I. Tính cấp thiết của nghiên cứu
Nghiên cứu về dòng điện xích đạo (EEJ) từ dữ liệu vệ tinh và mặt đất tại Việt Nam là một vấn đề cấp thiết. Dữ liệu vệ tinh cung cấp cái nhìn tổng quát về EEJ, đặc biệt tại các vùng có vĩ độ thấp và trung bình như Việt Nam. Biến thiên của EEJ có thể lên đến hàng trăm nT, ảnh hưởng lớn đến các nghiên cứu về khí hậu và môi trường. Trước đây, các nghiên cứu chủ yếu dựa vào số liệu từ các đài địa từ, nhưng với sự phát triển của công nghệ vệ tinh, việc sử dụng dữ liệu vệ tinh như CHAMP cho phép nghiên cứu chi tiết hơn. Nghiên cứu của Doumouya cho thấy EEJ tại kinh tuyến qua Việt Nam đạt giá trị lớn nhất so với các vùng khác. Tuy nhiên, chuỗi số liệu ngắn hạn và các yếu tố như hoạt động của Mặt Trời đã gây khó khăn trong việc tách biệt EEJ từ số liệu thu thập. Luận án này sẽ sử dụng dữ liệu từ CHAMP và các đài địa từ trong vòng sáu năm để khẳng định sự xuất hiện của EEJ tại Việt Nam.
II. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận án
Mục tiêu chính của luận án là sử dụng chuỗi số liệu từ vệ tinh CHAMP và các đài địa từ để nghiên cứu các đặc trưng của EEJ. Nghiên cứu sẽ so sánh kết quả tính toán từ dữ liệu vệ tinh và dữ liệu mặt đất. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là thu thập và xử lý toàn bộ số liệu từ năm 2002 đến 2007, tìm hiểu thuật toán tách phần trường từ do EEJ gây ra, và xây dựng mô hình lý thuyết về EEJ. Luận án cũng sẽ áp dụng phương pháp phân tích điều hòa chỏm cầu để tính toán trường từ bình thường và dị thường cho khu vực Việt Nam. Việc xây dựng mô hình này sẽ giúp cung cấp thông tin quan trọng cho các nghiên cứu về tài nguyên thiên nhiên và quản lý môi trường.
III. Cơ sở tài liệu và phương pháp nghiên cứu
Luận án dựa trên số liệu ba thành phần X, Y, Z và trường tổng F của trường địa từ thu được từ vệ tinh CHAMP trong giai đoạn 2002-2007. Số liệu này được cung cấp bởi Phòng Thông tin hệ thống và Trung tâm số liệu của Đức. Ngoài ra, số liệu từ các đài địa từ tại Việt Nam và trên thế giới cũng được sử dụng để so sánh. Các phương pháp phân tích như độ lệch bình phương trung bình, phân tích điều hòa cầu và chỏm cầu sẽ được áp dụng để xử lý số liệu. Tất cả các phương pháp này được lập trình bằng ngôn ngữ Visual Fortran và sử dụng phần mềm mã nguồn mở để biểu diễn kết quả. Việc áp dụng các phương pháp này sẽ giúp nâng cao độ chính xác trong việc nghiên cứu EEJ và các biến đổi của nó.
IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu này không chỉ góp phần tăng cường hiểu biết về dòng điện xích đạo mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc quản lý và phát triển các dự án liên quan đến tài nguyên thiên nhiên. Việc đánh giá định lượng các thông số cơ bản của EEJ sẽ giúp xem xét ảnh hưởng của nó đến các đo đạc và quan trắc trường điện từ trong khu vực xích đạo. Hơn nữa, phương pháp phân tích điều hòa chỏm cầu sẽ cung cấp một tập bản đồ trường từ bình thường và dị thường cho khu vực Việt Nam, phục vụ cho nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay khi các vệ tinh như SWARM đang được phát triển để nghiên cứu trường từ trên toàn cầu.
