Nghiên Cứu Nano Silica: Chế Tạo và Ứng Dụng Trong Bê Tông Cường Độ Cao

• Tác giả: Lê Văn Luật
• Người hướng dẫn: TS. Chu Tiến Dũng
• Trường học: Trường Đại Học Hồng Đức
• Chuyên ngành: Vật lý Chất rắn
• Đề tài: Nano Silica: Nghiên Cứu Chế Tạo, Các Tính Chất Nhằm Định Hướng Ứng Dụng Trong Bê Tông Cường Độ Cao
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thanh Hóa

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ NANO SILICA
• 1.2. Cấu trúc, hình thái và tính chất
• 1.3. Phương pháp chế tạo nano silica
• 1.4. Phương pháp chế tạo nano silica từ tro bay nhiệt điện
• 1.5. ỨNG DỤNG CỦA NANO SILICA TRONG VẬT LIỆU CƯỜNG ĐỘ CAO
• 1.5.1. Cơ chế ảnh hưởng của vật liệu nano đến vật liệu cường độ cao
• 1.5.2. Ứng dụng của nano silica trong vật liệu cường độ cao và siêu cao
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM KHẢO SÁT VÀ CHẾ TẠO VẬT LIỆU
• 2.1. THỰC NGHIỆM CHẾ TẠO CÁC VẬT LIỆU NANO
• 2.2. Danh mục các hóa chất và thiết bị chính được sử dụng chế tạo mẫu
• 2.3. Qui trình chế tạo mẫu vật liệu nano silica (SiO2) từ tiền chất TEOS
• 2.4. Qui trình chế tạo mẫu vật liệu nano silica SiO2 từ tro bay nhiệt điện
• 2.5. CÁC PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT VẬT LIỆU
• 2.5.1. Phép đo nhiễu xạ tia X (XRD)
• 2.5.2. Phổ tán sắc năng lượng tia X (EDS)
• 2.5.3. Khảo sát hình thái vật liệu bằng kỹ thuật chụp ảnh hiển vi điện tử quét
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. CẤU TRÚC, HÌNH THÁI, TÍNH CHẤT CỦA NANO SILICA CHẾ TẠO TỪ TIỀN CHẤT TEOS
• 3.1.1. Cấu trúc, thành phần pha của vật liệu nano SiO2
• 3.1.2. Hình thái và thành phần pha của vật liệu nano SiO2
• 3.2. NANO SILICA CHẾ TẠO TỪ TRO BAY NHIỆT ĐIỆN VÀ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
• 3.2.1. Cấu trúc và thành phần pha của tro bay và nano silica chế tạo từ tro bay
• 3.2.2. Hình thái và thành phần pha của tro bay và nano SiO2 chế tạo từ tro bay
• 3.2.3. Định hướng ứng dụng nano SiO2 chế tạo từ tro bay trong vật liệu cường độ cao, chống ăn mòn
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Nano Silica Trong Bê Tông Cường Độ Cao

Công nghệ nano ngày càng thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Ứng dụng của nó mở rộng trên nhiều lĩnh vực, từ điện tử đến xây dựng. Trong lĩnh vực xây dựng, việc ứng dụng công nghệ nano còn khá mới mẻ, đặc biệt là việc tạo ra vật liệu composite mới với cường độ siêu cao. Tuy nhiên, chi phí sản phẩm vẫn còn là một thách thức. Tình hình nghiên cứu trong nước về ứng dụng vật liệu nano trong xây dựng đang có những bước tiến triển với việc lựa chọn silica (SiO2) làm vật liệu ứng dụng. SiO2 được biết đến với nhiều ứng dụng, như làm xúc tác, vật liệu điện môi, phụ gia tăng cường độ. Nghiên cứu này tập trung vào việc nghiên cứu chế tạo vật liệu nano silica từ tro bay nhà máy nhiệt điện và từ tiền chất hữu cơ Tetraethyl orthosilicate (TEOS) nhằm tạo ra nano SiO2, định hướng ứng dụng chế tạo vật liệu composit bê tông cường độ cao.

1.1. Tìm hiểu về Nano Silica và Vật liệu Nano

Hạt nano được định nghĩa là chùm nguyên tử hoặc phân tử có bán kính nhỏ hơn hoặc bằng 100 nm. Với kích thước này, tổng số nguyên tử trong một hạt nằm trong khoảng 10 đến 10^6 nguyên tử. Thông thường, mỗi hạt nano có kích thước 1 nm chứa 25 nguyên tử. Hạt ở kích thước nano có những tính chất đặc biệt. Việc tìm hiểu về cấu trúc, tính chất và ứng dụng của hạt nano silica giúp chúng ta hiểu rõ hơn vì sao nó lại được ưu tiên sử dụng. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào phân tích các đặc tính cơ bản của nano silica và vai trò của nó trong việc cải thiện cường độ nén bê tông.

1.2. Ứng dụng Nano Silica trong Vật Liệu Xây Dựng

Trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, việc ứng dụng công nghệ nano đang được chú trọng. Nano silica, với các đặc tính vượt trội, hứa hẹn mang lại những vật liệu composite mới với cường độ nén bê tông cao. Tuy nhiên, vấn đề chi phí và giá thành sản phẩm vẫn là một thách thức lớn. Các nghiên cứu trong nước đang tập trung vào việc ứng dụng vật liệu nano, đặc biệt là nano silica, để giải quyết các vấn đề kỹ thuật và kinh tế trong ngành xây dựng. Việc sử dụng nano silica như một phụ gia bê tông có thể cải thiện đáng kể độ bền và các tính chất cơ học khác của bê tông.

II. Phân Tích Vấn Đề Thiếu Vật Liệu Nano Silica Chất Lượng Cao

Mặc dù tiềm năng ứng dụng nano silica trong xây dựng rất lớn, nhưng việc sản xuất và cung cấp vật liệu nano chất lượng cao vẫn còn hạn chế. Các phương pháp sản xuất truyền thống thường đòi hỏi chi phí cao và quy trình phức tạp. Việc tìm kiếm nguồn nguyên liệu sẵn có, rẻ tiền và giàu silic là một hướng đi quan trọng để giảm giá thành sản phẩm. Theo nghiên cứu đã công bố, tro bay có thành phần hóa học bao gồm silic điôxit (SiO2), Al2O3 và Fe2O3 với tỉ lệ cao trên 70%. Việc nghiên cứu tách chiết silica tinh khiết (ở kích thước nano, micro) từ tro bay của nhà máy nhiệt điện là một hướng nghiên cứu khá mới mẻ ở Việt Nam, vừa giúp giải quyết triệt để các tác động đến môi trường, kinh tế, xã hội; vừa mang lại sản phẩm nano silica có giá trị kinh tế cao.

2.1. Thách Thức về Chi Phí Sản Xuất Nano Silica

Một trong những rào cản lớn nhất trong việc ứng dụng rộng rãi nano silica là chi phí sản xuất cao. Các quy trình sản xuất hiện tại thường đòi hỏi thiết bị hiện đại và nguyên liệu đắt tiền. Việc giảm chi phí sản xuất là yếu tố then chốt để nano silica có thể cạnh tranh với các vật liệu xây dựng truyền thống. Nghiên cứu về các phương pháp sản xuất hiệu quả và sử dụng nguồn nguyên liệu rẻ tiền là vô cùng cần thiết.

2.2. Ảnh hưởng Môi Trường và Tiềm Năng Sử Dụng Tro Bay

Việc xử lý tro bay, một sản phẩm phụ từ các nhà máy nhiệt điện, là một vấn đề môi trường nghiêm trọng. Tuy nhiên, tro bay lại chứa một lượng lớn silic điôxit (SiO2), thành phần chính để sản xuất nano silica. Việc tận dụng tro bay làm nguyên liệu sản xuất nano silica không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc khai thác tiềm năng của tro bay như một nguồn nguyên liệu bền vững cho sản xuất nano silica.

III. Phương Pháp Chế Tạo Nano Silica Từ Tro Bay Hướng Dẫn Chi Tiết

Nghiên cứu này hướng đến việc nghiên cứu chế tạo vật liệu nano silica từ tro bay nhà máy nhiệt điện và từ tiền chất hữu cơ Tetraethyl orthosilicate (TEOS) bằng phương pháp hóa lý kết hợp như sol-gel, thủy phân, siêu âm… nhằm tạo ra nano SiO2, định hướng ứng dụng chế tạo vật liệu composit cường độ cao. Nghiên cứu này tập trung vào việc tìm hiểu các phương pháp chế tạo vật liệu nano silica từ tro bay và từ tiền chất TEOS. Từ đó định hướng khả năng ứng dụng của nano silica trong vật liệu cường độ cao. Đồng thời, nghiên cứu tổng quan về vật liệu nano silica, phương pháp chế tạo nano silica từ tro bay nhiệt điện và tiền chất hoá học TEOS nhằm định hướng ứng dụng trong vật liệu cường độ cao.

3.1. Quy trình Sol Gel Tổng Hợp Nano Silica từ TEOS

Phương pháp sol-gel là một kỹ thuật phổ biến để tổng hợp nano silica từ tiền chất TEOS. Quy trình này bao gồm các giai đoạn chính: thủy phân, trùng ngưng và sấy khô. Quá trình thủy phân TEOS tạo ra các silanol (Si-OH), sau đó các silanol này trùng ngưng để tạo thành mạng lưới silica. Việc kiểm soát các điều kiện phản ứng như pH, nhiệt độ và tỷ lệ mol của các chất phản ứng là rất quan trọng để đạt được kích thước và hình dạng hạt mong muốn. Nghiên cứu này sẽ trình bày chi tiết các bước thực hiện quy trình sol-gel để tạo ra nano silica với các đặc tính tối ưu.

3.2. Tách Chiết Silica Từ Tro Bay Nhiệt Điện Giải Pháp Tiết Kiệm

Tro bay, một sản phẩm phụ từ các nhà máy nhiệt điện, chứa một lượng đáng kể silic điôxit (SiO2). Việc tách chiết silica từ tro bay là một phương pháp tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường. Quy trình tách chiết thường bao gồm các bước: xử lý tro bay bằng axit hoặc kiềm để hòa tan các tạp chất, sau đó kết tủa silica từ dung dịch. Quá trình này có thể điều chỉnh để thu được nano silica với kích thước và độ tinh khiết khác nhau. Nghiên cứu này sẽ mô tả chi tiết quy trình tách chiết silica từ tro bay và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

3.3. Ứng dụng Siêu Âm kết hợp Sol Gel tăng chất lượng Nano Silica

Ứng dụng siêu âm kết hợp với quy trình Sol-Gel là một kỹ thuật tiên tiến giúp tăng cường chất lượng nano silica tạo ra. Siêu âm giúp phân tán tốt hơn các hạt nano , giảm thiểu sự kết tụ, và tạo ra sản phẩm đồng nhất hơn. Bên cạnh đó, siêu âm cũng có thể thúc đẩy quá trình thủy phân và trùng ngưng, giúp rút ngắn thời gian phản ứng và tăng hiệu quả. Nghiên cứu này sẽ đánh giá hiệu quả của việc sử dụng siêu âm trong quá trình chế tạo nano silica và so sánh với phương pháp Sol-Gel truyền thống.

IV. Ứng Dụng Nano Silica Nâng Cao Cường Độ Bê Tông Cao Cấp

Nano silica có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực bê tông cường độ cao. Nó có thể được sử dụng như một phụ gia bê tông để cải thiện độ bền, độ đặc chắc và khả năng chống thấm của bê tông. Nano silica có kích thước rất nhỏ, cho phép nó lấp đầy các lỗ rỗng trong ma trận bê tông, từ đó tăng cường cường độ nén bê tông và giảm thiểu sự xâm nhập của các chất gây hại. Một số nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng nano silica có thể tăng cường độ nén bê tông lên đến 30%.

4.1. Cải Thiện Độ Bền và Khả Năng Chống Thấm của Bê Tông

Việc bổ sung nano silica vào bê tông giúp cải thiện đáng kể độ bền và khả năng chống thấm của vật liệu. Các hạt nano silica lấp đầy các lỗ rỗng li ti trong ma trận bê tông, làm giảm sự xâm nhập của nước, clorua và các chất hóa học gây ăn mòn. Điều này giúp kéo dài tuổi thọ của các công trình bê tông và giảm thiểu chi phí bảo trì. Nghiên cứu này sẽ trình bày các kết quả thực nghiệm chứng minh hiệu quả của nano silica trong việc cải thiện độ bền và khả năng chống thấm của bê tông.

4.2. Tăng Cường Cường Độ Nén và Độ Bám Dính

Nano silica đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường cường độ nén bê tông. Các hạt nano này hoạt động như các hạt nhân tạo mầm cho quá trình hydrat hóa xi măng, giúp tạo ra một cấu trúc bê tông đặc chắc hơn. Ngoài ra, nano silica cũng cải thiện độ bám dính giữa các thành phần trong bê tông, từ đó tăng cường khả năng chịu lực của vật liệu. Nghiên cứu này sẽ phân tích cơ chế hoạt động của nano silica trong việc tăng cường cường độ nén bê tông.

V. Kết Quả Nghiên Cứu So Sánh Nano Silica Từ TEOS và Tro Bay

Nghiên cứu này so sánh hiệu quả của nano silica được tổng hợp từ TEOS và tro bay trong việc cải thiện tính chất của bê tông cường độ cao. Các mẫu bê tông được chế tạo với các tỷ lệ khác nhau của nano silica từ hai nguồn này, sau đó được kiểm tra các tính chất cơ học như cường độ nén bê tông, độ bền uốn và độ chống thấm. Kết quả cho thấy rằng nano silica từ cả hai nguồn đều có thể cải thiện tính chất của bê tông, nhưng hiệu quả có thể khác nhau tùy thuộc vào tỷ lệ và điều kiện thí nghiệm.

5.1. Ảnh hưởng của Nano Silica đến Microstructure Bê Tông

Việc bổ sung nano silica có ảnh hưởng đáng kể đến microstructure bê tông. Các hạt nano silica lấp đầy các lỗ rỗng trong ma trận bê tông, tạo ra một cấu trúc đặc chắc hơn và giảm thiểu sự hình thành các vết nứt. Điều này dẫn đến sự cải thiện cường độ nén bê tông và khả năng chống thấm. Nghiên cứu này sẽ sử dụng các kỹ thuật hiển vi điện tử để phân tích microstructure bê tông với và không có nano silica.

5.2. Đánh Giá Chi Phí và Hiệu Quả Kinh Tế của Nano Silica

Ngoài các lợi ích về kỹ thuật, việc sử dụng nano silica cũng cần được đánh giá về mặt chi phí và hiệu quả kinh tế. Nano silica từ tro bay thường có chi phí thấp hơn so với nano silica từ TEOS, nhưng chất lượng và hiệu quả có thể khác nhau. Nghiên cứu này sẽ thực hiện phân tích chi phí-lợi ích để xác định phương án sử dụng nano silica hiệu quả nhất về mặt kinh tế trong sản xuất bê tông cường độ cao.

VI. Tương Lai Nano Silica Triển Vọng và Hướng Nghiên Cứu Mới

Nano silica có tiềm năng to lớn trong việc cải thiện tính chất của bê tông và các vật liệu xây dựng khác. Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc phát triển các phương pháp sản xuất nano silica hiệu quả hơn về chi phí và thân thiện với môi trường, cũng như khám phá các ứng dụng mới của nano silica trong các lĩnh vực như bê tông tự phục hồi và vật liệu xây dựng thông minh.

6.1. Phát Triển Bê Tông Tự Phục Hồi Nhờ Nano Silica

Một hướng nghiên cứu đầy hứa hẹn là sử dụng nano silica để phát triển bê tông tự phục hồi. Các hạt nano silica có thể được sử dụng để kích hoạt quá trình hydrat hóa xi măng khi xuất hiện các vết nứt, từ đó giúp bê tông tự hàn gắn các hư hỏng. Nghiên cứu này sẽ trình bày các ý tưởng và phương pháp tiềm năng để phát triển bê tông tự phục hồi sử dụng nano silica.

6.2. Ứng Dụng Nano Silica trong Vật Liệu Xây Dựng Thông Minh

Nano silica có thể được tích hợp vào các vật liệu xây dựng thông minh để cải thiện tính năng và khả năng thích ứng của chúng. Ví dụ, nano silica có thể được sử dụng để tạo ra các cảm biến áp suất trong bê tông, giúp theo dõi và đánh giá tình trạng của công trình. Nghiên cứu này sẽ khám phá các ứng dụng tiềm năng của nano silica trong các vật liệu xây dựng thông minh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ nano, vật liệu nano silica (SiO₂) đã trở thành một chủ đề nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, đặc biệt là ứng dụng trong bê tông cường độ cao. Theo ước tính, sản lượng tro bay từ các nhà máy nhiệt điện than ở Việt Nam năm 2015 đạt khoảng trên 5 triệu tấn/năm, trong đó thành phần silica chiếm tới 55,9%. Việc tận dụng nguồn nguyên liệu này để chế tạo nano silica không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra vật liệu có giá trị kinh tế cao. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phát triển quy trình chế tạo nano silica từ tro bay nhiệt điện và tiền chất Tetraethyl orthosilicate (TEOS), đồng thời đánh giá các tính chất vật lý, hóa học của vật liệu nhằm định hướng ứng dụng trong bê tông cường độ cao.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào việc tổng hợp nano silica bằng phương pháp hóa lý kết hợp sol-gel, thủy phân và siêu âm, khảo sát cấu trúc, thành phần pha, hình thái và tính chất cơ học của vật liệu. Nghiên cứu được thực hiện tại Thanh Hóa trong năm 2020, với các mẫu nano silica chế tạo từ tro bay loại F và tiền chất TEOS. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao cường độ chịu nén, độ bền kéo uốn và khả năng chống thấm ion clo của bê tông, góp phần phát triển vật liệu xây dựng bền vững, thân thiện môi trường và tiết kiệm chi phí.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về vật lý chất rắn và hóa học vật liệu nano, trong đó có:

• Lý thuyết cấu trúc tinh thể SiO₂: Mô tả các dạng tinh thể của silica như α-thạch anh, tridymite, stishovite với các đặc trưng về liên kết Si-O, góc liên kết và mật độ vật liệu. Sự khác biệt về cấu trúc ảnh hưởng đến tính chất cơ học và hóa học của vật liệu.

• Mô hình lực liên kết phân tử: Bao gồm liên kết cộng hóa trị, ion và lực van der Waals, giải thích cơ chế tương tác giữa các phân tử silica và ảnh hưởng đến tính chất vật liệu nano.

• Khái niệm vật liệu nano và tính chất kích thước nhỏ: Nhấn mạnh sự gia tăng diện tích bề mặt riêng, số lượng nhóm silanol trên bề mặt hạt nano silica, từ đó ảnh hưởng đến khả năng phản ứng hóa học và ứng dụng trong vật liệu xây dựng.

• Mô hình sol-gel trong tổng hợp nano silica: Phương pháp thủy phân và ngưng tụ tetraethyl orthosilicate (TEOS) để tạo hạt nano silica với kích thước và hình thái kiểm soát được.

• Cơ chế ảnh hưởng của nano silica trong bê tông cường độ cao: Nano silica lấp đầy các lỗ rỗng trong cấu trúc bê tông, tăng mật độ vật liệu, cải thiện cường độ nén, độ bền kéo uốn và khả năng chống thấm ion clo.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các mẫu nano silica chế tạo từ tro bay nhiệt điện loại F và tiền chất TEOS, được tổng hợp tại phòng thí nghiệm Đại học Hồng Đức và Trung tâm Khoa học Vật liệu, Đại học Quốc gia Hà Nội. Cỡ mẫu gồm nhiều lô mẫu được chế tạo lặp lại nhằm đảm bảo tính nhất quán và độ tin cậy của kết quả.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Phân tích cấu trúc pha và kích thước tinh thể bằng kỹ thuật nhiễu xạ tia X (XRD) với thiết bị SIEMENS D5005.

• Phân tích thành phần hóa học bằng phổ tán sắc năng lượng tia X (EDS) trên kính hiển vi điện tử quét JSM 5410 LV và Nova NanoSEM 450 Fei.

• Khảo sát hình thái và kích thước hạt bằng kính hiển vi điện tử quét (SEM).

• Thí nghiệm cơ học bê tông: Đo cường độ chịu nén, kéo uốn và khả năng thấm ion clo của các mẫu bê tông có bổ sung nano silica với hàm lượng khác nhau (0%, 1%, 2% theo khối lượng xi măng).

Quy trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ đầu năm đến cuối năm 2020, với các bước tổng hợp, khảo sát và đánh giá tính chất vật liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cấu trúc và kích thước hạt nano silica: Mẫu nano silica chế tạo từ TEOS có kích thước hạt trung bình khoảng vài trăm nanomet với pha vô định hình, trong khi nano silica từ tro bay loại F có độ tinh khiết SiO₂ lên đến 99,3% khối lượng. Kết quả XRD cho thấy các mẫu có cấu trúc tinh thể đặc trưng của silica vô định hình, phù hợp với yêu cầu ứng dụng trong bê tông.

2. Ảnh hưởng của nano silica đến cường độ bê tông: Bê tông bổ sung 2% nano silica có cường độ chịu nén tăng từ 41,3 MPa lên 49,6 MPa (tăng khoảng 20%), cường độ kéo uốn tăng từ 38,5 MPa lên 51,5 MPa (tăng khoảng 34%) so với mẫu không bổ sung. Mối quan hệ giữa hàm lượng nano silica và cường độ nén thể hiện xu hướng tăng rõ rệt đến 15% trọng lượng phụ gia, sau đó giảm nhẹ khi vượt quá 20%.

3. Khả năng chống thấm ion clo: Thí nghiệm thấm ion clo cho thấy bê tông có 2% nano silica giảm điện lượng đếm được khoảng 25% so với mẫu chuẩn, chứng tỏ khả năng chống thấm và chống ăn mòn cốt thép được cải thiện đáng kể.

4. Tính chất cơ học và mô đun đàn hồi: Mô đun đàn hồi Young của bê tông tăng từ 3,91 GPa lên 5,78 GPa (tăng 47,8%) khi hàm lượng nano silica tăng từ 0 đến 20%. Các tính chất cơ học như độ dẻo và độ cứng cũng đạt giá trị tối ưu ở mức 15% nano silica.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự cải thiện tính chất bê tông là do nano silica có diện tích bề mặt riêng lớn, khả năng lấp đầy các lỗ rỗng trong cấu trúc bê tông, từ đó làm tăng mật độ vật liệu và giảm độ xốp. Các nhóm silanol trên bề mặt hạt nano silica thúc đẩy quá trình hydrat hóa xi măng, tăng cường liên kết giữa các pha trong bê tông. So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này tương đồng với báo cáo của nhóm Janani P. và Said, cho thấy nano silica làm tăng cường độ nén và kéo uốn lên trên 20-30%.

Việc sử dụng tro bay làm nguyên liệu chế tạo nano silica không chỉ giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần xử lý chất thải công nghiệp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Các kết quả phân tích EDS và XRD khẳng định độ tinh khiết và cấu trúc phù hợp của nano silica từ tro bay, mở ra hướng ứng dụng thực tiễn trong ngành xây dựng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mối quan hệ giữa hàm lượng nano silica và cường độ bê tông, bảng so sánh thành phần hóa học và kết quả thí nghiệm thấm ion clo để minh họa hiệu quả cải thiện tính chất vật liệu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển quy trình sản xuất nano silica từ tro bay quy mô công nghiệp: Tập trung hoàn thiện công nghệ sol-gel kết hợp siêu âm để tạo ra sản phẩm có kích thước hạt đồng đều, độ tinh khiết cao với chi phí thấp. Thời gian thực hiện dự kiến 2-3 năm, chủ thể thực hiện là các viện nghiên cứu và doanh nghiệp vật liệu xây dựng.

2. Ứng dụng nano silica trong sản xuất bê tông cường độ cao tại các công trình xây dựng trọng điểm: Khuyến khích sử dụng nano silica với hàm lượng tối ưu khoảng 15-20% trọng lượng xi măng để nâng cao tuổi thọ và độ bền công trình. Thời gian áp dụng trong vòng 1-2 năm, chủ thể là các nhà thầu xây dựng và chủ đầu tư.

3. Xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật và quy chuẩn sử dụng nano silica trong vật liệu xây dựng: Thiết lập các chỉ tiêu về kích thước hạt, độ tinh khiết, tính chất cơ học để đảm bảo chất lượng sản phẩm và an toàn môi trường. Chủ thể thực hiện là Bộ Xây dựng phối hợp với các cơ quan quản lý.

4. Nâng cao nhận thức và đào tạo chuyên môn về công nghệ nano trong xây dựng: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo chuyên sâu cho kỹ sư, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ nano. Thời gian triển khai liên tục, chủ thể là các trường đại học và viện nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Vật lý chất rắn, Vật liệu xây dựng: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về cấu trúc, tính chất và phương pháp chế tạo nano silica, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển vật liệu mới.

2. Doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và bê tông: Tham khảo quy trình chế tạo nano silica từ tro bay và TEOS, áp dụng để nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách môi trường, xây dựng: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng tiêu chuẩn, quy định về sử dụng vật liệu nano trong xây dựng, đồng thời thúc đẩy xử lý chất thải tro bay hiệu quả.

4. Kỹ sư và nhà thầu xây dựng: Hiểu rõ tác động của nano silica đến tính chất bê tông, từ đó lựa chọn vật liệu phù hợp cho các công trình có yêu cầu cao về độ bền và tuổi thọ.

Câu hỏi thường gặp

1. Nano silica là gì và tại sao nó quan trọng trong bê tông cường độ cao?
   Nano silica là các hạt silica có kích thước dưới 100 nm, có diện tích bề mặt lớn và tính chất vật lý, hóa học đặc biệt. Khi bổ sung vào bê tông, nano silica giúp lấp đầy các lỗ rỗng, tăng cường liên kết và cải thiện cường độ cũng như độ bền của bê tông.

2. Phương pháp chế tạo nano silica từ tro bay có ưu điểm gì?
   Phương pháp này tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có, giá thành thấp và thân thiện môi trường. Kết quả nghiên cứu cho thấy nano silica từ tro bay có độ tinh khiết cao (khoảng 99,3% SiO₂) và kích thước hạt đồng đều, phù hợp cho ứng dụng trong vật liệu xây dựng.

3. Hàm lượng nano silica tối ưu trong bê tông là bao nhiêu?
   Nghiên cứu cho thấy hàm lượng nano silica khoảng 15-20% theo trọng lượng xi măng là mức tối ưu để đạt được cường độ nén và kéo uốn cao nhất, đồng thời cải thiện các tính chất cơ học khác.

4. Nano silica ảnh hưởng như thế nào đến khả năng chống thấm ion clo của bê tông?
   Nano silica làm giảm độ xốp và tăng mật độ bê tông, từ đó hạn chế sự thẩm thấu của ion clo. Thí nghiệm cho thấy bê tông có 2% nano silica giảm điện lượng ion clo thấm qua khoảng 25% so với mẫu không bổ sung.

5. Có thể áp dụng công nghệ này trong sản xuất bê tông thương mại không?
   Với quy trình chế tạo đơn giản, chi phí thấp và khả năng lặp lại cao, công nghệ sản xuất nano silica từ tro bay hoàn toàn có thể được thương mại hóa và ứng dụng rộng rãi trong ngành xây dựng, đặc biệt tại các khu vực có nguồn tro bay lớn.

Kết luận

• Luận văn đã phát triển thành công quy trình chế tạo nano silica từ tro bay nhiệt điện và tiền chất TEOS bằng phương pháp sol-gel kết hợp siêu âm, tạo ra vật liệu có kích thước hạt nano đồng đều và độ tinh khiết cao.
• Nano silica cải thiện đáng kể các tính chất cơ học của bê tông cường độ cao, với cường độ nén tăng khoảng 20% và cường độ kéo uốn tăng trên 30% khi bổ sung 2% nano silica.
• Khả năng chống thấm ion clo của bê tông được nâng cao, góp phần tăng tuổi thọ và độ bền công trình trong môi trường xâm thực.
• Nghiên cứu mở ra hướng ứng dụng thực tiễn trong sản xuất vật liệu xây dựng bền vững, đồng thời góp phần xử lý hiệu quả chất thải tro bay từ các nhà máy nhiệt điện.
• Đề xuất các giải pháp phát triển công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật và đào tạo chuyên môn nhằm thúc đẩy ứng dụng nano silica trong ngành xây dựng trong vòng 2-3 năm tới.

Hành động tiếp theo: Các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp nên phối hợp triển khai thử nghiệm quy mô công nghiệp, đồng thời xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật để đưa nano silica vào sản xuất bê tông thương mại, góp phần phát triển ngành vật liệu xây dựng hiện đại và bền vững.