Nghiên cứu tin đồn trong quán cà phê Hà Nội: Hình thành và ảnh hưởng

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

0.3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

0.4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu

0.5. Câu hỏi nghiên cứu

0.6. Giả thuyết nghiên cứu

0.7. Đóng góp và hạn chế của luận án

0.8. Cấu trúc của Luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hình thành tin đồn

1.2. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng của tầm quan trọng thông tin lên việc hình thành tin đồn

1.3. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng của yếu tố cảm xúc lên việc hình thành tin đồn

1.4. Những nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng của bối cảnh phát sinh tin đồn

1.5. Những nghiên cứu liên quan đến kênh lan tỏa tin đồn

1.5.1. Truyền thông đại chúng

1.5.2. Truyền thông xã hội

1.5.3. Truyền thông liên cá nhân

1.6. Những nghiên cứu về cơ chế hoạt động tin đồn

1.7. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Các khái niệm công cụ

2.2. Khái niệm tin đồn

2.3. Cơ chế hình thành – lan tỏa tin đồn

2.4. Không gian công cộng lan tỏa

2.5. Các lý thuyết xã hội học trong tiếp cận vấn đề nghiên cứu

2.5.1. Lý thuyết tin đồn của Allpost và Postman

2.5.2. Lý thuyết mạng lưới xã hội của Mark Granovetter

2.5.3. Thuyết mô hình truyền thông theo chu kỳ của Roman Jakobson

2.6. Khái quát về địa bàn nghiên cứu

2.7. Không gian bán công cộng quán cà phê

2.8. Không gian công cộng: Hồ Gươm và công viên Thống Nhất

2.9. Không gian riêng tư: Phường Thịnh Quang, Hà Nội

3. CHƯƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM VÀ NỘI DUNG TIN ĐỒN TRONG KHÔNG GIAN BÁN CÔNG CỘNG

3.1. Đặc điểm tin đồn trong không gian bán công cộng

3.2. Phạm vi vấn đề tin đồn

3.3. Tính kiểm chứng tin đồn

3.4. Tính ổn định của tin đồn

3.5. Kênh lan tỏa tin đồn

3.6. Nội dung tin đồn được thảo luận trong không gian bán công cộng

3.7. Lĩnh vực tin đồn được thảo luận trong không gian bán công cộng

3.8. Các nhóm xã hội và thực trạng quan tâm đến các loại hình thông tin, tin đồn

4. CHƯƠNG 4: CƠ CHẾ HÌNH THÀNH VÀ LAN TỎA TIN ĐỒN TRONG KHÔNG GIAN BÁN CÔNG CỘNG

4.1. Cơ chế hình thành tin đồn trong không gian bán công cộng

4.2. Thông tin không chắc thật được công chúng tin là có thật và đôi khi làm thay đổi hành vi người nghe dẫn đến tin đồn trở thành sự thật

4.3. Thông tin được chuyển tải từ dạng này sang dạng khác – sự biến đổi so với thông tin ban đầu

4.4. Cơ chế lan tỏa tin đồn trong không gian bán công cộng

4.5. Quá trình tương tác và xu hướng xử lý tin đồn trong không gian bán công cộng

4.6. Yếu tố tác động đến cơ chế hình thành và lan tỏa tin đồn trong không gian bán công cộng

4.6.1. Yếu tố liên quan đến các đặc điểm nhân khẩu học

4.6.2. Bối cảnh không gian và tâm trạng xã hội trong tiếp nhận, truyền tải tin đồn

4.6.3. Kênh truyền thông

5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Đặc điểm tin đồn trong không gian bán công cộng

Tin đồn trong không gian bán công cộng, đặc biệt là tại các quán cà phê ở Hà Nội, có những đặc điểm riêng biệt. Đầu tiên, tin đồn thường mang tính chất không chính thức, khó kiểm chứng và dễ thay đổi. Điều này xuất phát từ việc thông tin được truyền tải qua các kênh giao tiếp cá nhân, nơi mà người nghe có thể dễ dàng tiếp nhận và chia sẻ mà không cần xác thực. Thứ hai, tính ổn định của tin đồn cũng là một yếu tố quan trọng. Nhiều tin đồn có thể tồn tại lâu dài trong cộng đồng, nhưng cũng có thể bị thay thế bởi những thông tin mới hơn. Một nghiên cứu cho thấy rằng, trong không gian bán công cộng, tin đồn thường liên quan đến các vấn đề xã hội, chính trị hoặc cá nhân, tạo ra sự quan tâm và thảo luận sôi nổi giữa những người tham gia. Cuối cùng, kênh lan tỏa tin đồn chủ yếu là qua giao tiếp trực tiếp và mạng xã hội, nơi mà thông tin có thể được chia sẻ nhanh chóng và rộng rãi.

1.1. Tính kiểm chứng và tính ổn định của tin đồn

Tính kiểm chứng của tin đồn trong không gian bán công cộng thường rất thấp. Người dân thường không có đủ thông tin để xác thực, dẫn đến việc tin đồn dễ dàng lan truyền mà không bị kiểm soát. Điều này có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt khi tin đồn liên quan đến các vấn đề nhạy cảm như chính trị hay an ninh. Tính ổn định của tin đồn cũng rất đa dạng. Một số tin đồn có thể tồn tại trong thời gian dài, trong khi những tin khác lại nhanh chóng bị lãng quên. Sự thay đổi này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm bối cảnh xã hội và tâm lý của người dân tại thời điểm đó.

II. Cơ chế hình thành và lan tỏa tin đồn

Cơ chế hình thành tin đồn trong không gian bán công cộng thường bắt nguồn từ những thông tin không chính xác hoặc thiếu căn cứ. Khi một thông tin được đưa ra, nó có thể được biến đổi và truyền tải qua nhiều người, dẫn đến sự hình thành của tin đồn. Quá trình này thường diễn ra trong các quán cà phê, nơi mà mọi người tụ tập và trao đổi thông tin. Sự tương tác giữa các cá nhân trong không gian này tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc hình thành và lan tỏa tin đồn. Yếu tố tâm lý xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tin đồn. Khi một người nghe một thông tin, họ có xu hướng chia sẻ nó với người khác, đặc biệt nếu thông tin đó gây sự chú ý hoặc kích thích cảm xúc. Điều này dẫn đến việc tin đồn có thể lan tỏa nhanh chóng trong cộng đồng.

2.1. Yếu tố tác động đến cơ chế hình thành tin đồn

Nhiều yếu tố tác động đến cơ chế hình thành tin đồn trong không gian bán công cộng. Đầu tiên, đặc điểm nhân khẩu học của người tham gia có thể ảnh hưởng đến cách thức tiếp nhận và truyền tải thông tin. Những người trẻ tuổi có xu hướng sử dụng mạng xã hội nhiều hơn, trong khi những người lớn tuổi có thể dựa vào giao tiếp trực tiếp. Thứ hai, bối cảnh không gian cũng rất quan trọng. Các quán cà phê với không gian mở và thoải mái thường tạo điều kiện cho việc trao đổi thông tin diễn ra tự nhiên hơn. Cuối cùng, tâm trạng xã hội tại thời điểm đó cũng có thể ảnh hưởng đến việc hình thành tin đồn. Khi xã hội đang trong tình trạng căng thẳng hoặc bất ổn, tin đồn có thể dễ dàng nảy sinh và lan tỏa hơn.

III. Ảnh hưởng của tin đồn đến đời sống xã hội

Tin đồn có thể có những ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội, đặc biệt trong không gian bán công cộng như quán cà phê. Một mặt, tin đồn có thể tạo ra sự kết nối giữa các cá nhân, giúp họ chia sẻ thông tin và cảm xúc. Mặt khác, tin đồn cũng có thể dẫn đến những hiểu lầm, xung đột và thậm chí là hoảng loạn trong cộng đồng. Khi tin đồn liên quan đến các vấn đề nhạy cảm như chính trị hay an ninh, nó có thể gây ra những phản ứng mạnh mẽ từ công chúng. Nghiên cứu cho thấy rằng, trong nhiều trường hợp, tin đồn có thể ảnh hưởng đến quyết định của người dân, từ việc tham gia vào các hoạt động xã hội đến việc thay đổi hành vi tiêu dùng.

3.1. Phản ứng của công chúng trước tin đồn

Phản ứng của công chúng trước tin đồn thường rất đa dạng. Một số người có thể tiếp nhận tin đồn một cách thụ động, trong khi những người khác lại chủ động tìm kiếm thông tin để xác thực. Sự khác biệt này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm trình độ học vấn, độ tuổi và kinh nghiệm sống. Những người có trình độ học vấn cao thường có xu hướng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, trong khi những người khác có thể dễ dàng chấp nhận tin đồn mà không cần xác thực. Điều này cho thấy rằng, việc nâng cao nhận thức và kỹ năng tư duy phản biện trong cộng đồng là rất cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực của tin đồn.

Luận án tiến sĩ về tin đồn và sự hình thành của chúng trong quán cà phê Hà Nội