO2/g-C3N4, phương pháp Hummers để tổng hợp graphene oxide (GO), và thủy nhiệt để biến tính rGO với N, S. Các vật liệu composite C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S được tổng hợp bằng phương pháp nhiệt pha rắn có hỗ trợ siêu âm với tỷ lệ khối lượng rGO-N,S từ 10% đến 25%. Phương pháp phân tích vật liệu sử dụng các kỹ thuật hiện đại như: nhiễu xạ tia X (XRD) để xác định cấu trúc tinh thể, phổ tán xạ năng lượng tia X (EDX) để xác định thành phần nguyên tố, phổ phản xạ khuếch tán tử ngoại-khả kiến (UV-Vis DRS) để xác định vùng hấp thụ và năng lượng vùng cấm, phổ quang phát quang (PL) để đánh giá tái tổ hợp electron-lỗ trống, hiển vi điện tử quét (SEM) để quan sát hình thái bề mặt, phổ hồng ngoại (IR) và phổ quang điện tử tia X (XPS) để xác định liên kết hóa học, cùng với phương pháp đẳng nhiệt hấp phụ nitrogen (BET) để đo diện tích bề mặt và kích thước mao quản. Hoạt tính quang xúc tác được đánh giá qua phản ứng phân hủy tetracycline hydrochloride trong dung dịch nước với đèn LED 30W làm nguồn sáng kích thích. Cỡ mẫu vật liệu tổng hợp và các điều kiện thí nghiệm được kiểm soát nghiêm ngặt nhằm đảm bảo tính lặp lại và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc trưng vật liệu composite C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S (CTCr-x): Kết quả XRD cho thấy vật liệu composite có cấu trúc pha tinh thể anatase của TiO2 và cấu trúc g-C3N4 ổn định, với sự hiện diện của rGO-N,S được xác nhận qua phổ EDX và XPS. Diện tích bề mặt theo BET của CTCr-20 đạt khoảng 120 m²/g, cao hơn đáng kể so với C-TiO2 (khoảng 60 m²/g) và g-C3N4 (khoảng 80 m²/g), cho thấy sự gia tăng diện tích tiếp xúc bề mặt do sự có mặt của rGO-N,S.

2. Khả năng hấp thụ quang: Phổ UV-Vis DRS cho thấy vật liệu CTCr-20 mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng vào vùng khả kiến với năng lượng vùng cấm giảm xuống còn khoảng 2,4 eV, thấp hơn so với C-TiO2 (3,2 eV) và g-C3N4 (2,7 eV). Điều này giúp vật liệu hấp thụ hiệu quả hơn ánh sáng mặt trời.

3. Hoạt tính quang xúc tác phân hủy TC: Trong điều kiện thí nghiệm, vật liệu CTCr-20 đạt hiệu suất phân hủy TC lên đến 92% sau 180 phút chiếu sáng, cao hơn nhiều so với C-TiO2 (khoảng 35%) và g-C3N4 (khoảng 40%). Hằng số tốc độ phân hủy TC theo mô hình Langmuir-Hinshelwood của CTCr-20 là 0,015 min⁻¹, gấp khoảng 3 lần so với C-TiO2.

4. Ảnh hưởng của pH và chất dập tắt gốc: Hoạt tính quang xúc tác của CTCr-20 đạt cao nhất ở pH khoảng 6-7, phù hợp với điều kiện môi trường nước tự nhiên. Thí nghiệm sử dụng các chất dập tắt gốc cho thấy gốc •O2- và •OH đóng vai trò chủ đạo trong quá trình phân hủy TC, xác nhận cơ chế quang xúc tác dựa trên sự tạo thành các gốc oxy hóa mạnh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự cải thiện hiệu suất quang xúc tác là do sự kết hợp hợp lý giữa C-TiO2, g-C3N4 và rGO-N,S tạo thành hệ lai ghép liên hợp dạng Z, giúp kéo dài thời gian sống của các cặp electron-lỗ trống quang sinh, giảm thiểu tái tổ hợp. Sự pha tạp carbon trong TiO2 làm giảm năng lượng vùng cấm, mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng khả kiến. Đồng thời, rGO-N,S với diện tích bề mặt lớn và khả năng dẫn điện cao hỗ trợ vận chuyển điện tử nhanh, tăng cường hiệu quả phân tách điện tích. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu gần đây về vật liệu composite tương tự, đồng thời cho thấy tiềm năng ứng dụng thực tiễn trong xử lý ô nhiễm nước chứa kháng sinh. Biểu đồ so sánh hiệu suất phân hủy TC giữa các vật liệu và bảng số liệu hằng số tốc độ phân hủy minh họa rõ nét sự vượt trội của vật liệu composite CTCr-20.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tối ưu hóa tỷ lệ pha rGO-N,S trong composite: Khuyến nghị nghiên cứu tiếp tục điều chỉnh tỷ lệ rGO-N,S trong vật liệu composite để đạt hiệu suất quang xúc tác tối ưu, tập trung vào khoảng 15-25% khối lượng, với mục tiêu nâng cao hiệu suất phân hủy TC trên 95% trong vòng 120 phút.

2. Mở rộng ứng dụng phân hủy các chất hữu cơ khác: Đề xuất áp dụng vật liệu CTCr-x trong xử lý các chất ô nhiễm hữu cơ khác như thuốc nhuộm, phenol, nhằm đánh giá khả năng ứng dụng đa dạng trong môi trường nước.

3. Nghiên cứu quy mô pilot và điều kiện thực tế: Khuyến nghị triển khai nghiên cứu quy mô pilot tại các khu vực ô nhiễm nước thực tế, đánh giá hiệu quả hoạt động của vật liệu dưới điều kiện ánh sáng mặt trời tự nhiên và các yếu tố môi trường khác.

4. Phát triển vật liệu tái sử dụng và bền vững: Đề xuất nghiên cứu khả năng tái sử dụng vật liệu composite qua nhiều chu kỳ phân hủy, đồng thời cải tiến quy trình tổng hợp nhằm giảm chi phí và tăng tính bền vững trong sản xuất.

Các giải pháp trên cần được thực hiện trong vòng 1-2 năm tiếp theo, phối hợp giữa các nhóm nghiên cứu hóa học vật liệu và môi trường, cùng các đơn vị ứng dụng công nghệ xử lý nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu vật liệu quang xúc tác: Luận văn cung cấp quy trình tổng hợp và đặc trưng chi tiết vật liệu composite C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S, là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu phát triển vật liệu quang xúc tác mới.

2. Chuyên gia môi trường và xử lý nước: Kết quả nghiên cứu về phân hủy kháng sinh TC trong nước giúp các chuyên gia đánh giá và lựa chọn công nghệ xử lý nước thải hiệu quả, thân thiện môi trường.

3. Sinh viên và học viên cao học ngành Hóa học, Vật liệu: Luận văn là nguồn tài liệu học thuật bổ ích, cung cấp kiến thức về tổng hợp vật liệu, phương pháp phân tích hiện đại và ứng dụng thực tiễn trong xử lý ô nhiễm.

4. Doanh nghiệp công nghệ môi trường: Các công ty phát triển công nghệ xử lý nước có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu để phát triển sản phẩm xúc tác quang mới, nâng cao hiệu quả xử lý ô nhiễm kháng sinh và các chất hữu cơ khác.

Câu hỏi thường gặp

1. Vật liệu C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S có ưu điểm gì so với TiO2 truyền thống?
   Vật liệu composite này mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng vào vùng khả kiến, giảm tái tổ hợp electron-lỗ trống nhờ sự kết hợp giữa C-TiO2, g-C3N4 và rGO-N,S, từ đó nâng cao hiệu suất quang xúc tác phân hủy các chất hữu cơ như kháng sinh TC.

2. Phương pháp tổng hợp vật liệu có phức tạp không?
   Quy trình tổng hợp sử dụng các phương pháp thủy nhiệt, nhiệt pha rắn và siêu âm, là các kỹ thuật phổ biến trong phòng thí nghiệm, có thể được nhân rộng quy mô với điều kiện kiểm soát nghiêm ngặt.

3. Hiệu suất phân hủy tetracycline đạt được là bao nhiêu?
   Vật liệu CTCr-20 đạt hiệu suất phân hủy TC khoảng 92% sau 180 phút chiếu sáng bằng đèn LED 30W, cao hơn nhiều so với các vật liệu đơn lẻ như C-TiO2 hay g-C3N4.

4. Ảnh hưởng của pH đến hoạt tính quang xúc tác như thế nào?
   Hoạt tính quang xúc tác của vật liệu đạt cao nhất ở pH trung tính (khoảng 6-7), phù hợp với điều kiện môi trường nước tự nhiên, do sự ổn định của các gốc tự do và tương tác hấp phụ TC trên bề mặt vật liệu.

5. Vật liệu có thể tái sử dụng được không?
   Nghiên cứu cho thấy vật liệu composite có khả năng tái sử dụng qua nhiều chu kỳ mà hiệu suất phân hủy TC chỉ giảm nhẹ, cho thấy tính bền vững và tiềm năng ứng dụng lâu dài trong xử lý nước.

Kết luận

• Đã tổng hợp thành công vật liệu composite C-TiO2/g-C3N4/rGO-N,S với cấu trúc pha tinh thể ổn định và diện tích bề mặt lớn, mở rộng vùng hấp thụ ánh sáng khả kiến.
• Vật liệu CTCr-20 thể hiện hiệu suất phân hủy tetracycline hydrochloride cao, đạt khoảng 92% sau 180 phút chiếu sáng, vượt trội so với các vật liệu đơn lẻ.
• Cơ chế quang xúc tác dựa trên sự tạo thành và hoạt động của các gốc tự do •OH và •O2-, được hỗ trợ bởi sự giảm tái tổ hợp electron-lỗ trống nhờ sự có mặt của rGO-N,S.
• Nghiên cứu cung cấp quy trình tổng hợp và đặc trưng vật liệu chi tiết, làm cơ sở cho các ứng dụng xử lý ô nhiễm nước chứa kháng sinh và các chất hữu cơ khác.
• Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm tối ưu hóa tỷ lệ pha, mở rộng ứng dụng, nghiên cứu quy mô pilot và phát triển vật liệu tái sử dụng, nhằm nâng cao hiệu quả và tính bền vững trong thực tiễn.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà nghiên cứu, chuyên gia môi trường và doanh nghiệp công nghệ xử lý nước, góp phần thúc đẩy phát triển các giải pháp xanh, hiệu quả cho xử lý ô nhiễm môi trường nước.