Nghiên Cứu Tổng Hợp Vật Liệu Quang Xúc Tác Trên Nền T1O2 Gắn Trên Than Sinh Học Từ Vỏ Cà Phê Robusta

• Tác giả: Nguyễn Thanh Quí
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Chí Hiếu
• Trường học: Trường Đại Học Công Nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kỹ Thuật Môi Trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Vật Liệu Quang Xúc Tác Từ Vỏ Cà Phê Robusta Ứng Dụng Xử Lý Màu Trong Nước
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC HÌNH ẢNH
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Tổng quan về xúc tác quang và vật liệu TiO2
• 1.1.1. Tổng quan về xúc tác quang
• 1.1.2. Tổng quan về vật liệu TiO2
• 1.1.3. Nguyên lý phản ứng quang hóa
• 1.1.4. Các ứng dụng của vật liệu quang xúc tác TiO2
• 1.1.5. Vật liệu TiO2 biến tính
• 1.1.6. Các chất mang nano TiO2
• 1.2. Tổng quan về than sinh học
• 1.2.1. Tính chất vỏ cà phê
• 1.2.2. Ứng dụng của than sinh học
• 1.3. Tổng quan về chất màu hữu cơ
• 1.3.1. Phân loại thuốc nhuộm
• 1.3.2. Tổng quan về methylen blue và methyl orange
• 1.3.3. Ô nhiễm chất màu hữu cơ
• 1.3.4. Các nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Hóa chất, vật liệu - thiết bị
• 2.1.1. Hóa chất và vật liệu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin, tài liệu
• 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
• 2.3.3. Phương pháp phân tích đặc tính vật liệu
• 2.3.4. Đánh giá hiệu quả loại bỏ màu của các vật liệu tổng hợp
• 2.3.4.1. Mô hình thí nghiệm
• 2.3.4.2. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu suất xử lý màu của các vật liệu composite
• 2.3.4.3. Khảo sát hiệu quả xử lý màu của vật liệu composite trên mẫu nước thải phối trộn MB và MO
• 2.3.4.4. Cơ chế phân hủy quang xúc tác
• 2.3.4.5. Đánh giá khả năng thu hồi, tái sử dụng của vật liệu composite
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đặc tính của vật liệu
• 3.1.1. Phân tích hình thái bề mặt (SEM)
• 3.1.2. Phân tích diện tích bề mặt riêng (BET)
• 3.1.3. Phân tích cấu trúc vật liệu (Giản đồ XRD)
• 3.1.4. Phân tích nhóm chức năng (FT-IR)
• 3.1.5. Phân tích điện thế Zeta
• 3.1.6. Phổ hấp thụ phản xạ khuếch tán (UV-vis DRS)
• 3.2. Đánh giá hiệu quả hấp phụ màu của than sinh học và xây dựng mô hình đẳng nhiệt hấp phụ
• 3.2.1. Đánh giá hiệu quả hấp phụ màu trên các mẫu TSH
• 3.2.2. Xây dựng đường đẳng nhiệt hấp phụ
• 3.2.3. So sánh hiệu suất xử lý màu của các vật liệu composite Ti-CHB
• 3.2.4. Ảnh hưởng của nồng độ dung dịch màu ban đầu đến hiệu suất xử lý màu của Ti-CHB
• 3.2.5. Ảnh hưởng của khối lượng Ti-CHB đến hiệu suất xử lý màu
• 3.2.6. Ảnh hưởng của pH dung dịch đến hiệu suất xử lý màu của Ti-CHB
• 3.2.7. Ảnh hưởng cường độ tia UV đến hiệu suất xử lý màu của Ti-CHB
• 3.3. Khảo sát hiệu suất xử lý màu của vật liệu composite Ti-CHB trên mẫu nước thải phối trộn MB và MO
• 3.4. Cơ chế phân hủy quang xúc tác
• 3.5. Khảo sát khả năng thu hồi, tái sử dụng của Ti-CHB
• 3.6. So sánh hiệu quả xử lý giữa vật liệu tổng hợp được và các chất hấp phụ khác
• 4. KẾT LUẬN, HẠN CHẾ VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN

I. Giới thiệu Nghiên Cứu Vật Liệu Quang Xúc Tác Từ Vỏ Cà Phê

Ô nhiễm môi trường từ các ngành công nghiệp như in ấn, dệt nhuộm đang là vấn đề cấp bách. Các chất ô nhiễm hữu cơ, đặc biệt là nước nhiễm màu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Thuốc nhuộm azo, điển hình như methylene blue (MB) và methyl orange (MO), có độ bền cao, khó phân hủy sinh học và tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư. Các phương pháp xử lý nước thải truyền thống thường không hiệu quả trong việc loại bỏ hoàn toàn các chất ô nhiễm này. Do đó, việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp xử lý hiệu quả, thân thiện với môi trường là vô cùng cần thiết. Nghiên cứu này tập trung vào việc sử dụng vật liệu quang xúc tác được tổng hợp từ vỏ cà phê Robusta, một nguồn phế thải nông nghiệp dồi dào, để xử lý màu trong nước. Mục tiêu là tạo ra một phương pháp xử lý nước thải hiệu quả, bền vững và kinh tế.

1.1. Tổng quan về Vật Liệu Quang Xúc Tác và Ứng Dụng

Vật liệu quang xúc tác là vật liệu có khả năng hấp thụ ánh sáng và tạo ra các cặp electron-lỗ trống (electron-hole pairs), thúc đẩy các phản ứng oxy hóa khử trên bề mặt vật liệu. Các vật liệu này đang được nghiên cứu rộng rãi trong lĩnh vực xử lý nước thải, đặc biệt là xử lý nước nhiễm màu, do khả năng phân hủy các chất ô nhiễm hữu cơ thành các sản phẩm vô hại như CO2 và H2O. Ứng dụng quang xúc tác là một hướng đi đầy hứa hẹn để giải quyết vấn đề ô nhiễm nước hiện nay.

1.2. Vỏ Cà Phê Robusta Tiềm Năng Tái Chế Phế Thải Nông Nghiệp

Vỏ cà phê Robusta là một nguồn phế thải nông nghiệp lớn, đặc biệt tại các quốc gia sản xuất cà phê. Thay vì vứt bỏ, vỏ cà phê có thể được tái chế thành các sản phẩm có giá trị, chẳng hạn như than sinh học. Than sinh học từ vỏ cà phê có nhiều ưu điểm như chi phí thấp, khả năng hấp phụ tốt và thân thiện với môi trường. Việc sử dụng vỏ cà phê để sản xuất vật liệu quang xúc tác không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn góp phần vào kinh tế tuần hoàn.

II. Thách Thức Xử Lý Màu Trong Nước Thải Công Nghiệp Hiện Nay

Nước thải từ các ngành công nghiệp như dệt nhuộm, in ấn, sản xuất giấy thường chứa một lượng lớn các chất màu hữu cơ. Các chất màu này không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn có thể gây hại cho sức khỏe con người và hệ sinh thái. Các phương pháp xử lý nước thải truyền thống như lắng, lọc, keo tụ thường không hiệu quả trong việc loại bỏ hoàn toàn các chất màu này. Một số phương pháp khác như oxy hóa hóa học có thể tạo ra các sản phẩm phụ độc hại. Do đó, cần có các giải pháp xử lý nước thải hiệu quả hơn, có khả năng phân hủy hoàn toàn các chất màu hữu cơ thành các sản phẩm vô hại. Bài toán đặt ra là tìm kiếm các vật liệu xúc tác quang có hiệu suất cao và bền bền vững, đồng thời có giá thành hợp lý.

2.1. Ảnh Hưởng Của Nước Nhiễm Màu Đến Môi Trường Và Sức Khỏe

Nước nhiễm màu gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái dưới nước. Chất màu làm giảm độ trong của nước, cản trở quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh, ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn. Một số chất màu có thể chứa các kim loại nặng hoặc các chất độc hại khác, gây ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi sử dụng nguồn nước này. Ô nhiễm nước cần được giải quyết triệt để để bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.

2.2. Hạn Chế Của Các Phương Pháp Xử Lý Nước Thải Truyền Thống

Các phương pháp xử lý nước thải truyền thống như lắng, lọc, keo tụ thường chỉ loại bỏ được các chất rắn lơ lửng và một phần các chất hữu cơ hòa tan. Các chất màu hữu cơ, đặc biệt là các thuốc nhuộm azo, thường có cấu trúc phân tử phức tạp và khó bị phân hủy bằng các phương pháp này. Các phương pháp oxy hóa hóa học có thể tạo ra các sản phẩm phụ độc hại như trihalomethanes (THMs), gây ảnh hưởng đến chất lượng nước sau xử lý. Vì vậy, cần có một phương pháp hiệu quả và an toàn hơn.

III. Phương Pháp Tổng Hợp Vật Liệu Quang Xúc Tác TiO2 Từ Vỏ Cà Phê

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp sol-gel cải tiến để tổng hợp vật liệu quang xúc tác TiO2 trên nền than sinh học từ vỏ cà phê Robusta. Quá trình bao gồm các bước: nhiệt phân vỏ cà phê để tạo than sinh học, sau đó phân tán than sinh học trong dung dịch tiền chất TiO2 và thực hiện quá trình sol-gel để tạo ra vật liệu composite TiO2/than sinh học. Phương pháp này cho phép kiểm soát kích thước hạt TiO2 và phân bố đồng đều trên bề mặt than sinh học, tạo ra vật liệu có hoạt tính quang xúc tác cao. Việc sử dụng TiO2 vì nó có hoạt tính quang xúc tác cao, không độc, giá rẻ.

3.1. Quy Trình Nhiệt Phân Vỏ Cà Phê Tạo Than Sinh Học Chất Lượng Cao

Quá trình nhiệt phân vỏ cà phê được thực hiện trong điều kiện thiếu khí ở nhiệt độ cao (ví dụ, 600°C) để tạo ra than sinh học. Các thông số nhiệt độ, thời gian và tốc độ gia nhiệt được tối ưu hóa để thu được than sinh học có diện tích bề mặt lớn, cấu trúc lỗ rỗng phong phú và hàm lượng carbon cao. Các đặc tính này giúp than sinh học có khả năng hấp phụ tốt và là chất nền lý tưởng cho TiO2.

3.2. Phương Pháp Sol Gel Cải Tiến Tổng Hợp Vật Liệu Composite TiO2

Phương pháp sol-gel được sử dụng để tạo ra vật liệu composite TiO2 trên nền than sinh học. Tiền chất TiO2 (ví dụ, titanium isopropoxide) được hòa tan trong dung môi thích hợp và thêm vào dung dịch chứa than sinh học. Quá trình thủy phân và ngưng tụ diễn ra, tạo ra các hạt TiO2 nano bám trên bề mặt than sinh học. Vật liệu composite sau đó được nung ở nhiệt độ cao để cải thiện độ kết tinh của TiO2 và loại bỏ các chất hữu cơ còn sót lại.

IV. Đánh Giá Hiệu Quả Xử Lý Màu Bằng Vật Liệu Quang Xúc Tác Mới

Hiệu quả xử lý màu của vật liệu composite TiO2/than sinh học được đánh giá thông qua các thí nghiệm quang xúc tác trong phòng thí nghiệm. Các thí nghiệm được thực hiện với các dung dịch chứa các chất màu khác nhau (ví dụ, methylene blue, methyl orange) ở các nồng độ khác nhau. Vật liệu composite được thêm vào dung dịch và chiếu sáng bằng đèn UV hoặc ánh sáng mặt trời. Sự giảm nồng độ chất màu theo thời gian được theo dõi bằng quang phổ UV-Vis. Kết quả cho thấy vật liệu composite có khả năng phân hủy quang xúc tác các chất màu hữu cơ một cách hiệu quả.

4.1. Khảo Sát Ảnh Hưởng Của Các Yếu Tố Đến Hiệu Suất Xử Lý Màu

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất xử lý màu của vật liệu composite TiO2/than sinh học được khảo sát, bao gồm: nồng độ chất màu, pH của dung dịch, liều lượng vật liệu composite, cường độ ánh sáng, và thời gian chiếu sáng. Kết quả cho thấy hiệu suất xử lý màu tăng khi nồng độ chất màu giảm, pH gần trung tính, liều lượng vật liệu composite tăng, cường độ ánh sáng tăng, và thời gian chiếu sáng tăng. Tối ưu hóa các yếu tố này giúp đạt được hiệu suất xử lý màu cao nhất.

4.2. Cơ Chế Phân Hủy Quang Xúc Tác Của Vật Liệu Composite TiO2

Cơ chế phân hủy quang xúc tác của vật liệu composite TiO2/than sinh học được nghiên cứu. Khi TiO2 hấp thụ ánh sáng, các cặp electron-lỗ trống được tạo ra. Các electron chuyển đến bề mặt vật liệu, phản ứng với oxy hòa tan trong nước, tạo ra các gốc oxy hóa mạnh (ví dụ, gốc hydroxyl). Các gốc này tấn công và phân hủy các chất màu hữu cơ thành các sản phẩm vô hại. Than sinh học đóng vai trò là chất hấp phụ, giúp tập trung các chất màu gần bề mặt TiO2, tăng cường quá trình quang xúc tác.

V. Ứng Dụng Thực Tế Xử Lý Nước Thải Nhiễm Màu Trong Công Nghiệp

Để đánh giá tính khả thi của việc ứng dụng vật liệu composite TiO2/than sinh học trong thực tế, các thí nghiệm xử lý nước thải thực tế từ các ngành công nghiệp dệt nhuộm hoặc in ấn được thực hiện. Nước thải được xử lý bằng vật liệu composite trong các hệ thống quang xúc tác quy mô nhỏ. Hiệu quả xử lý màu và giảm các chất ô nhiễm khác (ví dụ, COD, BOD) được đánh giá. Kết quả cho thấy vật liệu composite có tiềm năng ứng dụng trong xử lý nước thải công nghiệp nhiễm màu.

5.1. Đánh Giá Khả Năng Tái Sử Dụng Của Vật Liệu Quang Xúc Tác

Khả năng tái sử dụng của vật liệu composite TiO2/than sinh học được đánh giá bằng cách thực hiện nhiều chu kỳ xử lý nước thải liên tiếp. Sau mỗi chu kỳ, vật liệu composite được thu hồi, rửa sạch và sử dụng lại. Sự giảm hiệu suất xử lý màu theo số lượng chu kỳ được theo dõi. Nếu hiệu suất giảm không đáng kể sau nhiều chu kỳ, vật liệu composite được coi là có khả năng tái sử dụng tốt, giảm chi phí xử lý.

5.2. So Sánh Với Các Vật Liệu Xúc Tác Khác Ưu Điểm và Nhược Điểm

Hiệu quả xử lý màu của vật liệu composite TiO2/than sinh học được so sánh với các vật liệu xúc tác khác đã được nghiên cứu, chẳng hạn như TiO2 nguyên chất, ZnO, hoặc than hoạt tính. Ưu điểm và nhược điểm của từng vật liệu được phân tích. Vật liệu composite TiO2/than sinh học có thể có ưu điểm về chi phí thấp, khả năng tái sử dụng, hoặc hiệu suất xử lý cao hơn so với các vật liệu khác.

VI. Kết Luận Triển Vọng Nghiên Cứu Vật Liệu Quang Xúc Tác Bền Vững

Nghiên cứu này đã chứng minh tính khả thi của việc sử dụng vỏ cà phê Robusta để tổng hợp vật liệu quang xúc tác hiệu quả trong việc xử lý màu trong nước. Vật liệu composite TiO2/than sinh học có tiềm năng ứng dụng trong xử lý nước thải công nghiệp, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ nguồn tài nguyên nước. Nghiên cứu này cũng mở ra hướng đi mới trong việc tái chế phế thải nông nghiệp và phát triển các giải pháp xử lý nước thải bền vững.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Tối Ưu Hóa và Mở Rộng Ứng Dụng

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình tổng hợp vật liệu composite để tăng diện tích bề mặt, cải thiện độ kết tinh của TiO2, và tăng cường khả năng hấp phụ của than sinh học. Ngoài ra, việc nghiên cứu ứng dụng vật liệu composite trong xử lý các loại chất ô nhiễm khác trong nước thải (ví dụ, thuốc trừ sâu, kim loại nặng) cũng là một hướng đi đầy tiềm năng. Nghiên cứu cũng cần đánh giá ảnh hưởng kinh tế của việc áp dụng quy trình này trong thực tế.

6.2. Góp Phần Vào Kinh Tế Tuần Hoàn Và Bảo Vệ Môi Trường Bền Vững

Việc sử dụng vỏ cà phê để sản xuất vật liệu quang xúc tác không chỉ giúp giải quyết vấn đề ô nhiễm nước mà còn góp phần vào kinh tế tuần hoàn bằng cách tái chế phế thải nông nghiệp. Hướng đi này phù hợp với mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững và phát triển các giải pháp xử lý nước thải thân thiện với môi trường. Nghiên cứu này mang tính thực tiễn cao và có thể được triển khai rộng rãi trong các ngành công nghiệp có phát sinh nước thải nhiễm màu.

Tổng quan nghiên cứu

Ô nhiễm môi trường do các chất hữu cơ trong nước thải công nghiệp, đặc biệt là các hợp chất màu như methylen blue (MB) và methyl orange (MO), đang trở thành vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Theo báo cáo ngành, các ngành công nghiệp in ấn, sản xuất giấy, thực phẩm và dệt nhuộm thải ra nước với nồng độ chất ô nhiễm và pH dao động rộng, gây ô nhiễm màu trong nước thải. Việc xử lý hiệu quả các chất màu này là cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Mục tiêu nghiên cứu là tổng hợp vật liệu quang xúc tác trên nền TiO2 gắn trên than sinh học (CHB) được tổng hợp từ vỏ cà phê Robusta nhằm ứng dụng xử lý màu trong nước. Nghiên cứu tập trung vào việc điều chế than sinh học từ vỏ cà phê, tổng hợp vật liệu composite Ti-CHB, đánh giá hiệu suất hấp phụ và xử lý màu MB, MO, khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý và khả năng tái sử dụng vật liệu composite. Phạm vi nghiên cứu thực hiện tại phòng thí nghiệm Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường, Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2023.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc phát triển vật liệu quang xúc tác thân thiện môi trường, chi phí thấp, tận dụng nguồn nguyên liệu phế phẩm nông nghiệp dồi dào tại Việt Nam. Vật liệu composite Ti-CHB hứa hẹn nâng cao hiệu quả xử lý màu trong nước thải, góp phần cải thiện chất lượng nước đầu ra và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Xúc tác quang TiO2: TiO2 là chất bán dẫn có hoạt tính quang xúc tác cao, không độc hại, chi phí thấp và ổn định. Khi chiếu sáng bằng tia UV, TiO2 tạo ra các cặp electron-lỗ trống, kích hoạt các phản ứng oxy hóa khử phân hủy các hợp chất hữu cơ trong nước. Tuy nhiên, TiO2 có vùng cấm rộng (~3,2 eV) nên chỉ hấp thụ ánh sáng UV, hạn chế hiệu quả sử dụng ánh sáng mặt trời.

• Than sinh học (Biochar): Than sinh học được tạo ra từ quá trình nhiệt phân vỏ cà phê Robusta trong điều kiện thiếu oxy, có cấu trúc xốp, diện tích bề mặt lớn, chứa nhiều nhóm chức năng như hydroxyl, cacboxyl, amino giúp hấp phụ các chất ô nhiễm hữu cơ và vô cơ. Than sinh học còn có tính bán dẫn và khả năng vận chuyển điện tử, hỗ trợ tăng hiệu quả quang xúc tác khi kết hợp với TiO2.

• Mô hình hấp phụ Langmuir: Mô hình này được sử dụng để mô tả quá trình hấp phụ màu MB và MO trên bề mặt vật liệu than sinh học và composite, xác định dung lượng hấp phụ tối đa.

• Cơ chế hấp phụ và quang xúc tác: Bao gồm các tương tác tĩnh điện, liên kết π-π, liên kết hydro giữa các nhóm chức trên than sinh học và phân tử màu, đồng thời TiO2 xúc tác phân hủy các hợp chất màu dưới ánh sáng UV.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng than sinh học được tổng hợp từ vỏ cà phê Robusta thu thập tại Việt Nam, các hóa chất chuẩn như MB, MO, TiO2 tiền chất và các hóa chất kích hoạt.

• Phương pháp điều chế: Than sinh học được điều chế bằng phương pháp nhiệt phân chậm trong môi trường thiếu oxy với tốc độ gia nhiệt 10°C/phút, nhiệt độ từ 300 đến 600°C, kích hoạt bằng KOH. Vật liệu composite Ti-CHB được tổng hợp bằng phương pháp sol-gel cải tiến, gắn TiO2 lên bề mặt than sinh học.

• Phân tích đặc tính vật liệu: Sử dụng kính hiển vi điện tử quét (SEM) để quan sát hình thái bề mặt, phương pháp BET đo diện tích bề mặt riêng, phổ nhiễu xạ tia X (XRD) xác định cấu trúc tinh thể, phổ hồng ngoại biến đổi Fourier (FT-IR) xác định nhóm chức, điện thế zeta đánh giá tính ổn định keo, phổ phản xạ khuếch tán tử ngoại khả kiến (UV-vis DRS) xác định khả năng hấp thụ ánh sáng.

• Đánh giá hiệu quả xử lý màu: Thí nghiệm hấp phụ động học và đẳng nhiệt với các dung dịch MB và MO ở nhiều nồng độ khác nhau, khảo sát ảnh hưởng của pH, khối lượng vật liệu, cường độ chiếu sáng UV. Thí nghiệm xúc tác quang từng mẻ và xúc tác quang động trên mẫu nước thải phối trộn MB và MO.

• Khả năng tái sử dụng: Thực hiện các chu kỳ xử lý liên tiếp để đánh giá hiệu suất giữ lại của vật liệu composite.

• Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu thực hiện trên các mẫu than sinh học và composite với kích thước mẫu từ 0,02 đến 0,2 g, dung tích mẫu 100-300 mL, trong khoảng thời gian 6 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc tính vật liệu: Than sinh học CHB600 có diện tích bề mặt lớn hơn 350 m²/g, cấu trúc xốp rõ rệt quan sát qua SEM. Vật liệu composite Ti-CHB4-1:1 có cấu trúc tinh thể anatase và rutile của TiO2 được xác nhận qua XRD, diện tích bề mặt đạt khoảng 280 m²/g, điện thế zeta -25 mV cho thấy tính ổn định cao.

2. Hiệu suất hấp phụ màu: Mẫu CHB600 hấp phụ MB và MO với dung lượng tối đa lần lượt là 110,5 mg/g và 95,3 mg/g, phù hợp với mô hình Langmuir (R² > 0,98). Vật liệu composite Ti-CHB4-1:1 nâng cao hiệu suất xử lý màu, đạt dung lượng hấp phụ tối đa 118,38 mg/g cho MB, vượt trội hơn 7% so với than sinh học nguyên bản.

3. Ảnh hưởng các yếu tố: Hiệu suất xử lý màu tăng khi tăng khối lượng vật liệu từ 0,1 đến 0,2 g, đạt tối đa ở pH từ 3 đến 11, cho thấy vật liệu hoạt động hiệu quả trong phạm vi pH rộng. Cường độ chiếu sáng UV 5W là điều kiện tối ưu, tăng hiệu suất phân hủy màu lên đến 95% sau 60 phút xử lý.

4. Khả năng tái sử dụng: Vật liệu composite giữ được trên 85% hiệu suất xử lý màu MB sau 5 chu kỳ tái sử dụng, chứng tỏ tính bền vững và khả năng thu hồi cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc gắn TiO2 lên than sinh học từ vỏ cà phê không chỉ giữ được đặc tính hấp phụ của than sinh học mà còn tăng cường hiệu quả quang xúc tác nhờ sự phân tách hiệu quả các cặp electron-lỗ trống trên bề mặt composite. So với các nghiên cứu trước đây sử dụng than sinh học từ các nguồn khác, vật liệu Ti-CHB từ vỏ cà phê có diện tích bề mặt và hiệu suất hấp phụ cao hơn, đồng thời hoạt động ổn định trong phạm vi pH rộng, phù hợp với điều kiện nước thải thực tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hấp phụ Langmuir, biểu đồ hiệu suất xử lý theo pH và khối lượng vật liệu, bảng so sánh hiệu suất tái sử dụng qua các chu kỳ. So sánh với các vật liệu quang xúc tác khác như TiO2/ZrO2 hoặc Ag-TiO2, vật liệu Ti-CHB có ưu điểm về chi phí nguyên liệu và thân thiện môi trường.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Ứng dụng vật liệu composite Ti-CHB trong xử lý nước thải công nghiệp: Khuyến nghị các nhà máy xử lý nước thải có độ màu cao áp dụng vật liệu composite Ti-CHB trong giai đoạn xử lý bậc II để nâng cao hiệu quả loại bỏ màu, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Thời gian triển khai dự kiến 6-12 tháng.

2. Tối ưu hóa quy trình tổng hợp vật liệu: Đề xuất nghiên cứu tiếp tục tối ưu nhiệt độ nhiệt phân và tỷ lệ TiO2 gắn trên than sinh học để nâng cao diện tích bề mặt và hoạt tính quang xúc tác, giảm chi phí sản xuất. Chủ thể thực hiện là các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ môi trường.

3. Phát triển hệ thống xử lý quang xúc tác động: Khuyến khích xây dựng hệ thống xử lý nước thải quang xúc tác động sử dụng vật liệu Ti-CHB để xử lý liên tục, tăng công suất và hiệu quả xử lý. Thời gian nghiên cứu và thử nghiệm 12-18 tháng.

4. Khảo sát khả năng xử lý các chất ô nhiễm hữu cơ khác: Mở rộng nghiên cứu ứng dụng vật liệu composite Ti-CHB để xử lý các hợp chất hữu cơ độc hại khác trong nước thải như thuốc trừ sâu, kháng sinh, nhằm đa dạng hóa ứng dụng. Chủ thể thực hiện là các nhóm nghiên cứu môi trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kỹ thuật Môi trường: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm về vật liệu quang xúc tác composite, phương pháp tổng hợp và đánh giá hiệu quả xử lý ô nhiễm màu trong nước.

2. Doanh nghiệp xử lý nước thải công nghiệp: Tham khảo để áp dụng vật liệu composite Ti-CHB trong quy trình xử lý nước thải, nâng cao hiệu quả xử lý màu và giảm chi phí vận hành.

3. Cơ quan quản lý môi trường: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn kỹ thuật về xử lý nước thải có độ màu cao, thúc đẩy sử dụng vật liệu thân thiện môi trường.

4. Nhà sản xuất vật liệu sinh học và quang xúc tác: Tham khảo quy trình tổng hợp vật liệu composite từ nguồn nguyên liệu phế phẩm nông nghiệp, phát triển sản phẩm mới có tính ứng dụng cao.

Câu hỏi thường gặp

1. Vật liệu composite Ti-CHB được tổng hợp như thế nào?
   Vật liệu được tổng hợp bằng phương pháp sol-gel cải tiến, gắn TiO2 lên than sinh học được điều chế từ vỏ cà phê Robusta qua quá trình nhiệt phân và kích hoạt bằng KOH. Phương pháp này giúp TiO2 phân tán đều trên bề mặt than sinh học, tăng diện tích tiếp xúc và hiệu quả quang xúc tác.

2. Hiệu suất xử lý màu của vật liệu composite so với than sinh học nguyên bản ra sao?
   Vật liệu composite Ti-CHB có dung lượng hấp phụ tối đa với methylen blue đạt 118,38 mg/g, cao hơn khoảng 7% so với than sinh học nguyên bản. Hiệu suất xử lý màu cũng được cải thiện đáng kể nhờ khả năng quang xúc tác phân hủy các hợp chất màu dưới ánh sáng UV.

3. Vật liệu có hoạt động hiệu quả trong điều kiện pH nào?
   Vật liệu composite hoạt động hiệu quả trong phạm vi pH rộng từ 3 đến 11, phù hợp với nhiều loại nước thải công nghiệp có độ pH khác nhau, giúp ứng dụng linh hoạt trong thực tế.

4. Khả năng tái sử dụng của vật liệu composite như thế nào?
   Sau 5 chu kỳ sử dụng, vật liệu composite vẫn giữ được trên 85% hiệu suất xử lý màu, cho thấy tính bền vững và khả năng thu hồi tái sử dụng cao, giúp giảm chi phí vận hành.

5. Vật liệu composite có thể xử lý các chất ô nhiễm hữu cơ khác ngoài màu không?
   Theo báo cáo ngành và các nghiên cứu liên quan, vật liệu TiO2 gắn trên than sinh học có tiềm năng xử lý nhiều hợp chất hữu cơ khác như thuốc trừ sâu, kháng sinh, nhờ cơ chế quang xúc tác oxy hóa mạnh. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để đánh giá hiệu quả cụ thể.

Kết luận

• Đã tổng hợp thành công vật liệu composite TiO2 gắn trên than sinh học từ vỏ cà phê Robusta với diện tích bề mặt lớn và cấu trúc tinh thể anatase-rutile ổn định.
• Vật liệu composite thể hiện hiệu suất hấp phụ và xử lý màu methylen blue và methyl orange vượt trội, phù hợp với mô hình Langmuir, dung lượng hấp phụ tối đa đạt 118,38 mg/g.
• Hiệu quả xử lý màu ổn định trong phạm vi pH rộng (3-11) và dưới chiếu sáng UV cường độ 5W, đồng thời vật liệu có khả năng tái sử dụng cao sau nhiều chu kỳ.
• Nghiên cứu góp phần phát triển vật liệu quang xúc tác thân thiện môi trường, tận dụng nguồn nguyên liệu phế phẩm nông nghiệp dồi dào tại Việt Nam.
• Đề xuất triển khai ứng dụng vật liệu composite Ti-CHB trong xử lý nước thải công nghiệp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu tối ưu quy trình tổng hợp và mở rộng ứng dụng xử lý các chất ô nhiễm hữu cơ khác.

Hành động tiếp theo là phối hợp với các doanh nghiệp xử lý nước thải để thử nghiệm quy mô pilot và phát triển sản phẩm thương mại, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý môi trường và phát triển bền vững.