Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ (KH&CN) trên thế giới và tại Việt Nam, nhu cầu thông tin KH&CN ngày càng trở nên cấp thiết và đa dạng. Việt Nam, với sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, đã đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực KH&CN, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế về năng lực và cơ sở vật chất. Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia (Trung tâm) là cơ quan đầu mối trong mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Nghiên cứu tập trung vào nhu cầu tin KH&CN của người dùng tin (NDT) tại Trung tâm trong giai đoạn từ Đại hội Đảng lần thứ X (2006) đến nay. Mục tiêu chính là xác định đặc điểm, hiện trạng nhu cầu tin KH&CN của NDT, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao khả năng đáp ứng và kích thích nhu cầu tin, góp phần phát huy tiềm lực thông tin của Trung tâm. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến phương thức phục vụ, xây dựng chính sách phát triển hoạt động thông tin KH&CN, đồng thời hỗ trợ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới đất nước. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết nhu cầu thông tin: Nhu cầu tin được hiểu là nhu cầu về sự hiểu biết thế giới khách quan nhằm tồn tại và phát triển, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan (chính trị, kinh tế, khoa học, công nghệ) và chủ quan (nghề nghiệp, tâm lý, trình độ văn hóa, thu nhập).

  • Mô hình người dùng tin trong hệ thống thông tin KH&CN: Người dùng tin KH&CN không chỉ là người tiêu thụ thông tin mà còn là người sản xuất thông tin mới, có đặc điểm đa dạng về lĩnh vực, trình độ và nhu cầu thông tin chuyên biệt.

Các khái niệm chính bao gồm: nhu cầu tin KH&CN, người dùng tin KH&CN, nguồn lực thông tin, sản phẩm và dịch vụ thông tin, phương thức khai thác và sử dụng thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia, bao gồm hồ sơ người dùng, phiếu điều tra xã hội học, phỏng vấn trực tiếp và qua điện thoại, quan sát thực tế, tài liệu nội bộ và các báo cáo liên quan.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: 350 phiếu điều tra được phát ra, thu về 291 phiếu hợp lệ (tỷ lệ 83,1%), tập trung vào các nhóm người dùng thuộc lĩnh vực nghiên cứu, giảng dạy, quản lý, sản xuất kinh doanh và sinh viên.

  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm giữa các nhóm người dùng, phân tích định tính các đặc điểm và nhu cầu tin, đánh giá khả năng đáp ứng của Trung tâm.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong 3 tháng (11/2008 - 1/2009), phân tích và tổng hợp kết quả trong năm 2009.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. **Đặc điểm người dùng tin tại Trung tâm