Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Vietnam Airlines Trong Hoạt Động Vận Chuyển Hàng Hóa Xuất Khẩu

• Tác giả: Trần Thanh Dũng
• Người hướng dẫn: GS. Võ Thanh Thư
• Trường học: Đại Học Kinh Tế Tp. HCM
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Vietnam Airlines Trong Hoạt Động Vận Chuyển Hàng Hóa Xuất Khẩu
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ kinh tế
• Năm xuất bản: 2008
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA MỘT HÃNG HÀNG KHÔNG TRONG HOẠT ĐỘNG VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA XUẤT KHẨU
• 1.1. Khái quát về hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không
• 1.1.1. Khái niệm về hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không
• 1.2. Các sản phẩm vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không
• 1.2.1. Sản phẩm vận chuyển cơ bản
• 1.2.2. Sản phẩm vận chuyển kết hợp
• 1.2.3. Sản phẩm vận chuyển gia tăng
• 1.3. Những đặc điểm cơ bản của hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không
• 1.3.1. Đặc điểm chung của ngành dịch vụ
• 2. CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA VIETNAM AIRLINES TRONG HOẠT ĐỘNG VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA XUẤT KHẨU
• 2.1. Giới thiệu về hoạt động vận tải hàng hóa xuất khẩu của VNA
• 2.1.1. Giới thiệu tổng quan về VNA
• 2.1.2. Giới thiệu hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu của VNA
• 2.2. Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 2.2.1. Phân tích các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 2.2.1.1. Thị phần của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 2.2.1.2. Sản phẩm vận chuyển hàng hóa
• 2.2.1.3. Giá cước vận chuyển
• 2.2.1.4. Kênh phân phối
• 2.2.1.5. Hoạt động bán và tiếp thị
• 2.2.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 2.2.2.1. Môi trường vĩ mô
• 2.2.2.1.1. Môi trường chính trị – xã hội
• 2.2.2.1.2. Môi trường kinh tế
• 2.2.2.1.3. Môi trường văn hóa – xã hội
• 2.2.2.1.4. Môi trường công nghệ
• 2.2.2.2. Môi trường vi mô
• 2.2.2.2.1. Rào cản xâm nhập hay rút lui khỏi thị trường
• 2.2.2.2.2. Sức mạnh mặc cả của người mua
• 2.2.2.2.3. Sức mạnh mặc cả của nhà cung ứng
• 2.2.2.2.4. Mức độ cạnh tranh của ngành vận tải hàng không
• 2.2.2.2.5. Sức mạnh của sản phẩm thay thế
• 2.3. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các hãng hàng không trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu – Bài học kinh nghiệm đối với Vietnam Airlines
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA VNA TRONG HOẠT ĐỘNG VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA XUẤT KHẨU
• 3.1. Quan điểm và mục tiêu của giải pháp
• 3.1.1. Quan điểm của giải pháp
• 3.1.2. Mục tiêu của giải pháp
• 3.2. Phân tích SWOT về năng lực cạnh tranh của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 3.3. Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của VNA trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu
• 3.3.1. Nhóm giải pháp phát triển sản phẩm dịch vụ
• 3.3.1.1. Khai thác máy bay chở hàng
• 3.3.1.2. Cải tiến chất lượng dịch vụ
• 3.3.2. Nhóm giải pháp về chính sách giá
• 3.3.2.1. Giá theo mục tiêu
• 3.3.2.2. Liên kết với các hãng hàng không
• 3.3.3. Cải cách bộ máy tổ chức
• 3.3.4. Nhóm giải pháp về kênh phân phối
• 3.3.4.1. Phân cấp khách hàng và quản trị mối quan hệ khách hàng
• 3.3.4.2. Phát triển kênh phân phối qua mạng
• 3.3.4.3. Nâng cao vai trò của nhân viên ở các văn phòng đại diện
• 3.3.4.4. Đẩy mạnh hoạt động nhập khẩu tạo nên hệ thống bán toàn mạng
• 3.3.5. Nhóm giải pháp về hoạt động bán và tiếp thị
• 3.3.5.1. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực
• 3.3.5.2. Xây dựng hệ thống thông tin
• 3.3.5.3. Xây dựng quy trình chăm sóc khách hàng
• 3.3.5.4. Giải pháp về quảng cáo
• 3.3.5.5. Giải pháp xây dựng thương hiệu
• 3.4. Một số kiến nghị

I. Tổng Quan Về Vận Chuyển Hàng Hóa Xuất Khẩu Vietnam Airlines

Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động xuất nhập khẩu. Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, tích cực tham gia vào quá trình này. Hoạt động xuất nhập khẩu, đầu tư giữa Việt Nam với các nước không ngừng tăng trưởng, tạo cơ hội cho ngành vận tải, đặc biệt là vận tải hàng không. Cùng với sự phát triển này, ngành vận tải hàng không Việt Nam cũng có những bước phát triển đáng khích lệ. Sự kiện Việt Nam gia nhập WTO tạo tiền đề cho ngành vận tải hàng không nước ta tiến xa hơn. Với vai trò là hãng hàng không quốc gia, Vietnam Airlines tận dụng cơ hội để hoàn thiện và vươn ra thị trường toàn cầu. Bên cạnh vận chuyển hành khách, vận chuyển hàng hóa của Vietnam Airlines Cargo, đặc biệt là vận chuyển hàng hóa xuất khẩu, đóng góp ngày càng lớn vào doanh thu. Theo số liệu từ tài liệu gốc, sản lượng hàng hóa xuất khẩu vận chuyển bằng đường hàng không tăng trung bình khoảng 15-16%/năm trong những năm gần đây. Điều này chứng tỏ thị trường vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không của Việt Nam rất tiềm năng.

1.1. Định Nghĩa Vận Chuyển Hàng Hóa Hàng Không Xuất Khẩu

Theo định nghĩa của IATA, “nhu cầu vận chuyển hàng hóa hàng không quốc tế là nhu cầu của cá nhân hay tổ chức về việc dịch chuyển những vật từ nước này qua nước khác bằng phương tiện máy bay”. Hàng hóa có thể được vận chuyển trên máy bay chở khách hoặc máy bay chuyên dụng chở hàng. Phần lớn máy bay chở khách thường được chia làm hai khoang. Khoang trên thường dùng cho hành khách, khoang dưới dùng để chất hành lý và hàng hóa. Để khai thác các chuyến bay tốt nhất, các hãng hàng không thường tận dụng tối đa thể tích khoang dưới để vận chuyển hàng hóa. Vì vậy, kinh doanh vận tải hàng hóa phụ thuộc lớn vào kinh doanh vận tải hành khách.

1.2. Các Loại Hình Sản Phẩm Vận Chuyển Hàng Hóa Xuất Khẩu

Có ba loại sản phẩm vận chuyển hàng hóa xuất khẩu thường được sử dụng. Thứ nhất, sản phẩm vận chuyển cơ bản, trong đó hãng hàng không chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa từ sân bay đến sân bay. Thứ hai, sản phẩm vận chuyển kết hợp, hàng hóa được vận chuyển bằng cách kết hợp nhiều loại phương tiện vận tải khác nhau. Thứ ba, sản phẩm vận chuyển gia tăng, hãng hàng không cung cấp các dịch vụ khác cho khách hàng, ngoài trách nhiệm vận chuyển hàng hóa từ sân bay đến sân bay. Các dịch vụ này có thể là thu gom hàng hóa tại kho của người gửi, làm thủ tục hải quan, giao hàng đến kho của người nhận, hỗ trợ đóng gói bao bì.

II. Thách Thức Cạnh Tranh Vận Tải Hàng Hóa Vietnam Airlines

Vietnam Airlines đang đối mặt với nhiều thách thức lớn do quá trình hội nhập quốc tế. Chính sách “mở cửa bầu trời” tạo điều kiện cho các hãng hàng không quốc tế thâm nhập vào thị trường vận tải hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Chỉ trong vòng 4 năm từ 2002 đến 2006, số lượng hãng hàng không có mặt tại Việt Nam đã tăng từ 19 lên 31 hãng, tạo áp lực cạnh tranh lớn đối với Vietnam Airlines Cargo. Điều này đòi hỏi Vietnam Airlines phải nâng cao năng lực cạnh tranh để phát huy điểm mạnh, hạn chế điểm yếu, đồng thời tận dụng thời cơ và vượt qua thách thức để tồn tại và phát triển. Do đó, việc phân tích và đưa ra các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh vận tải hàng không là vô cùng cấp thiết.

2.1. Áp Lực Cạnh Tranh Từ Các Hãng Hàng Không Quốc Tế

Sự gia tăng số lượng các hãng hàng không quốc tế hoạt động tại Việt Nam gây áp lực lớn lên thị phần và doanh thu của Vietnam Airlines Cargo. Các hãng hàng không này thường có lợi thế về quy mô, mạng lưới rộng khắp và kinh nghiệm trong lĩnh vực vận tải hàng hóa. Điều này đòi hỏi Vietnam Airlines phải nỗ lực hơn nữa để cải thiện chất lượng dịch vụ, tối ưu hóa chi phí và xây dựng mối quan hệ tốt với khách hàng.

2.2. Yêu Cầu Nâng Cao Chất Lượng Dịch Vụ Vận Chuyển

Khách hàng ngày càng có yêu cầu cao hơn về chất lượng dịch vụ vận chuyển hàng hóa, bao gồm thời gian vận chuyển, độ an toàn của hàng hóa và sự tiện lợi trong quá trình giao nhận. Vietnam Airlines cần đầu tư vào công nghệ, đào tạo nhân viên và cải thiện quy trình làm việc để đáp ứng những yêu cầu này. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và theo dõi hàng hóa cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng dịch vụ.

III. Giải Pháp Phát Triển Dịch Vụ Vận Chuyển Hàng Hóa Vietnam Airlines

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, Vietnam Airlines cần tập trung vào việc phát triển các sản phẩm dịch vụ vận chuyển hàng hóa đa dạng và chất lượng cao. Điều này bao gồm việc khai thác máy bay chở hàng chuyên dụng, cải tiến chất lượng dịch vụ hiện có và mở rộng mạng lưới vận chuyển. Việc phát triển các dịch vụ giá trị gia tăng như đóng gói, bảo hiểm hàng hóa và thủ tục hải quan cũng là một hướng đi tiềm năng. Ngoài ra, Vietnam Airlines Cargo cần xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với các công ty logistics và các hãng hàng không khác để mở rộng phạm vi hoạt động và nâng cao hiệu quả khai thác.

3.1. Đầu Tư Vào Máy Bay Chở Hàng Chuyên Dụng

Việc đầu tư vào máy bay chở hàng chuyên dụng sẽ giúp Vietnam Airlines tăng khả năng vận chuyển hàng hóa và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Máy bay chở hàng chuyên dụng có thiết kế tối ưu cho việc vận chuyển hàng hóa, giúp tăng hiệu quả khai thác và giảm chi phí vận chuyển. Ngoài ra, việc sở hữu máy bay chở hàng chuyên dụng cũng giúp Vietnam Airlines chủ động hơn trong việc lên kế hoạch và triển khai các chuyến bay chở hàng.

3.2. Cải Tiến Quy Trình Và Chất Lượng Dịch Vụ Vận Chuyển

Để nâng cao chất lượng dịch vụ, Vietnam Airlines cần rà soát và cải tiến quy trình vận chuyển hàng hóa, từ khâu tiếp nhận, bốc xếp, vận chuyển đến giao nhận. Việc áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế và đào tạo nhân viên chuyên nghiệp cũng là yếu tố quan trọng. Ngoài ra, cần chú trọng đến việc cung cấp thông tin đầy đủ và kịp thời cho khách hàng về tình trạng hàng hóa trong quá trình vận chuyển.

3.3. Phát triển chuỗi cung ứng hàng không

Chuỗi cung ứng hàng không hiện nay ngày càng phát triển nhằm giúp các nhà xuất khẩu hàng hóa có nhiều sự lựa chọn và tối ưu được quá trình vận chuyển hàng hóa. Chính vì vậy, Vietnam Airlines cần phát triển chuỗi cung ứng, liên kết với các bên để tăng tính cạnh tranh, từ đó thu hút khách hàng lựa chọn dịch vụ của mình.

IV. Chính Sách Giá Cước Vận Chuyển Hàng Hóa Vietnam Airlines

Chính sách giá cước đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút khách hàng và cạnh tranh với các hãng hàng không khác. Vietnam Airlines cần xây dựng một chính sách giá cước linh hoạt và cạnh tranh, phù hợp với từng thị trường và loại hàng hóa. Việc áp dụng các chương trình khuyến mãi, giảm giá cho khách hàng thân thiết và các đối tác chiến lược cũng là một cách hiệu quả để tăng doanh thu. Ngoài ra, cần minh bạch hóa thông tin về giá cước và các chi phí liên quan để tạo sự tin tưởng cho khách hàng.

4.1. Xây Dựng Chính Sách Giá Linh Hoạt Theo Thị Trường

Mỗi thị trường có những đặc điểm riêng về nhu cầu vận chuyển, cạnh tranh và chi phí. Vietnam Airlines cần nghiên cứu kỹ từng thị trường để xây dựng chính sách giá cước phù hợp, đảm bảo tính cạnh tranh và mang lại lợi nhuận. Việc áp dụng các mức giá khác nhau cho các loại hàng hóa khác nhau cũng là một cách để tối ưu hóa doanh thu.

4.2. Triển Khai Các Chương Trình Khuyến Mãi Và Ưu Đãi

Các chương trình khuyến mãi và ưu đãi là một công cụ hiệu quả để thu hút khách hàng và tăng doanh thu. Vietnam Airlines có thể triển khai các chương trình giảm giá cho khách hàng thân thiết, các đối tác chiến lược hoặc các dịp đặc biệt. Việc kết hợp với các công ty logistics để cung cấp các gói dịch vụ vận chuyển trọn gói với giá ưu đãi cũng là một hướng đi tiềm năng.

V. Tối Ưu Kênh Phân Phối và Hoạt Động Bán Hàng Vietnam Airlines

Kênh phân phối và hoạt động bán hàng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa dịch vụ vận chuyển hàng hóa của Vietnam Airlines đến với khách hàng. Cần xây dựng một hệ thống kênh phân phối đa dạng và hiệu quả, bao gồm kênh trực tiếp và kênh gián tiếp. Việc phát triển kênh phân phối trực tuyến thông qua website và ứng dụng di động cũng là một xu hướng tất yếu. Ngoài ra, cần đào tạo đội ngũ nhân viên bán hàng chuyên nghiệp, có kiến thức sâu rộng về sản phẩm dịch vụ và kỹ năng giao tiếp tốt.

5.1. Phát Triển Kênh Phân Phối Trực Tuyến

Kênh phân phối trực tuyến giúp Vietnam Airlines tiếp cận trực tiếp với khách hàng và giảm chi phí trung gian. Việc xây dựng một website và ứng dụng di động thân thiện với người dùng, cung cấp đầy đủ thông tin về sản phẩm dịch vụ và cho phép khách hàng đặt chỗ, theo dõi hàng hóa trực tuyến là rất quan trọng.

5.2. Nâng Cao Năng Lực Đội Ngũ Bán Hàng

Đội ngũ bán hàng đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn, giới thiệu sản phẩm dịch vụ và xây dựng mối quan hệ với khách hàng. Vietnam Airlines cần đầu tư vào đào tạo đội ngũ bán hàng, trang bị cho họ kiến thức sâu rộng về sản phẩm dịch vụ, kỹ năng giao tiếp và thuyết phục khách hàng. Việc xây dựng một hệ thống quản lý khách hàng hiệu quả cũng giúp đội ngũ bán hàng quản lý và chăm sóc khách hàng tốt hơn.

VI. Ứng Dụng Công Nghệ Để Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh VNA

Ứng dụng công nghệ là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh trong ngành vận tải hàng không. Vietnam Airlines cần đầu tư vào các giải pháp công nghệ tiên tiến để quản lý và theo dõi hàng hóa, tối ưu hóa quy trình vận chuyển và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet of Things (IoT) cũng mang lại nhiều tiềm năng trong việc cải thiện hiệu quả hoạt động và giảm chi phí.

6.1. Đầu Tư Vào Hệ Thống Quản Lý Và Theo Dõi Hàng Hóa

Hệ thống quản lý và theo dõi hàng hóa giúp Vietnam Airlines theo dõi chính xác vị trí và tình trạng của hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro mất mát, hư hỏng và cung cấp thông tin kịp thời cho khách hàng. Việc ứng dụng công nghệ RFID và GPS là những giải pháp hiệu quả để nâng cao hiệu quả quản lý và theo dõi hàng hóa.

6.2. Ứng Dụng AI Và IoT Để Tối Ưu Hóa Quy Trình Vận Chuyển

AI và IoT mang lại nhiều tiềm năng trong việc tối ưu hóa quy trình vận chuyển hàng hóa. AI có thể được sử dụng để dự báo nhu cầu vận chuyển, tối ưu hóa lịch trình bay và quản lý kho bãi. IoT có thể được sử dụng để theo dõi tình trạng của hàng hóa, giám sát nhiệt độ và độ ẩm trong quá trình vận chuyển, đảm bảo chất lượng hàng hóa.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của ngành hàng không toàn cầu, vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không tại Việt Nam đã trở thành một lĩnh vực có tiềm năng phát triển lớn. Tốc độ tăng trưởng sản lượng vận chuyển hàng hóa xuất khẩu trung bình khoảng 15-16% mỗi năm trong giai đoạn gần đây cho thấy sự mở rộng nhanh chóng của thị trường này. Vietnam Airlines (VNA), với vai trò là hãng hàng không quốc gia, đã và đang tận dụng các cơ hội từ sự phát triển kinh tế và chính sách mở cửa của Việt Nam, đặc biệt sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), để nâng cao năng lực cạnh tranh trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu.

Tuy nhiên, VNA đang đối mặt với nhiều thách thức lớn do sự gia tăng cạnh tranh từ các hãng hàng không quốc tế, với số lượng hãng hoạt động tại Việt Nam tăng từ 19 lên 31 trong vòng 4 năm (2002-2006). Áp lực cạnh tranh này đòi hỏi VNA phải phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu và tận dụng thời cơ để duy trì và phát triển bền vững. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá năng lực cạnh tranh của VNA trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa xuất khẩu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển hoạt động vận tải hàng không của hãng trong thời gian tới.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không của VNA tại Việt Nam trong giai đoạn 2001-2006, với trọng tâm phân tích các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh dựa trên quan điểm khách hàng và nội bộ doanh nghiệp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chiến lược phát triển vận tải hàng hóa của VNA, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính để phân tích năng lực cạnh tranh của Vietnam Airlines trong hoạt động vận chuyển hàng hóa xuất khẩu:

1. Lý thuyết cạnh tranh của Michael E. Porter: Tập trung vào việc phân tích các lực lượng cạnh tranh trong ngành hàng không, bao gồm rào cản gia nhập, sức mạnh của người mua, sức mạnh của nhà cung cấp, mức độ cạnh tranh giữa các đối thủ hiện tại và mối đe dọa từ sản phẩm thay thế. Lý thuyết này giúp xác định các yếu tố nội tại và ngoại vi ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của VNA.

2. Chiến lược Marketing Mix (4P): Bao gồm sản phẩm, giá cả, kênh phân phối và hoạt động bán hàng - tiếp thị. Khung này được sử dụng để đánh giá các yếu tố trực tiếp tạo nên năng lực cạnh tranh của VNA trong vận chuyển hàng hóa xuất khẩu, từ chất lượng dịch vụ đến chính sách giá và kênh phân phối.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: năng lực cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh, vận chuyển hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không, thị phần, chất lượng dịch vụ, và các yếu tố môi trường (kinh tế, chính trị - xã hội, công nghệ).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và điều tra thực tiễn nhằm đánh giá năng lực cạnh tranh của VNA:

• Nguồn dữ liệu: Bao gồm dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tổng hợp của Tổng công ty Hàng không Việt Nam giai đoạn 2001-2006, các biểu đồ, bảng số liệu về sản lượng vận chuyển, thị phần, mạng lưới bay, giá cước vận chuyển, cùng với dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát khách hàng và phỏng vấn chuyên gia trong ngành hàng không.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng qua các chỉ số thị phần, tốc độ tăng trưởng, điểm đánh giá chất lượng dịch vụ, thời gian vận chuyển, mức độ đa dạng sản phẩm và giá cước vận chuyển. Phân tích SWOT được áp dụng để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của VNA. So sánh đối chiếu với các đối thủ cạnh tranh chính như China Airlines (CI), Eva Air (BR), Korean Air (KE) được thực hiện để làm rõ vị thế cạnh tranh của VNA.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 200 khách hàng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ vận chuyển hàng hóa của VNA và các hãng hàng không cạnh tranh, cùng với phỏng vấn 15 chuyên gia và cán bộ quản lý trong ngành hàng không. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm khách hàng và chuyên gia.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong vòng 12 tháng, từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2007, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thị phần vận chuyển hàng hóa xuất khẩu của VNA có xu hướng giảm nhẹ: Trong giai đoạn 2004-2006, thị phần của VNA giảm từ 25% xuống còn 21%, trong khi các đối thủ như China Airlines và Eva Air có xu hướng tăng trưởng thị phần. Điều này phản ánh áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ các hãng hàng không quốc tế mới gia nhập thị trường Việt Nam.

2. Sản lượng vận chuyển hàng hóa tăng trưởng ổn định nhưng không tương xứng với cung ứng: Sản lượng vận chuyển hàng hóa xuất khẩu của VNA tăng trung bình 15-16%/năm, tuy nhiên, lượng cung ứng tải trọng lại không tăng tương ứng, thậm chí có năm giảm nhẹ, gây ra hiện tượng thiếu hụt năng lực vận chuyển trên các tuyến bay trọng điểm.

3. Chất lượng dịch vụ vận chuyển hàng hóa của VNA được đánh giá cao về mức độ an toàn (điểm 3,58/5), nhưng thấp hơn về thời gian vận chuyển (4,07/5) và mức độ đa dạng sản phẩm (3,04/5) so với các đối thủ cạnh tranh. Đặc biệt, thời gian vận chuyển hàng hóa của VNA chưa đáp ứng kỳ vọng khách hàng do phụ thuộc vào lịch bay hành khách và thiếu máy bay chuyên dụng chở hàng.

4. Giá cước vận chuyển của VNA được khách hàng đánh giá thấp (4,04/5) so với các đối thủ, nhưng chính sách giá chưa linh hoạt và chưa đa dạng theo nhóm khách hàng, mùa vụ và tuyến đường, làm giảm sức cạnh tranh về giá.

5. Mạng lưới bay của VNA rộng và đa dạng với 24 điểm bay quốc tế và 22 điểm bay nội địa, tuy nhiên, việc thiếu các chuyến bay trực tiếp đến Bắc Mỹ và phụ thuộc nhiều vào các đối tác trung chuyển làm giảm tính chủ động và hiệu quả vận chuyển hàng hóa.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm thị phần của VNA là do sự gia tăng mạnh mẽ của các hãng hàng không quốc tế với mạng lưới bay chuyên dụng và chính sách giá cạnh tranh hơn. Việc VNA chưa có máy bay chuyên dụng chở hàng và phải sử dụng khoang hàng trên máy bay chở khách làm hạn chế khả năng vận chuyển hàng hóa nhanh chóng và linh hoạt, ảnh hưởng đến thời gian giao nhận và sự hài lòng của khách hàng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với xu hướng toàn cầu khi các hãng hàng không chuyên dụng như FedEx, DHL chiếm ưu thế nhờ dịch vụ đa dạng và thời gian vận chuyển nhanh. Mức độ an toàn cao của VNA là điểm mạnh nổi bật, được IATA công nhận với chứng chỉ IOSA về quy trình an toàn trong chất xếp và bảo quản hàng hóa, tạo lợi thế cạnh tranh về uy tín.

Tuy nhiên, hạn chế về chính sách giá và kênh phân phối chưa đa dạng khiến VNA khó thu hút và giữ chân khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Việc thiếu các văn phòng đại diện hiệu quả tại các điểm trung chuyển cũng làm giảm khả năng thông tin và hỗ trợ khách hàng kịp thời, dẫn đến tình trạng chậm trễ và mất mát hàng hóa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện thị phần vận chuyển, tốc độ tăng trưởng sản lượng, điểm đánh giá chất lượng dịch vụ và so sánh giá cước giữa VNA và các đối thủ, giúp minh họa rõ nét vị thế cạnh tranh và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển sản phẩm dịch vụ vận chuyển hàng hóa chuyên dụng

   • Hành động: Đầu tư và khai thác máy bay chuyên dụng chở hàng để nâng cao năng lực vận chuyển và giảm thời gian giao nhận.
   • Mục tiêu: Tăng tốc độ vận chuyển hàng hóa xuất khẩu lên ít nhất 20% trong vòng 2 năm.
   • Chủ thể: Ban lãnh đạo VNA phối hợp với bộ phận kỹ thuật và kinh doanh.

2. Cải tiến chính sách giá linh hoạt và đa dạng

   • Hành động: Xây dựng bảng giá theo mùa vụ, tuyến đường và nhóm khách hàng, áp dụng các chương trình chiết khấu và khuyến mãi phù hợp.
   • Mục tiêu: Tăng sức cạnh tranh về giá, thu hút thêm 15% khách hàng mới trong 1 năm.
   • Chủ thể: Phòng marketing và phòng kế hoạch giá của VNA.

3. Mở rộng và nâng cao hiệu quả kênh phân phối

   • Hành động: Tăng cường mạng lưới văn phòng đại diện và đại lý tại các điểm trung chuyển quốc tế, phát triển kênh phân phối qua mạng internet và các nền tảng số.
   • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian xử lý thông tin và giao dịch, nâng cao sự hài lòng của khách hàng lên trên 85% trong 18 tháng.
   • Chủ thể: Phòng kinh doanh và phòng công nghệ thông tin.

4. Nâng cao chất lượng dịch vụ và quy trình giải quyết khiếu nại

   • Hành động: Đào tạo nhân viên chuyên nghiệp, xây dựng quy trình giải quyết khiếu nại minh bạch, nhanh chóng và hiệu quả.
   • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ khiếu nại xuống dưới 5% và tăng mức độ hài lòng khách hàng về dịch vụ lên 90% trong 1 năm.
   • Chủ thể: Phòng chăm sóc khách hàng và phòng nhân sự.

5. Tăng cường hợp tác chiến lược với các đối tác quốc tế

   • Hành động: Thiết lập các liên kết vận chuyển hàng hóa trực tiếp đến các thị trường trọng điểm như Bắc Mỹ, châu Âu để giảm phụ thuộc vào trung chuyển.
   • Mục tiêu: Mở rộng mạng lưới bay trực tiếp, tăng tải trọng vận chuyển quốc tế lên 30% trong 3 năm.
   • Chủ thể: Ban điều hành và phòng đối ngoại của VNA.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý Vietnam Airlines

   • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược phát triển vận tải hàng hóa xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.
   • Use case: Định hướng đầu tư máy bay chuyên dụng, cải tiến chính sách giá và mở rộng mạng lưới phân phối.

2. Các nhà hoạch định chính sách ngành hàng không và vận tải

   • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và thách thức của ngành vận tải hàng không hàng hóa, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ phù hợp.
   • Use case: Xây dựng khung pháp lý, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và thúc đẩy phát triển bền vững.

3. Các doanh nghiệp logistics và vận tải quốc tế

   • Lợi ích: Nắm bắt xu hướng phát triển và năng lực cạnh tranh của các hãng hàng không Việt Nam để lựa chọn đối tác phù hợp.
   • Use case: Lựa chọn dịch vụ vận chuyển hàng hóa xuất khẩu hiệu quả, tối ưu chi phí và thời gian.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, logistics, vận tải

   • Lợi ích: Tham khảo mô hình phân tích năng lực cạnh tranh thực tiễn, áp dụng lý thuyết vào nghiên cứu và học tập.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn tốt nghiệp hoặc các bài báo khoa học liên quan.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực cạnh tranh của Vietnam Airlines trong vận chuyển hàng hóa xuất khẩu được đánh giá như thế nào?
   Năng lực cạnh tranh của VNA được đánh giá dựa trên các tiêu chí như thị phần, chất lượng dịch vụ, giá cước, mạng lưới bay và thời gian vận chuyển. Mặc dù VNA dẫn đầu thị phần tại Việt Nam nhưng đang có xu hướng giảm nhẹ do cạnh tranh gia tăng, đặc biệt về thời gian vận chuyển và đa dạng sản phẩm còn hạn chế.

2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến năng lực cạnh tranh của VNA?
   Các yếu tố chính gồm chất lượng sản phẩm dịch vụ (đặc biệt là an toàn và thời gian vận chuyển), chính sách giá linh hoạt, mạng lưới bay rộng và hiệu quả kênh phân phối. Ngoài ra, môi trường kinh tế, chính trị và công nghệ cũng tác động trực tiếp đến năng lực cạnh tranh.

3. VNA có sử dụng máy bay chuyên dụng để vận chuyển hàng hóa không?
   Hiện tại, VNA chủ yếu sử dụng khoang hàng trên máy bay chở khách để vận chuyển hàng hóa, chưa có máy bay chuyên dụng. Điều này làm hạn chế khả năng vận chuyển hàng hóa nhanh và linh hoạt, ảnh hưởng đến thời gian giao nhận và sự hài lòng của khách hàng.

4. Chính sách giá của VNA có cạnh tranh so với các hãng hàng không quốc tế không?
   Giá cước của VNA được đánh giá là thấp hơn so với các đối thủ cạnh tranh chính, tuy nhiên chính sách giá chưa đa dạng và linh hoạt theo từng nhóm khách hàng và mùa vụ, làm giảm sức cạnh tranh trong một số tuyến đường trọng điểm.

5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh của VNA?
   Các giải pháp bao gồm phát triển dịch vụ vận chuyển chuyên dụng, cải tiến chính sách giá, mở rộng kênh phân phối, nâng cao chất lượng dịch vụ và quy trình giải quyết khiếu nại, đồng thời tăng cường hợp tác chiến lược với các đối tác quốc tế để mở rộng mạng lưới bay trực tiếp.

Kết luận

• Năng lực cạnh tranh của Vietnam Airlines trong vận chuyển hàng hóa xuất khẩu đang chịu áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ các hãng hàng không quốc tế với thị phần có xu hướng giảm nhẹ.
• VNA có điểm mạnh về chất lượng an toàn và mạng lưới bay rộng, nhưng còn hạn chế về thời gian vận chuyển, đa dạng sản phẩm và chính sách giá linh hoạt.
• Việc thiếu máy bay chuyên dụng và phụ thuộc vào các đối tác trung chuyển làm giảm tính chủ động và hiệu quả vận chuyển hàng hóa.
• Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cần tập trung vào phát triển dịch vụ chuyên dụng, cải tiến chính sách giá, mở rộng kênh phân phối và nâng cao chất lượng dịch vụ.
• Nghiên cứu đề xuất lộ trình thực hiện các giải pháp trong vòng 1-3 năm nhằm giúp VNA duy trì và phát triển bền vững trong thị trường vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường hàng không.

Luận văn hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, chuyên gia và nhà nghiên cứu trong ngành hàng không và vận tải, góp phần thúc đẩy sự phát triển của Vietnam Airlines và ngành vận tải hàng hóa xuất khẩu Việt Nam.